Tíminn - 02.03.1965, Page 2

TÍMiNN
RA UNTEKJUR HAFA HÆKKAD UM
20-30% Á SJÖ ÁRUM ÍNOREGI
EJ-Reykjavík, mánudag.
Um þessar mundir dvelur Olav
Brunvand, aðalritstjóri Arbeid-em
es Pressekontor í Oslo, hér á
landi. Blaðið hafði í dag viðtal
við Brunvand, sem er fróður mað
ur og alþýðlegur, og ræddi við
hann um norska verkaiýðshreyf-
ingu og norsk stjómmál, en kosn-
ingar verða haldnar í Noregi í
september n.k.
— Ertu bjartsýnn á úrslit kosn-
inganna, Brunvand?
— Það er mjög erfitt að spá
um kostningaúrslitin í september,
sagði Brunvand. — Nú sem stend-
ur hafa borgaralegu flokkarnir
fjórir um 48% atkvæðanna, en ég
held, að þeir hafi mjög litla mögu-
leika á að fá fylgi meirihluta kjós-
enda. En nú býður Sosíalististk
Folkeparti fram í öllum kjördæm-
um landsins og þeir gætu tekið
frá okkur nokkur atkvæði hingað
og þangað um landið. Það gæti
orðið til þess, að borgaraflokkarn-
ir fái þingmeirihluta, þar sem við
höfum engin uppbótarþingsæti.
— Sveitarstjómarkosningamar
s.l. haust hafa gert borgaraflokk-
ana bjartsýna á sigur.
— Já, en ég held, að það sé
að ástæðulausu, því að aðeins »-r
kosið í nokkrum kjördæmum, þar
sem nokkrum sveitarfélögum
hafði verið slegið saman í eitt
sveitarfélag. Við komum þessari
breytingu á og hún var nokkuð
óvipsæl víða, og auk þess var
kosningaþátttakan léleg. Eg held
því, að tap okkar í þessum kosn-
ingum hafi einungis verið stund-
arfyrirbrigði.
—Borgaraflokkarnir standa nú
sameinaðir gegn Verkamanna-
flokknum?
— Já, það er í fyrsta sinn, sem
þeir gera það. 17 daga ríkisstjórn-
in 1963 gaf þeim trú á, að þeir
gætu myndað starfhæfa sam-
steypustjórn. Þeir munu aftur á
móti að öllum líkindum leggja
fram fjórar stefnuskrár fyrir þess
ar kosningar, að sjálfsögðu nokk-
uð ólíkar. Ég hef persónulega
litla trú á, að þeir geti myndað
góða og starfhæfa ríkisstjórn, en
þeir trúa því víst sjálfir.
— En hvað um Sosíalist-
isk Folkeparti?
— SF, sem leggur aðallega
áherzlu á utanríkis- og varnarmál-
in, hefur vissa möguleika á fylgis-
aukningu meðal menntamanna,
en þeir möguleikar eru takmark-
aðir. SF. og koinmúnistar, sem
eiga ekkert fylgi meðal yngra
fólks, hafa nú urn 6% kjósenda,
og að sjálfsögðu má segja, að
slíkt sé eðlilegt í lýðræðisþjóðfé-
lagi. En við bendum aftur á móti
á, að styrkur verkamanna felst í
því að standa sameinaðir og spyrj
um því, hvaða tilgangi það þjóni
að stofna lítinn flokk, sem aldrei
getur orðið áhrifamikill, en er lík-
legri til þess að draga úr styrk
verkalýðsins. Þetta skilja launþeg
ar vegna langrar reynslu. Á hinn
bóginn segir SF, að nauðsynlegt
sé, að hafa lítinn flokk til vinstri
við Verkamannaflc'kkinn til þess
að halda honum hæfilega róttæk-
um.
— Hafa flokkarnir lagt fram
stefnuskrár sínar í þessum kosn-
ingum?
