Vísir - 26.05.1939, Qupperneq 5

Föstudaginn 26. maí 1939.
V I S I R
Carl D. Tulinius:
Svo mæla börn, sem vilja.
— Þegar Útvarpið styður erlend
an málstad.
Útvarpið birtir um síðustu helgi, frétt sem er þýðing á grein í
danska blaðinu „Börsejfi“, rituð með það fyrir augum, að les-
endur, — og að sjálfsögðu lesið með það fyrir augum í Útvarp-
ið, — að hlustendur sannfærðist, um það, vegna þess, að fleiri
íslendingar byggju í Danmörku, en Danir á íslandi, þá væri það
óholt Islendingum að skilja við Dani og endurheimta sitt fulla
sjálfstæði, sem auk þess myndi hafa það í för með sér, að ísland
gliðnaði frá hinum Norðurlöndum, aðilum til stórtjóns. —
Þeir menn, sem. mest
og best hafa barist fyrir liinum
danska málstað hér á íslandi,
hafa jafnan haldið því fram, að
þeim málstað væri haldið fram
undirhyggjulaust, og telja það
jafnan heilaga einfeldni, þegar
gengið er á snið við einföldustu
rök í málflutningnum.
Það er nú svo með mig og
marga aðra, að við viljum ekki
fallast á, að svo merk þjóð, með
svo merka menningu, sem
Danir eru, sé öðrum þjóðum
heimskari, og heri minna skyn
á sjiálfstæðismál annara þjóða,
en gerist og gengur.
Nú ber svo við, að éinmitt
þessa dagana, þ. e. a. s. 17. þ. m.,
þá var hátiðlegur haldinn þjóð-
hátiðisdagur Norðmanna og
þann dag hirtir danska lúaðið
Nationaltidende grein í tilefni
hátíðarinnar, og' þar sem hún
hefir gildi í þessu sambandi,
elcki sist jafnframt vegna þess
að hún hh'tist í víðlesnu dönsku
þjóðernishlaði, og þar sem
greinin er stutt, birti eg liana í
heild, lauslega þýdda.
Yfirskriftm er:
Þjóðhátíðisdagur Noregs —
125 ára afmæli Eiðsvallar-
st j órnarskr árinnar.
„í dag heldur norska þjóðin
hátíðlegan 125 ára afmælisdag
hinnar frjálsu stjórnarskrár
sinnar, Eiðs vallar-s t j órnar-
skrárinnar, sem danski ríkis
stjórmn, prinsinn Christian
Frederik, síðar Christian kon-
ungur VIII, 17. mai 1814 vann
eið að og lét taka sig til kon-
ungs eftir.
Landið var þá fjárhagslega
mergsogið eftir slríðið við Eng-
land og stórveldin liöfðu með
Kielarfriðnum í janúar neytt
Frederik VI. til að láta það af
hendi við Karl Jolian Svíakon-
ung. ,,/Daiværste Nöd hlaaöjet/
Frihed blev os födt .... segir
i fegursta og þróttmesta þjóð-
söng heimsins......Eiðsvallar-
stjórnarskrám var tilraun
norsku stjórnarinnar lil þess að
taka örlög sín i eigin hendur á
þessuin tímum upplausnar og
niðurlægingar. Stórveldin
neyddu Norðmenn til sam-
bandsins við Svíþjóð, en lmi
frjálsa stjórnarskrá liélst.
Mannsaldri iá undan Dan-
mörku liófu Noi’ðmenn sitt
stjórnskipulega og þingræðis-
lega lif. Noregur öðlaðist fyrst
hina pólitísku gullöld sina og
siðan með Björnson, Ibsen, Kiel-
land og Lie liina bókmentalegu.
í Danmörku varð þróunin gagn-'
stæð. Við fengum fyrst okkar
hókmentalegu gullöld, og það
hefir verið sagt, að það liafi orð-
ið ástæðan til liinnar róman-
tísku, óeðlilegu framrásar, sem
er einkennandi fyrir hina póli-
tíslcu gullöld vora um miðhilc
aldarinnar.
Norsk pólitik hneigist að
minsta kosti ekki til rómantik-
ur og óeðlilegleika. Með hinni
frjálsu stjórnarskrá óx norska
þjóðin til pólitisks þroska, svo
að Eiðsvallar-stjórnarskráin
varð einnig eftir hinar stórfeldu
og þjóðlegu viðreisn, sem fylgdi
i lcjölfar hinnar bókmentalegu
gullaldar, það tæki, sem lijálp-
aði norsku þjóðinni tilaðlieimta
aftur fult frelsi sitt og sjálf-
stæði.
