Tíminn - 25.03.1965, Blaðsíða 9

>»,/..// I ,/ M » '
FTMMTUDAGUR 25. marz 1965
TÍIVIINN
11
25
með merkjum sjóhersins. Þeir voru jafn færir í bardögum
til sjós og lands, og voru duglegir reiðmenn. Margir þeirra
höfðu einnig iært undirstöðuatriðin í tungu þess lands, sem
þeir voru sendir til, til þess að berjast. Undirforingjar
þeirra voru einstaklega hæfir, en óbreyttir hermenn ekki
jafn duglegir, þótt reikna megi með, að beztu mennirnir
hafi ekki verið notaðir sem fangaverðir.
Smátt og smátt létu þeir okkur fá dálítið af fatnaði, svo-
lítið meiri mat og ílát til þess að matreiða hann í, og eitt-
hvað til þess að borða með og úr, fáeinar dínur til þess
að sofa á, og meira að segja nokkrar ábreiður. En þeir
komu ekki með flugnanet til þess að við gætum varizt
moskítóflugumun, og afleiðingin varð sú, að malaría varð
plága í búðunum. Áður en tvö ár voru liðin, voru 96%
brezku hermannanna, sem enn voru á lífi, farnir að fá
hana aftur og aftur.
Nipparnir vildu, að nafnakall væri framkvæmt tvisvar
sinnum á dag, en foringjar fanganna voru látnir sjá um
það, því þótt undarlegt megi virðast gátu fangaverðirnir
ekki talið mennina, og voru að minnsta kosti aldrei alveg
vissir í sinni sök, hvort ákveðinn maður ætti að vera, þar
sem hann var, eða einhvers staðar annars staðar. Þeir skipu-
lögðu nokkra vinnuflokka, og léðum við um hundrað menn
til þeirra daglega. Það var vinsælt að komast í vinnuflokka,
því það gerði mönnum kleift að komast út fyrir fangabúð-
imar, þar sem þeim tókst venjulega að kaupa einhvem
mat. eða ná honum með einhverju öðru móti frá hinum
innfæddu. Engum liðsforingja var hleypt út fyrir.
Nippunum gekk ekki vel að skipuleggja vinnuflokkana.
Það var ekki óvenjulegt, að þeir sendu fimmtíu manna
flokk til þess að flytja píanó, en þegar flytja átti díesel-
vél, sendu þeir kannski aðeins átta menn á staðinn. Þá
skipti engu, hvað tímanum leið. Oft eyddu þeir heilum dög-
um í verk, sem hefði mátt vinna á fáeinum klukkustundum.
Auðvitað þótti okkur þetta síður en svo slæmt — já, stund-
um létum við verkin jafnvel taka enn lengri tíma, ef nauð-
syn krafði.
Liðsforingjar þeirra gerðu lítið annað en dunda sér heima
við. Þeir gáfu skipanir, en létu síðan undirforingjana um
að sjá til þess, að þeim væri fylgt. Yfirmaðurinn í búðun-
um okkar var af lægstu gráðu liðsforingja, kallaður Naga-
tomo Shoi. „Shoi“ táknaði tign hans, og kom alltaf aftan
við nafnið sjálft. Nagatomo var ekki slæmur maður, en
svo latur, að varla þýddi að tala við hann. Hann hafði
verið í hernum í langan tíma, og hafði ekki komið til
Japans frá því árið 1937. Honum hafði verið falin stjórn
fangabúða í viðurkenningarskyni fyrir langa og dygga þjón-
ustu, og átti hann að hagnast á starfinu, eftir því sem
kostur var. Japanskir liðsforingjar fá ekki eftirlaun að her-
þjónustu lokinni, en þeim er ætlað að græða nóg, með-
an þeir gegna herþjónustu erlendis svo þeir geti lifað á
gróðanum, eftir að þeir eru hættir. Hefði hann aðeins feng-
ið eitt cent frá hverjum manni á dag, hefði hann átt að
geta fengið 1400 sterlingspund á ári. Við reiknuðum það
út seinna, að hann hefði fengið tíu sinnum meira.