— Bara Verkamannaflokkurinn
sem lagði hana fram fyrir 14 dög-
um.
— Og hver eru helztu stefnu-
skrármál ykkar?
— Það er fyrst og fremst líf-
eyrissjóður fyrir alla landsmenn,
en það mál er komið til Stór-
þingsins og verður afgreitt eftir
kosningarnar. í dag höfum við
margs konar tryggingar hver í
sínu lagi, en árið 1967, þegar nýja
kerfið verður tekið í notkun, þá
sameinast allar þessar tryggingar
í lífeyrissjóðnum, nema sjúkra-
trygging og bamalífeyrir. Kerfið
byggir á grunnlífeyri, sem í dag
er 6.000 norksar krónur fyrir hjón
og 4.500 fyrir einstaklinga, og það
tekur síðan 20 ár að vinna sér
inn fullan ellilífeyrir, sem er að
ið, og það varð til þess að verðlag — Já, við höfum nýlega komið
hækkaði nokkuð síðar á árinu og á 9 ára skyldunámi — hinum svo-
„át upp“ þá rauntekjuaukningu, kallaða „enhetsskole.“ Áður fyrr
sem annars hefði átt sér stað. En var nokkur mismunur á skólun-
neyzian óx um 3% á árinu, svo um í þéttbýli og dreifbýli, en nú
að lífskjörin hafa eitthvað batn-1 gildir sama skólakeffið alls staðar
að. ; í Noregi. Á þessum skóla byggist
Nú er útlit fyrir, að iaunþegar | síðan öll æðri menntun. Einn þátt
fái þetta bætt upp í ár. f febrúar | urinn í uppbyggingu dreifbýlis-
s.I. náðist sameiginlegt uppgjör ins er einmitt bygging skóla, t.d.
við launþega, bændur og útvegs
meðaltali % af launum. Sem \,/-
dæmi má taka, að maður, sem er |
69 ára 1967 fær grunnlífeyrinn j ......' *
plús 1/20 af aukalífeyrirnum, j|
(tillegspensjonen), en maður, sem j
er 50 ára 1967 fær grunnlífeyrir-11
inn og allan aukalífeyririnn, þegar
hann fyllir 70 ár. Aftur á móti
greiðist ekkju-, barna- og öryrkja- 1
lífeyrir að fullu strax árið 1967.
— Ér mikið deilt um lífeyris-
sjóðinn? !|
— Nei, ekki um sjálft kerfið, > §
en aftur á móti er nokkurt ósam-
komulag um stærð og notkun
þeirra sjóða, sem nyndast. Við
teljum, að ríkisbankarnir eigi að
nota þessa sjóði til framkvæmda
þar sem þarfir þjóðfélagsins eru
mestar, en hinir borgaralegu vilja j
dreifa þeim meira, því að einka-!
bankarnir óttast styrkleika þess-
ara sjóða á lánamarkaðinum.
— Annað baráttumál Verka-'
mannaflokksins er uppbygging j
dreifbýlisins með það fyrir aug-!
um að byggja allt landið. í fáumj
orðum sagt, er kjami þessarari
uppbyggingar sá, að byggja uppj
stóra þéttbýliskjarna, þar sem at-!
vinnan grundvallast á a.m.k einul
stóru fi-amleiðslufyrirtæki. Mörg j
smærri fyrirtæki rísa síðan upp í i
sambandi við stóra fyrirtækið, Imenn . , F?8Í, t
skólar og ýmsar menningarstpfn- j * „ÍHKÍ.rcrreliVsblm^n^landhón’i míög mikiL Auk þess hefur verka*
anir eru byggðar og margs konar j ”L S “ 41 : lýðshreyfingin stóran bréfaskóla.