Þeirrar miklu framþróunar,
sem hið póhtiska og þjóðlega
frelsi liafði í för með sér, minn-
ist Noregur i dag.
Einnig frá Danmörku skal
hræðraþjóðinni færð heillaósk
á hátíðisdaginn, sam varð upp-
hafið að frjálsum Noregi og um
leið að stækkun Norðurland-
anna (et större Norden).“*)
Mun nú enginn, sem þetta les,
vera í vafa um það, að ef Dani
skortir skilning á slíkum mál-
um, þá er það skilningsleysi tak-
markað við málefni íslendinga.
Það er eigi hægt að finna
nema eina lausn á þvi, hvers-
vegna það, að Norðmenn lieimta
fult sjálfstæði sitt frá annari
Norðurlandaþjóð, þýðir stækk-
uð Norðurlönd, en þegar Island
gerir hið sama, þýðir það klofn-
ing Norðurlanda.
Lausnin er sú, að Norðmenn
fengu sjálfstæði sitt á kostnað
Svía, sem Danir þar að auki
áttu grátt að gjalda i þvi máli,
en íslendingar munu á sama
liátt endurheimta sjálfstæði sitt
á kostnað Dana.
Þar að auki horfir málum
þannig nú, sérstaklega þessa
*) Leturbreyting hér.
uppstigningardag var vægast
sagt fáránlegur. Ætlun Sigurðar
Einarssonar mun hafa verið sú,
að sameina í þessuin þætti
fræðslu um erlent efni og — til
hátiðahrigðis — kristilega pré-
dikun. En úr þessu varð hvorki
fugl né fiskur, heldur tilgerðar-
leg endileysa. Öll var lýsing
dócentsins á píslarsöguleiknum
í París 1935 með ýkjublæ. Það
var ómögulegt að komast til
holns í þvi, hvort hlustendum
var ætlað að standa í þei rri
meiningu, að dócentinn hefði
sjálfur verið þarna viðstaddur,
eða hvort liann tók sér orð ein-
hvers sjónarvottar í munn. Þá
fór nú mesti „glansinn“ af fag-
urmælum þeim, er liann tók sér
svo í munn um „pilagríma trú-
arinnar” nú á tímum, er hann
lienti sínum venjulegu hnútum
að þeim þjóðpm, sem honum er
i nöp við. Loks var tilraunin til
að lesa upp með undirleik
hljómsveitar fullkomlega mis-
liepnuð. Þar hætti dócentinn sér
inn á listarsvið, sem hann virð-
ist ekki bera skynbragð á.
Árni G. Eylands flutti erindi
um mjög hugðnæmt efinil, er
hann nefndi „Frá Genova norð-
ur í Grafning”, en úr því liefði
mátt gera svipmeira erindi með
því að sleppa ýmsum þýðingar-
dagana, og mun ekki síður gjöra
það um langa framtíð, að vart
er að húast við því, að öruggasta
leiðin til þess að gliðna ekki
frá Norðurlöndum sé sú, að
vera í eftirdragi og í kjölfari
danska „móðurskipsins“ í utan-
ríkismálum.
Þá er þáttur Útvarpsins í
þessu atriði athyglisverður,
þótt hvorki sé hann mikill né
merkilegur.
Útvarpinu er svo sniðhm
stakkur, að í því á ekki að ræða
deilumál í stjómmálum, nema
þegar sérstakar, gagnkvæmar
umræður eru látnar fara fram.
Þannig má útvarpið ekki birta
áróðursgreinar íslenskra blaða
á aðra íslenska aðila, en ef út-
lent blað hirtir grein í áróðurs-
skyni á íslenskan málstað, þá
hefir fréttaritari Útvarpsins
vald til þess að birta hana í
þýðingu, þegar liún er þess eðl-
is, að honum býohr svo við að
horfa. Á sama hátt hefir Út-
varpið oftar en einu sinni birt
þýddar greinar um íslensk inn-
anríkismál þannig til komnar
og jafnvel ummæli erlendra
hlaða um slíkar íslenskar grein-
ar, sem að meira eða minna
leyti fela greinarnar í sér.
