Alþýðublaðið - 02.12.1955, Qupperneq 4

4
AlþýgublaSlg
Föstudagur 2. desember 1955.
Útgefandi: Alþýðuflok\url*n.
Ritstjóri: Helgi Scemundsso*.
Fréttastjórí: Sigvaldi Hjálmarsso*.
Blaðamcnn: Björgvin Guðmundsso* og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samáelsdóttlr,
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Alþýðuprcntsmiðjan, Hverfisgðt* 8—10.
'Ásþriftarverð 15J00 á mánuði. I lausasðlu l/)0.

Blettur á lyðieldið
Á FULLVELDISDAGINN
í gær bárust þjóðinni þau
tíðindi, að ókleift hafi reynzt
að setja lýðveldinu stjórnar-
skrá. Nefndir hafa starfað að
þessu máli og kostnaður hlað
izt upp eins og venjulega, en
ekkert samkomulag náðst.
Stjórnarflokkarnir eiga hér
augsýnilega mesta sök, og
vissulega liggur í augum
uppi, að þetta sé blettur á
lýðveldinu, sem íslendingar
geti ekki unað öllu lengur.
Virðist einsýnt, að alþingi
skeri úr um, hvort það ætlar
að afgreiða stjórnarskrár-
málið eða fela sérstöku
stjórnlagaþingi meðferð
þess. Forustumönnum þjóð-
arinnar hafa ekki enzt ellefu
ár til að vinna verkið, en al-
menningur hefur mikinn
áhuga á stjórnarskrármálinu
eins og iðulega kemur fram
í ræðu og riti einstaklinga
og samþykktum fulltrúa-
funda og sérþinga. Almenn-
ingsálitið mun fordæma
þann aumingjadóm alþingis
og stjórnmálaflokkanna að
leiða ekki þetta stórmál til
viðunandi lykta. Slíkt sýnir
óhugnanlega þreytu þeirra
aðila, sem landsmenn hafa
falið forsjá sína.
Hér skal ensinn dómur
lagður á ágreininginn um
afgreiðslu hinnar nýju stjórn
arskrár, en því fagnað, að
hætt skuli að binda vonir við
sofandi nefndir og sú stað-
reynd játuð, að málið sé kom
ið í hnút. Nú ber alþingi
skylda til að taka stjórnar-
skrármálið öðrum og fastari
tökum en hingað til og hafa
frumkvæði um afgreiðslu
þess. Biðin er þegar orðin
allt of löng og hlutaðeigend-
um til ærinnar háðungar. Út
á við gæti virzt svo, að lýð-
veldisstofnun myndi lítið al-
vörumál þjóð, sem ekki hef-
ur framtak í sér til að inn-
sigla hana með stjórnarskrá.
Sú ályktun væri þó mikill
misskilningur. Islendingar
endurreistu lýðveldið forna
bjartsýnir og stórhuga, og
enginn lét sér til hugar
koma, að fyrirkomulagsat-
riði eins og setning nýrrar
stjórnarskrár yrði vand-
kvæðum bundið. Svo er held
ur ekki. Mistökin stafa af
því, að alþingi hefur dottað,
þegar það átti að vaka. Þess
vegna þarf almenningsálitið
að ýta við hinni virðulegu
stofnun, unz landsfeðurnir,
sem þar sitja, hefjast loks-
ins handa.
Glœsileg frammistaða
ÞREMUR fyrstu skákun-
um af sex í einvígi Fríðriks
Ólafssonar við stórmeistar-
ann Herman Pilnik er lokið,
og hafa leikar farið á þá
lund, að Friðrik vann tvær
þeirra, en ein varð jafntefli.
Þetta er glæsileg frammi-
gtaða. Stórmeistarinn verður
að leggja sig allan fram, ef
honum á að reynast sigurs
auðið. Friðrik hefur gengið
karlmannlega að þessu verki
og sýnt einu sinni enn hví-
líkur garpur hann er í skák
íþróttinni. Hahn virðist í
stöðugri framför og hefur á-
reiðanlega fullan hug á áð
verða Norðurlandameistari,
þegar kemur til úrslitaglim
únnar um þann sæmdartitii
upp úr áramótum.
