Alþýðublaðið - 25.11.1955, Qupperneq 4

4
AtþýSublaSiS
Föstudagur 25. nóv. 1953
Útgefandi: Alpýðufloh\urinn.
Ritstjóri: Helgi Scemundsson.
Tréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samáelsdóttir,
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgðtu 9—10.
Aspriftarverð 15JÍ)0 á mánuði. í lausasolu lfiO.
Afbrýðisemi íhaldsins
Bók H. Harrers usti sjö ára dvöl í Tíbet kosttiai á ssienzkts.
„SA flokkur, sem Fram-
sókn slær ást sinni á, er glat
aður,“ segir Morgunblaðið í
forustugrein sinni í gær, en
telur jafnframt ráðlegt að
taka fram, að þetta eigi ekki
við um Sjálfstæðisflokkinn!
Þótti engum mikið. Enn er
það staðreynd, að íhaldið sit-
ur í stjórn fyrir náð Fram-
sóknarflokksins. Morgunblað
ið mun því hafa fyrirmæli
um að stilla skap sitt gagn-
vart samstarfsflokknum
þangað til búið sé að sparka
Ólafi, Bjarna og Ingólfi fram
á gólf, en það er nú aðal-
áhyggjuefni íhaldsins.
Morgunblaðið þykist vilja
Alþýðuflokknum ósköp vel,
'pegar það ráðleggur honum
að fara ekki í stjórn með
Framsóknarflokknum og
koma þannig í veg fyrir völd
og áhrif íhaldsins. En eigin-
girni Morgunblaðsins leynir
sér aðvitað ekki. Það er vita
skuld að hugsa um sig og í-
haldið. Hitt er nýtilkomið, ef
það ber velferð Alþýðu-
flokksins fyrir brjósti. Morg
unblaðið getur þess vegna
sparað sér ráðleggingarnar
og látið við það sitja að hugsa
veltandi vöngum um erfið-
leikana á heimili Sjálfstæðis
flokksins. Röksemdirnar eru
líka broslegar: Framsóknar-
flokkurinn er ágætur til
samvinnu við íhaldið, og
Sjálfstæðisflokkurinn þarf
engu að kvíða í sambandi
við hana. Hins vegar gerist
Framsóknarflokkurinn óal-
andi og óferjandi, þegar
hann efnir til samstarfs við
aðra flokka, og Alþýðu-
flokknum á að stafa lífs-
hætta af umgengni við hann.
Málflutningurinn minnir
helzt á viðbrögð refsins, sem
dæmdi súr vínberin, sem
hann náði ekki í!
Jafnframt reynir svo
Morgunblaðið að endur-
segja blekkingar sínar um
samstjórn Alþýðuflokksins
og Framsóknarflokksins,
sem sat að völdum 1934—
1937, og gengur allt að því
svo langt að kenna henni um
heimskreppuna og afleiðing-
ar hennar. Sú tilraun er
vonlaus með öllu. íslending-
ar gera sér ljóst, að Morgun
blaðið lofsyngur sérhverja
ríkisstjórn, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur átt sæti í,
en fordæmir allar aðrar. Og
staðreyndirnar um árangur-
inn af störfum ríkisstjórnar
Alþýðuflokksins og Fram-
sóknarflokksins eru í mikilli
mótsögn við orð Morgun-
blaðsins. Þá var mótuð svo
farsæl stefna í erfiðu árferði
og svo mörgu til vegar kom-
ið, að Framsóknarflokkurinn
vill enn í dag ganga í endur-
nýjun þessara lífdaga. Þess
vegna býr hann sig undir að
hverfa úr vistinni hjá íhald-
inu og taka höndum saman
við Alþýðuflokkinn á ný um
hliðstæð málefni og úrræði
og 1934. Morgunblaðinu
finnst þetta ömurleg tilhugs-
