Vísir - 13.09.1936, Blaðsíða 6

6
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
PULQUE.
Frh. af 3. síðu.
um. Þetta er tákn fornrar vel-
megunar í þessu landi, sem
styrjaldir og vígaferli hafa enn
ekki megnað að útmá. Hér gef-
ur og að líta fátæka, berfætla
Indíána, í rifnum og skitnum
leðurhuxum, með götótta strá-
Iiatta á höfði. Þeir eru komnir
langt utan úr sveitum landsins,
til að selja strámottur sinar,
lleirker og uppkveikjuefni. Þeg-
ar verslun þeirra er lokið, koma
þeir hingað og kaupa sér pul-
que fvrir meirihlutann af þess-
um fáu koparskildingum, sem
þeir seldu fyrir. -— Á meðan
bíða konur þeirra þolinmóðar
úti og gæta að grindhoruðum
asna!
í andstæðu við ]>etta ]>reiða
efnamennirnir gullnar voðir á
reiðskjóta sina og ganga sjálfir
i litklæðum, er stinga mjög i
augu innan um þenna aragrúa
af illa búnu fólki. Eftir nokkur
pulqueglös færist einhver seið-
andi ró í yfirhragð og augu
Indíánanna og gerir svip þcirra
þunglyndislegan. En í svip setu-
gestanna, sem oft bera einkenni
þess, að vera af spænskum
uppruna, leynir sér ekki eld-
heita æsingablóðið!
Eg lief svo oft veitt eftirtekt
þessum einkennilegu mann-
fundum og glaðværðinni sem
rikir í pulquebúðunum! Eg hef
undrast mjög hvílík ósköp
grannvaxinii Indíáni getur
hvolft i sig af þessum súra,
bragðvonda niiði, án þess að
verða meint af. Eg hef mætt
löngum flutningaiestum, ldöðn-
um flciri þúsund pulquetunn-
um, er á hverjum morgni komu
veltandi inn í Mexico City —■ og
úr þessum tunnum rennur svo
lállaus ölstraumur út yfir borg-
jna. Eg hef heyrt hringlið í klif-
berabjöllum klifjaðra asna og
lieyrt þá glamra hófunum við
steindar göturnar áður en dagur
var runninn. Þetta eru pulque-
salarnir á Ieið til sölustöðvanna,
og á burðarösnum þeirra vagga
sér rauðbrúnar ölkrukkur.
Einu sinni ákvað eg svo að
taka mér ferð á hendur til j>ul-
quelandsins, til að sjá þar, með
eigin augum, hvernig þessi dáði
drykkur yrði til.
Árla morguns, í blikandi sól-
skini, ók eg út úr Mexikó City
álciðis til pulque-ekru einnar,
sem mér liafði verið boðið að
skoða.
Eftir þriggja klukkustunda
ferð nam lestin staðar í lijarta I
pulque-landsins, og á mjórri *
sporbraut, er lá samhliða járn-
brautinni, beið mín maður með
vagn og sex múldýr til að flytja
mig heim til ekrueigandans. Á
miðjum vagnpallinum hafði
verið komið fyrir tveimur horð-
stofustólum i tilefni af komu
minni, því endranær var þessi
vagn notaður til ölflutninga nið-
ur til járnbrautarstöðvarinnar,
en sá akvegur var nálægt 10
kílómetrum.
Eg lek mér sæli ó öðrum
borðstofustólnum og Indíánaek-
illinn lætur svipúólar sínar ó-
spart glymja á lendum múldýr-
anna, meðan við leggjum leið
okkar í gegn um pulqueekrurn-
ar — því hvert sem við lítum
gnæfa „blómhjarkirnar“ við
himinn. I 4>ráðbeinum, mílu-
löngum röðum með jöfnu milli-
bili varpa þær skuggum sínum
á skraufþurran jarðveginn. Yfir
hóla og liæðir, dali og dældir
halda raðirnar áfram eins og
miklar og voldugar fótgöngu-
liðshersveitir.
