Vísir - 18.08.1939, Blaðsíða 2

2
V í S I R
Föstudaginn 18. ágúst 1939,
Knútur iLrngrimsson:
Vestur
um írlandshaf.
Knútrr Amgrímsson og frú hans voru meðal farþega á
Dettifossi -hingað síðast. I utanför sinni voru þau hjónin síð-
asta hálfa mánuðinn á írlandi og fóru þar víða á hjóium, en
einmitt þegar þau fóru til írlands, hóf Scotland Yard að reka
íra úr landi, sakir sprengjutilræðanna, sem framin voru af
I. R. A. — Væntanlega mun Vísir birta fleiri ferðapistla eftir
Knút. á næstunni.
Lestin reniiur inn á járn-
braularstöðina í Liverpool. Og
þá er næst, að komast úl á skip-
ið, sem á að flytja olckur vestur
um íriandshaf til Dublin. En
við útganginn úi úr járnbraut-
arstöðinni eru þeir stöðvaðir,
sem hafa farmiða til Dublin.
urdregio þar sem það er niður-
komið, sitjandi, standandi og
jafnvel liggjandi á þilfarinu.
En það er langt frá því, að
uekkuð ægilegt sé við hvern
cinstakan, sem maður getur
veití einhverja atliygli. Það
virðist vera svona upp óg ofan
FRÁ LIVERPOOL.
Mersev-áin og byggingar i borginni.
Þeir eiga að bíða, þangað til
sérslakir bílar sækja þá og flytja
þá til skips í „Gladstone dock“.~
Og það reynist að vera all-álit-
legur hópur, sem safnast þarna
saman :á einum járnbrautarpall-
iiium, nokkur liundruð manns,
og farangri þeirra er hlaðið upp
ij báa kesti. Einkennisbúnir
menn frá Bresk-írska eimskipa-
felaginu raða því dóti sér í köst,
sem á að ferðast á fyrsta far-
fými og hinu i annan köst, sem
ástlar á þriðja. Svo koma bif-
reiðarnar, stórar Infreiðar
ekki óáþekkar strætisvögnum
Reykjavíkur. Það er ekið gegn-
um Liverpool í sótsvartri þoku
og hellirigningu. Bifreiðin
skriplar ömurlega á kollóttum
götutiglum. Það er alt og sumt,
sem maður hefir af Liverpool
að segja í þetta sinn. Og þegar
loks er nuinið staðar niður við
höfnina, hraðar sér liver sem
betur getur út á skip til þess að
komast í blé fyrir beljandi
regninu. ,
Skipið heitir Leinster eftir
landshluta á Irlandi. Það er
1300 smálestir. Við landgang-
inn standa nokkrir breskir lög-
regluþjónar með sína biksvörtu
nikkelbryddu hjálma. Þeir sjá
um að fólk gangi í röð og reglu
upp á landganginn, önnur af-
skifti virðast þeir eklii hafa af
því. Samt get eg ekki varist ein-
hverri óljósri tilfinningu, sem
liggur þarna í loftinu, að alt
]>etta fólk, sem streymir J>arna
út í skipið, sé undirorpið eftir-
liti.
Hér eru írar að flykkjast
hundruðum saman heim frá
Englandi skömmu eftir spreng-
inguna miklu í London.
Við komum niður á þriðja
farrými. Allir svefnklefar eru
fyrir löngu pantaðir. Við kom-
um okkur fyrir í stórum sal
með bólstruðum hekkjum og
gerum okkur vonir um að þar
verði hægt að dotta í sæti sínu
um nóttina. Og það reynist að
liafa verið ekki seinna vænna
að tryggja sér sæti, ]>ví á næstu
mínútum fyllist þessi salur af
fólki, og hvert sem litið er á
þremur þilförum, sem þetta far-
rými nær yfir, situr maður við
mann. Og }>að bætist altaf við.
Það er að verða eitthvað ægilegt
við alla þessa mannamergð. Og
þetta fólk hímir þögult og nið-
þetta fólk, sumt er snyrtilega
búið, virðist vera af Jiessari
manntegund, sem er öftagt á
vegi manns í borgum.
En svo er lika þarna innan
um m jög fátæklegtfólk og ráða-
leysislegt þarna í þrengslunum
og troðningunum. Þarna eru
konur með grátandi börn. Þarna
eru unglingar, sem auðsjáan-
lega eru að ferðast með skipi
upp á eigin spýtur i fvrsta sinn.
