Alþýðublaðið - 01.07.1956, Blaðsíða 4

4
Albýgublagjg
Sunnudagur 1. júlí IHf'S.
m
m
-;Q

Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Eitstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði.
AIJ ýðuprentsmiðjan, H\ »rfisgötu 8—10.
Ósómi í blaðamennsku
iö
ÍSLENZK blaðamennska
virðist smám saman breytast
til hins betra, þó að sumum
finnist réttilega þróunin allt
of hægfara. Ritstjórarnir eru
hættir að ærumeiða hver
annan í blöðum sínum, og
þersónulegar ádeilur í garð
andstæðinga gerast fátíðari
og hófsamlegri. Sú viðleitni
þarf að halda áfram, unz blöð
in einbeita sér að málefna-
legum umræðum. Þetta tek-
ur sinn tíma, en viðleitnin
ætti að vera augljós og telj-
ast góðs viti. Það er sómi ís-
lenzku blaðanna, ef rökín
mega sín meira en skaps-
munirnir.
Eigi að síður verður að
játa, að blaðamennska okk-
ar íslendinga er enn á allt
of lágu siðferðisstigi. Blöð-
unum ferst ekki að reyna
afsakanir og ádeilur í þessu
sambandi, enda er Alþýðu-
blaðinu ekkert slíkt í huga.
Hins vegar finnst því tíma-
bært að gera einn þátt
fréttaflutnings ísl. blaða
að umræðuefni. Hér er átt
við þá hvimleiðu staSreynd,
að lesendur geta lítið eða
ekkert mark tekið á upp-
lýsingum um fundi og fund
arsókn. Frásagnirnar í ný-
afstaðinni kosningabaráttu
voru yfirleitt á þá lund, að
fundir samherjanna væru
fjölsóttari en þekkzt hefði
í manna minnum og mál-
flutningurinn metafrek, en
andstæðingarnir hefðu tal-
að fyrir auðum stólum og
ekkert haft til málanna að
leggja. Niðurstaðan varð
svo sú, að lesendinn gat
engu trúað af því að honum
hlaut að vera Ijóst, hversu
fréttaflutningurinn var
fjarri öllum sanni.
Blöðin höfðu í huga að
taka hér upp sérstaka áróð-
ursaðferð, en hún missti ger-
samlega marks. Lesendurnir
sáu í hendi sér, að ekki
myndi allt með felldu. Árang
urinn varð sá, að fólkið í
landinu hætti að trúa funda-
fréttum blaðanna og leit á
þær sem broslegt en hvim-
leitt fyrirbæri. Tortryggnin
olli því, að nokkuð dró úr
ájóðrinum undir lok kosn-
ingabaráttunnar. Og nú ætti
að mega krefjast þess, að ís-
lenzku blöðin hætti þessum
ósóma í eitt skipti fyrir öll.
Það væri þeim sjálfum fyrir
beztu.
Blöðunum ber skylda til
að skýra rétt frá staðreynd
um. Hundrað manna kjós-
< endafundur Alþýðubanda-
lagsins í Hveragerði má
hvorki verða tvö hundruð
rnanna fundur í Þjóðviljan-
um daginn eftir né fimmtíu
sálna samkoma í Morgun-
bíaðinu eða Vísi. Dæmið er
valið af handahófi, en allir
vita, hvað átt er við. —
Pólitískum baráttumönnum
er heimilt að gefa þær skýr
ingar, sem þeim sýnist, á
orsökum þess, að margir
eða fáir sækja kjósenda-
fundi, en þeim á að vera
óstæít á því að fara rangt
með tölur og aðrar stað-
reyndir. Um þetta er ekki
hægt að setja Iög, en blöð-
in verða að búa sér til í
þessu sambandi reglu, sem
þau fylgi undantekninga-
laust. Stjórnmálaflokkun-
uni er enginn greiði gerður
með röngum upplýsingum
um fundasókn og málflutn-
ing í opinberum umræð-
um. Slíkt er alger misskiln-
ingur. En blöðin glata
trausti fólksins og gera sig
að viðundri með hlekking-
um um atriði, sem f jölrrtjarg
ir samborgarar kunna skil
á og geta um borið.
