Vísir - 30.12.1939, Blaðsíða 2

2
VÍSIK
DAGBLAS
Útgefandi:
BLAÐAÖTGÁFAN VÍSIR II/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hveifisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsslræti)
Síinar: 2834, 3400, 4578 og 5377.
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan n/f.
vúmmmmmmmmmmmammmmm w——* *—nÉ——■>
ÁRAMÓT.
TjJKIÍI er ætlunin að þessu
sinni að gera neill yfirlit
yfir . pólitíska atburði árs-
ins, sem nú er að kveðja. Þess
skal aðeins minst, að á síðast-
liðnu vori gerðust þau tíðindi
í íslenskum stjórnmálum, sem
vel geta orðið þýðingarmikil,
ekki einungis í bráð, heldur
einnig í náinni framtíð. Óþarft
er að rifja upp það ástand, sem
liér hafði skapast. Það er öll-
um í ferslcu minni. En ekki er
hallað á neinn, þótt sagt sé, að
það var ekki aðeins einskær
friðarvilji og samstarfslöngun,
heldur ekki síður nauðsyn hins
blákalda veruleika, sem knúði
fyrverandi stjórnarflokka til
þess að leita fulltingis sjálfstæð-
ismanna um sameiginleg úr-
ræði í vandanum. Vísir hefir
frá öndverðu verið þeirrar
skoðunar, að því aðeins geti
orðið að ræða um heilbrigt og
varanlegt samstarf, að lialdið
sé á málum af fullkominni
festu og einurð. Hefir dómur
verið látinn falla um athafnir
þeirrar stjórnar, sem nú situr,
eftir því sem efni hafa staðið
til á hverjum tíma, hver við-
leitni studd, sem til umbóta
hefir þótt horfa, en átalið það,
sem varhugavert hefir þótt.
Framan af var ekki laust við,
að raddir heyrðust um það, að
Vísir „spilti friðnum“ með
þeirri afstöðu, sem liann tók tii
stjórnarsamvinnunnar. En eft-
ir því sem fram hafa liðið
stundir, hafa fleiri og fleiri
lcomist til viðurkenningar á
því, að einmitt með því að sýna
fulla einlægni, segja kost og
löst á hverjum hlut, væri sam-
starfið best trygt. Eflir að
stjórnin hefir nú stavfað í 8
mánuði er mönnum orðið það
ljósara, en hugsanlegt var i
byrjun, af hverju samvinnunni
er mest hætta búin. Út í þá
sálma ?kal þó ekki lengra farið.
Nú i árslokin verður þess
minst með mikilli ánægju, hve
vel allur almenningur á ís-
landi hefir brugðist við þeim
mörgu ráðstöfunum, sem gerð-
ar hafa verið vegna heildarinn-
ar, og sumar hverjar hafa hert
allmjög að mönnum. Þeir sem
hafa verið í vafa um, livort
treysta mætti á þegnskap is-
lenskra borgara, hljóta að
fenginni reynslu, að vera bjart-
sýnni i því efni en áður var.
Allur almenningur hefir orðið
að herða að sér. Fyrst er verð-
gildi krónunnar felt um 22%
í vor sem leið. Næst verður
11% gengislækkun að nýju í
byrjun stríðsins. Ofan á þetta
bætist svo verðhækkun á öll-
Um aðkeyptum nauðsynjum,
skömtulag og margskonar
opinber íhlutun. Öllu þessu hef-
ir verið tekið af þeim þegnskap,
þeim skilningi, þeirri hollustu,
að aðdáunarvert má kallast.
Það er sérstök ástæða fyrir
sjálfstæðismenn, að gleðjast yf.
ir þessu. Því þeirra stefna er sú,
að eiga sem allra mest undir
ábyrgðartilfinningu einstakling-
anna, en forðast opinbera ílilut-
un, nema þar sem ekki verður
hjá henni komist. Má raunar
greina þannig milli sjálfstæðis-
stefnunnar og þeirra stefna,
sem liún hefir átt í höggi við, að
sjálfstæðisstefnan hyggir meira
á þegnskapnum, en hinar
stefnurnar meira á þvingun-
inni. Nú hefir það komið i ljós,
að ýmsir hafa viljað nola sér
það ástand sem nú ríkir til
miklu viðtækari íhlutunar rílc-
isvaldsins en áður hefir þekst.