Ég sá hann, í eitt fyrsta skiptið, þegar nokkrir flokks-
foringjar okkar sátu á fundi dag einn, og hann birtist
skyndilega. Það fyrsta, sem hann gerði, Var að taka tvo
hluti upp úr vasa sínum, og kasta þeim á borðið fyrir
framan okkur, og spyrja síðan, hvað þetta væri. Fyrri
hluturinn varð næstum því til þess að. við fengum hjarta-
slag, því það var hvellhetta. Hitt var lítill grænn pipar.
Við útskýrðum fyrir honum, hvað hvellhetta væri, og að
væri hún ekki borin burtu innvafin í bómull gæti hún
auðveldlega sprungið og drepið okkur alla. Hér hafði hann
misst andlitið, því allir sátu og brostu sauðslega. Þá spurði
hann um piparinn. Hollenzki ofurstinn sagði, að þetta væri
mjög góður matur, sterkur á bragðið en fullur af vítamín-
um, og spurði, hvort við gætum fengið dálítið af svona
pipar til þess að hafa með hrísgrjónunum okkar. Nagatomo
greip nú piparinn og beit í endann á honum. Hann tuggði
ákaft, en allt i einu afmyndaðist andlit hans eins og hann
hefði étið hvellhettuna i ógáti, og við bjuggumst við spreng-
ingu á hverju augnabliki. Gortmas flýtti sér þá að taka
piparinn og bíta í hinn endann um leið og hann sagði
„mjög gott“ á malayisku Þar sem Nippinn hafði einu sinni
orðið sér til skammar, gat hann ekki viðurkennt, að hann
hefði beðið annan ósigur. Hann varð að reyna að sýna sem
mesta stillingu. Hann flýtti sér því í burtu sem mest hann
mátti, án efa til þess eins að slökkva eldinn, sem brann
í munni hans með vænum vatnssopa.
Samkvæmt iapanskri venju var hverri deild hersins heim-
ilt að reyna að hafa sem mest upp úr þeirri borg eða
héraði, sem hún hertók. og Japanirnir okkar í Celebes
þurrmjólkuðu næstum því eyjarnar. Það var undravert,
hvað þeir fluttu þaðan fyrsta ár hersetunnar. Menn hefðu
getað búizt við, að þeir notfærðu sér hið takmarkaða skips-
rými til þess að flytja nauðsynjar eins og nikkel, olíu, hrís-
grjón, kopar, tin — en af öllu þessu var geysilegt magn
á eyjunum. Þeir sendu að sjálfsögðu mikið af þessum vör-
FYRRIKONAN HANS
DENISE ROBBINS
— En ég get ekki tekið á móti
þessu, sagði ég og tók andköf.
— Þér unnuð, sagði hann og
brosti. Engin mótmæli tekin til
greina.
Kona, sem sat við borðið brosti
við Esmond.
— Gott kvöld, herra Torring-
ton. Þér eruð sjaldséður gestur
hér, sagði hún. Þér voruð svei
mér heppinn í kvöld.
— Ekki ég, heldur vinstúlka
mig.
— Frú Van Sylk — ungfrú
Bray.
Ég sá að frú Sylk horfði for-
vitnislega á mig. Ég býst við
að hún hafi velt fyrir sér, hvað
Esmond væri að hugsa að koma
hingað með svoan hversdagslegri
og lítið glæsilegri konu. Og ein-
hvern veginn vissi ég samstundis,
að hún mundi við fyrsta tækifæri
gefa Monicu Warr skýrslu um mál
ið. Hún hafði horft agndofa á,
þegar Esmond tróð peningunum
í veskið mitt.
Esmond leiddi mig frá spila-
borðinu og stakk upp á við við
fengjum okkur hressingu úti á
veröndinni. — Mér líkar ekki
andrúmsloftið hérna inni, sagði
hann.