Breyting í þessu efni á
að koma með þeim hætti, að
lesendur neyði blöðin á löng-
um eða skömmum tíma til að
gera iðrun og yfirbót. Blöðin
verða að sjá sóma sinn í
að hverfa frá því ráði að
beita lítilmótlegum og hvim
leiðum blekkingum og Iíta á
það sem ófrávíkjanlega
skyldu sína að segja satt og
rétt frá um staðreyndir eins
og þessum. Sú breytíng er
ennþá nauðsynlegri en aukin
hófsemi í ummælum um rit-
stjórana og stjórnmálafor-
ingjana, þó að hún sé sannar-
lega góðra gjalda verð. Ósóm
inn, sem felst í því að fara
rangt með tölur og staðreynd
ir vitandi vits, er smánar-
blettur á íslenzkri blaða-
mennsku og má ekki líðast.
Og því fyrr, sem. við strjúk-
um hann burt, því betra.
Askriffasímar blaðsiits
eru 4900 og 4901.
VÍSINDAMENNIRNIR, sem
unnið hafa að lausii" fylgihnatta
vandamálsins, eiga nú einn þátt
óleystan — hvernig þeir eigi að
ná fylgihnöttunum áftur til
jarðar.
Forustuvísindamenn á þessu
sviði ræða um að gerður verði
loftbelgur úr ryðfríu stáli, er
dragi úr fallhraða hnttarins, —
en verði fylgihnöttunum ekki
náð, geta þeir orðið að „flökku-
hnöttum“, unz þeir eyðast.
Það er Richard W. Porter, for
seti nefndarinnar bandarísku,
sem skipuð var til að athuga
hina tæknilegu hlið fylgihnatta
málsins, er lagt hefur þessa til-
lögu fram fyrir Franklínsstofn-
unina í Philadelphiu.
Þrír vísindamenn úr nefnd-
inni stinga upp á því að fylgi-
hnötturinn verði að utan klædd
ur hitaeyðandi efni, sem komi í
veg fyrir að hann bráðni og eyð
ist við þann ógurlega núnings-
hita, er myndast við fallið til
jarðar. Enda þótt vísindamenn-
irnir viðurkenni að það sé með
afbrigðum erfitt að ganga þann
ig frá fylgihnöttunum, telja þeir
að það muni takast, en nánari
ákvörðunum hefur verið slegið
á frest unz gengið hefur verið
frá teikningum að slíkum hnetti
í öllum aíriðum.
ENN MARGT ÓLEYST
Bandarísku vísindamennirnir
eru þó ánægðir með þann ár-
angur, sem þegar hsfur náðst,
þar sem þeir eru enn á undan
vísíndamönnum annarra landa
í kapphlaupinu. Þegar hefur
verið gengið frá teikningunum
í öllum aðalatriðum. Eftir er þó
að rannsaka hvort hentugast
muni að nota beryllium, rnagne
sium eða aluminium sem aðal-
efni í þennan tuttugu þumlunga
fylgihnött, em skotið verður 800
mílur út í geiminn í þrísprengju
flugskeyti.
Þessir þrír málmar eru álitn-
ir hentugastir til að gera úr
hnött, sem verður í senn nægi-
lega sterkur og nægilega léttur.