Þeir, sem gera sér fulla grein
fyrir sjálfstæðisstefnunni, vilja
ekki nota ástandið til aukinnar
þvingunar ofan frá fram yfir
brýnustu nauðsyn. En eftir þvi
sem þegnskapur almennings
kemur gleggra i ljós, eftir því
ætti þvingunartilhneiging
stöku stjórnmálamanna að
eiga erfiðara uppdráttar.
Sú tilraun sem gerð hefir
verið um friðsamlegt samstarf
andstæðra flokka hefir að
ýmsu leyti lánast vonum frem-
ur. Það var tæplega við því að
búast að flokkar, sem í fullan
áratug höfðu ráðið einir öllu,
gerðu sér fulla grein fyrir því,
í öndverðu, hvilik liöfuðnauð-
syn, gagnkvæm tilhliðrunar-
semi og sanngirni eru í slíku
samstarfi, sem hér hefir verið
til stofnað. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefir ekki gert neinar þær
kröfur í samstarfinu, sem elcki
eru á fylstu sanngimi bygðar.
Hann hefir aldrei gefið tilefni
til friðslita.
Ekkert er okkur nauðsyn-
legra á þessum alvarlegu tím-
um, en það, aðálirifamennþjóð-
félagsins geti starfað saman í
fullri einlægni og hollustu að
lausn sameiginlegra vandamála.
Ef það tekst mun ekki skorta
þegnskap almennings, til þess
að hver nýtileg ráðstöfun fái að
gagni komið.
Gleðilegt nýár!
a
GLEÐILEGT NÝÁR!
Þökk fyrir viðskiftin
á liðna árinu.
Verksmiðjan Fönix.
GLEÐILEGT NÝÁR!
Þökk fyrir viðskiftin
á liðna árinu.
Nafta h.f.
8
| GLEÐILEGT NÝÁR!
« Þökk fyrir viðskiftin ®
^ á liðna árinu.
Snót,
Vesturgötu 17.
KSOÍÍOOÍÍÍSOÍÍÖtieOOÍÍOOÍJOOOOCOöí
GLEÐILEGT NÝÁR!
Þökk fyrir viðskiftin
á liðna árinu.
Kjöt & Fiskur.
|500000Í50000000000000!5000»
| GLEÐILÉGT NÝÁR!
^ Þökk fyrir viðskiftin
g á liðna árinu.
(j Bókaverslun
H Heimslcringlu h.f.
500450000!500000000! SOOOO!500!
V L$ I R

fitliyglisverð nýjung á
sviði fiskmetisframleiðslu,
¥iðíal við Georg Gíslason.
Síðastliðnar vikur hafa Reykvíkingar átt kost á því, að kynn-
ast athyglisverðri nýung í fiskmetisframleiðslu. Er það nýr,
reyktur fiskur, meðal annars hin svo nefndu Eyjaflök, en
það eru reykt ýsuflök, roðflett og beinlaus. Hefir þessari nýju
fiskmetistegund verið mjög vel tekið, enda er verðið tiltölulga
lágt og ölium ber saman um, að hér sé um verulegt Ijúfmeti að
ræða. Fréttaritari „Vísis“ hefir nú snúið sér til framleiðandans,
herra Georgs Gíslasonar kaupmanns í Vestmannaeyjum, og
beðið hann að láta blaðinu í té nokkurar upplýsingar viðvíkj-
andi framleiðslu þessari.