Þarna eru gamlir karlar, sem
liima út við borðstokkinn og
horfa út í myrkrið, sem grúfir
yfir ánni Mersey, og fá sér Jioss
á milli í staupinu úr vasapela
sínum. *
Og þarna eru allra snotrustu
stúlkur, sem eru auðsjáanlega á
varðbergi með kápurnar sínar
og kjólana, að jiað krypplist
ekki né óhreinkist á J>essu ófína
plássi. Nei, jjað væri synd að
segja, að nokkurt Jiessara and-
lita, sem maður mætir Jiarna á
Leinster, sé líklegt lil að leggja
J:að fyrir sig, að sprengja upp
járnbrautarstöðvar eða önnur
mannvirki til þess að ógna
Breska heimsveldinu.
Þegar líður á kvöldið taka
tveir hlutir að valda okkur
undrun og áhyggju. í fyrsta lagi
Jiað, að farangur okkar, sem við
'vorum látin skilja eftir á járn-
brautarstöðinni, kemur ekki.
Hvað eftir annað spyrst eg fyrir
Iijá skipsmönnum, sem standa
vörð við landganginn. Þeir gefa
aftur og aftur sama svarið, að
farangurinn muni koma til
skila, Jiví megi treysta, og að eg
muni geta vitjað hans von bráð-
ar á efsta Jnlfari. Og ]>etta
reyndist rétt. En hvað J>að átti
að ]>ýða að vera þrjár klukku-
stundir með þennan farangur á
leiðinni frá járnbrautarstöö-
inni? Ef til vill fékkst skýring á
því daginn eftir í Dublin.
Hitt atriðið, sem okkur þótti
ekki síður undarlegt, var nú
hvorki meira né minna en J>að,
að skipið, sem átti samkvæmt á-
ætlun að leggja af stað kl. 10.15
sýndi ekki á sér neitt fararsnið.
Klukkan varð 11, klukkan varð
12. Við spurðum ýmsa, hverju
}>etta sælti. Enginn vissi neitt.
Menn hímdu ]>arna og biðu og
enginn virtist vita, hve lengi,
og J>að sem undarlegra var,
enginn virtist óþolinmóður.
Klukkan er orðin eitt umnótt-
ina }>egar Leinster losar sig úr
tengslum. Gegnum þokuna
gríllir í fólk á bryggjunni, sem
veifar. Og nú sé eg mér til mik-
illar undrunar grátandi fólk
]>arna á Jnlfarinu. Eg verð að
játa með sjálfum mér, að eg
skil ekki tár J>ess. Hvað ætti að
gela orðið örlagaj>rungið við
það að skreppa rúma 7 klukku-
stunda ferð með skipi frá Liver-
pool lil Dublin? En tár eru alt-
af tár, og livað gat eg vilað um
tilefni J>eirra? Og nú var Lein-
ster fljót að sleppa út úr skipa-
kvínni á ánni Mersey. Liver-
pool seig inn i þokima og nátt-
myrkrið. Skömmu siðar erum
við á fullri ferð úti á Liverpool-
flóanum, þar sem kafbáturinn
Tlietis bggur á mararbotni með
raunasögu nokkurra breskra
sjóliða innan borðs.
Nokkrir vitar deppla vin-
gjarnlega augunum lil skipsins.
Það er Iiið eina sem lífgar upp
Jietta ægivald hráslaga og niyrk-
urs, sem umlykur þetta skip.
Eg flýtli mér undir J>iljur. í
stóra salnum, J>ar sem við sitj-
um, er orðið óvistlegt. Loftið er
metlað af gufum upp af regn-
votum yfirhöfnum. Á gólfinu
( stendur þctt mannþröng. Það
. eru nokkur hundruð manns.
. Þeir bíða. Og brátt skil eg hvers
vegna ]>eir bíða. Það er skotið
lderiim frá innri enda salsins.
Innan við opið standa þjónar,
sem undir eins fá nóg að gera
við að rétta liinum bíðandi
mönnum ýmsa bressingu og
vcita peningum þeirra viðtcku.