þjónustustarfsemi kemst á fót. Tii j aöaRog sjavarutvegs voru hækkað-; _ Er ekki mjög gott samstarf
þessarar uppbyggingar reynum I ^ 1 1 * si a” JVfjmffli Alþýðusambandsins og sam-
við bæði að fa erlent fjarmagn, i Þ ara vara a u st|S»; vinnuhreyfingarinnar?
einkafiármfliin «mvirm„fvrirtæki með auknum mðurgreiðslum, ef _ Tl, *
nauðsyn krefur. Við munum því
hafa stöðugt verðlag a.m.k.

háskóla í Tromsö. Það er grund-
völlur skólakerfisins, að allir skuli
fá jafnt tækifæri til menntunar,
hvar sem þeir búa í landinu. Við
höfum sérstakan lánasjóð fyrir
nemendur einmitt með slíkt jafn-
rétti í huga. Sjóður þessi er mjög
■i stór og fá nemendur þar vaxta-
laust lán til 15 ára.
—Þá leggjum við einnig mikla
áherzlu á vísindarannsóknir og
tækni. Við erum komnir á það
stig iðnvæðingar, að einungis vís-
indarannsóknir, tækni og hagræð-
ing geta aukið og bætt iðnaðinn.
Og á þessu sviði hefur okkur
gengið vel. Sem dæmi má nefna,
að iðnframleiðslan á hvern iðn-
verkamann hefur aukizt um 60%
fra 1945. Við höfum sérstakt og
fjárhagslega sjálfstætt rannsókn-
arráð, sem er miðdepill þessara
rannsókna.
— Svo að við snúum aftu að
verkalýðshreyfingunni. Norska A1
þýðusambandið rekur víðtæka
fræðslustarfsemi?
— Já, launþegar hafa eigið
, fræðslusamband, Anbeidemes Opp
lysningaforbund (AOF), sem fé-
lagar í launþegasamtökunum eru
; beinir aðilar að. AOF rekur margs
! konar fræðslustarfsemi, námskeið
þ.e.a.s. vísitöluuppgjör. j :93WsllöPa °S er þátttaka laun-
þega í þessan fræðslustarfsemi
Olav Brunvand
út:
einkafjármagn, samvinnufyrirtæki
og einnig ríkisfyrirtæki, ef nauð-
syn ber til.
— Þá er fimm daga vinnuvika
á stefnuskrá okkar og verður
henni komið á með lögum. í dag
höfum við 45 stunda vinnuviku,
en á næstu fjórum árum verður
vinnutíminn í áföngum styttur
niður í 40 stundir og hafa menn
þá frí á laugardögum. Við höfum
þegar komið á fjögurra vikna or-
lofi.
— Merkt baráttumál okkar er
einnig atvinnulýðræði, þ.e. aukin um, ekki sizt með tilliti til stö'ð
þátttaka launþega í stjórn þeirra j «gs verðlags. Og svo eru þetta í
Jú, þessar hreyfingar hafa
STYRKUR
þetta ár, og ég held, að allir hafi
verið ánægðir með þessa samn- j Framhala af 1. síðu.
inga I Að svo komnu máli er ekki búið
— Er mikið deilt nm niður-jað taka endanlega ákvörðun um
greiðslurnar tll iandbúnaðarins? 1 ma 1 '
— Nei, ekki geí ég sagt það.
Lífskjör bænda verða að sjálf-
sögðu að batna jafn mikið og ann
Benjamín sagðist ekki vita að
svo komnu máli, hvort safnað yrði
einnig í minningarsjóðinn hér á
landi. Hann bjóst við að safnað
arra þjoðfelagsborgara, og mður j , ^J1*?
greiðsiur eru svo til eina leiðin,
sem hægt er að fara í þessum efn
rði eingöngu i sjóðinn í Ameríku.
