Alþýðublaðið - 04.01.1956, Qupperneq 5

Miðvikudagur 4. janúar 1956
A I þ ýð u b1að ið
FYRIR SKÖMMU lauk í New
Yorkborg einu merkasta þingi,
sem efnt hefur verið til á veg-
um hinna fjölmennu og öflugu
verkalýðssamtaka Bandaríkj-
anna, en það var kallað saman
til þess að ganga endanlega frá
sameiningu tveggja stærstu
verkalýðssambanda landsins.
AFL og CIO, en fáum dögum.
áður höfðu bæði þessi sam-
bönd lokið árlegu þingi sínu og
þar samþykkt einróma að sam-
einast í eina heild.
MERKUR ÁFANGI.
Það er engum efa undirorpið,
að þessi atburður markar einn
merkasta áfangann í langri bar
áttu bandarískra verkalýðsfé-
laga fyrir auknum réttindum og
bættum lífskiörum til handa
meðlimum sínum. Einkum og
sér í lagi á þetta %dð um sögu
Þórður Eincirsson:
i.
stuðning í stjórnartíð sinni, en
á síðari áratugum 19. aldarinn-
ar áttu hinar vinnandi stéttir
fáa vini meðal leiðtoga lands-
stjórnarinnar og annarra áhrifa
manna, og það var einmitt á
ERFIÐ BYRJLTN. J sr.iði. Töldu leiðtogar þeirra sig
AFL-sambandið, sem Gom- j róttæka umbótamenn og skáru
pers átti mestan þátt í að stofna : upp herör gegn hinni ,.íhalds-
og hafði undirbúið í hér um bil; sömu“ stefnu AFL-sambands
fimm ár, samanstóð nærri ein- j Gompers. Lögðu þeir höfuðá-
göngu af stéttarfélögum iðnað- j herzlu á stéttaskiptingu og bar-
þessum árum sem iðnaður lands j armanna, sem vildu vanda iðn 1 áttu millum hinna ýmsu stétta
ins tók stórstígum framförum sína og standa gegn „auknum j þjóðfélagsins, lýstu yfir, að
og risastórir iðnhringir, er önn-; yfirgangi“ Riddara vinnunnar. j engan frið væri hægt að semja
jfór svo að halla undan fæti og:
m , • i kreppan að gera vart við sig.
1 VI Sta Q l VÍJi | Green hafði nú urn nokkurt
árabil verið forseti samtakanna,
þótti heldur hægfara og héí.t
fast við hið fyrra skipulag sam
bandsins, er byggðist fyrst og'
fremst á félogum iðnaðarmanna
og faglærðra verkamanna. Ari5
1933 höfðu verkföll, atvinnu-
! leysi og önnur efnahagsleg óár-
I an minnkað tölu meðlima innan
samtakanna um meir en 2 mill-
jónir og var þá komin niður
fyrir 3 milljónir, allir sjóðir
sambandsins og félaga' þess
voru þurrausnir. útlit hio
versta og deilur um markmið
og leiðir út úr ógöngunum fóru
vaxandi.
að, því að á þessu tímabili hef- j vefnaðarvara og annarra mikil-
ur allmikið borið á samkeppni (vægra framleiðsluvara, risu
og togstreitu millum samband- upp.
anna tveggja. En nú hafa hvorki I Á þessu tímabili voru að vísu
- meira né minna en 16 milljónir jgeroar tilraunir til þess að
: vinnandi fólks sameinázt undir ' stofna heildarsamtök, og merk-
merki eins sambands. Bæði ^ Ust þeirra var samband, er
vinnuveitendur og verkalýðs- j nefndist Riddarar vinnunnar
leiðtogar gera sér auðsjáanlega (The Knights of Labor). Starfs-
Ijósa grein fyrir mikilvægi grundvöllur
við vinnuveitendur, og neituðu
að undirrita samninga, er fælu
í sér ákveðnar skuldbindingar
samtakanna s.l. 20 ár, eða frá uðust lagningu og rekstur járn- ; Að baki Gompers stóðu í fvrstu
því að ClO-sambandið var stofn j brauta. framleiðslu olíu, stáls, j 150.000 prentarar, klæðskerar,
trésmiðir, málmsteypumenn,
húsgagnasmiðir og aðrir iðnað-
armenn. Einnig voru allmargir
námuverkamenn frá upphafi
innan vébanda sambandsins.
