Alþýðublaðið - 01.12.1955, Blaðsíða 4

4
AlþýgublagiS
Fimmtudagur 1. desemt>er 1955
Útgefandí: Alþýðuflok\urinn<
Ritstjóri: Helgi Scemundssott.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamcnn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samáelsdóttlr,
Ritstjórnarsímar: 49Q1 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusíml: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgðtu &—10.
Askriftarverð 15,00 á mánuði. í lausasðlu 1/10.
Flotvörpuna íFaxaflöa!
REKNETAVEIÐIN bend-
ir til þess, að mikil síld sé
á miðunum hér við Faxaflóa,
en tæknilegir erfiðleikar á
því að höndla aflann. Sjó-
menn okkar eru vöskustu
garpar veraldar á sínum víg-
stöðvum, en þeir þurfa á
tækjum og aðferðum nýja
tímans að halda, svo að enn
meira muni um þá en forð-
um daga. Og í þessu sam-
bandi vaknar sú spurning,
hvort ekki beri að reyna flot
vörpuna við síldveiðarnar á
miðunum undan bæjardyr-
um höfuðborgarinnar. Mörg
rök hníga að því, að hún eigi
augljóst erindi í Faxaflóa.
Bjartsýnum mönnum dett-
ur í hug, að flotvarpan gæti
orðið til þess, að mikill og
dýrmætum aflafengur bærist
hér á land næstu vikurnar,
bátar og togarar sigldu inn
á Reykjavíkurhöfn með full-
fermi síldar, mikil atvinna
kæmi til sögunnar og við
yrðum allt í einu eftirsóttri
útflutningsframleiðslu rík-
ari. Þetta er þó kannski
draumsýn. Hitt liggur í aug-
um uppi, að skipstjórar okk-
ar og sjómenn þurfi að fá
reynslu í meðferð og notkun
flotvörpunnar, og til þess
virðist nú kjörið tækifæri.
Satt að segja er furðulegt,
að reknetaveiðin skuli ekki
þegar hafa sannfært hlutað-
eigandi aðila um nauðsyn
þessa. Hér vantar bersýni-
lega framtak og skipulag. Og
hvað kemur til, að íslending
ar hika í þessu efni? Er á-
huginn fyrir framleiðslunni
að dvína, þó að engum geti
blandazt hugur um, að með
henni stöndum við eða föll-
um í framtíðinni, ef ísland
á að vera frjálst og þjóðin
sjálfstæð? Vonandi höfum
við ekki ærzt í dansinum
kringum gullkálfinn, en allt
er þetta nokkurt íhugunar-
efni.
Fiskiveiðar eru meira
komnar undir hugkvæmniog
stórhug en nokkur annar at-
vinnuvegur. Saga íslendinga
undanfarna áratugi leiðir í
ljós, að við höfum verið for-
ustuaðili á því sviði. Þeirri
sæmd megum við ekki glata.
Og þess vegna er meira en
tímabært, að þess sé krafizt,
að flotvarpan sé tekin í not-
kun með það fyrir augum að
höndla síldina í Faxaflóa og
breyta þessu fljótandi silfri
í atvinnu og fjármuni.
Fyrsti desember
ÍSLENDINGAR halda
fyrsta desember hátíðlegan
í tilefni þess, að þann dag
árið 1918 varð ísland full-
valda ríki og merkum áfanga
náð í aldalangri sjálfstæðis-
baráttu þjóðarinnar. Hún
var svo til fullra úrslita
leidd 17. júní 1944, þegar lýð
veldið var endurreist á Þing
velli við Öxará. Sarot mun
fyrsti desember aldrei gleym
ast. Nú orðið er hann fyrst
og fremst hátíðisdagur ís-
lenzkra stúdenta og fer vel
á því, þar eð menntamenn-
irnir stóðu löngum í fylking
arbrjósti baráttunnar fyrir
frelsi landsmanna og síðan
þeirri sókn, er hófst með full
veldinu. Bak við stúdentana
stendur svo þjóðin öll. Fyrsti
desember er og verður gleði
legur minningardagur íslend
inga.
