Tíminn - 21.02.1965, Blaðsíða 5

StJNNUDAGUR 21. febrúar 1965
TIIVIINN
WÉ'
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. rtitstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gislason. Hitstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, slmar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti >■ Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrLfstofur,
sími 18300. Askriftargjald kr. 90,00 á mán. innanlands — í
iausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
ERIK NEERGAARD JAC0BSEN:
Sjálfstæðisflokkurinn
% innflutningshöftin
c
íhaldsblöðin gera sér nú tíðrætt um innflutningshöft
og skömmtun áður fyrr. Hitt minnast þau ekki á, að for-
ingjar Sjálfstæðisflokksins stóðu að þessum höftum, ekki
síður en aðrir, og raunar meira en það. Undir forystu
Sj álfstæðisflokksins gerðist það, að öllum stríðsgróð-
anum var eytt á örskömmum tíma með þeim afleiðingum,
að ekki var aðeins óhjákvæmilegt að herða höftin,
heldur taka upp skömmtun lífsnauðsynja í stórum stíl.
Benjamín Eiríksson lýsti þessu stuttlega 1 grein, sem
hann birti í Mbl. 21. janúar s.l. Hann sagði m.a.:
„I lok seinustu heimsstyrjaldar átti íslenzka þjóðin
forða erlendis, sem nam $94 milljónum, eða um 4 millj-
örðum íslenzkra króna. Þessi gjaldeyrisforði hefði getað
orðið traustur grundvöllur heillavænlegs framfaratíma-
bils í lífi þjóðarinnar, hefði rétt verið á haldið. í stað
þess var mynduð nýsköpunarstjórn, sem eyddi gjaldeyris-
forðanum á hálfu þriðja ári og hrökklaðist frá völdum,
eftir að hér hafði myndazt upplausnarástand á flestum
sviðum efnahags- og fjármála.”
Þetta upplausnarástand, sem Benjamín minnist á, gerði
það óhjákvæmilegt, að taka varð upp meira hafta- og
skömmtunarkerfi en hér hefur þekkzt fyrr eða síðar.
Sj álfstæðisflokkurinn stóð að því ekki síður en aðrir
flokkar, og hefur oft áfellzt Framsóknarflokkinn fyrir
það, að hann rauf stjórnarsamstarfið 1949, vegna þess
að hann vildi ekki una þessu hafta og skömmtunarkerfi
lengur, heldur reyna nýjar leiðir til þess að komast úr
þeim ógöngum, sem það hafði skapað. Eftir þessi stjórnar-
skipti var líka smám saman unnið að því að draga úr
hafta- og skömmtunarkerfinu.
Hátterni Sjálfstæðisflokksins í nýsköpunarstjórninni
1944—46 sýnir hins vegar vel, að hann hikar ekki við að
hafa forystu um eyðslu og óhóf, sem leiðir til hins mesta
hafta- og skömmtunarkerfis. Og núv. forsætisráðherra
undi sér hið bezta í hafta- og skömmtunarstjórninni
1947-49, og brást við hinn reiðasti, þegar Framsóknar-
flokkurinn vildi ekki standa að hafta- og skömmtunar-
kerfinu áfram.
En vissulega er það sitthvað í fari núv. ríkisstjómar,
sem minnir á eyðslu og stjórnleysi nýsköpunarstjórnar-
innar. Þrátt fyrir metútflutning á síðastliðnu ári hefur
verzlunarhallinn orðið um 900 millj. kr. Davíð Ólafsson
skýrði nýlega frá því í Mbl., að fiskaflinn hefði orðið
17% meiri á síðastliðnu ári en hann hefur orðið mestur
áður. Hver hefði verzlunarhallinn orðið, ef þessi 17%
hefðu ekki aflazt? Það er vissulega ekki að þakka stjórn-
arstefnunni, að ekki er búið við stórfelld innflutningshöft
í dag.
Rússneski hallettinn
Forráðamenn Háskólabíós eiga þakkir skilið fyrir
að hafa fengið hér til sýningar eina af nýjustu ballett-
kvikmyndum Rússa. Rússar standa enn sem fyrr öðrum
þjóðum framar á þessu sviði. Kvilcmyndagerð þeirra
hefur jafnframt tekið miklum framförum seinustu árin.
