Alþýðublaðið - 13.10.1957, Blaðsíða 6

r
A I þýðublaStS
Sunnuclagur 13. cvkt. 1957
JJtan úr Jieimi:
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson
ilaðamenn: Biörgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson
Luglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir
Ritstjórnarsímar: 14901 og 14902
Auglýsingasími: 149&6
Afgreiðslusími: 14900
Prentsmiðja Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8—10
Tríi Sjálfstœðisflokksins
BLEKKINGAR Morgun-
blaðsins um efnahagsmálin í
tilefni af fjárlagafrumvarpi
ríkisstjórnarinnar eru satt
að segja furðulegar. Það
reynir að draga upp kol-
svarta mynd á veggnum til
að mála yfir arfinn frá þeiin
árum, er Sjálfstæðisflokkur-
inn hafði úrslitaáhrif um
þjóðarbúskapinn. Áróðurinn
er svo gegndarlaus, að engu
tali tekur. Verðbóngan og
dýrtíðin eru núverandi rík-
isstjórn að kenna. Fram-
kvæmdirnar, sem til hefur
verið stofnað undanfarin ár,
eru hins vegar al’lar Sjálf-
stæðisflokknum að þakka.
Og svo ber Morgunblaðið sig
ósköp mannalega og spyr,
hvað Eysteinn Jonsson ætli
nú til bragðs að taka f.l að
geta látið tekjur og gjöld
ríkissjóðs standást á. Sjálf-
stæðisflokkurinn beíur eng-
ar raunhæfar tillögur fram
að bera. Hann spyr bara um
afstöðu stjórnarflokkanna.
Hins vegar er þess
skemmst að minnast, að
1 Morgunblaðið benti á Ieið,
sem núvcrandi rikisstjórn
' hlýtur að hafa augastað á.
Það hellti úr skálum reiði
sinnar yfir stuSningsflukka
hennar á dögunum og
sagði, að geigvænlegar
skattabyrðar hefðu verið
1 iagðar á almenning. Jafn-
íramt sá Morgimhíaðið á-
síæðu til þess að minna á,
að vinnandi stéttir hefðu
orðið harðast úti, enda
myndi vinstri stiórnin alls
ekki hafa hug ý aö ganga
hart að efnamömiunum.
Þessi málflutningur ein-
kennist mjög af því, að
Sjálfstæðisflokkurinn er
nú í stjórnarandstöðu
og hæjarstjórnarkosningar
standa fyrir dyrum. Iíík-
isstjórnin er alls ekki sek
um þá óhæfu, sem Morg-
unblaðið gefur í skyn.
Þvert á móti. Hún forðað-
ist um síðustu áramót að
skerða Iíf§kjör almennings
með því að hækka nauö-
synjavörur í verði. Það
var hins vegar miskunnar-
laust gert á valcladögum
Sjálístæðisflokksins — og
síðan er óréttlætið. En vel
fer á því að Morgunhlaðið
viðurkenni. aðförina að
lífskjörum almcnnings og
minni á, að efnamennirnir
hafi sloppið betur en rétt-
látt geti talizt gagnvart
öðrúm þegnum samfélags-
ins. Nú er fyrir vinstri
stjórnina og stuðnings-
flokka hennar að ganga að
dalakútnum.
Víst er því ekki að neita,
að efnahagsmálin eru erfið
viðureignar. En það er ekki
nýtilkomið. Þau voru í því-
líku ófremdarástandi, þegar
núverandi stjórn tók við
völdum, að fyrrverandi sam-
starfsmenn Sjálfstæðisflokks
ins gáfust upp á því að
stjórna landinu með þeim.
Afkastamestu framleiðslu-
tæki þjóðarinnar höfðu stöðv
azt um sérhver áramót.
Landið logaði í verkföllum.
Þjóðarskútan var strönduð.