un, en slíkt stafar af því, að
það lætur stjórnast af til-
finningum íhaldsins. Sjálf-
stæðisflokkurinn fær sting í
hjartað, þegar honum verð-
ur til þess hugsað, að Alþýðu
flokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn freisti þess að
stjórna landinu með hag og
heill vinnandi stétta til sjáv-
ar og sveita fyrir augum. En
Alþýðuflokkurinn lætur sér
þá hjartabilun íhaldsins í
léttu rúmi liggja. Morgun-
blaðinu þýðir ekkert að
biðja hann eða ráðleggja
honum að hafa ekki sam-
vinnu við Framsóknarflokk-
inn. Alþýðuflokkurinn spyr
um málefni, en ekki pólitísk
ar ástir. Og maddama Fram
sókn er af svo góðum upp-
runa og hefur fengið svo
myndarlegt uppeldi, að hún
er enn í húsum hæf, þegar
hún segir upp vistinni á
heimili íhaldsins og flytur
sig búferlum. Og íhaldið
mun áreiðanlega sakna henn
ar. Það er þess vegna, sem
Morgunblaðið hugsar með
skelfingu afbrýðiseminnar
til þess, að Alþýðuflokkurinn
sé að taka ráðskonuna frá
Sj álf stæðisflokknum.
Hœglœti Torfa
TORFI HJARTARSON
hefur á hendi vandasamt
trúnaðarstarf sem sáttasemj
ari ríkisins í vinnudeilum.
Vissulega er ástæða til þess
að játa, að hann hefur oft
reynzt miklum vanda vaxinn
við að sætta atvinnurekend-
ur og vinnuþiggjendur, enda
maðurinn þróttmikill og úr-
ræðagóður. Samt verður því
ekki neitað, að Torfi virðist
upp á síðkastið fara sér helzt
til hægt í sáttatilraunum sín
S um. Þetta hefur nú sannazt
i
einu sinni enn í verkfalli
hljóðfæraleikaranna.
Hvað kemur til þess, að
sáttasemjari ríkisins lætur
langan tíma líða án þess að
hefja sáttatilraimir sínar?
Óneitanlega færi vel á þvi,
að hann gæfi skýringu á hæg
læti sínu, því að ýmsir munu
leggja honum það út á þann
veg, að hann bíði eftir kalli
annars deiluaðilans og hafist
ekki að fyrr en honum þókn-
ast.
ÚT ER KOMIN hjá Bókfells-
útgáfunni bók, sem nefnist Sjö
ár í Tíbet. Hún er eftir þýzkan
mann, H. Harrer að nafni, er
notið hefur þeirra forréttinda
að hafa dvalizt sjö ár í hinu lok
aða landi ásamt félaga sínum
Aufschnaiter. Bók þessi er að
því leyti til viðburður, að hún
mun vera fyrsta bókin, sem
gefin er út á íslandi um lang-
dvöl í Tíbet, og því þörf viðbót
við ferðasagna- og landalýsinga
safn það, sem til er á íslenzku.
TÍBETAHUGI Á ÍSLANDI
Menn velja sér ýmislegt til
dundurs í tómstundum sínum,
misjafnlega gagnlegt eftir á-
stæðum, en ekki veit undirrit-
aður, hvort margir hérlendis
eru með sömu sérvizkuna og
hann: þá, að viða að sér öllum
fróðleik um Tíbet, sem mögu-
legt er til að ná með sæmilega
auðveldu móti. Slíkum mönn-
um er bók Harrers kærkomin á
íslenzku, þótt hún hafi verið
fyrir einu eða tveimur árum
fáanleg hér bæði í norskri og
enskri útgáfu. Hersteinn Páls-
son ritstjóri hefur þýtt bókina.
FLÚÐU FRÁ INDLANDI
Það hefur jafnan verið örð-
ugleikum bundið að fá leyfi til
að ferðast til Tíbet og oftast
hefur það reynzt ógerningur.
