Alþýðublaðið - 05.08.1956, Blaðsíða 5

Sunnudagur 4. ágúst 1SS6
AiþýSublagig
o
NÝR MORGUNN, nýr há-
sumardagur. Við förum í stutta
ökuferð um borgina. Leiðsögu-
maður okkar er fæddur og upp-
alinn hér í Amsterdam, en hef-
ui’ ferðazt um Danmörku og
talar eitthvert mál, sem líkist
meira dönsku en öðrum málum.
— Við ökum fyrst um nýja
borgarhlutann. Göturnar eru
breiðar, og grasflatir og trjá-
gróður skipta akbrautunum
fagurlega. Húsin eru frekar
smá, en sviphrein. í þassu ökum
við hjá hæsta húsinu í borg-
inni. Það er 12—13 hæðir. Þetta
er líka risinn meðal húsanna.
En það, hvað húsin eru yfir-
leitt smá, bendir til þess, að
imdirstaðan sé ekki of traust,
enda, eins og kunnugt er, ligg-
ur meginhlúti landsins lægra
en sjávarmál. — Nú fer hópur
rauðklæddra telpna yfir göt-
una. Þær eru á uppeldishæli
fyrir fátæk börn. Annars eru
þær bróshýrar og kátar, og bera
það alls ekki með sér, að þær
séu vaxnar upp úr bláfátækt.
í gamla borgarhlutanum eru
göturnar mjög þröngar, og um-
íerðin af þeim sökum erfið,
einkum vambmiklum bílum
eins og okkar. Kannski eru hús-
in hér yfirleitt sérlegri í snið-
um en í nýja borgarhlutanum,
enda sum þeirra afar gömul
snildarverk í byggingarlist, sem
teljast til dýrmætustu forn-
gripa þjóðarinnar. Þetta á
kannski einna heizt við sum
húsin, sem standa meðfram
síkjunum. Og það eru þessi
lygnu vötn, síkin og hinar
mörgu brýr, sem byggðar hafa
verið yfir þau, er gefa borg-
inni og rnörgum öðrum bæjum
í Hollandi sérstæðan og ég vil
segja rómantískan svip.
Við einn síkisbakkann liggja
stórir og skrautlegir lystibátar,
sem hafa þáð hlutverk að flytja
fólk um sýkin, einkum erlenda
ferðamenn. sem streyma til
borgarinnar í þúsundatali á
hverju sumri. Við stígum út í
einn slíkan bát. Þarna er hvert
sæti skipað langferðamönnum
af mörgum þjóðernum. Með
hátnum er ungur leiðsögumað-
«r, sem segir okkur sitthvað
fróðlegt um það, sem þarna er
að sjá: Talið er, að elzta búðin
í borginni sé um 300 ára gömul
og elztu húsin frá 11. og 12. öld.
Einstök herbergi, í sumum
þessara húsa, eru leigð út fyrir
nm 3—7 þúsund gillini yfir vik-
tina. Síkin í borginni eru sam-
tals um 80 km. að lengd, og til
jjafnaðar falla tveir bílár í-sík-
ín í hverri viku. Sérstök fána-
stöng heíur verið reist i borg-
inni til minninga um þá. sem
látið hafa Iíf sitt af völdum
umferðaslysa. á stönginni er
f jöldinn allur af örsmáum brí-
Tiyrndum fánum. Einu.m slík-
um fána er bætt við á stöngina,
i' hvert sinn. sem maður lætur
lífið í umfeðinni.
REMBRANT
Enginn kemur svo til Am-
sterdam, að hann líti ekki inn í
Listasafn ríkisins. Þarna eru
margar og veglegar vistarver-
ur, og stórir ferðamannahópar
frá ýmsum þjóðlöndum reika
um salina og virða fyrir sér
snilldarverk Rembrants, Ver-
meers van Delfts og Frans Hais,
svo að nokkrir höfuðsnillingar
hollenzkrar málaralistar séu
nefndir.
