Vísir - 30.03.1942, Blaðsíða 1

Vísir - 30.03.1942, Blaðsíða 1
...... " Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson Skrifstofur: Félagsprentsmiðjan (3. hæð). Ritstjóri 1 Blaðamenn Simi: Auglýsingar 1660 Gjaldker) S Ifnur Afgreiðsla 32. ár. Reykjavík, mánudaginn 30. marz 1942. 52. tbl. Bandaríki Indlands verða itofnnð efttir ityrjöldina nái Indverjar iiml»yrðii iamkomnlagi um tillögrnr Breta. Indland jafnréttliátt Kanada og öðrum sjálfstj ópnarný- lendum og getur slitid tengsl sín vid Bretaveldi hvenær sem er. Höfuðmarkmið nú: Indverjar fylki sér til baráttu 1 styrjöldinni meö Bretum og hinum frjálsm þjóöum. Útför Gunnars Einarssonar. EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun. Höfuðefni tillaganna er, að Indland fái réttindi á borð við sjálfstjórnarnýlendur Bretaveldis, Canada, Ástralíu, Nýja Sjáland og Suður- Afríku, og verði því í hvívetna jafnrétthár aðili í hinu hrezka ríkjasambandi og sjálfstjórnarnýlendurnar og Bretland sjálft, og Indland verður sömu réttinda að- njótandi og getur sagt sig úr þessu ríkjasambandi hve- nær sem er. Gert er ráð f yrir, að Indland — sem eins og kunnugt er, er mörg ríki, þar sem búa alls á f jórða hundrað miíljónir — geri með sér bandalag eða ríkja- samband (Union of India, sbr. Union of South Africa eða Suður-Afríku ríkjasambandið), er hafi sameigin lega stjórnarskrá, en hvert ríki um sig heldur sinni stjórnarskrá, og er alveg frjálst hvenær það gengur inn í sambandið. Er þannig lagður grundvöllur að friðsam- íegri lausn og þróun þessara ntála. Indverjar taki jafn- óðum alla stjórn landsins í sínar hendur. Víðtækar ráð- stafanir eru gerðar til þess að tryggja rétt þjóðernislegra minni hluta. Það er nú kunnugt orðið í meginatriðum livert er liöfuðefni tillagna þeirra, sem brezka stjórnin náði samkomulagi um, varðandi framtið Indlands, en eins og kunnugt er, var Sir Staff- ord Cripps sendur til Indlands, til þess að ræða þessar tillögur við þjóðleiðtoga Indlands. Hefir liann að úndanförnu átt tal við hvern þjóðleiðtogann á fætur öðrum og suma margsinnis, Gandhi, Jinnah, Nehru, nefnd af hálfu indversku prinsanna, leiðtoga ýmissa flokka auk leiðtoga þjóðernissinna og Mo- hámmeðstrúarmanna, sem fvrr voru nefndir, jafnvel leiðtoga kommúnista, sem nýkomnir eru úr fangelsi, en frá upphafi hefir Sir Stafford tekið skýrt fram, að hann vildi ræða tillög- urnar við leiðtoga og fulltrúa allra stétta og flokka. Miðstjórnir og nefndir hafa verið önnum kafnar að ræða tillögurnar og um undirtektirnar verður vafalaust bráðlega kunnugt, eða fljótlega eftrr að Sir Stafford flytur útvarpsiávarp sitt til indversku þjóð- arinnar í kvöld, en hann hefir tilkjmnt, að hann sé vel ánægður með árangurinn til þessa. Það var ekki búizt við því, að neitt yrði gert uppskátt um tillögurnar fyrri en í dag, rétt áður eða um leið og Sir Stafford Cripps gerði grein fyrir tillögun- um í útvarpsávarpi til Indverja, en í gærkveldi boðaði hann blaðamenn á sinn fund og gerði þeim nokkura grein fyrir tillög- unum. Lagði hann áherzlu á, að hér væri um tillögur að ræða í yfirlýsingarformi, og yrðu þær birtar sem formleg yfirlýsing af hálfu brezku stjórnarinnar, ef Indverjar næðu samkomulagi um þær. Sir Stafford Cripps svaraði ýmsum fyrirspurnum og sagði, að Indv. gætu gengið úr brezka ríkjasambandinu, ef þeir kysu. Hann tók fram, að samkomulag yrði að nást um tillögurnar í heild. Þá leiddi hann athygli aö því, að herafli Breta yrði fluttur á brott undir eins og fullnaðar- samkomulag hefði náðst um stjórnarskrá fyrir indverska ríkjasambandið, en frá slíkri stjórnarskrá skal gengið á þjóð- arsamkomu. Meðan núverandi styrjöld géisar, skulu Bretar annast áfram stjórn landvarn- anna. Loks lagði Sir Stafford á- herzlu á, að stjórnarskráin yrði fyrir ríkjasambandið, en ekkert ríki eða fylki yrði þvingað til þátttöku, heldur réði það því sjálft, hvenær það gengi að öllu í ríkjasambandið, en þar til yrði starfað saman á frjálsum grund- velli. Af þessu