BANASLYS
Frsmhaiö »>' > síðu
pdLiidtt.ii íduiipegd i öljuin peiiid | ovw i cíta?{iirinn har qpm q1vc;í?Í varrS
fyrirtækja, sem þeir vinna hjá. Nú j raumnni emmg niðurgreiðs ur t,l ej. eftírsÞóttur leikvangur, erí
liggur fynr 1 þinginu frumvarp | neytenda, þvi að þeir fa ju _vor-; hættuleírur _ víða<,t há
um atvinnulýðræði í ríkisfyrir- i urnar á lægra verði vegna þeirra. | t)ji5rg ’ stórgr®tt fjará
tækjum. Við viljum helzt að laun- - Er mikið um verkfoll i N°r-;fyrir neðan Er§u þgað virfsamleg til.
komTzt að saamkomulagi um ^at- - Nei, við höfum ekki haft1 ^ J°g^lun™j J61k ,!flj
vinnulýðræði í einkafyrirtækjum
— en ef það tekst ekki, þá verður
því komið á með lögum. Alþýðu-
sambandið hefur lagt fram sínar
tillögur í þessu máli, og nú ný-
lega birtu samband iðnrekenda og
norska vinnuveitendasambandið
sínar tillögur, sem vöktu mikla
athygli, þar sem þeir gengu nokk-
uð langt til móts við kröfu laun-
þega.
— Svo er það að sjálfsögðu mik
ið atri'ffi að halda jafnvæginu
á milli verðlags og kaupgjalds, og
á undanförnum árum hefur það
tekizt nokkurn veginn. Síðustu
sjö árin liafa launatekjur í Noregi
hækkað um 20—30%. En árið
1964 varð engin veruleg hækkun
á rauntekjum, þrátt fyrir um 7%
framleiðsluaukningu, og skapaði
það vissa óánægju. Þetta átti m.a.
þær orsakir, að samið var við
bændur og útgerðarmenn eftir að
samningum við launþega var lok-
verulegt verkfall í 20 ár. Það eru Þorn sm vlð Þ.essum stað og lelðl
einstaka félög utan Alþýðusam-: þeim. J?rlr s]omr þau minnl
bandsins, sem farið hafa í verk.; me>nhattar slys, sem hafa orðið
föll á þessum tíma, en það hafa! Þarna'___________________________
aldrei verið stór verkföll. j C|,a á|hji|ð<i
— Hvernig ganga samningavið- " ” **'l*,nB*
- —'—i--— -- ---l Framhald al 7 síðu.
ríkisstjóm Danmerkur nokkuð
ræður milli launþega og atvinnu
rekenda fyrir sig?
— Fyrst koma Alþýðusamband-
ið og Vinnuveitendasambandið sér
saman um, hvort hvert launþega-
samband skuli semja fyrir sig,
eða hvort semja skuli fyrir öll
samböndin í einu. Slík sameigin-
leg uppgjör virðast vinna mjög á
hjá báðum aðilum. Viðræður hefj-
ast venjulega um tveim mánuðum
áður en samningar renna út. Ef
það slitnar upp úr samningum, þá
fer málið til sáttasemjara ríkisins.
Á síðasta ári kom til kasta ríkis-
launanefndar — gerðadóms — en
það er mjög sjaldgæft.
— Þið leggið mikla áherzlu á
menntun og vísindi í Noregi?
vegna húsnæðismála, og forsætis-
ráðherrann lofað úrbótum , en þó
hefði stjórnin gert stórátak í þess-
um málum og hefur aukið árleg-
an fjölda nýrra íbúða úr 25 þús.
í 40 þús .á stuttu árabili. Hér á
landi eru stjórnarliðar hins vegar
harla ánægðir með ástandið, þótt
vanti 800 íbúðir upp á að jafn
mikið hafi verið byggt og næstu 4
ár á undan! Eina vöm stjórnar-
sinna er að bera sig saman við
vinstri stjórnina, sem fór frá völd
um fyrir 7 árum. Á síðustu 4
árum hefur þjóðinni þé fjölgað um
10% og þjóðarframleiðslan auk-
izt yfir 20%.