Rembrant. Ljósið og skugg-
arnir í myndum hans tala til
mín á annan og öflugri hátt en
birtubrigðin í öðrum snilldar-
málverkum, sem ég hef séð,
Ljósið flæðir fram í myndum
hans, lifandi, magnþrungið, og
skuggarnir eru dimmir og djúp-
ir og ólga og brima eins og ljós-
flóðið. Þetta litbrigðaríka sam-
spil ljós cg mvrkurs, er andi
Rembrants í myndinni, sál hans
og svipur, og ólíkt öllu öðru í
málaralist heimsins.
Hér, frammi fyrir mörgum
hinna fremstu höfuðsnillinga 1
málaralist gamla skólans, skil-
ur maður það ijósast, sem
maður hefur raunar hugsað áð-
ur, að þarna verður engu við
Óskar Aðalsfeinn:
í Amsterdam
í svipnum. Þessi maður, sem
þarna stendur, sér ekki mig eða
þig og hlustar ekki eftir ysnum
og þysnum í kringum sig. Hann
er heidur ekki að bíða eftir því,
að liósin á torginu verði tendr-
|
uð. Hann bíður ekki eftii neinu.
Hann á sér stóra og máttuga
veröld hið innra, töfraveröld,
finn ég mynd, sem ég geymi í
huganum. Þetta var tréskurðar-
mynd af Maríu með Krist í
örmum sér, eftir að hann hefur
verið tekinn af krossinum: Móð-
ir mannsins á jörðinni. hver
svo sem hann er og hvernig
svo sem hann er gerður, lifir í
þessurn tréskurði. Lítir þú í
Þriðja greiri.
Ármar hluii.
bætt. Og hugur mans fyllist
nýju trausti og þakklæti til
þeirra málara nútímans, sem
leita nýrra leiða í list sinni. Það
á vissulega við hér. að það líf,
sem ekki endurnýjast á hverju
vori, er dæmt til að deyja löng-
um dauða.
Kvöid —, og við höfum tekið
okkur sæti á stéttinni fyrir
framan veitingastað, þar sem
við höfum Rembrantsstyttuna
fyrir augum. Höggmynd þessi
er í meira en líkamsstærð og
stendur þarna á fögru torgi.
Einkum vekur það óskipta at-
hygli okkar hversu margbreyti-
legum ljósaútbúnaði hefur ver-
ið komið fyrir í kringum stytt-
una. Nú bíðum við eftir því, að
ijósin verði tendruð, svo að við |
getum virt styttuna fyrir okkur
í ljósadýrðinni. En ijósin eru
ekki tendruð meðan við sitjum
þarna. Fyrr í dag gekk ég um
þetta torg, kíkti upp á stytt-
una og þótti lítið til hennar
koma: Brúnn steinn, nákvæm’
eftirlíking af manni. Af þessu
höfum við nóg heima, hugsaði
ég og hraðaði för minni fram-
hjá. |
En þar sem. ég sit hér i rökkri
kvöldsins, sé ég þessa mynd í
nýju ljósi. Rembrant stendur (
álútur og heldur að sér hönd-
um. Hinn steinrunni svipur,
sem mé virtist hvíla yfir and-
liti hans í dag', öðlast líf í kvöld.
Það er skörp athygli, en jafn-
framt hamrömm sköpunargleði
i
Blómabærinn Harlem
i
sem honum hefur auðnazt að
gefa heiminum í litum og lín-
um á gráum striganum.