Flestir Reykvíkingar, sem til mér frekari þekkingar og
Vestmannaeyja Iiafa komið, kunnáttu á því sviði.íferð minni
munu kannast við liina svo- . þangað síðastliðið sumar, kynti
kölluðu bæjarbryggju þar. Við j eg mér rækilega þær aðferðir,
liana lendir venjulega bátur sá,
sem flytur farþegana til lands
úr áætlunarskiunum. Oft er þar
bæði mannmargt, en þó sjaldan
eins og dagana um „þjóðliátíð-
ina“, en þá skifia þeir Reykvílc-
ingar hundruðum, sem heim-
sækja Eyjarnar. Á vertíðinni,
einkum þegar vel fiskast, er og
oft þarna „hið mesta fjör“, eins
og það heitir á máli Eyja-
skeggja. Sækja þá yngri sem
eldri mjög niður á bryggjuna,
þó sumir eigi þangað þá lítið
annað erindi, en að skoða fisk-
inn. Er gleði þeirra yfir kösum
af spikfeitum þorskinum, sem
sem hleðst á bryggjuna, blið-
stæð gleði sveitabúans yfir
sauðfjársöfnun í smalamensk-
um og haustréttum.
Frá bryggju þessari liggur
allbreið gata upp í bæinn.
Beggja vegna hennar liafa fram
að þessu staðið fiskskúrar,sumir
fornir og hrörlegir. En nú liafa
þeir flestir verið rifnir, orðið
að rýma fyrir nýrri og vandaðri
byggingum.
Vinstra megin götunnar, þeg-
ar gengið er upp frá bryggj-
unni, má sjá steinhús eilt í
smíðum. Enn er ekki búið að
reisa nema neðstu hæð þess og
er þegar búið að taka hana í
notkun.
Þetta er hið nýja fiskreykhús
Georgs Gíslasonar, kaupmanns.
Georg Gíslason liefir um
langt skeið verið forgöngumað-
ur um sölu ísaðs fisks í Vest-
mannaeyjum á enskum mark-
aði. Hefir hann að allra dómi
rækt það starf með mesta öt-
ulleik og samviskusemi. Sem
dæmi um vöruvöndun hans má
telja, að honum hefir tekist að
ryðja vöru þessari braut til vegs
og gengis á fiskmarköðum í
Glasgow og London, þrátt fyrir
harða samkepni frá hendi
Norðmanna og Englendinga
sjálfra. Er nú svo komið, að
vörumerki Georgs þykir þar hin
besta trygging fyrir vörugæð-
um. Óhætt er að fullyrða að það
starf, sem Georg liefir á þennan
hátt unnið í þágu útgerðar-
manna og sjómanna í Vest-
mannaeyjum, mun seint ofmet-
ið. Síðar hafa og fleiri hafist
handa um það, sem Georg var
búinn að ryðja brautina fyrir
með vandvirkni sinni.
Eg hitti Georg að máli í hinu
nýja reykhúsi hans. Bið eg
hann um nokkurar upplýsingar
viðvíkjandi framleiðslu þeirri,
sem hann hefir nýlega hafið og
verður hann fúslega við þeim
tihnælum.
— Hvernig stóð á því, að yð-
ur datt í hug, að hefja þessa
starfsemi?
— Það er ekki fyrir neina
hendingu, — svaraði Georg. —
Eg álít að það sé að eins eðlilegt
áframliald þess starfs, sem eg
hefi unnið síðan laust fyrir
1930: Sölu og verkun nýs fislcj-
ar fyrir erlendan markað. Eg
hefi nokkurum sinnum farið til
Englands i því skyni, að afla
sem Skotar nota við reykingu
nýs fiskjar, en að því gera þeir
mikið og er góður markaður
fyrir þannig verkaðan fisk, þar
og í Englandi. I ágústlok i sum-
ar hóf eg svo byggingu þessa
reykhúss og um miðjan nóvem-
ber byrjaði eg að reykja nýja
síld — kippers — eins og það
er kallað. En sú framleiðsla
stöðvaðist eftir stutlan tíma, er
bátar héðan liættu sildveiðum.
— Selduð þér þessa reyktu
síld til Englands?
— Nei, liún fór öll til Reykja-
víkur. Var þessari nýu vöruteg-
und, þar þegar mjög vel tekið.
Söluverðið var 25 aurar pr. stlc.
— Og þegar þér höfðuð ekki
meiri síld til að reykja?