Ballett-kvikmyndin, sem nú er sýnd í Háskólabíói, er
tvímælalaust ein mesta list, sem íslendingar hafa átt
kost á að sjá.
Verða stærstu eyðimerkur gerð-
ar frjóar með áveitum úr sjó?
Samvinna Bandaríkjamanna og Rússa um aS ná salti úr sjó
ALÞJOÐA kjarnorkusamtökin
(IAEA) héldu fund í Vín 26.
janúar s.l. Fundinn sátu Rúss
inn Alexander I. Alexandrov,
Bandaríkjamaðurinn Frank K.
Hefner og Algie A. Wells, aðal-
framkvæmdastjóri samtakanna.
Ytri viðhöfn var engin við fund
arsetninguna og engar skála-
ræður haldnar. En ærinn ljómi
stendur þó af fundarefninu og
fýrirheitum þess um bætt lífs-
skilyrði fjölmargra milljóna
manna.
Fulltrúar Sovétríkjanna og
Bandaríkjanna skýrðu opinber-
lega frá samkomulagi, sem stór
veldin tvö gengu frá 18. nóv-
ember í vetur. Þar er kveðið
á um, að þau vinni saman að
lausn þess vanda að ná salti úr
sjó. Ennfremur er ákveðið, að
þau láti IAEA og einstök þátt-
tökuríki njóta árangurs til
rauna sinna að svo miklu leyti,
sem kostur er.
tíundu hlutum er enn rauna-
lega lítið ræktað. Auðnist vís-
indunum og tækninni að gera
kleifa ferskvatnsvinnslu úr sjó
í nægilega miklum mæli, verð-
ur unnt að breyta mjög víðáttu
miklum en skrælnuðum lands-
svæðum í óendalega Edens-
lundi.
MIKIL reiknihöfuð hafa
komizt að þeirri niðurstöðu, að
sjórinn sé 2700 sinnum meiri
en ferska vatnið. Af nógu ætti
því að vera að taka. Og um
langt skeið hafa verið kunnar
ýmissar aðferðir til að vinna
ferskt vatn úr sjó, en þær eru
of kostnaðarsamar. í bandarísk
um eimingarstöðvum hefur
ekki tekizt að framleiða smá-
lest af fersku vatni fyrir minna
en rúmlega hálfa elleftu krónu
íslenzka, hvorki í þeim stöðv-
um, sem knúnar eru sólar-
eimingarstöð á að geta fram-
eimingarstöð á að geta fram-
leitt ferska vatnið fyrir þrjár
og tvo þriðju krónu íslenzka á
smálestina, en það er sem næst
meðalverði á fersku vatm í
Bandaríkjunum.
Enn stærri stöðvar geta auð
vitað framleitt enn ódýr-
ara vatn. Bandarísk sérfræð-
inganefnd hefur t.d. reiknað
út, að eimingarstöð, sem fram-
leiðir 2,5 milljónir smálesta af
vatni á dag og 1000—1500
megavatta raforku, geti lækk-
að vinnslukostnaðinn á vatns-
smálestina niður í tvær krón-
ur og tuttugu aura til tvær
krónur og sextíu aura ísl . . .
'ÞESSI sama sérfræðinga-
nefnd hefur raunar bent á fjög
ur svæði í Bandaríkjunum, þar
sem óhjákvæmilegt verði að
koma upþ stórum eimingar-
stöðvum á næstu tveimur ára-
tugum, en svæði þessi eru:
Suður-Kalifornía, Arizona,
,”’1 *'r' ■—............................................................ i. .................
Breytir samvinna Bandarlkjamanna og Rússa eyðimörkum J akurlönd?
Sovétríkin og Bandaríkin
skiptast á skýrslum um tækni-
legan og vísindalegan árangur
og rannsóknarmenn þeirra
halda sameiginlega fundi.
Bandarískir vísindamenn heim
sækja rússneskar eimingar-
stöðvar og öfugt. Fulltrúar IA
EA fá tækifæri til að taka þátt
í sameiginlegum fundum vís-
indamanna stórveldanna
tveggja og samtökunum verða
afhent rit af öllum rituðum
gögnum, sem verulega þýðingu
hafa.
1 OG hvað fellst svo í viðleitn-
inni til stofnunar eimingar-
stöðva, sem látið geta ferskt
vatn í té við hóflegu verði?
Við mennirnir á jörðinni er-
um í dag 3 milljarðar talsins.