Tilkynning
Fyrir sívaxandi örðugleika í viðskiptum, verðum vér,
því miður, að selja vöru vora gegn staðgreiðslu.
Öll lánaviðskipti falla hér með niður.
Félag raftækjaheildsala.
Bœkur og höfundar:
Árangur íslendinga á sviði
skákíþróttarinnar er orðinn
skemmtilegt ævintýri. Á-
huginn segir til sín í æ rík-
ari mæli, og nú gefst Friðrik
Ólafssyni fyrstum íslendinga
kostur þess að helga sig skak
inni. Hann hefur sannariega
til þess unnið. Hitt er þó enn
meira virði, hvers má af hon
um vænta í framtíðinni, ef
að líkum lætur. Einvígið við
jafn viðurkenndan og snjall-
an skákmeistara og Herman
Pilnik sýnir enn og sannar,
að þessi ungi og óvenjulegi
hæfileikamaður er á góðum
vegi til heimsfrægðar. ís-
lendingar eru stoltir af Frið-
rik Ólafssyni og árna honum
allra heilla í framtíðinni.
Ævisaga Atbe rts Schweitzers
*
Sigurbjörn Einarsson: Albert
Schweitzer. Ævisaga. Bókaút-
gáfan Setberg. Rvík 1955.
HÉR HÖFUM VÉR þá loks
ævisögu Schweitzers á íslenzku
og mátti ekki seinna vera. Allt
of lengi var oss flestum ókunn-
ugt, eða lítt kunnugt um Albert
Schweitzer, vísindaafrek hans,
listaafrek hans, og hið stórfeng
lega mannúðarstarf hans meðal
blökkumanna í Mið-Afríku. En
eigi alls fyrir löngu stóð hann
ffammi yfrir öllum heimi og
hafði hlotið friðarverðlaun Nób
els. Þá gaf oss ekki dulizt mað-
urinn í svip. Og heldur eigi gát-
una vér með öllú varizt því að
verða þess áskynja, hvílíkan
boðskap hann hafði flutt sam-
tíð sinni og öllu mannkyni. Og
hvílíka dáð hann hafði drýgt.
En nú höfum vér, góðu heiUi,
fengið bókina um Schweitzer,
myndarlegt rit, rúmar þrjú
hundruð síður í hóflegu broti.
Og héðan af er oss það því vork
unnarlaust að eiga nokkurn veg
inn fullskýra mynd af Schweit-
zer, meðal þeirra, sem settu
svip sinn og mót á vora öld.
Með ýmsum hætti ber þá við
sjónhring minninganna, Músso-
lini, Hitler, Stalin, Roosevelt,
Nansen, Einstein, Niels Bohr,
og óneitanlega misjafnlega geð-
þekka. Yfir mynd sumra hvílir
skuggi mikilla skelfinga og
ófarnaðar, um mynd annarra
leikur ljómi mikillar mann-
göfgi og frábærrar snilli. Héð-
an af verður það vandalaust
fyrir hvern læsan ungling á
landi voru, að vita í hvorum
armi fylkingar hann á að leita
Alberts Schweitzers. Og kynni
að leiða til giftusamlegrar eggj
unar og lífsfrjórrar íhugunar.
Persónulega þykir mér mjög
vænt um það, að prófessor Sig-
urbjörn Einarsson valdist til
þess að rita bókina um Schweit
zer, af því að ég veit, að þar
fjallaði sá um, sem til þessa
var betur fær, en engi vor ann-
arra. sem nú setjum saman bæk
ur á íslandi. Og séra Sigurbjörn
er svo vel ritfær, að honum
bregzt aldrei bogalistin, og sést
þar, sem hann fjallar um þá
hluti, sem eiga aðdáun hans
óskipta og ást. Og þetta við-
fangsefni var honum með ýms-
um hætti sérstaklega hjartfólg-
ið og hugstætt, og ber bók hans
því á ýmsan hátt vitni. Hann
skýrir frá ævistarfi Schweit-
zers og gerir grein fyrir meg-
inatriðurrv í heimspeki hans og
guðfræði, án þess að vera á varð
stöð gagnrýnandans, heldur set-
ur sig í spor hins auðmjúka
lærisveins. Og alveg er mér það
efalaust mál, að þannig yarð
oss mestur fengur í bókinni.