Stúdentar hafa reynt nú
eins og endranær að vanda
til hátíðahalda sinna, og
vonandi tekst vel til um
framkvæmdir. Og sannar-
Bœkur og höfundar:
lega ættu menntamenn okk-
ar öðrum fremur að gera sér
grein fyrir skyldum þeim,
sem fullveldið leggur okkur
á herðar. Leiðtogar þjóðar-
innar hafa flestir valizt úr
hópi þeirra, og svo mun
verða enn um sinn, þó að aðr
ar stéttir láti áhrifa sinna
gæta góðu heilli í æ ríkari
mæli. Þeim er því hollt að
minnast, að sjálfstæðið
krefst þess, að þjóðin muni
jafnan vel allt, sem íslenzkt
er, og gangi stórhuga að
verki. Og forustumenn Is-
lendinga á hverjum tíma
verða að setja markið hátt
•og reynast vanda sínum
vaxnir. Sjálfstæðið er ekki
gripur til varðveizlu, heldur
arfur til ávöxtunar. Þess
vegna mega íslendingar
aldrei sætta sig við þá
skömm, að óstjórn og of-
stjórn spilli gæðum landsins
og slævi trú þjóðarinnar á
framtíð hennar, auðnu og
hagsæld.
enzkra hagyrðinga
Auglýsið í Alþýðublaðinu
PÁLL ÓLAFSSON hefur
kannski verið lífsglaðastur ís-
lenzkra skálda, enda þóttist
hann hneigður til víns og
kvenna og annarra unaðssemda
lífsins allt fram á elliár. Hins
vegar er íþrótt hans mun meiri
í hagmælskunni en andagift-
inni. Páll var meistari ferskeytl
unnar, en bjó fáum kvæðum
sínum búning listrænnar heild-
ar. Honum lét betur sprettur-
inn heldur en úthaldið, en ljóða
ljúflingur alþýðunnar var hann,
er og verður, meðan Islending-
ar kunna að meta hnyttnar og
vel kveðnax stökur. Og þeirrar
hneigðar gætir víst enn í ríkum
mæli á þéssum síðustu og verstu
tímum. |
Ljóð eftir Pál hafa tvisvar
verið gefin út í bók, fyrra skipt
ið um aldamótin af Jóni Ólafs-
syni, sem einnig annaðist valið,
en hið síðara af Helgafelli fyrir
ellefu árum, og sá Gunnar
Gunnarsson um hina andlegu
hlið þeirrar útgáfu. Samt var
argra manna mál, að enn
myndi á ýmsu von úr fórum
Páls, ef vel væri leitað. Nú er
þetta komið á daginn. Páll Her-
mannsson fyrrverandi alþingis-
maður, sem er mikill ljóðavin-
ur og sér í lagi aðdáandi Páls
Ólafssonar, hefur farið í nýja
leit og orðið vel ágengt. Árang-
ur hennar er úrval af áður ó-
prentuðum ljóðum skáldsins, og |
gefst féiagsmönnum Menning-
ar- og fræðslusambands alþýðu
kostur á að njóta þess. Er allt
gott um það framtak að segja,
og Páll Hermannsson hefur
unnið nytjaverk með söfnun
sinni og útgáfu. Hins vegar
virðist tími til kominn, að ljóð
Páls séu gefin út í þeirri heild,
sem um er vitað. Undirritaður
hefur engin tök á að meta,
hversu til hafi tekizt um úrval
Páls Hermannssonar, en mikið
má vera, ef sumt af því, sem
enn liggur í láginni, er ekki
meira virði en ýmislegt gamalt
og nýtt, sem hæfa þykir prent-
svertunni og pappírnum. Þjóð
slíkrar alþýðumenningar sem
íslendingar stæra sig af ætti
sannarlega að meta konung
hagyrðinga sinna að verðleik-.
um.
Páll Ólafsson stækkar naum-'
ast sem skáld af þessari bók,
þó að hún sé girnileg til fróð-
leiks og skemmtileg aflestrar.