Eftir aðeins 35 ár verðum við
orðnir 6 milljarðar. Ferskt vatn
er af skornum skammti í mörg-
um hlutum heims og vegna örr
ar mannfjölgunar og mikillar
aukningar vatnsfreks iðnaðar
vofir vatnsskortur senn yfir
mörgum landsvæðum, sem bú-
ið hafa við gnægð vatns til
þessa. Okkur er því nauðugur
einn kostur að útvega stórauk-
ið vatn, ef mannkynið á að
þrífa^, ef unnt á að vera að
rækta nægilega mikið til að
kveða niður sultarvofuna og
iðnaðurinn á að geta haldið
áfram að blómgast.
Fáir einir minnast þess, að
sjór þekur 7 tíunda hluta af
yfirborði jarðar. Og enn færri
vita, að ræktanlegt land er
ekki nema sex tíundu hlutar
þurrlendisins. Af þessum sex
orku, né hinum, sem nýta
venjulegt eldsneyti. Þetta er
um það bil þrefalt meira en
gjarnast þarf að greiða fyrir
drykkjarvatn í Bandaríkjunum.
Árið 1955 fóru Bandaríkja-
menn að athuga, hvort ekki
mætti „spenna kjarnorkuna fyr
ir vatnsvagninn.“ Gert var ráð
fyrir, að unnt væri að nota
kjarnorkuhita til eimingar salt
vatns, en það var fyrst í fyrra,
sem svo góður árangur náðist,
að nefndin, sem Kennedy for-
seti skipaði, gat lýst þessu yfir:
Áður en næsti áratugur er
liðinn verður umfangsmikil
eiming fersks vatns úr sæ bæði
möguleg og fjárhagslega hag-
stæð. Hún fer fram í risavöxn-
um kjarnorkustöðvum, sem
framleiða samtímis rafmagn í
ákaflega stórum stíl.
í STÖÐVUM þessum verður
kjarnorkuhiti látinn breyta
sjónum í gufu, sem síðan knýr
snarrafala, en að því búnu verð
ur gufan látin þéttast í ferskt
vatn. ,
Sýnt hefur verið fram á með
útreikningum, að slíkar „tví-
hliða1' stöðvar geta unnið
ferskt vatn úr sjó fyrir frá
þriðjungi og niður í tíunda
hluta þess, sem það kostar í
dag, svo fremi að stöðvarnar
séu nægilega stórar. Banda-
ríska fyrirtækið General Atom-
ic hefur gert áætlun um eim-
ingarstöð, sem framleitt getur
200 þús. smálestir af fersku
vatni á dag og skilað jafnframt
440 megavöttum raforku. Þessi
strandhéruðin við Mexíkó-flóa
og New York.
Pbilip Hammond, sem starf-
ar í bandarísku kjarnorkutil-
raunastöðinni í Oak Ridge,
lætur svo ummælt í grein í
tímaritinu „Nucleonics,“ að
eimingarstöð, sem afkasti 4
milljónum smálesta af fersku
vatni á dag og framleiði 25
þús. megavött raforku, geti selt
vatnið fyrir eina krónu og
fimm aura til eina krónu og
tíu aura íslenzka.
Þetta eru óneitanlega fram-
tíðardraumar, enda er svo stór
eimingarstöð langt handan allr
ar þeirrar reynslu, sem enn
hefur verið aflað á þessu sviði.
En engu að síður miðar í átt-
ina. Bandaríkjamenn hafa á
prjónunum uppsetningu 1000
megavatta stöðvar árið 1970 og
því næst uppsetningu 3500
megavatta stöðvar árið 1975.
Á FJÓRÐU öld fyrir Krist rit-
aði Aristoteles, að unnt væri
að vinna drykkjarvatn úr sölt-
um sjó. Nú, að tvö þúsund og
þrjú hundruð árum liðnum, eru
möguleikar þessir reiknaðir út
í mælikvarða, sem hann gat
auðvitað ekki órað fyrir.
Okkur hlýtur að. leyfast að
líta á það sem lýsandi tákn á
myrkum himni alþjóðamála, að
forustuveldin í austri og vestri
skuli, þrátt fyrir öll hernaðar-
leg ásteitingarefni, geta lagzt
á sömu sveif til að leysa þá
þraut, sem mannkyninu ríður
hvað mest á að leyst verði á
þessari öld.