í fyrstu jókst meðlimatala
samtakanna heldur hægt.
Skömmu eftir aldamótin fóru
kolanámumenn í verkfall, sem
grein fyrir mikiivægi grundvöllur þessara samtaka breiddist út mjög víða og stóð _
þessa atburðar, og ekki hafa Var mjög víðtækur, og lögðu í samfellt fimm mánuði. Þá var , hans studdi hins vegar eindreg slagorðið
stjórnmálamennirnir heldur þau meðal annars mikla áherzlu , það sem Theodore Roosevelt, er
látið þennan atburð fram hjá á starfsemi pöntunarfélaga og sumir höfðu nefnt hringabrjót-
ROOSE17ELT VERÐUR
FORSETI.
En árið áður hafði Franklin
D. Roosevelt verið kosinn for-
seti Bandaríkjanna og kom nu;
fram með hina frægu New Deal
áætlun sína, en fyrsti liður henn
ar voru lögin um endurreisn.
iðnaðar landsins, er fólu í
ser
sér fara, hvort sem þeir eru í aukna jarðrækt. Skipulagning
flokki repúblikana eða demó- samtakanna var þannig hugsuð,
krata, og létu ekki standa á sér a5 þau yrðu með tímanum eitt
að senda hinu nýja sambandi gríðarstórt félag með deildum
árnaðaróskir sínar.^ j v{gs vegar um landið. Þessi sam
A þessu 20 ára tímabili hafa tök nutu allmikils brautargeng
verkalýðssamtök Bandaríkj- is til að byrja með og árið 1885
anna náð nærri ótrúlegum á- > töldu þau 700,000 meðlimi, en
rangri í eflingu pólitískrar og tveimur árum síðar var með-
efnahagslegrar aðstöðu sinnar. limatalan komin niður í 200,000
Þegar komið er til Washington,1 og voru þag afleiðingar margra
höfuðborgar Bandaríkjanna, má verkfalla, er leiðtogar samtak-
í raun réttri sjá orku og vel-! anna höfðu hrundið þeim út í af
gengni þessa, því að þar rís nú _ lftilii fyrirhyggju. Upp úr þess-
hver stórbyggingin eftir aðra,' um óförum liðaðist þetta sam-
hver um sig margra milljón
dollara virði, sem eru í eigu
einstakra félaga eða sambanda
og veita fulltrúum þeirra og
starfsmönnum -hin ákjósanleg-
ustu starfsskilyrði.
FYRSTU VERKALYÐS-
SAMTÖKIN.
AFL-sambandið American
Federation of Labor) var stofn-
að árið 1886, en aðalhvatamað-
urinn að stofnun þess og fyrsti
forseti sambandsins var hinn
kunni og stórbrotni verkalýðs-
frömuður, Samuel Gompers,
sem sjálfur var vindlagerðar-
maður. Þetta voru að vísu ekki
fyrstu verkalýðssamtökin, er
. komið var á fót í Bandaríkj-
unum. Þau eiga sér mikið lengri
sögu, og fyrsta verkalýðsfélag-
ið, sem um. getur í sögu lands-
Ins, var stofnað árið 1636 af
fiskimönnum í fylkinu Maine,
en það átti sér skamma sögu.
Þessu næst stofnuðu skósmið-
Ir í borginni Fíladelfíu með sér
félag árið 1794 í þeirn tilgangi
að bæta kjör sín og réttindi.
