Alþýðublaðið - 07.01.1956, Qupperneq 4

A1 þýdublaðid
Laugardagur 7. janúar 1356
Útgefandi: Alþj6uflok\uri*n.
Ritstjórí: Helgi Sxmundsttm.
Fréttastjórí: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
'Auglýsingastjóri: Emilía Samáelsdótlir.
Ritstjómarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslustmi: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgðtn 8—10.
’As\riftarverð 15J)0 á mánuði. í Utssssuðlu ljOO.
Fjóhirnar í garðinum
MQRGUNBLAÐIÐ er
heldur en ekki gáfað í gær.
‘ Það gerir sér ósköp.hægt um
vik og kemst að þeirri nið-
urstöðu, að Alþýðuflokkur-
inn vilji sams konar stjórn-
málaástand hér og ríki í
Frakklandi. Röksemdirnar
eru ekki valdar af verri end-
anum. Gylfi Þ. Gíslason á að
hafa skrifað grein í danskt
blað til að Alþýðuflokkurinn
geti „smogið upp í ráðherra-
stóla“!
Lýsingin á franska stjórn-
málaviðhorfinu og orsökum
þess, hversu komið er þar í
landi, hefur hins vegar ým-
islegt til síns ágætis, enda
kvað engum alls varnað.
Morgunblaðið segir í því
sambandi orðrétt: „Allt ber
hið franska stjórnarfar svip
þess, að stjórnmálamenn þar
hafa í harðri keppni um
völdin hætt að gæta hófs. í
hóflausri sérhyggju hefur
hver þeirra um sig einblínt
á eitt markmið eigin upp-
hefðar og virðingar, en
gleymt að taka tillit til þarfa
lands síns og þjóðar í heild,
enda hafa þeir valdið þjóð
sinni mestu ógæfu með spá-
kaupmennsku sinni.“ Þetta
er víst hverju orði sannara.
En hvaða aðilar beita sömu
vinnubrögðum hér á landi?
Hverjir hafa kallað yfir okk-
ur spillingu og öngþveiti,
brask og spákaupmennsku,
hverjir ríghalda í ráðherra-
stóla, þó að stefnu og úr-
ræði vanti, hvaðan er sprott
in sú samábyrgð svívirðing-
arinnar, sem er að gera okk-
ur að viðundri veraldar?
Morgunblaðið ætti að líta
sjálfu sér nær áður en það
hættir sér öllu lengra út í
þessar umræður.
Stundum hefur Morgun-
blaðið reynt að beita þeirri
blekkingu, að Alþýðuflokk-
urinn hafi dregið sig út úr
pólitík. Nú er hann sakaður
um að vilja umfram allt kom
ast í ráðherrastóla. Samræm
inu er svo sem ekki fyrir að
fara í hugsun og málflutningi
Morgunblaðsins. Það ræktar
einkennilegar fjólur í garði
sínum eins og fyrri daginn.
Auðvitað gefur að skilja, að
Alþýðuflokkurinn vilji láta
áhrifa sinna gæta í íslenzk-
um stjórnmálum og koma við
sögu stjórnarfarsins. Sú við-
leitni hlýtur að einkenna alla
stjórnmálaflokka. En slíkt
er allt í einu orðið fordæm-
anlegt í augum Morgunblaðs
ins. Það virðist ímynda sér,
að þetta eigi að vera forrétt-
indi íhaldsins. Er ekki hætt
við, að menn, sem lifa í því-
líkri ímyndun, verði fyrir
meinlegum vonbrigðum?
Stjórnmálaspilling er und-
irrót erfiðleikanna hér eins
og í Frakklandi, og í báðum
löndunum hafa sömu þjóð-
félagsöí'l verið að verki. Þau
er hægt að kenna einu nafni
við spákaupmennsku, en með
al íslendinga á hún heimili
og varnarþing í Sjálfstæðis-
flokknum. Morgunblaðinu
þýðir ekkert að reyna að
koma sök þessa af húsbænd-
um sínum með heimskuleg-
um ásökunum í garð ann-
arra. Alþýðuflokkurinn læt-
ur sér allt slíkt í léttu rúmi
liggja. En hann mun gera
það, sem í hans valdi stend-
ur, til að íhaldið hætti að
sigla þjóðarskútunni í strand.