Ekki er hægt að búast við að
hnettirnir haldizt yfirleitt til
langframa í himinhvolfinu, þar
sem milljónir loftsteina geysast
um með ógurlegum hraða. Þar
verða ekki neinir lögregluþjón-
ar til staðar til að stjórna um-
ferðinni. Áætlað er að fyrsti
hnötturinn verði smíðaður í
rannsóknastofum flugdeildar
sjóhersins, en einkafyrirtækj-
um síðan falin smíði ellefu ann
arra, — en afráðið er að Banda-
ríkjamenn sendi alls tólf slíka
fylgihnetti út í g f inn land-
fræðiárið 1956—’58. Hefur þeg-
ar verið samið um smíði á flug-
skeytum til að bera hnettina út
fyrir aðdráttraflsvið jarðirnnar,
þar sem þeim er ætlað að snú-
ast með átián þúsund mílna
hraða á klukkustund.
Skömmu eftir að bandarísk
stjórnarvöld höfðu viðurkennt
tillöguna um að senda fylgi-
hnetti til rannsókna út í geím-
inn, og yrði það framlag til
landafræðirannsóknaársins,
tóku vísindamenn brátt að at-
huga möguleikana á smíði fylgi
hnatta, sem ná mætti aftur ó-
skemmdum til Jarðar.
Vandamálið varðandi smíði
hnatta, er látnir yrðu eiga sig
úti í geimnum á meðan þeir
héldust þar við, var í sjálfu sér
nógu örðugt viðureignar, og enn
er það ekki að öllu leyti leyst.
Aðalvandamálið var og er til
dæmis fyrst og fremst að koma
öllum nauðsynlegustu mæli-
tækjum fyrir í hnattkúlu, sem
ekki er nema tuttugu þunilung
ar að þve'rmáli.
ervimá
skemmair
En svo voru það geimgeisla-
fræðingarnir, sem komu fram
með þá uppástungu, að smíðað-
ir yrðu fylgihnettir, er náð yrði
aftur til jarðar með efnafræði-
legum sýnishornum um áhrif
geimgeislanna eins og þeir eru
úti í himinhvolfinu. Eftir að
þeir hafá borizt til jarðarinnar
gegnum gufuhvolfið breytast
þeir á ýmsan hátt og verður því
aðeins vitað um upprunaeðli
þeirra, að takast megi að fá vit-
neskju um þá eins og þeir eru
utan gufuhvolfsins. Þetta verð-
ur því aðeins gert, að unnt reyn
ist að ná fylgihnöttunum aftur
til jarðar. Að öðrum kosti falla
þeir út af braut sinni um leið
og þeir missa snúningshraðann,
bráðna og eyðast.
Porter álítur hins vegar að
með því að gera loftbelg úr ryð-
fríu stáli utan um fylgihnöttinn,
sem þendist út sjálfkrafa uni
leið og hnötturinn missti upp-
runalegan snúningshraða sinn
og yrði þá þrjú fet að þvermáli,
væri þessi vandi ráðinn. Ryð-
frítt stál hefur neínilega
bræðslumarkið 2650 stig í Fa-
hrenheit, en reiknað hefur ve-
ið út að núningshitinn, er skap-
ast rnuni við fallið, nema ekki
nema 2540 gráðum. Þar ssm
belgur þessi yrði gerður næf-
urþunnur, eða aðeins þrjúþús-
undasti hluti úr þumlungi,
mundi hann ekki auka neitt á
þyngd fylgihnattarins, en hins
vegar yki hann ummál hans, er
drægi úr snúningshraðanum og
fvrir bragðið héldist hnötturinn
lengur á braut sinni. Tillaga
Portérs er nú í nánari athugun
hjá sérfræðingum nefndarinn-
ar.
NY GERD
GREIN SÚ, sem hér birt-
ist, er eftir Bárð G. Tómas-
son skipaverkfræðing og
birtist hún í Ægi, tímariti
Fiskifélags íslands fyrir
skemmstu, í þættinum Skip
og véíar.