Slíkur og þvílíkur var við-
skilnaður Sjálfstæðisflokks-
ins. En nú ætlar strandkap-
teinninn að gera sig digran
og halda því fram. að ailir
erfiðleikar séu öðrum að
kenna, en hins vegar eigi
þjóðin að þakka honum fram
kvæmdirnar, sem komið
hafa til sögu, Samt er það
staðreynd, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hafði á síðasta
þingi ekkert til málanna aö
leggja um lausn á vandan-
um. Ætlar hann að halda
uppteknum hætti á því þingi,
sem nú er hafið? Og gerir
hann sér í hugarlund, að
Morgunblaðið geti málað yf-
ir fortíðarmynd Sjálfstæðis-
flokksins með svartasta á-
róðri og furðulegustu blekk
ingum? Sannarlega verður
Sjálfstæðísflokkurinn fyrir
eftirminnilegum vonbrigð-
um, ef hann lifir í slíkri trú.
íslendingar vita sannleikann
og láta ekki Morgunblaðið
hugsa fyrir sig.
Fjölskylda þjóSanna
LJÓSMYNDASÝNIN GIN
Fjölskylda þjóðanna hefur
orðið mikill viðburður. Að-
sóknin er ævintýraleg á ís-
lenzkan mælikvarða, og all-
ir Ijúka upp einum munni
■ um, að sýningin sé stórmerki
leg. Hún flytur mannlegan
og alþjóðlegan boðskap, en
ékki áróður. Hún er ákall og
viðvörun að öðrum þræði og
hinum lofgjörð um manninn
og lífið á jörðunni.
Gesti eins og ljósmynda-
sýninguna Fjölskyldu þjóð-
anna þurfum við að fá fleiri
hingað í framtíðinni. Og þess
ætti að vera kostur eftir að
ísland er komið í þjóðbraut.
ALÞYÐUFLOKKSÞINGIÐ í
Brighton í vikunni sefti leið get-
ur vel -.orðið hið áhrifamesta,
sem háð hefur verið síoan flokk
urinn var stofnaður fvrir hálfri
öld síðan. Það mun þegar hafa
djúpstæð áhrif á brezk stjórn-
mál.
Flokksþingið táknar ekki að-
eins að loks hafi tekizt að jafna
hinar hættulegu deilur innan
flokksþingsins, er hófust þegar
Bevan dró sig út úr ríkisstjórn
Attlees 1951. Á þær deilur var
nú sætzt með grundvallanai
breytingum. Þessi nýja skil-
greining mun ráða afstöðu
flokksins til ýmissa vandamála
á stjórnmálasviðinu á komandi
árum.
Deilunni um stefnurit flokks-
ins „Iðnaðurinn og þjóðfélag-
ið“ lauk með algerum sigri
stjórnarinnar. Umræðurnar
urðu mjög harðar, andstaðan
ekki bundin vinstri armi flokks-
ins heldur voru það öldungarn-
ir, þeir Herbert Morrisson og
Emmanuel Shinwell, sem höfðu
forystuna, og nutu stuðnings
fullírúa járnbrautarfélaganna.
Hugh Gaits'kell svaraði gagn-
rýninni með frábærri ræðu, og
var henni betur tekið en nokk-
urri annarri, sem hann hefur
flutt síðan hann varð foringi
flokksins.
Deilan snerist einkum um það
hvort þjóðnýting skyldi fram-
vegis verða meginatriðið í kenn
ingafræði alþýðuflokksins —
sem öruggasta leiðin til að
tryggja félagslegt eftirlit með
iðnaði landsins.
í þessu nýja stefnuriti er
þjóðnýtingin ekki útilokuð sem
fær leið til að leysa vandamál-
in í einstökum iðngreinum, en
því er fram haldið að í stjórn-
arandstöðu skuli flokkurinn
ekki skuldbinda sig til að þjóð-
nýta neinar tilteknar iðngrein-
ír. aðrar en þær sem áður hafa
verið þjóðnýttar og íhaldsstjórn
síðan aftur sett í einkarekstur
— auk vatnsvirkiana þeirra,
en ennþá eru í höndum einstak-
linga.