Það ætti að fá góðan tíma til
að skoða fjólurnar í garði
Morgunblaðsins, þegar
strandkapteinninn er hættur
til sjós og fluttur á lágafell
með samherjum sínum.
Skáksigur Friðriks
FRIÐRIK ÓLAFSSON hef
ur enn sýnt og sannað á skák
rnótinu í Hastings, að hann
er orðinn afburðamaður í
íþrótt sinni. ’ Mun engum
vafa bundið lengur, að hann
megi telja í fremstu röð
yngri skákmanna heimsins.
Að þessu sinni átti hann við
rammari reip að draga en
nokkru sinni fyrr, en frammi
staða hans reyndist meiri og
betri en nokkur þorði að
vona, og skortir þó sannar-
lega ekkert á, að honum fylgi
góðar óskir og bjartar vonir,
þegar hann gengur til stór-
ræðanna.
Næsta verkefni Friðriks
verður keppnin um meistara
tign Norðurlanda í skák, en
þann leik heyir hann við
Danann Bent Larsen, sem er
bráðefnilegur taflmaður.
Drengilegri orrahríð þeirra
mun athygli veitt um allt ís-
land. - í f
Bœkur og liöfundar:
S A G A N af því, hversu
Joseph Bédier: Sagan af daganna, ef hægt er að taka
Trístan og ísól. Skáldsaga. J svo til orða um sígilda meistara
Einar Ól. Sveinsson íslenzk- smíð, sem orðið hefur íslend-
aði. Heimskringla. Bóka- ingum umhugsunarefni ár og
flokkur Máis og menningar. aldir. Harmleikurinn skipar
Prentsmiðjan Hólar. Reykja- öndvegi endurminningarinnar
vík 1955. við hliðina á sögunum af ást-
um Kjartans og Guðrúnar og
Gunnlaugs og Helgu, þó að
Trístan og ísól unnust með raunverulega sé þeim ekkeri
miklum fögnuði og harmi, er sameiginlegt nema snilldin,
kunn íslendingum sem ljóðbrot fegurðin og örlagaþunginn —
í mörgum og misjöfnum útgáf- ‘ þetta sem sumir kalla einu orði
um, en hefur eigi að síður list. |
myndað frábæra heild, svo að j Lesandinn hlýtur að undr-
örlög þessara fornu elskenda ast, hversu innlifun höfundar-
orka á hugann eins og sá skáld- ins í dulheim sögunnar er næm
skapur einn, sem finnur ieið- og rík, hér er sambýli hins ör-
ina til hjartans og raskar jafn- jlagaþrungna harmleiks og hins
vægi tilfinninganna. Þess ikliðmjúka ljóðs og sá sam-
vegna er maður ósjálfrátt á . vinnubúskapur með svipuðum
varðbergi, þegar í hendur berst hætti og þegar lag fellur að
skáldsaga um slíkt efni. Mun Jljóði eða ljóð að lagi, tvær list- j
unnt að lyfta fögnuði þeirra og 'greinar fallast í faðma og njóta
harmi til meiri listar en í hinu jhvor annarrar. Og sjaldan hef-
fornfræga kvæði með viðlag- j ur sannazt betur, að- listin sé
inu ógleymanlega „þeim varjóháð . landamærum, fjöllum,
ekki skapað nema að skilja“? j fljótum og höfum og öllum.