Eg hefi hér t. d. lítillega svar-
að dönskum áróðri í sjálfstæð-
ismáli íslendinga, sem með til-
styrk |Útvarpsins hefir verið
gjörður þjóðinni kunnur. Ef eg
eða einhver annar vildi nú svara
þessum áróðri á sama vettvangi
og hann birtist kjósendum, yrði
eg sennilega að fá eitthvert er-
lent blað, helst danskt, til þess
að hirta svar mitt á móðurmáli
sínu, og þvi næst að leita lióf-
anna hjá fréttastarfsemi Út-
varpsins um að fá greinina
þýdda og birta i Útvarpinu.
litlum atriðum, en gefa því, sem
virtist vera aðalefni liöfundar,
sem sé samanhurðinum á kar-
töflurækt á Islandi og í Ítalíu,
enn þá meira svigrúm.
Kvöldi Ferðafélags Islands
var vel til hagað á ýmsa lund.
En án j>ess að neita þvi, að
„ferðasaga“ Alfreðs Andrésson-
ar væri skemtileg, er þó ekki úr
vegi að henda á, að vel hefði
verið til fallið, að i hennar stað
hefði verið flutt raunveruleg
ferðasaga. Ferðafélagið vinnur
að því, að gefa sem flestum
meðlimum sínum kost á að
eignast efni í ferðasögur, og
ferðasögur eru sérstök bók-
mentagrein, sem er sérstaklega
vinsæl á vorum dögum, en þvi
aðeins, að þær séu með listrænu
sniði. Ferðafélagið ætti að láta
fara fram samkepni um „hestu
ferðasöguna á árinu“ og láta svo
flytja liana í Útvarpinu á út-
varpskvöldi félagsins.
Af ræðum þeim, er konur
fluttu á mæðradaginn, voru sér-
staklega snjallar og eftirtektar-
verðar ræða Ingu L. Lárusdótt-
ur um sveitakonuna og ræða
Mörtulndriðadóttur um Reykja-
víkurkonuna. Vék liin síðar-
nefnda mjög skilmerkilega að
þeim skorti, sem er liér í borg-
inni á möguleikum framhalds-
náms fyrir unglingsstúlkur að
Ú tvapið vikuna sem leið. j
Þátturinn „frá útlöndum“ á
3
FLÓÐ FRÁ GULÁ.
Kinverjar reyna á allan liátt að eyðleggja afstöðu Japana í Kina, m. a. með þvi að sprengja fTöð*
gar'ða í helstu ám landsins. Hér á myndinni sjástjapanskir hermenn reyna að hindra slíkt flóð í
Gulafljóti.
harnaprófi loknu, þar sem alhr
skólar eru of þröngir.
Þá léku Mentaskólanemendur
„Einkaritarann“ á laugardags-
kvöldið. Þetta er bráðskemtileg-
ur leikur og leikinn af miklu
fjöri. Mentaskólinn virðist eiga
yfir mjög efnilegum leikkröft-
um að ráða um þcssar mundir.
Um stjórnmálaumræðurnar á
þriðjudagskvöld skal ekki fjöl-
yrt hér. Ymsa var farið að
lengja eftir þeim, en líklega
lielst þann fáskipaða flokk
manna, sem hera kala til þjóð-
stjórnarinnar. En það er ekki ó-
liklegt, að þeir menn hafi orðið
fyrir nokkurum vonhrigðum,
svo erfiðlega gekk kommúnist-
anum að reifa mál sitt þannig,
að hoðlegt væri hugsandi mönn-
um.
Málstaður samstarfsins stend-
ur styrkari fótum eftir umræð-
urnar.
Fyrsta síldln i snmrinn
veiiist nt af Siglufiríl.
M.b. Anna, bátur Magnúsar
GamalíeIssonar,sem fengið hefir
styrk til síldarleitar fór í fyrri-
nótt út með reknet, en fékk að
eins tvær tunnur síldar.
I nótt fór hún út að. nýju og
fékk þá 35 tunnur síldar í rek-
net 14 mílur út af Siglufirði.
Síldin er horuð og hafði sú
síld er veiddist i fyrrinótt 5%
fitumagn, en sú er fékst i nótt
6%% fitumagn.
L.v. Dagný er nú tilhúin á
veiðar og fer út í dag eða á
morgun. Er j)að fyrsta síldveiði-
skipið, sem fer á veiðar að
þessu sinni.
Suðvestan strekkingur er nú
á Siglufirði, en það er einna
versta áttin þar, og biður Dag-
ný þess að veður lægi.
Fréttaritari.
ii Mr.Little’s i
lands til Danmerkur,. sam-
kvæmt núgildandi lögum og
samningum. Þá ræddi Mr. Litt-
le einnig. um fornbókmentir
vorar, samneyti íslendinga og
Englendinga fyr á öldum, svo
og gildi hókmentanna að því
leyti, að hér væri um sannar
frásagnir af sögulegum stað-
reyndum að ræða, og trú og
menningu þjóðarinnar.