Þelta er „barinn“ á farrýminu,
og liann er opinn milli ciít og
]>rjú J>essa nótt.
to Tipperary“, en margt eru lög
sem við heyrum í fyrsta sinn og
mörg ]>eirra e ru við írsk ætt-
jaröarljóð. Og J>essi ljóð eru
sungin með sérstakri alúð. Þau
lýsa fegurð grænu eyjunnar í
vestri og þau eru full af ástríðu-
beitri þrá eftir frelsi og sjálf-
stæði. Það er einhver fífldjörf
ögrun í svip þessa fólks, J>egar
J>að syngur ættjarðarljóðin sín,
ögrun, sem veit að hún er að
bjóða byrgin einbverju, sem er
ægilega stórt og öflugt. ,
Ljóshærður, miðaldra maður
stendur ]>arna upp úr syngjandi
mannþrönginni. Hann kom
snemma um kyöldið þama nið-
ur með barðastóran hatt og í
Jjykkum, svörtum vetrarfrakka.
Tnnan um liundruð manna hlaut
hann að vckja athygli, frán-
eygur og fálkalegur á svip og
altaf teinréttur.
Hann var einn þeirra fyrstu
til að bera sig eftir björginni,
J>egar „barinn“ var opnaður,
hann var líka einn þeirra fyrstu,
sem tók lagið. Hann hefir mik-
inn barka ]>essi maður og dreg-
ur elcki af sér. Honum fer aldrei
glas úr hendi þennan tíma sem
barinn er opinn. Og síðasta lag-
ið. sem sungið var, söng hann
einn, og eg sá ekki betur, en
]:að væri liann sem dralck síð-
asta glasið, sem handlangað var
fram i mannj>röngina, áður en
hlerum var skotið fyrir barinn.
Þá hvarf bann. — Seinna um
morguninn varð mér gengið
fram hjá sofandi manni, sem
sat á gólfinu og teygði langar
bífur fram á gangveginn, efri
hluti líkamans ballaðist upp að
þili og mvndaði 90° horn við
það sem á gólfinu lá. ÞektLeg
]>á aftur forsöngvarann þeirra
ÍL-anna. Eins og eldspýta, sem
er brotin í tvent um miðju svaf
bann þarna, þessi sérkennilegi
maður. Bognað gat liann ekki,
en brotnað. —-
Það er ó]>arft, að taka ]>að
fram, að okkur varð ekki svefn-
samt ]>essa nótt. Þegar „barn-
um“ var lokað og söngurinn
hætti, tók ekki belra við. Nú
'lievrðist hvaðanæfa barnagrát-
AÐSETUR TOLLSTJÓRNARINNAR -
ein af fegurstu byggingum í Dublin.
írana þyrstir, Irarnir drekka.
Von bráðar færist líf í J>ennan
Iióp. „Einn Guinness“, og annan
Guinness. Það er dökki og
ranimi bjórinn, sem bruggaður
er i Dublin, 90 ]>ús. gallon á ári,
að mig minnir. „Guinness is
good for you“, er einkunnarorð-
ið, sem J>essi írska framleiðsla
er auglýst með, ekki að eins
beima Iijá sér í Dýflinni, heldur
á áberandi stöðum í borgum
Bretlands.Og Guinnessfjölskyld-
an veit ekki aura sinna tal, enda
J>ótt bjórinn Iiennar sé svo
rammur og volgur, að J>eir,
sem j>ekkja J>ýskan eða danskan
bjór eigi erfitt með að leggja
sér hann lil munns.
En íuana þyrstir og írarnir
drekka, og svo fara þeir að
syngja. Þetta er að verða eins
og í áætlunarbíl heima á Is-
landi. Margt af ]>essu fólki befir
fallegar raddir, og J>að kann
kynstrin öll af lögum. Sumt er
gamalkunnugt eins og „Auld
long syne“, og „It’s a long way
ur og stunur og vein sjóveikra
kvenna. Loftið var citrað af
þúsund manna þef. Eg reikaði
upp á efsla J>ilfar. Það var örð-
ugt að komast þangað upp án
J>ess að ]>urfa að stikla milli lif-
andi mannabúka, sem sváfu
eða hálf-móktu á óhreinum
gólffjölunum. Á einum gangin-
um bak við stiga lá grannvaxinn
kvenmaður með átakanlega
barnslegt andlit. Hún hringaði
sig utan um dökkliærðan dreng-
linokka. Mér varð starsýnt á
þessa smávöxnu, einstæðings-
legu móður, ]>ar sem bún lá i
lijálparleysi sinu, fyrir hunda
og manna fótum. Hún virtist
sofa vært. Löng, kolsvört augna-
hár, og um hálfopinn munninn
lék bros.