Þeir félagarnir Harrer og Auf-
schnaiter fengu ekki leyfi frek-
ar en aðrir, enda var þeim ekki
einu sinni mögulegt að sækja
um það. Þeir voru stáddir aust-
ur á Indlandi, er stríðið brauzt
út 1939, voru teknir til fanga
og settir þar í fangabúðir. Eft-
ir langa fangabúðavist tókst
þeim að flýja og klöngrazt vfir
mesta fjallgarð heimsins, Mima
layafjöll, yfir í Tíbet. Þetta var
mjög vestarlega í landinu, og
vildu þeir komast austur á bóg
inn, en hvað eftir annað átti að
senda þá til baka, því að þeir
voru engir aufúsugestir fremur
en aðrir.
HIN ÓTRÚLEGASTA
SVAÐILFÖR
För þeirra félaga af Gartok-
svæðinu í Vestur-Tíbet til Kyi-
rong og þaðan norður í Chang-
Tang og yfir Guringha til Lhasa
var hin mesta svaðilför, og má
furðulegt heita, að þeir skyldu
ekki gefast upp eða farast, enda
erfiðasti kafli leiðarinnar far-
inn að vetrarlagi og farareyrir
strokumannanna af ærið skorn
um skammti. Lentu þeir einu
sinni í kasti við hina rángjörnu
Khampa, sem eru á flakki í
Chang-Tang, norðurhluta lands
ins. En oftast hittu þeir fyrir
greiðvikið fólk, og hefðu enda
ekki komizt til Lhasa, eins og
þeir ætluðu sér, ef gestrisni og
hjálpsemi væri ekki ærið víða
að finna í þessu strjálbyggða
háfjallalandi.
FÉLL VEL VIÐ TÍBETA
Þannig varð, að þeim félög-
um var leyft að setiast að í höf-
uðborginni, og tóku þeir að sér
ýmis störf, lærðu tungu þjóð-
arinnar og sömdu sig að nokkru
að háttum hennar. Varð Harr-
er kennari sjálfs Dalai Lama,
sem var unglingspiltur þá. Inn-
rás Kínverja í Tíbet gerði
enda á dvöl þeirra félaga í Tí-
bet. Annars væru > þeir þar ef
til vill enn, svo vel féll þeim
þar. En frásagnir Harrers hafa
þótt mjög fróðlegar, og má geta
Þetta er Potala, höll Dalai Lama, páfa lamasiðar, sem ekki að
eins er viðurkenndur yfirmaður Buddhatrúarinnar í Tíbet, heid
ur einnig í Mongólíu og annars staðar meðal Búddhatrúar-
manna í Mið-Asíu. Hún stendur á hæð og gnæfir yfir Lhasa,
höfuðborg Tíbets.
þess, að í sumar, er leið, birti
bandaríska landfræðitímaritið
National Geographic Maga-
zine langa grein frá Tíbet eftir
hann með mörgum myndum.
FAGURT OG HRIKALEGT
LAND
En hvað er hægt að segja um
þetta sérkennilega land í
Kvikmyndir.
TJARNARBÍÓ sýnir um
þessar mundir myndina ,,Ji-
varo“, sem er sögð að vera
um hausaveiðarana svoköll-
uðu, en það er indíánaflokk-
ur, sem hefst við í frumskóg
unum við Amazon fljótið. I
mjmdinni koma hins vegar
þessir hausaveiðarar ekki fyr
ir nema tvisvar sinnum, í
annað skiptið í vinsamleg-
um verzlunarerindum, en í
hitt skiptið að vísu sem hausa
veiðarar. Myndin fjallar að
mestu leyti um baráttu hvíta
mannsins fyrir lífi sínu
þarna í myrkviðnum, en þar
er ýmislegt, sem þjáir hann
meira en hausaveiðararnir.
Leikur er yfirleitt góður í
myndinni, en ekki er þó hægt
að segja um hana annað en
að hún sé ein af þessum hálf-
leiðinlegu „Kiss Kiss Bang
Bang“ myndum.