BLÓM
Harlem, bær Frans Hals, bær
túlipanans og rósanna. Holland
er frægt fyrir blómarækt, eink-
um túlipanann. Og hvergi í Hol-
landi er ræktað eins mikið af
rósum og túlípönum og í Haar-
lem. Ef hægt er að segja, að
nokkurs staðar sé eitthvað, sem
líkist eilífðarengi á jörðu, þá er
það hér í Haarlem og á slétt-
unni umhverfis bæinn. Hér
blasa við augum stórar tiilí-
panaekrur; heiðgular, sólgular,
heitrauðar, purpurarauðar og
dimmbláar. Og hér vaxa rósir
og skrautblómstur í stórum
breiðum. Hópar af garðyrkju-
fólki eru hér að verki, bæði úti
á sléttunni og inni í skrúðgörð-
unum.
Hollenzki túlípaninn er
heimsþekktur. Hann er til sölu
vítt og breitt um alla Evrópu,
og mér er sagt, að Englendingar
og Ameríkumenn hafi hann
líka til skrauts á veizluborðum
sínum. Mikil túlípanarækt er í
Danmörku, en þegar Danir vilja
hafa hvað mest við, kaupa þeir
gjarna hollenzka túlípana. Og
hvar sem við komum að mat-
borði hér í Hollandi, eru túlíp-
anar jafnan hafðir til skrauts.
Við þjótum eins og flugeldur
í gegnum Haag, eina mestu
verzlunarborg landsins. Og
varla er hægt að segja, að við
fáum meira en sýn af Rotter-
dam, sem er ein af stærstu
hafnarborgum Evrópu. Það er
líka flugeldaferð í gegnum þá
borg.
Brátt komum við í síðasta
smátaæinn á ferð okkar um Hol-
land: Beta, gamlan og fagran
bæ. Sólgulir túiípanar skreyta
matborðið okkar, og á veggnum
gegnt mér er mynd af drottn-
ingu Hollands, þar sem hún
skartar fullum arottningar-
skrúða. Undir myndinni stend-
ur: Júlíana — Regína.
í Beta er lítil kirkja í róm-
önskum stíl. Engin kirkja er
svo fátæk að hún eigi ekki einn
listmun, jafnvel listaverk. Bak
við gráa steinsúlu í kirkjunni
augu þessarar konu, sem eru
cpin og djúp, þá finnur þú, að
þetta er móðir þín.
Enn um stund liggur leið
okkar um sígrænar sléttur Hol-
Iands í björtu sólskini hásumar-
dagsins. Þarna standa þrjár
vindmyllur. Öðru hverju snú-
ast vængir þeirra. Blærinn er
hlýr og þrunginn blómaangan.
KVÖLD í BRUXELLES
Við sitjum á stéttinni við eina
af aðalgötum höfuðborgar Belg-
íu og horfum á fólksstrauminn.
Hoilendingar gætu vel verið
norðurlandabúar, hvað útlit
snertir, en Belgíumenn yfirleitt
ekki. Þeir eru talsvert bland-
aðir, bæði Frökkum og suðlæg-
ari þjóðum. En þetta er mesta
myndarfólk í sjón og alveg sér-
staklega vel klætt, Þarna sé ég
margar stúkur. sem hafa ..pipp“
eins og Mölierbræður orða það.
Bruxeiles er borg ljósaauglýs-
inganna. Framhiiðar húsanna
lcga og leiftra í lifandi mynd-
um, sem eru töfraðar fram með
ljósum: Þarna er mynd af risa-
stórri bjórflösku. Ölið streymir
úr flöskunni í glasið, þar til það
er barmafullt og betur þó, því
brátt stendur froðukúfurinn
upp af glasinu. — Önnur mvnd:
Orðið R-E-S-T-A-U-R-A-N-T
teiknar sig á myrkan bakgrunn.
Svo koma trúðar og leikarar.
Bumbur eru barðar, og Iúðrar
þeyttir —, og piltar og stúlkur
stíga fram og dansa. . . . Slíkar
eru þessar leifturmyndir í
myrkrinu, gatan eitt loga- og
ijósahaf.
Ráðhústorgið í Bruxelles er
eitt fegursta torg heimsins.
Þarna standa ævagamlar hallir.