Á efsta þilfari var grá morg-
unskíman orðin sterkari en
birtan frá Ijóskerum næturinn-
ar. Þar hímdi fólk, sumt svaf,
sumt kúgaðist, sumt naut ]>ess
að anda að sér svölu sjóloftinu,
nýkomið neðan úr kösinni og
Ilvað líður snnd-
laugarmálnm
Halnarfjarðar?
Nú undanfarin 3—4 ár befir
setið á rökstólum nefnd, skipuð
mönnum frá ýmsum félögum i
Hafnarfirði og bæjarstjórn, svo-
lcölluð sundlaugarnefnd. Hún
hefir ]>að verkefni með hönd-
um cins og nafnið bendir til, að
Iirinda í framkvæmd byggingu
sundlaugar í Hafnarfirði.
Nú er ]>að mála kunnast, að
mikil ]>örf et á sundlaug í fiski-
mannabænum Hafnarfirði, og
auk þess einlægur vilji bæjar-
búa fyrir ]>yggingu liennar.
Þetta veit sundlaugarnefndin
og fyrir ]>á sök var Iienni falið
J>etta verk að vinna. En þrátt
fyrir þe’tta sjáum við ekki sund-
laugina ennþá, og óvíst hvenær
það verður. Það er heldur ekki
að Iiúast við góðu, þegar þess-
ari nefnd vildi það til, að hún
klofnaði um málið, og af þeim
sökum var liún um nokkurn
tíma óstarfhæf. Þessi sundlaug-
arnefnd hefir lialdið fundi, og
unnið að einhverjum rannsókn-
um í þessu máli, en samt hefir
árangurinn ekki orðið sjáanle’g-
ur annar en sá, að gefnir liafa
verið út og látnir í verslanir til
sölu happdrættismiðar, til á-
góða fyrir hina fyrirhuguðu
sundlaugarljyggingu. — Þessir
happdrættismiðar lýsa þó ein-
hverri viðleitni, ein sá er gall-
inn, að þeir hafa verið illa aug-
lýstir, og þar af leiðandi fáir
vitað um þá.
Eg gæli trúað, að fleiri Hafn-
firðingum en mér bafi orðið á
að hugsa, er þeir hlustuðu á inn-
lendu fréttirnar í útvarpinu eitt
sunnudagskveld nú fyrir
skemslu, þar sem sagt var frá
vígslu sundlaugar í Keflavík og
á Siglufirði, að allir gætu kom-
ið sér upp sundlaugum á und-
an okkur, og það þó smærri bæ-
ir væru heldur en Hafnarfjörð-
ur. Þar er alt lálið sitja við það
sama, og alt látið reka á reið-
anum, rélt eins og þar sé ekki
hin minsta þörf á jafn nauð-
svnlegu og liollu þjóðþrifafyrir-
tæki sem sundlaug er. Víða út
um land í kaupstöðum, sjávar-
þorpum og í sveitum liafa verið
bygðar sundlaugar eftir þörf-
um hvers staðar. Þar liafa Verið
að verki vinnufúsar hendur,
samfara eldlegum áhuga fyrir
svækjunni. Á bekk aftur við
keðjukassann sá eg nú tvö föl-
leit andlit, sem eg kannaðist við
frá kvöldinu áður. Það var
unglingspiltur, sem verið bafði
sessunautur minn fyrstu
klukkustundimar, er við dvöld-
um í þessu æfintýraskipi. Hann
var snotur í sjón og sérstak-
lega snyrtilega til fara. Við
böfðum talað saman þarna nið-
ur í salnum.
En á bekk andspænis honum
sat ung stúlka. Hún vakti strax
eftirtekt á sér af þeirri einföldu
ástæðu, að bún var lagleg og
með gæðalegan svip. Piltinum
varð starsýnt á stúlkuná. Og
ekki veit eg hvernig það atvik-
aðist að Iiann var alt í einu bú-
inn að færa stólinn sinn yfir að
borðinu þar sem liún sat ásamt
einhverju fólki, sem hún þekti.