— Jafnframt síldinni reylcti
eg ýsu, einkum flakaða, og nú
framleiði eg aðallega þá vöru-
tegund. Hún er einnig seld til
Reykjavíkur. Virðist mér, sem
Reykvikingar ætli að verða
kaupendur að þeirri vöru i all-
stórum stíl, að minsta kosti
gengur salan mjög vel. Verðið
er líka lágt, samanborið viðaðr-
ar fiskvörur. Úr 300 kg. af ýsu
fæ eg kring um 90 kg. af bein-
lausum og roðflettum flökum.
Kílógrainmið af þeim er svo
selt út á kr. 1.50, svo þér getið
sjálfir reiknað út, að verðmun-
urinn er ekki svo ýkjamikill.
— Hvað segið þér um sölu-
möguleika fyrir þessa vöru er-
lendis ?
— Eg álít þá mjög góða, að
minsta kosti í Englandi og
Skotlandi, svo framarlega, sem
núverandi ástand, gerir ekki
allan úlflutning ókleifan. En þó
mundi það gera samkeppnina
mjög örðuga á þessu sviði, að
fiskur sá sem þar er notaður til
reykingar er þar keyptur miklu
lægra verði en liann er í hér.
— Er það einungis síld og
ýsa, sem þér liafið liugsað yður
að verka til framleiðslu á þenn-
an hátt?
— Eg liefi hugsað mér, að
gera tilraunir með reykingu
flestra tegunda af nýum fiski.
— Hafið þér ekki fengið ein-
hvern styrk til þessara tilrauna?
— Nei, alls ekki. Fiskimála-
nefnd yeitir ekki styrk til svona
tilrauna.
— Þér voruð einn af frum-
kvöðlum að sölu á ísuðum fiski
héðan, á erlendum markaði?
— Já. Það var um 1930, þegar
verðfallið varð sem mest á salt-
fiskinum. Þá vaknaði áhugi
margra sjómanna og útgerðar-
manna fyrir því, að hagnýta sér
betur aðrar tegundir fiskar, en j
þorsks, sem þeir áttu ekki ann- t
ars úrkosta með en að salta. |
Fékk eg þá bæði erlenda og :
innlenda togara til að kaupa hér
nýjan fisk, aðallega ýsu. Áður
hafði ýsan verið sjómönnum
svo að segja verðlaus, enda
töldu þeir liana venjulegast ekki
með, þegar þeir voru spurðir
um aflann. — Gátu ekki um
annað en þorskinn. En nú fengu
þeir 12—16 aura fyrir Idlóið af
henni og nú var það ýsan, sem
þeir nefndu fyrst, þegar þeir
sögðu frá aflanum. En þar sem
þessi fiskkaup gátu að eins ált
sér stað framan af vertíð, fór
eg líka að gera tilraunir með að
senda ísaðan fisk í lcössum til
Englands og Skotlands. Sendi
eg hann með póstskipunum og
gátu útgerðarmenn valið um,
livort eg keypti af þeim aflann,
fyrir fast ákveðið verð, eða eg
sendi hann til sölu fyrir þá,
gegn lágum ómakslaunum.
Varð þetta til þess, að nolckrir
bátar liéðan tóku að stunda
dragnótaveiðar yfir sumarið.
—- Var ekki þessi sala erfið-
leikum bundin fyrst í stað?
— Jú, það var bún og æði
kostnaðarsöm, meðal annars
vegna þess, að allan ís, sem
nota þurfti, varð að kaupa og
flytja hingað frá Reykjavík. En
með strangri vöruvöndun, tökst
að auka svo álit á fiski héðan,
að hægt var að fá það verð fyr-
ir hann, sem þurfti til að bera
uppi allan þann mikla kostnað.