Okkur er sagt, að sum þesara
húsa hafi brunnið oítar en einu
sinni, en jafnharðan verið end-
urreist aftur í sinni uppruna-
legu mynd. Þægilegt ijósflóð
leikur um hallirnar. Þetta er
einmitt sú tegund birtu, sem
kallar fram ævintýr og dul-
úðgar sagnir í huga manns. Við
fáum okkur ekki burt af þessu
torgi nærri strax. Við erum á
valdi annarlegra áhrifa og vilj-
um gjarna njóta þeirra sem
lengst. En að lokum göngum
við þó öll heim af torginu til að
sofa. — En nú segið þið, sem
þetta iesið: Þessari setningu
hnýtir hann hér aítan í af því
að konan hans „læser jo denne
artikcl“.
VIÐ NORÐUKSJÓ
Um morguninn er ferðinni
heitið til þriggja smábæja viö
Norðusjó. Við erum fyrst í
Austend, sem er alveg njður
við ströndina. Iléðan eu einir
30 km. til irönsku landamær-
anna. Og héoan verður manni
ósjáifrátt hugsað til iandgöngu
bandamanna við Dunkirk í síð-
ustu heimsstvrjöid, og ekki
hvað sízt vegna þess, að hér á
ströndinni er táknrænt minnis-
merki um þá sjóliða, sern féllu
í stvrjöldinni; mikil steinsúla,
og efst á henni stendur sjóliði,
sem skyggir hönd fyrir augu og
horfir tii hafs, en við rætur
súlunnar stendur annar sjóliði,
sem lýtur höfði og krossleggur
armana á brjóstinu.
Fjöldinn allur ar fólki sólar
sig á ströndinni. Sumir gerá sér
það að leik að grafa sig í heit-
an sandinn, aðrir busla í sjón-
um. Þarna sitje piltui og stúlkp.
undir tauðri sólhlír. Þetta eru
þau Adam c.g Eva áðui en þau
voru rekin burt úi paradísar-
garðinum.
Eftir stutta ökuferð erum viö
í bænum Bruggc, gömlum
Hansabæ. Þessi bær er eins
konar minnismerki um horfna
frægð og veldi Hansakaup-
manna. Staðurinn hefur lítiö
sem ekkert breytzt frá því á
dögum þessa vellauðugu kaup-
manna. Hér áttu Hansakaup-
menn dýrðlegar hallir, og
standa þær enn í sinni uppruna-
legu mynd við bæjartorgið.
Kaupmenn þessir lifðu. hér
siíku bílífi, að heizt verður líkt
við hirðlíf keisara og konunga
fvrri alda. Konui þeirra voru
tiibeðnar sem hátignir. Nú er
ekkert eftir aí þessu fcrna ríki-.-
dæmi. Hér ríkir kyrrð og hljóð-
leiki. Það er engu iíkara en nú
tíðin hafi farið hér fyrir ofan
gare.
Næst ökum við til Gent. Þessi.
bær á sér svipaða sögu og

í holienzkum smábæ.
Brugge. En þarna hefur ekki
ríkt nein kyrrstaða, þrátt fyrir
breýttai' aðstæður. Þótt bærinn
geymi að yísu margar fornfá-
legar bvggingar, þá er hann þó
mjög nýtízkulegur í sniðum. Og
okku er sagt, að þarna sé mik-
ið og sívaxandi athafnalíf.
Belgía er gróðursælt land,
;þar sem skiptast á akrar, engi
og skógar, eins og í Danmörku
cg Hollandi. A. ökrunum. er víða
veriö að hlúa að hinum unga
gróðri. Surns staðar eru nokkr-
ar maiineskjur á hverri akur-
rein, en víðast hvar aðeins mað-
ur og kcna, bóndinn og konan
hans; -— jörð'in, maðurinn og
konan. ■
Framhald ó 7. eíSu.