Og svo hefst lesturinn. Fyrst (öðrum torfærum af völdum
er forspjall Einars ÓI. Sveins- : mannanna eða náttúrunnar.
sonar, þar sem hann rekur j Aðeins verður manni íhugunar (
sögu viðfangsefnisins og segir efni, að sagan skuli ekki fyrir
deili á Joseph Bédier, franska löngu komin hingað til að (
skáldinu og fræðimanninrm, 'gleðja íslendinga og stækka
sem réðist í þetta tvísýna en það land og dýpka þann him-
heillandi stórræði. Síðan kemur in, sem er skilningur og ást á
sagan sjálf, og fyrr en varir er (fögrum bókmenntum, hvaðan
kvíðinn horfinn, en gleði list- sem þær eru komnar, ef tór.n (
rænnar nautnar komin í stað-, þeirra næst af íslenzkum .
inn. Svona • skáldsögu getuv streng.
víst aðeins fræðimaður skrifað:
En eklti nóg með það. Höfurid-
Upphaf sögunnar er þetta:
„Viljið þér, göfgu herrar,
urinn verður einnig að vera; heyra fagurt ævintýr um ást-
mikið skáld. Joseph Béd!er>; ina og dauðann? Það er sagan
reynist vaxinn þessum tvíþætta 1 af Trístan og ísól drottningu.
vanda, og þýðing Einars Ól. j Heyrið, hversu þau unnust
Sveinssonar mun ærið afrek út J með miklum fögnuði og mikl-
af fyrir sig. Hér fer saman: um harmi, og síðan dóu þau
keltneskur tregi og frönsk nær- J af því á sama dægri, hann sók-
færni, en við bætist sviptigin um hennar, hún sökum hans.“
og hljómfögur íslenzka, svo að 1 Niðurlagið er svohljóðandi:
öllu bókmenntalegu réttlæti „Þegar Mark konungur
virðist fullnægt. Sagan geldur frétti dauða elskendanna,
hvergi Trístanskvæðisins, held- sigldi hann til Syðra-Bretlands
ur er sem listaverkið forna og lét gera tvær líkkistur, aðra |
stækki, gangi í endurnýjun líf- I af kalsedon handa ísól, hina af
berýl handa Trístan. Hánn
hafði með sér á ,skipinu ' til
Tintagels elskaða líkami þeirra.
Hann lét grafa þau við kape.Uu
eina, annað hægra megin söug-
húss, hitt vinstra megin. En um
nóttina spratt þyrnirunnur,
grænn og blómgaður, limmi.k-
ill og angandi, upp af leiði
Trístans, og rann hann yfir um
kapelluna og ofan í leiði ísóíar.
Héraðsmenn hjuggu runnann,
en hann sprettur upp næsta
morgun, jafn-grænn, jafn-blóm-
legur, jafn-kraftmikill, og
aftur rennur hann. niður í leiði
ísólar björtu. Þrisvar vilciu
þeir granda honum, en það
kom fyrir ekki. Loks sögðu
þeir Mark konungi frá undri
þessu, og konungur bannaði
þeim að höggva hann framar.
Herrar, hinir góðu. kvæða-
menn fyrri daga, Béroul .og
Tómas, og herra Eilhart, meist-
ari Gottfried og bróðir Róbert,
hafa sagt sögu þessa fyrir þá,
sem unna, ekki fyrir aðra. Þeir
senda yður kveðju sína með
mér. Þeir heilsa þeim, sem.er
hugþungt, og þeim, sem eru
sælir, þeim, sem eru óánægðir
eða munarfullir, þeim, sem eru
glaðir eða óglaðir, öllum. elsk-
endum. Vel er, ef þeir mættu
finna hér huggun við hverf-
lyndi, við ranglæti, við skap-
raun, við hugarkvöl, við öllum
ástarraunum.“
Þetta er eins og tveir skógar-
jaðrar, annar móti suðri, hínn
veit í norður. Og vegferðin um
töfraheim merkurinnar er líkt
og að leggja af stað í sólskmi,
sjá blómin og -grösin, heyra
fuglasönginn, árniðinn og foss-
hljóminn, nema lífið og vorið,
skynja þroska og fegurð sum-
arsins, greina fótatak hausts-
ins á flótta undan vetrinum. og
komast á leiðarenda í tungls-
ljósi. Maður þráði þetta alit og
átti þess von, en vissan reynd-
ist draumnum stærri.
