Alþýðublaðið - 29.09.1955, Qupperneq 4

4
Alþýgublagjg
Fimmtudagur 29. sept. 1955
Útgefandi: Alþýðuflofyurinn.
Ritstjóri: Helgi Scemundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samáelsdóttlr.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgðtu 8—10.
’Ásþriftarverð 15,00 á mánuði. í lausasölu IJ30.
Hefur Franco breytzt?
STJÓRN Francos á Spáni
sækir um upptöku í banda-
lag hinna Sameinuðu þjóða
ásamt nokkrum öðrum ríkj-
um, og verða inntökubeiðn-
irnar afgreiddar á allsherjar
þinginu innan skamms. Mála
leitun Spánar þykir mest-
um tíðindum sæta og veldur
sjálfsagt deilum. Líklegt er
talið, að ríkin í Suður-Am-
eríku greiði því atkvæði, að
Spánn fái aðild að samtökun
um, og Bandarkjastjórn hef-
ur kunngert, að stuðningur
hennar sé fyrir hendi.
Brezka stjórnin vill ekkert
láta uppskátt um afstöðu
sína að sinni, en vitað er, að
mörg þátttökuríkin eru and-
víg aðild Spánar. Jafnaðar-
menn eru þar í fylkingar-
brjósti, enda hefur alþjóða-
samband jafnaðarmanna for
dæmt þessa hugmynd oftar
en einu sinni.
Rök þeirra, sem eru and
víg nærveru Francos í
bandalagi hinna sameinuðu
þjóða, hafa áður reynzt
sigursæl á allsherjarþingi.
Það gerðist á fyrsta ails-
herjarþinginu 1946, þegar
Iýst var yfir þvu, að Spánn
fengi ekki inngöngu í
bandalag hinna sameinuðu
þjóða, meðan einræðis-
stjórn Francos væri þar við
völd. Ástæða þeirrar
ákvörðunar lá öllum í aug-
um uppi. Tilgangur banda-
Iags hinna sameinuðu
þjóða og stofnana þess er
lýðræði og mannréttindi.
Stjórn Francos á Spáni er
hins vegar einræðisklíka,
sem brotizt hefur til valda
með uppreisn og fulltingi
Hitlers og Mussolini. Hún
beitir enn í dag miskunn-
arlausri kúgun og hefur
andúð á mannréttindum.
Þetta eru leifar fasismans
í Evrópu. Upptaka Francos
í bandalag sameinuðu þjóð-
anna væri því brot á sátt-
mála bandalagsins og móðg
un við þá Spánverja, sem
orðið hafa að flýja land
undan ófreskjunni.
Ráðamenn landanna í
Vesturheimi eru auðvitað
sjálfráðir, ef þeir vilja taka
upp samvinnu við Franco og
félaga hans. En þeir geta
ekki ætlazt til þess, að lýð-
ræðisríkin í Evrópu breyti
afstöðu sinni til Francos.
Hann hefur ekkert breytzt.
Stjórn hans á því hvorki
heima í bandalagi hinna sam
einuðu þjóða né Atlantshafs
bandalaginu. Einræðisklíka,
sem revrir fjötur kúgunar
og ofsóknar að þjóð sinni, á
ekkert erindi í samfélag
frjálsra manna. Og því verð-
ur ekki trúað, að meirihlut-
inn á allsherjarþinginu falli
frá þeirri afstöðu, sem mót-
uð var og rökstudd 1949 og
er enn í sama gildi og þá.
Þeir, sem vilja viðurkenna
athæfi Francos, verða að
gera það á eigin ábyrgð og
með öðrum hætti en þeim
að bjóða hann velkominn í
samfélag þeirra þjóða, sem
muna hugsjón lýðræðisins
og skylduna við hana.
Heimsókn Pílníks
ISLENZKIR SKÁKMENN
hafa getið sér mikinn orðs-
tír heima og erlendis undan-
farin ár. Nú er vetrarstarf-
semi þeirra að byrja og hefst
með heimsókn argentínska
skákmeistarans Pilniks, sem
er hingað kominn af stór-
meistaramótinu í Gautaborg.
