Vísir - 03.05.1939, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 3. maí 1939.
VISIK
Átðkm Dm Jugoslavln og
krötar Krðata
Viðræðum dr. Matcliek leiðtoga
Króata og torsætisráölierra
Jugoslaviu er nú lokiö.
London, í gær.
Cvetkovitsch forsætisráðherra Júgóslavíu, og dr. Matchek,
leiðtogi Króata, hafa að undanförnu setið á ráðstefnu í Zagreb,
höfuðborg Króatíu, til þess að ræða kröfur Króata, og er þess-
um viðræðum nú lokið. Opinber tilkynning um viðræðurnar
verður gefin út þá og þegar.
PÉTUR, KONUNGUR I
JÚGÓSLAVÍU.
Viðræður þessar eru ákaflega
mikilvægar, því að það er í
raun og vern undir þeim komið,
hvort liin júgóslavneska ríkis-
heild lielst, en ef Júgóslavía
tvístrast getur það haft hinar
alvarlegustu afleiðingar. Það,
sem Króatar fara fram á, er
sjálfstæði Króatíu innan ríkis-
heildai'innar. Króatar vilja i
öllu fá að stjórna sínum mál-
um sjálfir, en leiðtogar þeirra
flestir munu hinsvegar fúsir til
þess að falla frá öllum kröfum
um algeran skilnað, svo fremi,
að Scrhar viðurkenni aðrar
kröfur Króata. Yrði þá Ivróatía
og Sei’hía jafnrétthá sambands-
riki innan liinnar júgóslav-
nesku ríkisheildar. Króatar
hafa lýst yfir því. að Zagreh sé
ekki lengur önnur mikilvæg-
asta horg Júgóslavíu (næst
Belgrad höfuðborginni), held-
ur sé hún höfuðborg Króatíu.
Út í frá kann þettaífljótu hragði
að virðast skifta litlu, en i aug-
um Króata og Serba og annara.
sem Júgóslavíu byggja, skiftir
það ákaflega mildu. Með þessu
gefa Króatar raunverulega í
skyn, að þeir teiji sig eklci gefna
undir Belgradstjórnina og við-
urkenni elcki þá samninga sem
hún geri, heldur vilji þeir sjálf-
ir semja fyrir sína hönd um
öll sín málefni. Það, sem Ivró-
atar vildu um semja fyrst og
fremst, að því er þeir sögðu,
áður en viðræðurnar liófust,
var krafa þeirra um Ivróatiu
sem samhandsriki á stjórnar-
skrárlegum grundvelli er gæfi
Króatíu í öllu jafnan rétl við
Serba innan ríkisheildarinnar.
Fyrir nokkurum vilcum fór
einn af aðalmönnum, dr. Mat-
cheks, liöfuðleiðtoga Króata, til
Belgrad, en af því að stjórnin
tók erindi hans fremur dauf-
lega, sneri hann sér til stjórnar-
andslæðinga og varð afleiðingin
sú, að stjörnin í Belgrad sá
fram á nauðsynina á. að leiða
málið til sem skjótastra lykta.
Fregnir um að Króatar mundu
leita til Þjóðverja og ítala um
aðstoð lil ]>ess að koma kröfum
sínum fram voru ekki taldar
réttar í Zagreb. Nokkur liluti
flokks dr. Maleheks er Jilýritur
Þjóðverjum, en dr. Matchek
sjálfur er algerlega fylgjandi
lýðræðisríkjunum í vesturhluta
álfunnar. Bæði fljokksbrolin
vantreysta Itölum og hafa ekki
gleymt kröfum Itala um Dal-
matíu. Þegar Þjóðverjar tóku
Austurríki voru margir Króatar
því fylgjandi, að leita aðstoðar
Þjóðverja til þess að fá málum
sínum framgengt. En skoðanir
Króata liafa mjög breyst, vegna
atburðanna í Tékkóslóvakíu.
