Vísir - 25.06.1930, Blaðsíða 24

œ88œ8S888æ88888388OT£38ð88888S888S3888ð388§888 ..
I
24
V I S I R
riininnnnninninniniiinnnnnnnnnmiinmnimmininiiinimnimitniminninnnnnnnnnnininmiimiimmmre
' FATABPBIM
Hafnarstræti 16.
Stofnsett 1916.
BE7KJAVIK
Útbúið á
Skólavörðustíg 21.
Stofnsett 1927.
Höfum ávalt fyrirliggjandi griðarstórt úrval af Karlmanna-
fötum, Rykfrökkum fyrir konur og karla — viljum sérstaklega
benda á okkar framúrskarandi fallegu og góðu Peysufatafrakka
— Sumarkápum, Kjólum, Golftreyjum, Nærfatnaði karla og
kvenna og yfirleitt hverskonar fatnaði.
Auk þess miklar birgðir af
Metravöru, Smávöru, Fiðri og Dún.
Sendum gegn póstkröfu hvert sem vera skal.
Við kappkostum að hafa einungis góðar vörur með sanngjörnu
verði.
Allir verða ánægðir sem skifta við okkur, því
best er að versla í
FATABÚÐINNI.
lllMlllllfHllHHIHIIUIIillllllUIUIIIIIIIIIillllHIHIIIIIIIIIIIIIIIHHIIIIIIIIIillllllHIIIIHIIIIUIIIHIIIIIIHHHIIIIIIinilllllllllllQ
4AT4 t>T4 Í.T4AT4 4>T4 i>T4
ÞAKHELLU
Sími: 1830. (steinhellu ,,skifer“) Pósthólf: 736.
Hellu á sólbekki,tröppur, gólf, stiga og gangstéttir, einnig allskonar slípaða
hellu til dæmis í borðplötu og á veggi, útvega eg frá A.S. Voss Skiferbrud í
Noregi.
Þakhellan er i svörtum, bláum, dökkum, grænum, gráum og ryðrauðum lit.
Steinhellan heldur ávalt sínum upprunalega lit og lögun (verpist ekki).
Steinhellan er ódýrasta þakefnið, því hana þarf ekki að mála eða endurnýja.
Steinhellan er fegursta, ódýrasta og endingarbesta þakefnið. 200 ára reynsla
fengin í Noregi og um 50 ára reynsla hér á landi.
Þaulvanur lagningamaður tekur að sér að leggja helluna mjög ódýrt.
OTF" Sýnishorn fyrirliggjandi. -’HISI
Verðlistar og allar upplýsingar gefnar þeim er óska.
NIEULÁS FRIÐBIKSSON
Ilringbraut 126 — Reykjavík.
Einkaumboðsmaður á íslandi fyrir A.S. VOSS SKIFERBRUD.
ÓÐINN,
sem þykir besta tegundin á þær vélar, sem hreinsaða
olíu nota.
ÆJLW A,
sem ábyggilega er besta og drýgsta hráolían, sem
þekkist.
PRATT BENZÍN,
er sú tegund, sem mest er notuð í heiminum.
sem allar húsmæður, er reynt hafa, sérstaklega íeggja
áherslu á að fá.
Ennfremur allar tegundir af
SMURNINGSOLÍU,
sem lofuð er af öllum, er reynt hafa.
Skrifstofa: JES ZIMSEN, Reykjavík.
Y/Y\^\ /y
landsmenn kannast við. Var það
srníðað í Englandi og fullnægði
i öllu ströngustu kröfum síns
tíma til [>ess að vera fyrsta
flokks veiðiskip. Fyrsti skip-
stjóri „Jóns forseta“ var Hall-
dór Þorsteinsson, er mjög hafði
gengist fyrir kaupum á skip-
inu. Hafði hann áður
vcrið skipstjóri á þilskip-
um um hríð og síðan verið
nokkurn tíma með Englending-
um við botnvörpuveiðar, til að
búa sig undir skipsjórn á „Jóni
forseta". Eigandi skipsins var
h.f. „Alliance“, og naut það
góðrar aðstoðar bankanna hér
við kaupin. Þessi tilraun tókst
ágætlega og fer nú botnvörp-
ungaflotinn fljótlega að stækka.