Þeirri gestakomu verður á-
reiðanlega mikil athygli
veitt.
Pilnik er einn af kunnustu
skákmönnum heimsins og
þess vegna mikils virði að fá
hann hingað. íslenzkir skák-
menn geta af honum lært
um leið og snjöllustu mönn-
um okkar í þessari skemmti-
legu og vinsælu íþrótt gefst
kostur þess að reyna sig við
frábæran afreksmann. Heim
sóknin sýnir og sannar, að
skákmenn okkar hyggja
djarft í vetrarstarfseminni,
og það er vel. farið, hversu
vandað er til mótsins í til-
efni af komu Pilniks og þátt-
töku hans. Þetta er viðburð-
ur, sem mun setja svip á bæ-
inn og verða öllum aðilum
til sóma.
ÍBÚÐ
Rúmgóða og skemmtilega kjallaraíbúð í Yogahverfi
hefi ég til sölu.
Laus eftir samkomulagi.
Baldvin iénsssn fíri.
Austurstræti 12 — Sími 5545
r
Olafur Ketilsson:
Fyrri grein
amí
UM margra ára skeið hefur
verið rætt og ritað um sam-
göngumál okkar Sunnlendinga.
Koma þar fram mörg sjónar-
mið, svo sem venja er. Þar fer
ekki ævinlega saman þekking
á vegstæði eða vegalengdum,
ekki heldur athugun á því,
hvert er gildi þess, að vegurinn
sé lagður þar sem minnstar eru
brekkur, snjóalög og skafrenn-
ingur. Ekki er heldur minnzt á
það, hversu mikils það er vert
að losna við þá veðurhæð, svo
og haustþokur í náttmyrkri,
sem verður ævinlega á hæstu
fjöllum. Ég vil leyfa mér að
segja nokkur orð um okkar
gömlu vegi og vegleysur, því að
ég hef kynnzt því nokkuð síð-
ast liðin 27 ár á austurleiðum.
Ég hef áður gjört nokkra lýs-
ingu á vegunum bæði í viðtöl-
um og bréfum. Á austurvegum
er ég búinn að stríða við snjó
og skafla, bæði í brekkum og á
sléttlendi og kynnzt árennslum
og úrrennslum.
Ég er búinn að sjá margt
reiðileysið og ráðleysið, þar
sem sumar hæðir og hólar
mynda sama skaflinn áratug
eftir áratug án þess að nokkuð
sé að gert. Já, og aðra staði hef
ég séð, þar sem unnið er að
endurbótum ár eftir ár, breikk-
aður og hækkaður og hækkaður
og breikkaður vegur og veg-
bútur. Þá staði sjáum við enn
á austurleið, sem alltaf rennur
úr þegar leysingar eru að vetri
til, og oft um sumur líka. Ég sá
það árið 1930 og á hverju ári
síðan, að sum af þeim skolrör-
um og skolprörum, sem lögð
voru í gegnum veginn, hafa
ekki getað fíutt það vatn, sem
þeim var ætlað að flytja, og
jafnlengi hef ég séð, að sumir
frárennslisskurðirnir, sem voru
25 til 30 cm. á hæð og breidd,
hafa ekki heldur getað flutt það
vatn, sem með þarf, og þeir
geta það ekki enn, því að hæðin
og breiddin er sú sama enn í
dag og úrrennslin því mjög lík.
Já, vegamálastjórnin er víst sú
hin sama, og hefur ekki verið
talin neitt hugsanarík.