Hinsvegar gæti það liaft ill á-
hrif, ef Serbar þverskallast við
kröfum Króata. En allar liótan-
ir um að leita liðsinnis Þjóð-
verja eru taldar lcoinnar frá
nokkurum æsingamönnum —
og jafnvel frá Serbum, til þess
að vekja glundroða.
Aðstaða dr. Matcliek er mjög
sterk. I seinustu kosningum
fékk flokkur hans 90% greiddra
atkvæða í Króatíu. Hann og
aðrir þingmenn flokksins geta
því með réttii gert kröfu til
viðurkenningar á því, að þeir
lali fyrir hönd króatisku þjóð-
arinnar. Og leiðtogar Króata
liafa fyrir nokkuru lýst yfir því,
að þeir neiti að viðurkenna nú-
verandi stjórn Júgóslavíu. I
ávarpi sem leiðtogar flokksins
gáfu út, neituðu þeir samvinnu
við núverandi þing Júgóslavíu,
en það vinni að þvi einu að
reyna að dylja það, að raun-
verulega sé samskonar eini'æði
ríkjandi og verið liefir. Þeir
segjast ekki geta' viðurkent
þingið sem löglegt þing, þar
sem því sé þröngvað upp á
Króata, sé annarar þjóðar og
ekki ábyrgt gagnvart þeim. Þeir
liafna öllum sanmingum og
skuldbindingum sem stjórn, er
ekki ber ábyrgð gagnvart Kró-
ötum hefir gert eða tekist á
liendur í þeirra nafni. Þeir end-
urtaka í ávaxpi sínu kröfurnar
um sjálfsákvörðunarrétt sinn.
I ávarpinu er leidd athygli allra
ábyrgra manna í ríkinu og allra
Evrópuríkja og einkanlega
stórveldanna, að núverandi
liorfur sé ótryggar og hættu-
legar og þeir krefjast réttlætis
og frelsis til handa hinni kró-
atisku þjóð. Þeir segja ennfrem-
ur í ávarpinu, að þeir voni, að
til þess komi ekki, að Króatar
verði að grípa til vopna í sjálfs-
IIÖLLIN I BELGRAD.
Belgrad er höfuðborg Júgóslavíu og' er myndin hér að ofan
af konungshöllinni þar. — Skömmu eftir að Alexander kon-
ungur var myrtur í Marseille ’32, tók Pétur, elsti sonur lians, þá
11 ára, við ríkjum, og var liann við nám i Englandi er liann
misti föður sinn með svo sviplegum liælti sem. raun varð á.
Fór Pétur lil Belgrad og er höljin sem mýndin er af, aðalheini-
jli lians.
varnar skyni fyrir að vinna að
þeim réttlætiskröfum, sem enn
sé neitað að verða við. En ef
til slíks kæmi, að til vopna yrði
gripið undir þessum kringum-
stæðum, varpar króatiska þjóð-
in af sér allri ábvrgð af því,
sem gerast kann.
Leiðtoga þjóðarinnar, dr.
Vlatko Matchek, er heitið full-
um stuðningi og trausti i ávarp-
inu, og honum lagt í sjálfsvald
að gera þær ráðstafanir, sem
liann telur nauðsynlegar til
þess að fá viðurkenningu á
kröfum Ivi’óata.
Þetta ávarp liefir verið prent-
að í tugþúsundum eintaka og
dreift meðal þjóðarinnar. Vek-
ur það mikla athygli, hversu
djarflega er þar haldið á kröf-
unum gagnvart Serbum — og
það er stílað ekki að eins til
Króata og Serba, heldur og til
stórveldanna. En þrátt fyrir
það er ekki víst, að afleiðingin
verði aðskilnaður, bylting eða
annað slikt, því að það er f jarri
dr. Matchek, að vilja Ieiða þjóð
sína út í hættulegt ævintýri.
Hann undirbýr ekki og vill ekki
innanlandsstyr j öld.
En það eru mikil átök í
Júgóslaviu. Frakkar og Bretar
reyna að vinna þá á sitt hand.