Var erindi Mr. Little’s prýði-
lega tekið, enda gaf það góða
hugmynd um land og þjóð,
hæði fyr og nú.
ÁrmenniDgar sunö-
knattleiksmeisUr
i fyrsta sinn.
Ingi setti met.
Eins og íþróttasíðan spáði í
gær, var sett nýtt met á sund-
móti Ármanns, sem fór fram í
Sundhöllinni í gærkveldi. Ingi
Sveinsson synti 500 m. bringu-
sund á 8:13.6 mín., en gamla
metið var 8:16,3 mín. og átti
hann það sjálfur.
Auk þess fór fram úrslitaleik-
ur í sundknattleiksmeistara-
mótinu og liafði A-lið Ármanns
sigur yfir A-liði Ægis með 2:1.
Áður hafði A-lið Ármanns sigr-
að B-lið sama félags með 4:2 og
B-lið Ægis með 2:2.
4x50 m. boðsund, drengir: 1.
Sveit Á. 2:19.3 mín., 2. Sveit K.
R. 2:15.1 mín.
500 m. bringusund: 1. Ingi
8:13,6 mín. 2. Sigurjón Guð-
jónsson (Á) 8:34,5 min. og
Kristinn Guðnason (K.R.)
8:34,6 mín.
50 m. bringsund (telpur inn-
an 14 ára): 1. Steinþ. Þórisd.
(U.M.F.R.): 45.0 sek. 2. Kristin
Mar (Á) 48,0 og Ásdís Erlings-
dóttir (Á) 48,1 sek.
100 m. bringusund kvenna:
1. Jóli. Erlingsd. (Æ): 1:42,5
inín. 2. Ilulda Jóliannesd. (Á):
1:43,2 og 3. Þorhjörg Guðjóns-
dóttir (Æ) 1:43,4 mín.
50 m. bringsund (drengfriaa+
an 14 ára): 1. Birgir Þorgilssoia
(Æ) 44.7 sek. 2. Eyj. Jónssaö
(K.R.) 45.0 og 3. Bragi Jónsson
(Á) á 52,2 sek.
50 m. baksund (drengir ino-t
an 16 ára): 1. Rafn Sigiirjóns-»
son (K.R.) 42,7 sek. 2. Hensu
Guðjónsson (Á) 44,1 og 3.
Guðm. Þórarinsson (A) 40
sek.
Pr.en tnivH i/a s t <> i.i n
LEIFTUR
býr til l (fokks Prent
myndir fynir lægsta i en).
Hat'n. 17 S/njr, 5379.
E.s. Nova
fer héðan væntanlega á hádegá
þriðjudag 30. þ. m. samkvæmt
áætlun vestur og norður om
land til Bergen.
Flutningi veitt móttaka tií ha-
degis á Iaugardag.
Farseðlar sækist fyrir sams
tíma.
P. Smith & Co.

KfiPAUTCERÐ
rTi.v|j
Súðiit
fer austur um til Seyðisfjarðar
þriðjudaginn 30. þ. m. kl. 9 síð-
degis.
Flutningi sé skilað fyrir hár
degi á laugardag.
Pantaðir farseðlai’ óskasíí
sóttir fyrir sama tíma.
Hinn 22. þ. m. liélt félagið
„Anglia“ samkomu fyrir skips-
menn af H.M.S. Vindictive, og
flutti Mr. Howard Little þar
prýðilegt erindi um Island og
íslenska þjóðmenningu.
Rakti hann sögu þjóðarinn-
ar í stórum dráttum, og lagði
megináherslu á rétt þjóðarinn-
ar til landsins, með því að liér
hafi með öllu verið ónumið
land, er fyrst landnámsmenn-
irnir fluttust hingað frá Nor-
egi. Rakti liann einnig sjálf-
| stæðisbaráttuna, endurheimt
f sjálfstæðisins og afstöðu ís-
Kleiíarvatn.
ÁætlunarferSir frá Reykjavík að Kleifarvatni, meS
viðkomu i Hafnarfirði, verða fyrst um sinn að eins»
laugardaga og sunnudaga.
Frá Reykjavík laugardaga kl. 5 e. h., sunnudaga kE.
9 f. h., 1 e. h. oð 5 e. h.
Frá Kleifarvatni á laugardögum kl. 7 e. h., á sunnnt-
dögum kl. 11 f. h., kl. 3 og kl. 7 e. h.
Afgreiðsla í Reykjavík á Bifreiðastöðinni Geysi, síml
1633, og í Hafnarfirði Hótel Björninn.