Á STJÖRNUBÍÓ er núna
sýnd „Árás á Hong Kong“.
Mynd þessi lýsir á átakan-
legan hátt hörmungum Kína
stríðsins og framferði komm
únista þar. Þeir hika ekki við
að skjóta heilar borgir í rúst
og vinna hvers konar
skemmdarverk til að veikja
viðnám þjóðarinnar. Að vísu
eru skemmdarverkin unnin
á báða bóga en í öðru tilfell-
inu er það þjóð, sem er að
berjast fyrir sjálfstæði sínu,
en hinu tilfellinu er það æst
ur uppreisnarmúgur, sem
notaður er til að koma land-
inu í hendur manna, sem
þjálfaðir eru af erlendu her-
veldi til að stjórna samkv.
fyrirskipunum þess.
Aðalleikararnir fara snilld
arlega með hlutverk sín og
er myndin yfirleitt öll það
vel gerð, að óhætt er að mæla
vel með henni. Þetta er ein
af þeim myndum, sem nota
má orðið hörkuspennandi um
án þess að hægt sé að segja
að auglýsandinn yfirdrífi.
stuttri blaðagrein? Það þarf
ekki að segja mönnum, að þetta
er hæsta land jarðarinnar, og
hefur verið kallað „þak heims-
ins“. Á suðurlandamærum þess
eru hæsti tindur jarðar, og hef-
ur íslenzkur almenningur feng-
ið talsverða fræðslu um hann
og aðra bergrisa fjallanna af
bókum um f jallgönguaírek. —
Annars er landið allt háslétt-
ur, háfjöll, hrikalegir dalir og,
gljúfur, eyðisandar og jöklar.
Kvað þar vera öldungis sér-
stæða náttúrufegurð að finna,
og ferðamenn segja, að víðsýni
og djúp kyrrð einkenni landið,
þegar vel viðrar á fjallaleiðun-
um. Það er mjög strjálbýlt,
enda erfið lífsbaráttan. Þótt
landið muni vera auðugt að
verðmætum efnum í jörðu, lif-
ir fólkið mest á landbúnaði, víð
ast á hjarðmennsku, en í beztu
héruðunum, suðaustan til, er
talsverð akuryrkja, enda lang-
þéttbýlast, bar.
i
EINSETUMENN
í FJÖLLUNUM
Þetta háfjallaland hefur
þroskað mjög sérkennilega
menningu. Þjóðin er mongólsk,
en þó hafa Tíbetar ekki skásett
augu. Þeir eru um margt sér-
stæðir, og ítalinn Fosco Mara-
ini, sem ritað hefur merka bók
um kynni sín af Tíbet, tekur
svo til orða, að Tíbetar séu
minnst austrænir austrænna
þjóða. Menning þeirra mótast
af sérkennilegri trú, Lamásið,
sem er afbrigði af Maha yana,
grein Búddhadóms. Mikill
fjöldi er þar munka, sem lifa í
klaustrum víðs vegar um land
ið, en í sumum reglunum er
munkunum leyft að kyænast og
geta börn. Þá eru það ekki
tómar ýkjur, að þar finnist
menn, sem leitað hafa einver-
uririar í fylgsnum fjallanna.
Bókmenntir eiga Tíbetar mikl-
ar, en þær eru aðallega trúar-
legs eðlis. Munu þær vera lítt
kannaðar af Vesturlandamönn-
um®enn, þótt ýmsar helztu perl
ur þeirra hafi verið þýddar á
vestræn mál.
I
FAGRAR MYNDIR
j Þessi fáorða og ófullkomna
lýsing á Tíbet og Tíbetingum
verður að nægja, en menn geta
miklu bætt við þekkingu sína
í þessu efni með því að lesa
bók Harrers. Hún er og prýdd
mörgum góðum myndum, sem
veita lesandanum nánari kynni
af landinu.
i S. H.