Hagsmunir ítala og Þjóðverja
fara þarna ekki saman. Ef Þjóð-
verjar geta fengið Serha á sitt
hand, munu Króatar leita
stuðnings Frakka, en ef ítalir
reyna að mata krókinn á sam-
vinnu við Serha og Ungverja
gegn Þýskalandi, munu Króat-
ar snúa sér til Þjóðverja, að þvi
er ýmsir ætla. En það sem
hættulegast er -—- er það — að
á þessum liættulegu límum er
ekki stjórn í laridinu, sem get-
ur talað fyrir munn allrar þjoð-
arinnar. Þegar einingar er mest
þörf, er óeining ríkjandi.
Af þessu má sjá hversu mik-
ilvægt það væri, ef þeim ‘dr.
Vladko Matchek og Dragrsha
Cvetkovitsch hefir tekist að ná
samkomulagi.
Kr únprmshjúnln
gestir Roosevelts
forseta.
I sendilierrafrétt segir að
blöðin í New York liafi átt við-
töl við krónprins íslands og
Danmerkur og liafi liann meðal
annars látið svo ummælt: Ivrón-
prinsessan og eg erum mjög á-
ánægð ef ferð okkar hefir stuðl-
að að því að tryggja vináttu-
böndin meðal þegna í Banda-
ríkjunum og þegna íslands og
Danmerkur.
Krónprinshjónin hafa dvalið
um helgina hjá Roosevelt for-
seta, sem gestir lians. Hafa blöð-
in rætt um að viðræður liafi
þar fram farið stjórnmálalegs
eðlis, en hér var að eíns um
einkaheimsókn að ræða.
5
Sex manns hiðu bana, þegar sporvagninn á myndinni liér að ofan liljóp af teinunum og
kastaðist á tvö tré. Þetta slys skeði í Boston. Flestir í vagninum voru stúdentar á leið úr
skóla.
Dýravinafélögr barna
flmm ára.
Viðtal vid Ludvig C. Magnússon,
ritara Dýraverndunarfélags
íslands.
Fyrir fimm árum voru stofnuð í úthverfum bæjarins fjögur
dýravinafélög barna, undir vernd og umsjón Dýraverndunar-
félags íslands, enda hafa þau starfað sem deildir innan vé-
banda þess. í tilefni af afmælum þessara félaga hefir tíðinda-
maður Vísis snúið sér til hr. Ludvigs C. Magnússonar, ritara
Dýraverndunarfélags íslands, og beðið hann að segja blaðinu
frá vexti og viðgangi félaganna, en hann er þessum málum ger-
kunnugastur, þar sem hann átti frumkvæði að stofnun þeirra
og hefir alla tíð haft eftirlit með þeim.
„Hvenær voru félögin stofn-
uð?“ spyr tíðindamaðurinn.
„Dýravinafélag hárna i Laug-
arnesskólaumdæmi var stofnað
föstudaginn 20. apríl 1934,
Dýravinafélag harna í Soga-
mýri laugard. 21. apríl, s. á.,
Dýravinafélag barna við Skerja-
fjörð mánud. 23. april s. á., og
Dýravinafélag barna á Seltjarn-
arnesi föstud. 4. maí s. á.“
„Hversu mörg börn tóku þátt
í stofnun félaganna?“
„72 börn i félaginu í Laugar-
nesskólaumdæmi, 34 í Soga-
mýri, 80 við Skerjafjörð og 50
á Seltjarnarnesi“.
„Hvernig hefir eMi’litinu
með starfsemi félaganna verið
liáttað?“
„Aðaleftirlit hefir verið í
liöndum stjórnar Dýravernd-
unarfélags Islands, en lienni til
aðstoðar liafa verið sérstakir
gæslumenn, í byrjun 3 fyrir
hvert félag, eri nú 1 fyrir hvert
þeirra, nema 2 í Skerjafirði.