Og ekki veit eg heldur, livernig
það atvikaðisl, að nokkuru síð-
ar hefir liann flutt sig yfir :á
bekkinn við liliðina á lienni. En
nú sitja þau þarna í grárri
morgimskímunni. Stúlkan hefir
verið sjóveik. Pilturinn hefir
vafið frakkanum sínum utan
um liana, og þarna hvilir liún
í fangi lians örugg, saldaus og
þreytt. Pilturinn vakir oí> held-
ur vörð um hinn fagra feng,
sem a tvikarás þessarar öm urlegu
nætur hefir fært honum. Þau
hjúfra sig þarna livort upp að
öðru, óveðursbörnin á Irlands-
hafi.
Það er langt liðið á morgun-
inn, þegar loksins sést land fvr-
ir stafni. Reykjarmekkirnir yf-
ir Dýflinni — nærri hálfrar mil-
jónar borg — byrgja fyrir sjón-
deildarhringinn í vestri þangað
til komið er nærri alveg að
landi.
Það er siglt inn breiðan flóa.
Norðan við hann rís liæðin hjá
Howtb, með skógargeirum og
berum klöppum, sem glitrar á
eftir regn liðinnar nætur. I suð-
vestri sjást nú skýrar og skýrar
fjarlæg fjöll. Þau eru vaxin
skógum og grasi n]>p á efstu
brúnir. Fyrir botni flóans ]>reið-
ir borgin úr sér. Áin Liffey
skiftir henni í ívent og inn i ána
fer skipið fram hjá löngum og
sterklegum bafnargörðum.
Norðan við árósinn fyrir
botni dálítillar víkur blasir nú
við staður, sem sagnhelgan má
telja í vitund Islendinga. Land-
svæðið þarna í norðausturjaðri
borgarinnar beitir Clontarf.
Það var þar sem Brjánsbardagi
var háður árið 1014, þar sem
Halldór sonur Guðnmndar ríka
féll og 15 brennumenn.
Við göngum á land í Ðublin,
fram hjá tollstöðinni miklu sem
gnæfir þar yfir ána með hvolf-
turni sínum. Þetta er eitt af
fegurstu stórbýsum borgarinn-,
ar. Þarna sitja bafnarverka-
menn á þrepunum og spila á
spil, meðan þeir bíða eftir
vinnu.
Skömniu síðar sitjum við
yfir morgunmat í veitingaliúsi
uppi i borginni.
Eg næ þar í morgunútgáfu
eins af blöðunum. Þar lesum
við, að enska stjórnin liafi dag-
inn áður hert á ráðstöfunum
sínum gegn grunsömum írum
í landinu. Fjöldi fólks hafi tekið
sig upp þá í skyndi og farið með
áætlunarsldpunum vestur til
írlands þá um kvöldið. Á ski]>-
inu Leinster, sem gengur milli
Liverpool og Dul>Iin, liafi verið
óvenju mikill mannfjöldi.
Enska lögreglan bafi verið á
varðbergi. Menn frá Scotland
Yard liafi rannsakað farangur
allra, sem fóru vestur, og hafi
fylgt þeim til Dublin.
Sex grunsamlega menn liafi
þeir fundið í öllum þeim fjölda,
sem vestur fór. Þeir hafi orðið
að slepj>a þeim inn yfir tolltak-
mörk Eire, en þeir munu sjá
um, að þeir komi ekki aftur til
Englands.
Og við bugsum um þessa ferð
yfir írlandsbaf. Okkur höfðu
engin óþægindi mætt, önnur en
þau að bíða, meðan rannsóknin
fór fram í Liverpool. Fyrir hug-
skotssjónum okkar svifa andlit-
in, sem voru okkur samferða
þessa nótt. Hverjir voru menn-
irnir frá Scotland Yard, hverjir
voru hinir grunsamlegu, likleg-
ir fyrir að standa í sambandi
við sprengingar og manndráp í
Englandi undanfarna daga? Ef
til vill hafa hvorugir ferðast á
þriðja farrými á Leinster, en
svona er lífið, menn ganga á
glóðum. Hvað gat ekki verið af
I. R. A. mönnum þarna á ferð?
Við horfumst i augu og segjum:
„Svona eru Iiinar sögtilegu
stundir. Við vitum tæjilega,
þegar þær eru að gerast.“