Að því slepptu, raun næsta
alþýðuflokksstjórn aðeins þjóð-
nýta atvinnurekstur ef nákvæm
rannsókn hefur leitt í ljós að
sérstakar ástæður fyrir því séu
fyrir hendi. Og Gaitskell lýsti
því, að það væri harla ólíklegt
að næsta alþýðuflokksstjórn
mundi framkyæma nokkra nýja
þjóðnýtingu, að minnsta kosti
þrjú fyrstu árin, sem hún sæti
að völdum.
Þegar allt kemur til alls eru
rök. sem lögð eru til grundvall-
ar þessari nýju afstöðu til þjóð-
nýtingarínnar, mikilvægari en
sjálf ákvörðunin að hefja ekki
nýjar þjóðnýtingarframkvæmd-
ir. í ritinu „IðnaðUrinn og þjóð-
félagið" er á það bent að sú
mynd, sem sósíalistar dragi
venjulega upp af auðvaldsþjóð-
skipulagi, sé að litlu leyti svip-
uð því hagkerfi, sem raunveru-
lega ríki á Stóra-Breílandi, þar
sem fimm hundruð rnjög stór
fyrirtæki ráði atvinnulífinu, og
sé stjórn þeirra ekki í höndum
hlutafjáreigendanna. Það sem
á veltur sé ekki lengur það,
hver eigi iðnaðinn, heldur hitt
hver stjórni honum, og hvern-
ig bezt verði haft eftirlit með
stjórn hans í þágu alþjóðar.
Þetta er vandamál, sem er
jafn aðkallandi úrlausnar í Sov
ét-samveldinu og Bandaríkjun-
um.
Því miður er þetta atriði ekki
nákvæmlega rætt, í fyrrnefndu
riti, heldur slegið úr og í
með því að leggja til að
næsta alþýðuflokksstjórn verji
allrniklu fé til kaupa á hluta-
I e I % H e 1 þ 1|.| tí mt
Essp
bréfum í einkafyrirtækjum,
ekki til þess að hafa eftirlit og
ítök hvað stjórn snertir, heldur
til auðjöfnunar. Og það vár ’ein-
mitt sú tilhugsun, að alþýðu-
flokksmenn færu að fást við
kauphallarbrask sem mesta and
úð vakti, einkum þegar svo virt-
ist sem það ætti að ko.ma í stað
þjóðnýtingarinnar. Deilurnar
um nefnt rit hefðu sennilega
ekki orðið jafn harðar, ef þessi
hugmynd hefði ekki verið gerð
þar að jafn miklu atriði.
Engu að síður hafði sarnkomu
lagið um ritið þau áhrif að Gait-
skell varð fastari í foringjasess
inum, og einkenndist þingið
mjög af afstöðu hans til mál-
anna, jafnvel persónu hans. Ný
áætlun um tryggingar var sam-
bykkt með miklum meirihluta
atkvæða, þar sem ellitrygging-
ar verði miðaðar við verkalaun
viðkomandi. Þarna er enn um
að ræða fráhvarf miðað við sam
þykktir á flokksþinginu 1955.
Þegar svo Bevan lýsti yfir
fylgi sínu við stjórn flokksins,
sem varð enn áhrifameira fyrir
það að hann lýsti því yfir á
fundi, sem hans eigin áhang-
endur stóðu fyrir, var ávéfengj
anlegt að stjórnin væri föst í
sessi. Og það er meira að segja
vafasamt að stjórnin hefði get-
að haldið velli í deilunum varð-
andi afstöðuna til kjarnorku-
vopnanria, hefði hún ekki notið
frábærrar varnar Bevans.
Borgarastyrjöldinni innan
flokksins er þar með lokið með
fullum sættum leiðtoganna, og
afnámi flokkadráttanna inn-
byrðis. Framtíðarhugsjónin er
vitanlega enn í fullu. gildi, en
þeir Bevan, Wilson og Cross-
man eru nú tryggir vopnabræð-
ur Gaitskells og hans manna.