Stofnun íslandsbanka hafði gert
mönnum greiðara að afla sér
lánsfjár til allskonar fyrirtækja,
og kaupa nú íslendingar hvern
botnvörpungiun eftir annan á
næstu árum, alla frá Englandi.
Arið 1911 gera íslendingar út
10 botnvörpuskip, og árið 1912
lielmingi fleiri, eða 20. Þó eru
þar með talin 4 leiguskip. Fæst
þessara skipa voru - ný, þegar
þau kornu hingað, eða smíðuð
handa íslendingum. —- A ófrið-
arárunum iiætti botnvörpuskip-
unum að fjölga i bili, og árið
1917 voru 10 þeirra, eða réttur
lielmingur, seld Frökkum. Árið
1919 og á næstu árunum eftir
það eykst togaraútgerðin aftur
liröðum fetum. Eignast íslend-
ingar nú mörg ný skip, er þeir
létu smíða í Englandi eða
Þýskalandi, auk nokkurra eldri
skipa, er keypt voru. Arið 1924
voru hér 40 botnvörpungar, ár-
ið eftir 47, og hafa þeir orðið
það flestir. Síðastliðið ár voru
botnvörpungarnir 45. Eru þeir
yfirleitt nýtísku skip og liafa
allir fullkominn loftskeyta-út-
búnað. — Botnvörpungarnir eru
allflestir í eigu hlutafélaga. Hin
stærstu þeirra eru „Kveldúlfur“,
sem á 5 botnvörpunga, og elsta
útgerðarfélagið „AIliance“, sem
á fjóra. Má geta þess hér, að
stofnandi „Kveldúlfs“, Thor
Jensen, var einn þeirra, sem
stóðu að kaupunum á „Jóni for-
seta“ í upphafi, ásamt þeim, er
nú eru fremstu menn í „Alh-
ance“.
Hér að framan var getið um
það, að lítið liefði orðið úr
fyrstu tilraununum til að gera
hér út gufubáta á línuveiðar.
En nú síðustu 5 ár Iiefir þess-
um skipum f jölgað mikið, yegna
mikillar aflasældar, bæði við
þorskveiðar á linu og eins við
sildveiðar. Eru þau nú rúmlega
30, flest 30—50 smálestir nettó,
og keypt i Noregi. Nokkur liafa
og verið smíðuð í Englandi.
Danir munu hafa orðið fyi'st-
ir af Norðurálfuþjóðum til
þess að nota olíuhreyfla (mót-
ora) til hjálpar við fiskveiðar,
og voru þeir byrjaðir á þessu
þegar á árunum um og eftir
1890. Árið 1892 stundaði dönsk
skúta með hjálparvél kolaveið-
ar fyrir Vestfjörðum, og eru
það fýrstu sagnir, er vér höf-
uni af þvi, að oliuhreyfill væri
notaður í fiskiskipi hér við land.
Fengu íslendingar brátt nánari
kynni af vélum þessum, og ár-
ið 1902 var látinn „Mollerup“-
hreyfill í gamlan, opinn fiski-
bát á ísafirði. Á næstu tveim
árum voru gerðar tilraunir í
sömu átt af Reykvíkingum, Ey-
firðingum og Seyðfirðingum.
Tókust hinar fyrstu tilraunir
svo vel, að flciri gengu fljótlega
á lagið og fjölgaði vélbátum óð-
fluga. Árið 1913 voru þeir orðn-
ir 409, 19 þeirra meira en 12
smálestir að stærð, og flestir
þiljaðir. Árið 1920 eru í eigir
landsmanna 475 þilskip með
hreyflum og 1928 603. Fjöldi
þessara vélbáta er smiðaður hér
á landi af íslenskum skipasmið-
um, en þó xnunu fleiri keyptiF
erlendis, einkum i Danmörku
og Noregi.