samkomulagi leiðir, að Indverjar taka öll mál, utan- ríkis og innanríkismál í sínar hendur, er sambandsríkjafyrir- komulagið kemst á, og Bretar afhenda þeim öll völd og ráð að styrjöldinni lokinni. Samningar verða gerðir við brezku stjórnina um fram- kvæmd allra þessara breytinga. Jafnframt hefir verið birt á- varp til Indverja, þar sem brezka stjórnin lýsir yfir, að hún óski eftir og mælist til samvinnu við alla Indverja um vörn landsins í styrjöldinni, og í því augnamiði, að þeir taki sér allir stöðu í fylk- ingu Breta og hinna frjálsu þjóða gegn ofbeldi og kúgun. Meðan allur þeimur bíður nú frekari fregna um hvort Sir Stafford tekst að sannfæra Ind- verja um., að þetta sé sá grund- völlur, sem byggja skuli á, er harist að kalla við bæjardyr Indlands, í Burma. Hersveitir Japana eru nú komnar vestur fyrir Irrawaddyfljót, en þó lief- ir ekki komið til átaka milli meginliers .Tapana og Breta á liessum slóðum enn sem kom- ið er. Á Tunguoo-vígstöðvurium er barist af samá kappi og áður, og er ógurlegt mannfall i liði hcggja, enda hefir nú verið har- Rússar vinna mikilvægan sigur fyrir norðan járn- brautina frá Moskva til Eystrasaltslanda. Rússar tilkynna, að þeir hafi hrundið mestu árásum, sem Þjóðverjar hafi gert í vetur á svæðinu fyrir norðan járnbraut- ina milli Moskva og Eystrasaltsríkjanna. Aðalátökin voru á Kalininsvæðinu norðvestur af Moskva og var barizt af feikna kappi í fimn) daga samfleytt. I þessum bardögum féllu 2400 Þjóðverjar, um helmingur 50 skriðdreka, sem þeir sendu þar fram, var eyðilagður, og yfir 20 flugvélar skotnar niður, en Rússar tóku herfang og fanga. Þjóðverjar sóttu fram, að norðan og sunnanverðu frá, er j Rússar höfðu rekið fleyg mikinn j inn í varnarstöðvar þeirra á þessum slóðum. Meðal annarrá hersveita þeirra var úrvals- stomsveitarherfylki. Öllum á- rásuni Þjóðverja var hrundið og misheppnaðist þeim algerlega j að ná tilgangi sínum. Ofan á þessar hrakfarir ! Þjóðverja hætist, segir i i rússneskum fregnum, að [ Rússum, hefir tekizt að rjúfa járnbrautarsamband- ið milli Novgorod og her- sveita Þjóðverja austast á Leningradvígstöðvunum, svo að þær geta ekki fengið birgðir þessa leið, og er það izt dægrum saman i sjálfri Tunguooborg, og eftir seinustu fregnum að dæma hafa Japanar vesturhluta horgarinnar á sinu valdi, en Kinverjar austurhlut- ann. Kínverjar liafa fengið nokkurn liðsauka á þessum víg- stöðvum. Frekari fregnir liaía ekki horizt um hersveitir Kín- verja, sem sótt liafa inn i Thai- land á tveimur stöðum. FILIPSEYJAR-SÓKN JAPANA Á BATAANSKAGA BYRJUÐ. I fregnum frá Washington segii-, að Japanar hafi gerl öfl- ugar árásir á Bataanskaga og náð nokkrum framstöðvum Bandaríkjamanna á sitt vald, en hersveitir Wainwrights gerðu þegar hörð gagnáhlaup og náðu öIIuitl stöðvunum aftur. Manntjón varð talsvert í heggja Jiði. — 1 Washington er talið, að með þessum seinustu áhlaup- um sínum séu Japanir byrjaðir sókn þá, sem menn háfa verið að húast við nú að undanförnu. Loftárásum er lialdið uppi á Corregidorvirki, en Japönum hefir ekki tekizt að valda þar neinu verulegu tjóni. Loftvarn- irnar eru svo öflugar, að flug- vélar Japana verða að fljúga mjög liátt, og flestar spreng- jurnar fara í sjóinn. mikill herafli, sem þarna er kominn í liina hættulegustu aðstöðu. Þjóðverjar skýra frá miklum, áhlaupum Rússa á Kerchtanga og á Donetzsvæðinu, og í nánd við Kharkov, segja þeir, er harist i návígi. Gunnar Einarsson, vélfræð- ingur, var borinn til grafar, á laugardaginn að viðstöddu fjöl- menni, Síra Rjaríii Jónsson vígslu- bisku]) flutti húskveðju, en með- an luin fór fram stóðu fylkingar stúdenta og Mennlaskólanem- enda fyrir framan heimili hins látna við Laufásveg. Félagar í Leikfélagi Revkja- I víkur báru kistuna í kirkju, en félagar í Vélstjórafélagi ís- lands háru út úr kirkjunni. Síra Árni Sigurðsson flutti lik- ræðuna. Nánustú' vinir hins látna báru kistuna siðasta spöl- inn. Myndin er tekin á Frikirkju- vegi og gefur góða hugmynd um