Margar ræður og rit um vega
mál snúast mjög að því, hversu
Krýsuvíkurvegur sé snjóléttur,
og hversu miklu verðmæti
hann hafi bjargað í samgöngu-
kerfi Suðurlands. Vel má vera
að svo hafi verið, en ekki finnst
mér hægt að ganga fram hjá
því, hversu kostnaðarsamur sá
flutningur er á þeirri löngu og
slæmu leið, þar sem vegalengd
armunur hefur ævinlega kostað
10 til 16 þúsund kr. á hverjum
degi, þegar hann er ekinn.
i Krýsuvíkurvegur er eitt af
þeim verkum, er unnin hafa
verið á seinni árum, sem er
mjög misheppnaður. Veginn
þarf að Iaga. í fyrsta lagi þarf
að breikka hann, frá Suður-
nesjavegi suður að Vatnsskarði,
og taka af honum beygjur, svo
og gera betri útskot. Vatns-
skarðsbrekkuna verður að laga,
sprengja niður í skarðinu um
6 til 8 metra og 60 til 70 m.
breitt. Gjöra uppfyllingu neðst
á henni, færa brattann til og
minnka hann niður í 1 m. móti
hverjum 16 til 18 lengdarmetr-
um. Stefnishöfða, emils- og
geirsbeygju á milli höfðanna
ásamt Syðri-Stapa, verður að
David C. Wiiliams:
Negraofsóknirna
í Bandaríkjunu
SÝKNUN þeirra tveggja
Suðurríkjabænda, sem sakaðir
voru um að hafa myrt fjórt-
án ára svertingjadreng, hefur
valdið undrun og' hneyksli í
Bandaríkjunum, ekki síður en
annars staðar í heiminum.
Hverjum hlutlausum áhorf-
anda hlaut að virðast sem ó-
yggjandi sannanir væru fyrir
því, að viðkomandi bændur
hefðu gerzt sekir um þennan
hræðilega glæp.
Forsaga glæpsins er flestnm
kunn. Sagt er, að drengurinn
hefði aldrei blístrað á hvíta
stúlku. Þess utan var hann úr
Norðurríkjunum, í kynnisíör
til ættingja í Mississippi, en
það varð til þess að espa hér-
aðshrokann, — þessi Norður-
ríkjanegri var illa upp alinn
að áliti þeirra í Suðurríkjun-
um, þar eð hann sem Negri
Vissi bersýnilega ekki „hvað
til síns friðar heyrði.“ Honum
var rænt af heimili frænd-
fólks síns, og spurðist ekkert
til hans síðan, unz lík hans
fannst.
Fyrir fimmtíu árum komst
svertingjaprédikari einn þann-
ig að orði: „Þetta er víðlent
ríki, og réttlætið virðist ekki
j ná sérlega langt suður á bóg-
inn.“ Barátta svertingjanna' í
1 Suðurríkjunum fyrir viður-
! kenningu þeirra réttinda, sem
þeim eru áskilin samkvæmt
stjórnarskránni, hefur verið
bæði Iöng og hörð.
Þó hefur nokkuð orðið á-
gengt, einkum á síðastliðnum
árum. Skrílmorðin, sem áður
voru svartasti bletturinn á
þjóðlífi í Suðurríkjunum, eru
svo til úr sögunni. Negrar í
Suðurríkjunum sækja sömu
æðri skóla og hvítir menn.
Þeir njóta kosningaréttar í sí-
fellt vaxandi mæli, og sums
staðar hafa negrar verið kosn-
ir til að gegna þar opinberum
embættum. Suðurríkjamönn-
um er nú að skiljast það, að
úrskurður hæstaréttar í barna-
skóladeilunni hlýtur fyrr eða
síðar að hafa það í för með
sér, að hvít börn og svört í
Suðurríkjunum sæki sömu
barnaskóla. En engu að siður
er því enn þannig farið suður
þar, að enginn dómari eða dóm
stóll virðist fáanlegur til að
dæma hvítan mann sekan um
glæp gegn svörtum manni.