Ég efast um, að mönnum liggi
það almennt í augum uppi hví-
líkt óhemju verk það er, að
semja bók, slíka sem þessa,
svona stutta og svona ljósa og
alþýðlega. Höf. hefur fyrir sér,
hvorki meira né minna, en tutt
ugu og fimm rit Schweitzers
sjálfs um hin ólíkustu efni,
'mörg þung og allflókin og há-
vísindaleg. Og fjórar ýtarlegar
ævisögur Schweitzers á erlend-
um málum. Einfaldast og auð-
veldast hefði verið að semja
blátt áfram ævisögu Schweit-
zers, rekja feril hans frá stór-
brotnum afrekum til annarra
enn stórbrotnari afreka, unz
hann stendur í hárri elli um-
vafinn lotningu og aðdáun ver-
áldarinnar, sem tákn hinnar
’ æðstu siðferðilegu viðleitni,
Albert Schweitzer.
sem birzt hefur með vorri öld.
En prófessor Sigurbjörn hefur
valið hinn kostinn, sem þó var
sýnu torveldari, að gefa iöfn-
um höndum innsýn í innra líf
þessa furðulega manns, trú
hans, heimspeki og guðfræði.
Fyrir það verður mynd Schweit
zers fyllri og sannari. Og það
er öðru nær, en að þetta geri
bókina óaðgengilegri ólærðum
mönnum til lestrar. Svo fimlega
ferst höfundi þetta vandasama
verk, að lesandinn finnur ekki,
að hér er próf. Sigurbjörn að
fvlgja honum um mikið tor-
leiði stórfenglegra og djúp-
særra hugsana, og tjá mikiifeng
legan boðskap. Þetta verður
allt svo einstaklega eðlilegt og
ljóst. Hitt dylst mér ekki, að
þeir, sem nákunnugir eru guð-
fræði og heimspeki Schweit-
zers, kunna þarna margs að
sakna, og hvernig ætti annað að
vera, í ekki stærri bók? En þeir
munu líka vera harla fáir vor
á meðal. Hins þarf heldur ekki
að dyljast, að svo ágæta vel,
sem þessi bók er rituð fer hún
ekki öll á jöfnum kostúm, enda
liggur ekki allt efnið jafn auð-
veldlega við. Tíminn, sem prófi
Sigurbjörn hafði til þess að
leysa verkið af hendi var í
rauninni allt of skammur
bg furðulegt, að honum
skyldi éndast þrek og snerpa
* til að ljúka því svo glæsi-
vlega í einni lotu. Nýtur hann
J þess þar, að hann er enginn við
vaningur í þeirri torveldu list
að gera grein fyrir miklu efni
í stuttu máli.
| Það er mikill fengur í þess-
ari bók um Albert Schweitzer
og próf. Sigurbjörn og útgef-
; andinn eiga báðir þakkir skyld-
ar, fyrir að hafa gefið oss hana.
Albert Schweitzer ber í sér
meira af samvizku heimsins,
von hans og fyrirheitum, en
! nokkur einn maður í samtíð
I vorri, sem vér vitum deili á. Og
jslíkum manni er gott að kynn-
ast í fylgd með prófessor Sigur
birni.
Sigufður Einarsson.
ALUR
F N A 6 £ R 0
Jarðarber j asulta
Blönduð sulta
Hindberjasulta
Marmelaði
fást í næstu búð.
Sími
8-27-95
KITCHEN-AID
HRÆRIVÉLARNAR
eru komnar
FENGUM í gærdag
stóra sendingu af hin-
um vinsælu
KITCHEN-AID
hrærivélum.
Væntanlegar í gulum,
grænum og bleikum Iit.
Búsáhalda- og heimilistækjadéild