mannfjöldann. Árásin á St. Nazaire gekk að dskum. Fréttaritarar, sem voru með i leiðangrinum til St. Nazaire aðfaranótt laugardags, segja, að tilganginum með árásinni hafi verið náð, að eyðileggja hafnargarða, þurrkví mikla, orkuver liennar o.s.'frv. Tund- urspillirinn Campbelltown (áð- ur amerískur) var sérstaklega útbúinn til fararinnar. Stefnið var styrkt sem mest og komið fyrir í framskúr skipsins 5 smálestum af sprengiefni, sem var í sambandi við tímastilli- læki. Tundurspillinum var siglt inn í aðallilið þurrkvíarinnar og sat þar fastur, eins og ráð hafði verið fvrir gert. Herskip, flugvélar og landgöngusveitir tóku þátt í árásinni. Land- gönguliðið réðist á land og vann að sprengistörfum sínum, eins og ráð hafði verið fyrir gert, en svo mikið fát greip varnarliðið, að ])að sökkti í ó- gáti einu af sínum eigin loft- varnaskipum. * 1 ■—- Þjóðverjaí urðu tundurspillisins, sem fór fyrstur hrezku herskipanna og hraðskreiðra mótorbáta, ekki varir, fyrr en þeir voru komn- ir inn i mynni Loire, og var þá hafin skothríð heggja meg- in óssins. Fúndu Þjóðverjar lundurspillinn með kastljós- um. Fn hapn liélt áfram, sem fvrr var getið. Þegar verki landgönguliðsins, sem álli i snörpum hardögum við varn- arlið Þjóðverja, var lokið, lagði það af stað i mótorhátunum, en hrezkir tundurspillar, sem skotið höfðu á strandvirki, hiðu eftir þeim. Nokkur hluti hins hrezka liðs komst ekki undan. Ivlukkan 4 um nóttina, er Rret- ar voru komnir af stað heim- leiðis, heyrðust tvær geysimikl- ar sprengingar, eða um það bil, sem ráð var gert fyrir að sprengingarnar yrðu í tundur- spillinum. Flugvélar voru á sveimi yfir St. Nazaire meðan á bardögunum stóð, en lág- j skýjað var, og því erfið að- j slaða til þess að varpa aðeins sprengjum á hernaðarlega staði, en þess var gætt, að varpa ekki sprengjum á íveru- húsahverfi. Mikil eyðilegging varð í St. 1 Nazaire af völdum þessara á- rása. Amerisk hlöð segja, að árásin hafi verið hin djarfleg- asta og líkja henni við árás- ina á Zeebriigge í Heimsstyrj- öldinni. I 8dnn§iii fréttir. Tillögum hrezku stjórnar- innar i Indlandsmálum er vel tekið hvarvetna í löndum liinria frjálsu þjóða. Forsætisráðlierr- ann i Punjab í Indlandi hefir lýst yfir, að hann telji tillög- urnar bera vott um mikla stjórnvizku, og sanngirni og góðan skilning á þeim vanda- málum, sem ræða þarf fram úr í sambandi við hið nýja fyr- irkomulag. X Brezkar vélahersveitir og japanskar berjast nú á Irra- waddy-vígstöðvunum. í Burma. X Japanar hafa hörfað aftur til Lae á norðurströnd Guineu. Eru vatnavextir svo miklir í Markhamdalnum, að Japanir neyddust til þess að hætta í bili við framsókn sína suður til Port Moresby. Japanar hafa gert tilraunir Skip strandar á Hlíðarsandi. Óvíst um mannbjörg. Laust eftir hádegi í dag barst Slysavarnafélaginu skeyti frá formanni Slysavarnasveitarinn- ar í Hornafirði, þess efnis, að skip hefði sést stranda á Hlið- arsandi við Hvalsnes, sem er milli Hornafjarðar og Djúpa- vogs. Ennfremur segir i skeyt- inu: „Ekki frétt oim mannbjörg. Nauðsynlegt að senda menn frá Hvalsnesi á strandstaðinn“. Jón Bergsveinsson, fulltrúi Slysavarnafélagsins, bað út- varpið þegar að tilkynna Einari hónda í Hvalsnesi, að þess væri óskað að hann færi þegar á strandstaðinn og reyndi að veita aðstoð. Fnnfremur var hann heðinn að gera aðvart Um ástand og horfur. Frá Hvals- nesi muriu vera um 8 km. á straridstaðinn. Vafasamt er, að í Ilvalsnesi séu nema tveir menn, er geta veitt aðstoð við björgun. Slysavarnafélagið hefir beðið Loftskeytastöðina áð gera skip- .um aðvart um strandið. Enn séin komið er eru engar upplýsingar fyrir hendi um hvaða skip liér er um að ræða. til loftárása á Port Moresby og Port Darwin í Noi’ður-Ástralíu. Kom til snarpra loftbardaga og voru 6 japanskar flugvélar skotnar niður og tvær ástralsk- ar. — X Beaverbrook lávarður hefir haldið ræðu og sagt, að frelsi allra þjóða væri komið undir sigri Rússa.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.