Á undanförnum árum hefur
það hvað eftir annað komið
fyrir, að lögregla í Suðurríkj-
unum hefur neitað að hafa
nokkur afskipti af slíkum mál-
um, og yfirvöld viðkomandi
borgar eða héraðs hafa neitað
að taka hinn seka höndum,
enda þótt hver maður vissi,
hver hann var, og hvar hann
var. Ef slíkt glæpamál kom
(Frh. á 7. síðu.)
gjöra sömu skil. Það er mjög
auðvelt að taka Stefánshöfð-
ann mikið niður svo að brekkan
minnki þar verulega, bæði til
norðurs og suðurs.
Á sama hátt verður að
sprengja burt Syðri-Stapann.
Það má furðu gegna, að okkur
skuli vera skipað að aka svo
slæmar brekkur, eins og þar
eru nú, meira og minna fullar
af snjó, sem ævinlega eru ekki
færar til aksturs nema send séu
þangað og látin moka mokstr-
artæki, þegar í stað, þá er við
flýjum af Hellisheiði vegna
snjóa.
| Nokkuð fyrir austan landa-
merki Krýsuvíkur var vegur-
inn lagður of nærri Geitahlíð-
inni í slæmri brekku, þar þarf
að færa veginn til, suður á
hraunsléttuna, til þess að losna
við þann hættustað. Alkunnugt
er hversu brekkan er slæm við
Hlíðarvatn og hættuleg, bæði í
snjóum og skriðuföllum. Þetta
hættusvæði þarf að laga og það
helzt með því að færa veginn
alla leið suður fyrir Hlíðar-
vatn.
| Margir hafa heyrt talað um
j Selvogsheiði. Hún er skráð 180
'm. há, en landslag skammt suð
austur og nær sjó liggur á
sléttu og er hagstætt vegstæði.
| Það óhapp vildi til þá er
verkfræðingar okkar voru send
ir til að mæla fyrir veginum
þar í kring, að djöfullinn narr-
aði þá upp á Selvogsheiði, sýndi
þeim ríki veraldar og þess snjóa
dýrð, sem varð til þess, að veg-
stæðið var ákveðið þar. Síðan.
höfum við orðið að stríða þar
við snjó og brekkur og brekkur
. og snjó í marga vetur, en hve-
nær er von til, að við losnum
við slíkt? Jú, það verður þegar
Þorlákshöfn hjá Torarensen
er orðin það stór, að byggð-
in nær alla leið út í Selvog.
Haldið þið, lesendur góðir, að
það geti orðið fyrr? En hver
lifir svo lengi? Jú, næsta kvn-
slóð.
Fyrir nokkrum mánuðum rit
aði ég grein í Tímann um hinn
gamla Hellisheiðarveg, en svo
einkennilega vildi til, að blaðið
sleppti úr greininni fjórum
málsgreinum, þrátt fyrir það,
þó að búið væri að loía mér að
birta hana orðrétta. Út í þá
sorgarsögu, sem ég sagði þar,
og sleppt var úr greininni,
ræði ég ekki hér, en aðrar hlið-
ar á vegamálinu tel ég rétt að
minnast á. Ég fæ máské önnur
blöð til að birta þá grein orð-
rétta.
Þann 15. apríl 1946 voru sam
þykkt lög á alþingi um nýjan
austurveg. Jafnframt því var
vegamálastjóri látinn gera
kostnaðaráætlun um veginn,
sem varð svo há, að alþingis-
mönnum hefur víst svimað við,
en eru þó ýmsum tölum vanir.
Til framkvæmda með vegalagn
ingu hefur enn ekki komið, en
öðru hvoru höfum við heyrt og
séð, að alþingismenn rámar
eitthvað í það, sem þeir hafa
lögíest um veginn. Taka þeir þá
það ráð að rita greinarstúf í
blöð og flytja tillögúr á alþingi
um veginn. Skal hér minnzt á
daemi. Þann 24. október 1948
ritar Emil Jónsson ráðherra
grein í Alþýðublaðið, sem var
svargrein frá 22. s, m. þar sem
getið er um vanrækt hans í þrjú
sumur, að hafa ekki byrjað
framkvæmdir á Austurvegi. í
kafla úr svari sínu segir ráð-
(Frh. á 7. síðu.)