Bréfakassinn:
HINN 27. sept. s.l. ræddi for-
maður umferðamálanefndar í
útvarpinu um akstur og slysa-
hættu hér í Reykjavík og ýmis-
legt fleira, er viðkemur um-
ferð á götum bæjarins. Auðvit-
að kom margt mjög athyglis-
vert fram í ræðu formannsins,
sem af alúð og þekkingu gat
rætt mál þessi. En einna mest
fannst mér til um niðurstöður
athugananna á tíðni slysanna,
þá er dimma tekur, myrkustu
mánuðina, nóvember og desem-
ber. Þá er oft snjór og svell á
götum, regn og hríð í lofti,
dimmt og erfitt að ferðast fyrir
gangandi fólk. Fjölmenni er þá
og mest í bænum. Ýmis þessi
rök taldi ræðumaður orsök
hinna mörgu alvarlegu öku-
slysa á götunum. Við getum öll
skilið þessi rök, því að þau eru
sönn og birtast okkur á hverj-
um vetri í daglegu lífi okkar.
Veðráttan er lík á ým |im tím-
um hvern vetur. Göturnar eru
líkar, jafnbreiðar og margar
gangstéttalausar, en bílunum
fjölgar ár frá ári.
Slysahættan vex af þeim or-
sökum. Marg kemur til greina
til þess að draga úr umferða-
slysunum, og fjölmargt hefur
' verið rætt og ritað af kunnáttu-
mönnum um þennan vandasama
þátt féiagsmála okkar, og fer
ég ekki að rekja það nánar hér.
En ég tel þetta félagsmál, sem
við öll þurfum að íhuga og finna
lausn á, annars getum við ekki
búið farsællega saman í þétt-
býlinu. Ég efast um, að ráða-
menn þessara mála taki hlut-
^ verk sitt alvarlega — að skapa
1 öryggi í umferð. — Þá er fram-
kvæma skal öryggisregiur í
þessu máli, getur svo farið, að
skerða verði frelsi einstaklinga
!að einhverju leyti, vegna al-
jmennings, og það er oft gert.
Umferð með ljósamerkjum
hnígur í þessa átt, og einnig
^ ,,stöðumælar“. Það sannar bezt,
að eitthvað verður að gera, það
;er ekki nóg að tala, þó að fag-
urt sé mælt og af rökvísi. Gæt-
um við ekki hugsað okkur að
fækka bílum á götum bæjar-
ins dimmustu mánuði ársins?
Væri nokkur skaði, þó að ýmsir
einkabílaeigendur ækju ekki
milli Austurstrætis og Hafnar-
strætis? Þó skyldi ekki taka
einkabíla alveg úr umferð þenn
an tíma, en reyna að minnka
umferðina með benzínskömmt-
un.
Ég set. þetta fram til alvar-
legrar íhugunar. Mér finnst við
þurfa þess til þess að draga úr
slysahættunni á þessu umrædda
tímabili, vegna þeirra rök-
semda, sem ég hef getið hér og
formaður umferðamálanefndar
gat í ræðu sinni. Þurfum við
þess ekki líka til þess að spara
gjaldeyri? Við þurfum sterkara
framkvæmdavald hér í ýmsum
.efnum,. ef vel á að fara, og forð-
ast siðleysi kunningsskaparins.
Yegfarandi.
i mmm gegn
geislum haidið í ielgsu
NÁMSKEIÐ í vörnum gegn
geisluavirkri kjarnorku verður
haldið í Mol í Belíu á vegum
WHO (Alþjóðaheilbrigðisstofn
unarinnar) í þessum mánuði. í
námskeiðinu taka þátt 20
manns frá Evrópulöndum og
frá löndunum við botn Miðjarð
arhafsins.
Sérfræðingar f rá mörgum
löndum flytja fyrirlestra á
námskeiðinu.