Ymis önnur félög fylgdu í kjöl-
farið, en sum þeirra urðu að
starfa leynilega sökum and-
stöðu dómstólanna í einstökum
fylkjum landsins. Á þriðja tug
aldarinnar markaðist st.arfsemi
verkalýðsfélaganna einkum af
stjórnmálaafskiptum, og eftir
kreppuna 1337 var hatramt ó-
samkomulag meðal helztu leið-
toga félaganna um liverjar leið-
Ir skyldu farnar til þess að ráða
bót á hinum miklu efnahags-
vandræðum landsins. Nokkrum
árum síðar kvað hæstiréttur
landsins upp þann sögulega úr-
skurð, að verkalýðsfélög skyldu
teljast lögleg svo fremi að þau
,,ynnu að löglegum tilgangi á
löglegan hátt“. Abraham Lin-
coln veitti verkalýðsfélögunum
band með öllu í sundur.
inn fvrir afstöðu hans til hinna
stóru iðnhringa, skarst í leik-
inn og kom verkalýðssamtök-
unum til hjálpar. Á næstu fjór-
um árum jókst tala skráðra
meðlima úr 868,000 í meir en
2 milljónir.
HEIMSSTYRJALDAR-
ÁRIN FYRRI.
Skömmu fyrir fyrri heims-
styrjöldina risu upp ný verka-
lýðssamtök, er nefndust In-
dustrial Workers of the World,
Iðnaðarverkamenn heimsins.
Voru þau mjög sósíalistísk í
varðandi heimild til þess að
lýsa yfir verkfalli hvenær sem _
væri. Einnig töldu þeir, að fram
leiðslutækin ættu að vera í eigu
verkamanna sjálfra. | mikinn og traustan stuðning til
Auk þessa barðist IWW-sam handa verkalýðssamtökunum.
bandið gegn því að Bandarikin Verkalýðsfélögin hófu nú skipu
tækju þátt í styrjöldinni í Ev- lagningarstarf af auknum.
rópu. Gompers og samband þrótti, og mörg þeirra notuðu
Roosevelt forseti
ið þá stefnu, að Bandaríkin vill. að þið gangið í félagið1'.,
veittu bandamönnum aðltoð (til þess að auka meðlimaf jölda
sína í stríðinu gegn Þjóðverj-' sinn. í októbermánuði 1933,
um og ávann sér stuðning Wil- fjórum mánuðum eftir að hin
sons forseta og ríkisstjórnar nýju lög gengu í gildi, hafði
hans til að koma fram kröfum meðlimafjöldi AFL-sambands-
sínum um hærri laun og bætt ins aukizt um hálfa aðra mill-
kjör verkamönnum til handa. jón. Námumannasamtök John
Lewis höfðu ein saman skráð
KREPPAN. 300,000 nýja meðlimi á þessu
Er vopnahléð gekk í gildi, var tímabili. Tveimur árum síðax
meðlimatala sambandsins kom-1 voru hin svo nefndu Wagner-
in upp í 5 milljónir. Fyrstu árin lög samþykkt. en þau mega teij
eftir heimsstyrjöldina voru ast mikil framför á sviði verka
mikil velmegunarár, en vinnu- jlýðsmála og hafa æ síðan þjón-
veitendur revndust ekki eins að tilgangi þess, sem talizt geti
liprir til samninga og áður. Á að komist næst allsherjar vinnu
seinni hluta þriðja áratugsins I löggjöf Bandaríkjanna.

V/
Stœrstu vinningar| sem um
getur í happdrœtti á Islan
AHs 5.5 milljón kr.
2 vinningar á kr. 500.000.00 hvor
11 vinningar á kr. 100.000.00 hver
10 vinningar á kr. 50.000.00 hver
4977 vinningar frá kr. 25.000.00
niður í kr. 300.00 hver
hafa forkaupsrétt, að númerum sínum, fram ao kvöldi þess 5. janúar. Eftir þann tíma verðksr
ekki komizí hjá því að selja þau öðrum, vegna geysilegrar eftirspurnar.
Urnhoð Vöruhappdrœttisms íReykjavík og nágrenni:
Austurstræti 9.
Laugaveg 74, verzl. Roðí.
Eimskipafélagshúsið, Vikar Davíðsson.
Bifreiðast. Hreyfill.
Kópavogsbúðin, Kópavogx.
Grettisgata 26. Halldóra Ólafsdóttir.
Nesvegur 51, Carl Hemming Sveins.
Skólavórðustíg 1 A, verzl. Pfaff,
Bókabúð Böðvars B. Sigurðssonar, Hafnarfiroi.
scseaaasaaaBaaarzasaasa