Kvæðin eru flest veigalítil, en
í ljóðabréfunum fer skáldfák-
ur Páls oft á kostum, og sumar
stökurnar reynast sannkallaðar
gersemar. Bragarbótin að lok-
inni rimmunni við Gísla Wíum
á Bakkaseli er annað og meira
en góðar tækifærisvísur, og vís-
urnar tvær, sem Páll kennir við
2. janúar 1882, eru snjallasta
kvæði hans, sem komið hefur
undirrituðum fyrir augu eða
eyru. Þær eru svona:
Sofnaði ég frá gremju og grát
og glaumnum heimsins kalda
við að lífsins veikum bát
Vaggaði dauðans alda.
Draumnum ekki get ég gleymt,
gömlum blæddi úr sárum.
Ekki er von að vel sé dreymt
vaggað á dauðans bárum.
Næst er að skoða nokkra
gripi vísnasmiðsins Páls Ólafs-
sonar. Fyrst koma þrjár stök-
ur, þar sem skáldið játar nautna
hug sinn:
Aldrei held ég venjist við
að verða hrumúr.

Páll Ólafsson.
Mig langar enn í glaum
,og glímur,
ganga í Skrúð og yrkja rímur.
Að trúlofast og tefla skák
og tæma kollu
getur breytt í æsku elli,
eins og ríða Löpp á svelli.
Mig sárlangar að sigla þá
og sjá hann hvessa.
Og verði mér á víf að kyssa,
verð ég eins og hlaðin byssa.
Skáldið kemst vel að orði,
þegar það sættir sig við hlut-
skipti áttræðisaldursins:
Auðartróðum er nú hjá
öll í skjólin fokið.
Dauðinn berja að dyrum má,
dagsverkinu er lokið.
Páll sat á þingi skamma hríð
og undi illa:
Á alþingi að sitja mér aldrei
var hent
og yrðast við spekinga slíka.
Mig vantaði ,,talent“ og
,,temperament“
og talsvert af þekkingu líka.
Heldur vildi ég hafa í barmi
mínum
á hverjum degi hvolpatík,
heldur en íslands pólitík.
Skafti fær heldur en ekki á
baukinn:
Aflið Jóni aldrei brást,
er það mark um krafta
að ennþá rauðar rákir sjást
á rassinum á Skafta.
Að binda saman Blöndals nafn
og Skafta
haJda synd ég sömu hlýt
og saman binda gull og skít.
Lýsing á ungri stúlku er
þannig:
Eltki tala málið mælt
má við svanna ungan,
þá er eins og stálið stælt
strax í henni tungan.
Skáldið var ekkert hlífisam-
ur ritdómari:
Það ég sannast segja vil
um sumra manna kvæði:
Þar, sem engin æð er til,
ekki er von að blæði.
Páli fannst vináttan í Loð-
mundarfirði ekki margra pen-
inga virði:
Vináttan í vorum firði
væri, að ég held,
ekki meir en álnarvirði,
ef hún væri seld.
Brennivínið fær ágætan vitn-
isburð:
Finnst þér lífið fúlt og kalt,
fullt er það með Jygi og róg,
en brennivínið bætir allt,
bara að það sé drukkið nóg.
Og skáldið örvæntir ekki um
heimvon að lokum, þrátt fyrir
aðkenningu af kvíða:
Þó séu brot til sekta nóg
og syndir, margfaldaðar,
í liimnaríki held ég þó
þeir Iroli mér einlrvers staðar.
Já, maður snýr ekki aftur
með það, að Páll sé konungur
íslenzkra hagyrðinga:
Helgi Sæmundsson.
Dr. jur. Hafþór i
Guðmundsson [
■
Málflutningui og Iðg- ■
fræðileg aðstoð. Austur- :>
stræti 5 (5. hæð). — Sími *i
7268. -!

fil fogarasjómanna.
Þar sem samningar um kaup og kjör á togurum eru
úr gildi frá og með deginum í dag að telja, vill sameigin-
leg samninganefnd sjómannafél. í Reykjavík, Hafnar-
firði, Patreksfirði, ísafirði, Siglufirði og Akureyri, svo
og Fiskimatsveinadeildar S. M. F. tilkynna, að meðlim-
um þessara félaga er heimilt að láta skrá sig á togara
upp á sömu kjör og gilt hafa, þar til annað verður á-
kveðið, með minnzt viku fyrirvara.
Reykjavík, 1. desember 1955.
Samninganefndin.