Einnig var það, að eftir að við
Árni Þórarinsson, núv. hafn-
sögumaður liér, sem eg sendi
fyrst fisk fyrir og notaði sama
frágang og vöruvöndun og eg
— höfðum sent ísaða kola
til Glasgow í eitt sumar, þá
fengust fiskikaupmenn þar til
að kaupa ísaðan fisk í kössum,
f. o. b. hér. Þetta varð svo upp-
haf hinna miklu kolakaupa
þeirra hér, er svo urðu upphaf
hinna miklu dragnótaveiða, sem
hófust hér strax þegar rýmkað
var um landhelgina. —
— Var það eingöngu ísaður
fiskur, sem þér öfluðuð marlc-
aðs í Bretlandi?
— Eg seldi einnig ísuð hrogn.
Þegar eg byrjaði að kaupa þau
var verðið fyrir þau hér 10
aurar pr. líter. Á öðru ári gat
eg gefið fyrir þau 20 aura pr.
líter og síðastliðna vertíð 25
aura. Þá keypti eg 2500 lítra af
þeim. Verð þessa útflutnings á-
samt ísuðum kola og ýsu, mun
nema um 1% af öllum útflutn-
ingi landsmanna og verð út-
flutnings hinna tveggja siðar-
nefndu tegunda ná liálfri mil-
jón króna.
Georg sýnir mér nú kafla úr
mörgum bréfum frá fiskkaup-
mönnum í Glasgow og London,
sem liann liefir átt viðskifti við.
Er það síst ofmælt, að þeir ljúki
allir hinu mesta lofsorði á út-
flutningsvörur lians, og geta
þeir þess sérstaklega, hve þær
og frágangur þeirra, beri vott
um niikla samviskusemi og
vöruvöndun. Enda er ]iað auð-
skilið, að án þess mundu þessar
vörur ekki bafa komist í það
mikla álit, sem raun ber vitni,
á jafn samkeppnishörðum
markaði og breski nýfisksmark-
aðurinn er. Stendur þjóðin í
mestu þakkarskuld við hvern
þann mann, sem sýnir að hann
metur framtíð atvinnuveganna
meira en stundarliagnað í versl-
unarviðskiftum. Starf slikra
manna hefir víðtækari áhrif en
á sölu einnar vörutegundar og
á einlim markaði. Það bætir
um leið fyrir sölu annara af-
urða, og getur því haft geysi
mikil áhrif á hag atvinnuveg-
anna.
Síðan sýnir Georg mér þau
húsakynni, sem hann hefir þeg-
ar að nokkru reist yfir hina
nýju grein framleiðslu sinnar.
Eins og áður er getið, er neðsta
hæðin fullgerð og er henni sldft
í tvo hluta. Fyrst er húsnæði
fyrir móttöku og verkun fiskj-
arins. Það er 7x14 m. að stærð.
Þar eru og smíðaðir kassar utan
um „Eyjaflökin“, snotrir tré-
kassai*, sem taka 10 kg. Stærð
reykhússins er nú 5x6 m. —
En, segir Georg, — eg hefi í
huga, að stækka liúsakynni
þessi allverulega, ef alt gengur
sæmilega. Bæta við þessa hæð
og byggja ofan á hana. —
Eg kveð svo Georg, þakka
honum fyrir allar upplýsingarn-
ar og árna honum allra heilla í
þessu starfi sínu. Það mun og
vera ósk alls almennings, að
þeim mönnum megi sem best
j vegna, sem sýna, að þeir hafa
til að bera það, sem framtið at-
vinnuvega vorra veltur á öðru
fremUr. Hugrekki til að kanna
og ryðja nýjar brautir og ötul-
leik og vandvirkni til að afla ís-
lenskri framleiðslu álits, utan
lands sem innan.
L. G.
i I
n GLEÐILEGT NÝÁR! nr
M Sláturfélag Suðurlands §
■ Matardeildin, Hafnarstræti. K
M Matarbúðin, Laugaveg 42.
m Kjötbúð Austurbæjar, ÍMugaveg 82. ■
M Kjötbúð Sólvalla. -x
i Kjötbúðin, Týsgötu i.
GLEÐILEGT NÝÁR !
Þöklc fyrir viðskiftin á liðna árinu.
-Alshottav Sbófaítiaéur og5o(ibar ■■ ■
ntjfftshu vöruv
1 Simi: 3351
Austurstræti 12,
Rcykjavík