Ég heimtaði að fá að borga hon
um aftur það, sem hann hafði lagt
út fyrir mig og hann féllst á
það.
— Mjög viðeigandi og nákvæmt
sagði hann og brosti.
Kvöldið var allt ævintýri líkast.
Vegna þess, að ég hafði mikinn
áhuga á honum tókst mér að
beina samræðum okkar að honum
sjálfum og starfi hans og
bað hann að segja mér meira um
það. Hann hafði ekkert á móti
því og sgði mér að honum væri
í blóð borin ást á tónlistinni, og
eftir margra ára nám hafði hann
stofnað og stjórnað fyrstu hljóm-
sveitinni aðeins tutugu og sjö ára
gamall.
— Og síðan nef ég haft heppn
ina með mér, sagði hann Og
ég hef aldrei litið um öxl.
— Það er ekki bara heppni —
það eru hæfileikar yðar, sem hafa
fært yður þangað, sem þér eruð
í dag, sagði ég full aðdáunar.
— Þér sláið mér gullhamra,
Shelley, sagði hann og hló.
— En þér hafið alveg stórkost
legt vald yfir hljómsveitum, sem
þér stjórnið, sagði ég. — Allir eru j
á einu máli um það.
— Þér fáið mig allaf til aðj
tala um sjálfan mig, Shelley, j
hvers vegna? spurði hann snögg-|
lega.
— Vegna þess . . . mér finnst
það skemmtilegt.
— En þér talið aldrei um sjálfa
yður?
— Það er ekkert að segja. Líf
mitt hefur verið svo hyersdags-
legt og leiðinlegt í samanburði
við yðar. Þér eruð frægur og mik-
ill rnaður.
—Hvað er frægð? Hvað er
sigur? „Hvað gagnar það mann-
inum, þótt hann vinni alllan heim
inn, ef hann bíður tjón á sálu
sinni?“ sagði hann -lvarlega.
— En slíkt á ekki við um yður,
sagði ég ákveðin.
— Svo virðist, sem þér þekkið
mig mun betur en ég geri sjálf-
ur. Hann brosti hlýlega við mér
- - Stundum finnst mér í raun
og veru, að ég hafi beðið tjón
á sálu minni
— Ég skil vel, að yður er
þannig innanbrjósts, vogaði ég
mér að segja.
— En þér megið ekki hugsa um
það, sem gerzt hefur í fortíðinni.
Ég veit að þér hafið þolað margt
sárt og erfitt, en líf yðar er fullt
af unaðslegum hlutum . . . og
framtíðin getur gefið yður svo
margt.
— Já, þér hafið á réttu að
standa, sagði hann stuttlega. Ég
hef yfir engu að kvarta og eftir
að þér komuð til okkar hef ég
verið viss um, að börnin mín
munu vaxa upp og verða góðar
manneskjur. Og ef ég sé að þau
standa sig vel, get ég huggað mig
við, að ég hef ekki svikið móður
þeirra.
Veronica aftur . . . ég beit á
vör mér.
— Það er ég viss um, að þér
hafðið aldrei gert það og munuð
ekki gera, sagði ég.
— Mér líður vel að hlusta á
yður Shelley, sagði hann vinalega.
— En þér hafið allt of mikið
álit á karakternum mínum. En
þökk fyrir, góða mín.
Ég gat ekki svarað. Hann bætti
við:
— Ég hef ekkert á móti því
að játa það fyrir yður, litla vin-
kona, að ljósið hvarf úr lífi mínu,
þegar konan mín dó.
Aftur beit ég á vör mína. — Ég
skil það, hvíslaði ég.
— Hún var fegursta kona
heiminum, sagði hann alvörugef
inn.
— Já, hún er mjög falleg á mál-
verkinu.