Aðalgseslumenn liafa þessir
verið: I Laugarnesskólaum-
dæmi: Jón N. Jónasson kennari
þar til s. 1. vetur og nú Magnús
Sigurðsson kennari. ISogamýri:
Einar Þórðarson bóndi, Litlu
Hlíð. Við Skerjafjörð: Böðvar
Pétursson kennari og frú Hlíf
Magnúsdóttir. Á Seltjarnarnesi:
Sigurður Jónsson skólastjóri.“
„Eru öll félögin enn starf-
andi?“
„Já, að undanteknu félaginu
í Sogamýri. Það var á s. 1. vetri
sameinað félaginu 'í Laugar-
nesskólaumdæmi.“
„Hvar liafa félögin haft fundi
sína ?“
„I barnaskólunum, livert fé-
lag í skóla síns hverfis, og liafa
félögin notið mikillar velvildar
skólastjóranna og yfirleitt allra
kennara.“
„En livað getið þér nú sagt
blaðinu um ætlunarverk félag-
anna ?“
„I lögum félaganna segir svo
um ætlunarverk þeiri’a:
Ætlunarverk félaganna er að
vekja nærgætni og' samúð með
öllum dýrum og' vernda þau
gegn illri meðferð.
Þessu markmiði hyggjast þau
að ná með þvi, meðal annars,
að glæða þann skilniug hjá
börnunum frá uppliafi:
Að þau eigi að elska dýrin og
virða þau.
Að þau eigi að líta á dýrin,
sem skynsemi og tilfinningum
gæddar verur, er eigi fullan til-
verurétt, og að mönnunum sé
skylt að láta þeiin líða eins vel
og kostur er.
Að þau eigi, Iivert eftir sinni
getu, að likna öllum dýrum,
sem hjálpar þurfa eða verndar,
og þau ná til.
Að þau megi ekki á neinn
hátt skaprauna dýrum né kvelja
þau.“
„Nú væri fróðlegt að lieyra
eitthvað um störf og áhuga
harnanna sjálfra.“
„Eg hefi hér fyrir framan
mig starfsskýslu frá einu félag-
anna og gefur hún nokkura
hugmynd um starfsliætti harn-
anna og áliuga þeirra fyrir. vel-
ferð dýranna. Segir þar m. a.:
„Á veturna liafa mörg af
börnunum lagt á sig mikið erf-
iði við að gefa fuglunum um
liarðasta tímann og hefir sú
starfsemi barnanna aukist ár
frá ári, og nú síðastliðinn vet-
ur liafa gæslumenn félagsins
látið börnin fá ókeypis korn til
þess að gefa smáfuglum.
Börnin liafa margsinnis kom-
ið til okkar gæslumanna og vis-
að okkur á særð dýr, sem ýmist
hefir orðið að stytta aldur, eða
við höfum getað veitt dýrunum
hjúkrun, uns þau hafa orðið al-
bata.
1 nokkurum tilfellum hafa
börnin ótilkvödd vaðið út í sjó-
inn iil - hjarga fuglum, sem
frosnir liafa verið í ís o. s. frv.,
að ósleiilum ölhim „jarðarförun-
iun“ sem börnin Iiafa faríð til
að grafa dauða fugla og oft sett
blóm á leiðin á eftir. -— Alt þetta
ber vott um hinar fögru og við-
kyæmú tilhneigingar barnsins
til að líkna þeim, sem eiga bágt,
og göfgar og glæðir liið góða og
siðast en ekki sist skapar fagr-
ar venjur. Enn fremur má geta
þess, að börnin eiga ekki IivaS
síst þátt í þvi. að fugladráp hér
í grendinni fer minlcandi. Pét
má ekki glevina því livað fund-
ir félaganna Iiafa góð og þrosk-
andi álirif ó börnin.“
„Hvað segið þér um framtið-
arhorfurnar á þessu sviði?“
„Eg geri mér góðar vonir
um, að félögin lialdi áfram að
dafna og' bvggi eg þær vonír
mínar fyrst og fremst á Iiinum'
ágætu gæsliunönnum þeirra og
lifandi áliuga barnanna sjálfra,
en þessi stárfsemi félaganna er
einn liður í ]>ví. að ala börafnt
upp þannig, að þau geti orðið
góðir og nýtir borgarar í þjóð-
félaginu.“