Samliliða hinum mikla við-r
gangi vélbátaflotans hefir fækk-
að mikið seglskipum og ára--
bátum. Margar af görnlu enskif
skútunum voru seldar til Fær-
eyja, og gera Færeyingar sum-
ar þeirra ennþá út (il íslands-
veiða. í flestar skúturnar, sem
eftir urðu, og í íjölda af róðr-
arbátum hafa verið látnar vél-
ar. Því hefir seglskipum og
róðrarbátum fækkað svo mjög
síðustu tvo áratugi. Árið 1916
\ oru 97 seglskip í fiskiflotanum,
1927 var að eins eitt eftir og
strandaði það á þvi ári. Róðrar-
bátar voru 1927 taldir 650, og
er það minna en % hluti þcssf
sem þeir voru flestir. Siðan hef-
ir þeim enn fækkað, því að vél-
ar hafa verið látnar í marga
þeirra. Er það einkum hinuni
svonefndu „trillu-bátum“, litl-
um opnum vélbátum, sem bef-
ir fjölgað ört á seinustu árum,
Er nú talið, að liér sé nálægt
600 opnir vélbátar víðsvegar uni
land.
Samfara hinni miklu bylt-
ingu, sem orðið liefir siðustu
áratugi í því, hverskonar fiski-
skip eru notuð, hefir oi'ðið mik-
il breyting á veiðiaðferðum og
veiðarfærum. Er þá íyrst að
nefna botnvörpuna, sem er hið
eina veiðarfæri botnvörpunga,-
er þeir ganga á þorskveiðar.
Ekki má heldur gleyma liinum
nýju veiðarfærum, sem farið er
að nota við sildveiðar á þessum
árum, reknetjum og snyrpinót-
um. Hafa þcssi veiðarfæri haft
svo mikla þýðingu fyrir sildar-
útveginn, að þeim verður að'
lýsa nokkuru nánara.
Fyrstu íilraunir til sildveiðíí
með reknetjum hér við land
munu liafa verið gerðar fyrir
Austfjörðum árið 1890. Var
hafður til þeirra opinn bátur
og 3 eða 4 net, Nokkuru síðar,
1897 eða 1898 gerði opinn bát-
>ir frá Vestmannaeyjum sams-
konar tilraun með 6 netjum,
Var það skipstjóri einn skosk-
ur, að nafni Dudman, sem stóð
fyrir þeirri tilraun. Iiann vai"
skipstjóri á linuveiðara og kom
með bátinn og veiðarfærin með
sér liingað. Leyfði hann Vest-
mannaeyingum afnot þcirra
endurgjaldslaust meðan þeir
vildu. — Þó má segja, að veið-
ar með reknetjum hefjist fyrst
fyrir alvöru sumarið 1899, er
félagsskapur í Reykjavík gerðf
baffært skip út til síldveiða á
opnu hafi. Tókst sú tilraun vel
og var haldið áfram. Árið 1900
gerði Norðmaður einn, Falck
ræðismaður i Stafangri, sams-
konar tilraun fyrir Norðurlandi,-
er og fór að óskum. Jiikust nú
reknetjaveiðarnar nyrðra mjög
á skömmum tíma, og brátt
kemur annað veiðarfæri ekki
smávirkara til sögunnar. Það
voru snyrpinætur, eða herpi-
nætur öðru nafni, og stofnuðu
Norðmenn til fyrstu tilraun-
anna með þær hér við land 1904,
Hefir árangurinn af þessu orð-
ið sá, að nú eru hér við land
árlega nokkur liundruð skip að
sildveiðum frá miðsumri og
fram á haust. Auk íslendinga
eru það einkum Norðmenn, sem
leggja stund á þessar veiðar, og;
er daglega ausið upp ógrynn-
um hafsíldar af þessum flota,
— botnvörpungum, línuveiður-
um og allskonar vélbátum, smá-