— En hvað er eiginlega dauð-
inn . . . hélt hann áfram. — Fyrir
utan að vera endirinn á öllum
þjáningum og byrjunin á löngum
svefni. Miskunnarleysi dauðans
liggur ekki í því, að mannvera
deyr, heldur getur það þýtt enda-
lok ástar og trausts — þess æðsta
í lífinu.
Ó, vesalings Esmond, hugsaði
ég og fékk sting í hjartað af með-
aumkun með honum. Hún hlaut
að hafa sært hann djúpt áður en
hún dó. Það var sorgarleikurinn.
Skyndilega sagði hann kaldrana
lega. — En hvaða tilgangi þjón-
ar það, að einblína á fortíðina.
Þér hafið rétt fyrir yður, Shelley,
þegar þér segið að framtíðin eigi
eitthvað í pokahorninu handa mér
. . . það á sjálfsagt við starfsferil
minn, en ekki mitt persónulega
líf...
Eg var honum ekki sammála í
því og hélt hugrökk áfram.
— Þér eruð enn ungur meður,
herra Torrington. Kannski hittið
þér aðra konu, sem þér lærið að
elska og sem getur gengið böm-
um yðar í móðurstað.
Hann leit ringlaður á mig og
mér leið eins og fábjána. Ég roðn-
aði, en þá fór hann allt í einu
að skellihlæja.
— Ef þér gefið í skyn, að ég
gifti mig aftur — nei, aldrei.
Ég veit ekki almennilega, hvern
ig mér varð við — hvort ég varð
glöð eða hrygg vegna orða hans.
En ég hugsaði um að Monica
hafði sagt að Sophie de la Notte
yrði ljómandi eiginkona fyrir Es-
mond. Svo virtist sem Monica
yrði fyrir vonbrigðum.
Esmond reis á fætur.
Börnin eru hamingjusöm með
yður og frænku sinni — sérstak-
lega með yður, sagði hann -r Þér
hafið gert jafn mikið fyrir þau
og nokkur móðir gæti gert.
Mér hlýnaði um hjartaræturnar
að heyra hann segja þetta. Hann
tók undir hönd mér og við geng-
um aftur út í bílinn, sem var
spölkorn frá spilavítinu.
— Það er komið fram yfir mið-
nætti, það er víst tími til kominn
að fara heim, er það ekki?
— Jú, sagði ég.
Ég fálmaði eftir veskinu mínu
og missti það snögglega. Lásinn
var slæmur og veskið opnaðist og
allir frönsku seðlarnir helltust
út. Ég flýtti mér að beygja mig
niður til að tína þá upp. Hann
beygði sig líka og þá gerðist ósköp
kjánalegur atburður. Við rákum
höfuðin saman af feiknaafli. Mig
kenndi reglulaga mikið til, en ég
I hló aðeins. Hann dró mig upp og
! sagði:
— Þér hljótið að finna til. Þetta
var harkalegur árekstur.
— Nei, ég finn ekkert til hróp-
aði ég.
Ég var í fangi hans, tíminn
stóð kyrr eitt andartak meðan
tunglið og stjörnunar glitruðu fyr
ir ofan okkur. Ég fann hjarta
hans berjast ákaft. Ég vissi að
ég elskaði hann heitar en nokk-
uð annað á þessari jörð. Mér
fannst hann dásamlegasti maður-
inn í heiminum. Ég gat ekki get-
ið mér til, hvað hann hugsaði,
en af meðfæddri hæversku minni
gerði ég ráð fyrir, að nú fengi
hann brátt nóg af samvistunum
við mig. Ég varð því algerlega
þrumu lostin, þegar hann strauk
hendinni skyndilega yfir hárið
á mér og kyssti, svc kyssti hann
mig á báðar kinnar á franskan
máta.
— Þú ert reglulega indæl,
Sheylly. Ég er svo glaður að þú
ert hjá okkur. Vertu kyrr hjá
okkur, viltu það ekki?
Það var með herkjum að mér
tókst að stilla mig um að vefja
höndunum um háls honum œ
kyssa hann. Ég vissi, að þcsÉ