Helgi Sæmundsson,
Dinósaurus grafin upp í Ut
t>ar á að reisa gífurlega stórt safn, sem geyma á leifar
stærstu skepnur iarðarinnar, þar sem þær fundust.
Auglýsið í Álþýðublaðinu
FYRIR um það bil 100 millj-
ónum ára lifði risaeðlan Dino-
saurus og hrærðíst á þessari
jörð. Nú eru amerískir vísinda-
menn að afhjúpa jarðneskar
leifar hennar hátt uppi í Utah-
fjöllunum, og þegar því verki
er lokið, fá sérfræðingar nýtt
verkefni: að leiða í ljós, hvern-
ig líkamsbygging þessarar forn
aldarófreskju hefur verið í ein-
stökum atriðum.
STÆRSTA SKEPNA
JARÐARINNAR
Dinosaurus er stærsta skepna,
sem Htærzt hefur á þurrlendi
jarðarinnar. Þær stærstu voru
um 24 metrar að lengd og ógu
um 40 tonn. En heilinn, sem
þær höfðu til að stjórna þess-
um feiknastóra líkama, var að-
eins um hálft kíió að þyngd.
Staðurinn þar sem leifar dýrs-
ins eru grafnar upp, er ein-
manalegur fjalladalur í Utah.
Fundu vísindamenn þennan
stað 1909. Fyrir þann tíma
höfðu hvítir menn og rauð-
skinnar háð þar blóðuga bar-
daga, en enginn hafði gefið sér
tíma til að athuga, hvað fólgið
var í stóru haugunum eða hól-
unum, sem þar eru á víð og
dreif.
NÁTTÚRUHAMFARIR
Svo lítur út sem einhverjar
óskaplegar náttúruhamfarir
eða skæð drepsótt hafi útrýmt
dinosaurusnum, og síðan. hafi
skrokkarnir hrúgazt saman í
lægoum í landinu. Síðan lítur
út fyrir, að sandur og rvk hafi
fokið að og hulið hræin. Er ár-
þúsundir liðu, urðu beinin stein
gerð. Jarðskjálftar og byltingar
í náttúrunni lögðu landsvæði
þetta undir sæ um skeið og
síðar þrýstist það upp í mikla
hæð yfir sjó, þar sem það er nú,
við fellingamyndun í jarðskorþ
unni. Loks hefur veður og vind-
ur sorfið og núið yfirborðíð,
þannig að Ieifar fornaldarris-
anna urðu enn á ný á yfirborð-
inu. , ..
GÍFURLEGA STORT SAFN
Ætlunin er sú, að koma upp
safni með þessum stóru og
merkilegu gripum, einmitt á
staðnum, þar sem þeir hafa
fundizt. Verður það eins og að
líkum lætur gífurlega stórt
safn. Hvert einasta bein skepn-
anna er með stakri nákvæmm
grafið upp og síðan raðað sam-
an, eins og var í beinagrind-
inni. Eitt dýrið stendur að
heita má óhreyft í gríðarlega
miklum sandbakka. Þegar sand
urinn hefur verið grafinn frá,
á að byggja hús utan um það.
Það stendur nærri því í sömu
stellingum og því var eðlilegt
áður en. dauðann bar að garði
fyrir óra löngu. Þetta er erfitt
verk og vandasamt, og menn
gera ráð íyrir, að það taki fjög-
ur ár að ljúka því.
y~-‘- *
MERKUR Wj
FERÐAMANNASTAÐUR
Þetta landsvæði er auðviíað
orðíð eftirsótt af ferðamönnum
CFrh. á 7, síðu.,}