Eftir klukkustundar öku
nemum við staðar framan við
ibúðarhús ekrueigandans. Hann
kemur út og biður mig velkom-
jnn. Það er maður fríður sýn-
um, liár vexti, bjarthærður og
bláeygur, og höfði hærri en
nokkqr i hópi ekruverkamanna
hans, sem allir eru móbrúnir,
lávaxnir Indíánar. Ekrueigand-
inn er að vísu af gamallri, mexi-
kanskri aðalsætt, en einn for-
faðir hans liafði vcrið Skoti, og
þaðan hefir liann erft bláu aug-
un og þcnna ljósa yfirlit.
Mexikönsku púlque-ekrunar
eru liver fyrir sig eins og víg-
girtar borgir. Umhverfis þær
eru ramníefldir múi’ar og á
hornum múranna eru varð-
turnar, eða: einskonar vígi gegn
árásum vojinaðra þjöfá og ræn-
ingjaliðsveita.
Enn er árdegi og annriki
mikið á ekrunum. Þó eru f jTstu
aftaj>j>ararnir, tlachiqueros, á
heimleið með asna sina horaða
og illa til reika. í trékyrnurnar,
sem ]>eir hera, gullar nýdrepið
blómbjarkarsaftið, hunangs-
vatnið svonefnda, sem nú á að
gera úr pulque.
I fylgd með ekrueigandanum
og' gönilum og reyndum tapp-
ara legg ieg leið inina út til
vinnustöðvanna til að kynna
mér leyndárdóm pulquefram-
leiðslunnar.
Það þarf þolinmæði til að
rækta blómbjarkir. Það er ekki
fyrr en plantan er 10—12 ára,
að hægt er að íappa af henni
„hunangsvatnið“. En litið þarf
fyrir henni að hafa þessi upp-
vaxlarár — 'aðeins að gróður-
setja Iiana og síðan að losa frá
henni rótarblöðin við og við.
„Blómbjörkin" er aðdáanlega
liarðgerð og þurftarlítil planta,
sem þolir sólskin og þurka
mánuðum saman og þess á milii
næturfrost og hörkur. Ár eftir
ór þokar hún rótarspírum sin-
um hæt og hægt langt niður í
magran og eldbrunnan jarðveg-
inn — og svo vex hún og vex,
þangað til hlöð lienar, þung og
safamikil, eru 2—3 metra löng
og 20 cm. þykk. Þá er „blóm-
björkin“ ]>að liá og mikil um
sig, að hún getur leynt i skugga
sínum riddara á hestbaki! En
það er engin hætta á, að ekru-
eigandinn gleymi blómbjörk-
inni sinni. Það er náttúrulög-
mál hennar að bera aðeins einu
sinni blóm, en þegar líður að
blómgunartímanum, og hún á
fyrir að skreyta sig stórum, gul-
um blómklösum, kemur manns-
hönd með hárheittan, íbjúgan
liníf og sker af klasaknúppana
hvern á fætur öðrum.
Úr Iiinu íbjúga sári vætlar
lijartablóð „blómbjarkarinnar“
dag og nótt, og tvisvar á dag
lieimsældr aftapparirin hina
blæðandi björk, til að hirða
hunangsvatnið. Eftir 3—4 mán-
uði er hjörkinni blætt út í—
en þá er ung jilanta, sömu teg-
undar, gróðursett á leiði hinnar
látnu! ....
Uppgötvun, er græða mætti á
mikið fé.
Domingo taj>j>ara langar ákaft
til að sýna mér hye „blóm-
björkin“ er nytsöm jilanta. —-
Hann beygir sig fram vfir stórt
blað, alsett þyrnum, bítur í enda
þcss munnfylli sína og togar í
af öllu afli. Ilægt og hægt dreg-
ur hann langar trefjar, eða
þræði út úr blaðinu og er hreyk-
inn af að geta sýnt mér, að nú
liafi hann náð sér bæði i „nál
og spotta“ ur bjarkarblaðinu
því arna. Úr þessum blaðtrefj-
um má bæði gera fíngerðustu
kniplinga og sterka kaðla. Því
næst dregur Domingo uj>j> sjálf-
skeiðung sinn, sker fyrir á blað-
inu og flær flipu af blaðhúðinni
— „pergament41 — segir hann.
„Þetta er nú; það efni, sem
Aztekarnir gömluskráðu á bæk-
I
I