ÞRIÐJUDAGUR 2. marz 196S
haft mjög náið samstarf um ára-
bil. M.a. er sérstakur kjarasamn-
ingur milli starfsmanna í sam-
vinnuhreyfingunni og Alþýðusam-
bandsins, þannig að þar kemur
aldrei til verkfalls. Þá er nú verið
að vinna að samningum milli Al-
þýðusambandsins og Samvinnu-
trygginga í Noregi um hóptrygg-
ingar launþega.
— Og a'ð lokum, Brunvard, nú
eru brátt liðin 30 ár síðan Verka-
mannaflokkurinn kost til valda í
Noregi. Hvað er það þýðingar-
mesta, sem stjórn verkamanna hef
ur tekizt að framkvæma á þessu
tímabili?
— Ég tel, að það sé fyrst og
fremst útrýming atvinnuleysins. í
Noregi var mikið atvinnuieysi,
þegar verkamannastjórnin komst
til valda, og slagorð okkar var þá
„atvinnu fyrir alla“ (Hele folket
í arbeid). Á þeim tímum þótti
þetta draumórar, en atvinna fyrir
alla hefur með tímanum þótt
sjálfsögð og er nú ákvæði um það
í stjórnarskránni. Einnig vil ég
nefna uppbyggingu tryggingakerf
isins. Tryggingar voru tæplega til
um 1935, en nú má segja, að þær
tryggi einstakiinginn frá vöggu
til grafar. Og lífeyrissjóðir fyrir
alla landsmenn, sem kemur til
framkvæmda 1967, samræmir þess
ar tryggingar í eitt stórt og víð-
tækt kerfi — sagði Brunvard að
lokum.
TIL SÖLU
2ja herb. íbúðir víðsvegar í
borginni.
3ja herb. ný ibúð við Ásbraut.
3ja herb. íbúð við Hritigbraut.
Tvöfalt gler í gluggum.
3ja herb. risíbúð við Laugar
nesveg. Góðar svalir.
3ja herb. íbúð við Nönnugötu.
3ja herb. íbúðir í timburhúsum
við Njálsgötu og Nönnugötu.
4ra herb. íbúð í sambýlishúsi
við Ljósheima. Sér þvottahús
innan íbúðarinnar.
4ra herb. risíbúð, um 93 ferm.
við Sörlaskjól.
ira herb. endaíbúð í sambýlis-
húsi við Stóragerði.
5 herb. íbúð ; sambýlishúsi við
Framnesveg. Skipti á minni
íbúð koma til greina.
6 herb. hæð við Rauðalæk.
Vandaðar innréttingar. For-
stofuherbergi og sér snyrti-
herb. Bílskúr.
6 herb. hæð við Bugðulæk.
Góðar innréttingar. Forstofu-
herb. og sér snyrtiherb. Sér
inngangur. Bílskúrsréttur.
6 herb. íbúöarhæð við Lyng.
brekku. Sér þvottahús á hæð-
inni
Einbýlishús »ið Borgarholtsbr.,
8 ferm. hæð og ris. Stór bíl-
skúr. Byggingarlóð fylgir
eigninni.
j Einbýlishús, rúrnl. 100 ferm.,
j 4 herb., eldhús og bað. í
kjallara þvottahús, 2 herb.,
geymslur. 70 ferm. bílskúr.
j Einbýlishús við Lyngbrekku,
120 ferm., 5 herb. Allt á einni
hæð.
Einbýlishús við Fögrubrekku,
157 fm. hæð. Þvottahús, her-
bergi, geymslur og bílskúr á
jarðhæð.
Einbýlishús, tilbúin undir tré-
verk við Holtagerði og Hjalla
brekku.
Tvíbýlishús, tokheld og tilbúin
undir tréverk, allt að 150
ferm. hæðir ásamt bílskúrum
á jarðhæð.
Fasteignasalan
HÚS & EIGNIR
Bankastræti 6
Símar 16637 og 40863