ALLA TÍÐ, frá því stuttu
eftir síðustu aldamót um 1908
að farið var að hafa stýrishús
á fiskibátum, ,var skipsrýrninu
skipt þannig: Aftast í skipinu
var vélin, þar yfir vélarreisn og
stýrishús, miðskipa fiskilest og
vinnupláss á þilfarið faman og
aftan hefur alla tíð verið not••
aður fyrir veiðarfæri. Á stæri
bátunum hefur verið gerð ká-
hetta aftan við vélina og á þeim
stærstu klefi fyrir skipstióra
aftan við stýrishúsið. Fyrir-
komulag þetta hefur að flestu
leyti reynzt vel, nema bvað
framþilfarið er áveðurs, en úr
þessu hefur verið bætt á stærri
bátunum með því að smíða á
þá hvalbak. Þegar skipin hlao-
ast verða þau hæfilega hlæð
framan og aftan. En það, sem
einkum vantar er vinnupláss í
skjóli aftan til á skipinu.
Þega skip eða einhver annar
hlutur flytur, sama hvort bað er
tréskip, járnskip eða járnbútur,
sem flýtur í bráðnu blýi. er
þungi vökvans, sem skipið eða
hluturinn ryður frá sér. Þyngd
arpunktur uppdriftarinnar (í
því formi, sem skipið útrýmir
henni) er nákvæmlega lóðrétt
undir þyngdarpunkti skipsins.
Það er því tilgangslaust (ef sjó-
línan ekki lengist aftur) að
gera grannar línur í afturhluta
skips ef þygndarpunktur þess
er ekki færður fram. Skipið
mundi síga niður að aftan þar
til hinar tvær framangreindu
þungamiðjur eru í sömu lóðiínu.
Þrátt fyrir það, að vísinda-
legar rannsóknir á lagi skipa
með tilliti til ganghraðahæfni
hafa nú farið fram í nálægt
því 100 ár, hefur ennþá ekki
fundizt skipsform, sem bundið
er við stærðfræðilegar stað-
reyndir (geometrisk form).
Nokkrar ábendingar hafa þó
verið leiddar í ljós, svo ekki
þurfi að treysta á „brjóstvit“
eingöngu.
Það er talið til báta með til-
liti til haðaarukninga að þyngd
arpunktur skipsins sé fyrir
framan miðja sjólínu. Þess
vegna er „krussara“skrtur,
sem nær niður fyri srjólínu. til
mikilla bóta. Önnu leið, til við
bótar, er að færa þyngdarpunkt
skipsins framar og er þá tiltæki
legast að setja vélina framar í
skipið, grenna afturlínur þess
og gera framlínurnar gildari.
Form skipsins neðan sjólinu
verður þá líkt og á fiski, sem
talið er að veiti litla mótsíöðu.
Sbr. væng á flugvél og nýrízku
stýri á skipi.
Sjómenn og skipasmiðir á
vesturströnd Ameríku hafa hag
nýtt þetta fyllilega með því að
staðsetja vélina faman við
miðju skipsins, eins og gert er í
m.s. Fanney RE 4.
í bókinni „Fishing Boáts of
the World“ segir H. C. Hanson,
höfundur erindis um þessi skip,
að þau séu notuð til veiða með
herpinót, botnvörpu o. fl., sömu
leiðis með spröklínu. En tekur
svo fram, að hann vonist eftir
að geta breytt fyrirkomulaginu
svo hægt verði að nota línu.
„Be modified so that fisking
gear, such as long line can be
used“.
Hanson segir óbeinlínis, að
fyrirkomulag þetta sé ekki
hentugt til veiða með línu.
Að öllu þessu athuguðu hef-
ur Fiskifélag Islands látið gera
teikningar af 20 rúmlesta fiski
bát, þar sem vistarverur fyrir
5 menn eru aftast undir þilfari
og í káhettureisn. í framhaldi
af káhettu og rétt aftan við mitt
skip er vélin, þar yfir er vélar
Framhald á 7. síðu.
Sjúkrasamlagi Reykjavíkur
verða lokaðar á morgun, mánudaginn 2. júlí
Sjúkrasamlag Reykjavíkur.