Vísir - 12.01.1945, Blaðsíða 2

VISIR
Kósluringinn 12. .ja.nji'iar 1U1~>
Athngaðii mögnleikar á að iá nytjajuitii og tié i
íiS Sands.
í2su skyisi vestm í Aiaska.
Tveiff IsEcndi&gaz ðvelja í
j^laska cr 15 sinnum
stærra en Island, og
innan endimarka þess eru
landshlutar, sem hafa hm
ólíkustu veðurskilyroi. A
suðurströnd landsins, um-
hverfis Cooksflóa og Pnnce
Williamsflóa eru víðlend
svæði, um það bil helm-
ingur íslands að flatar-
máli, er hafa mjög líka
sumarveðráttu og ísland.
Þangað mætti sækja ýmsar
nytjajurtir og tré, og nú
dvelja tveir íslendingar í
þessu.skym vestur í Alaska,
annar á vegum atvinnu-
málaráðuneytisins, en hinn
á vegum Skógræktar ríkis-
íns.
Annar þeirra, Vigfús Jak-
obsson frá Hofi í Vopnafirði,
fór þangað haustið 1943 og
aftúr haustið 1944, á vegum
Skógræktar ríkisins, til j)ess
að safna trjáfræi á Kenai-
skaga, en þar er veðrátta á-
þekk því, sem er hér á Is-
lanrii.
Hinn Islendin^urinn er t
Björn Jóhannesson frá Hofs-
stöðum í Skagafirði. Hann
fór til Alaska sl. sumar á veg-
um atvinnumálaráðuneytis- lofað
ins, í þeim erindum að athuga
Iivaða landbúnaðarjurtir
væru ræktaðar þar og hverjir
möguleikar væru til þess að
flytja nytjajurtir þaðan til
Islanris.
Skógrækt ríkisins hefir um
allmörg ár reynt að fá fræ
frá Alaska hingað til lanris,
en þrátt fyrir góða aðstoð
þeirra fáu skógræktarmanna,
sem í Alaska búa, hefir sú
fræsöfnun gengið fremur
treglega, og alveg tekizt af,
eftir að Banriaríkin fóru í
stríðið.
En sakir þess, að Vigfús
Jakobsson hefir stundað nám
í Seattle um tveggja ára
skeið, þóttu hæg heimatökin
að láta hann annazt fræsöfn-
un í Alaska. Skógræktin hef
ir þegar fengið
fræi frá Vigfúsi,
meiru, en þó minna en skylrii
sakir þess, að fræfall var lítið
bæði árin, og auk þess ó-
mögulegt að fá nokkra að-
stoð við fræöflun, sakir
skorts á vinnuafli.
Frætegundir þær, sem feng-
izt hafa frá Alaska, eru:
Sitkagreni, hvítgreni, þöll
(hemlock), ein aspartegunri,
birkitegund og loks villiepli.
Ennfremur ein berjategund,
sem flutt var meir til gamans
en nytja.
Á þeim slóðum, sem trjá-
fræi er safnað, eru j)ó enn
fleiri trjá- og runnategunriir,
sem væntanlega verða fluttar
hingað til lands á næstu ár-
um.
Skógræktarstjóri, Hákon
Bjarnason, telur að vegna
þess hve veðrátta á Islandi
og jjeim lanrisvæðum í Al-
aska, sem fræinu er safnað á,
er lík, muni auðvelt að rækta
hér nokkur þeirra nytjatrjáa,
sem vaxa á þessum slóðum.
Um Björn Jóhannesson er
það að segja, að hann fór til
Alaska í júlímánuði í sumar
og hefir nú fyrir nokkuru
sent atvinnumálaráðuneyt-
inu hér ítarlega greinargerð
um athuganir sínar í sumar.
I skýrslu sinni getur hann
vissra afbrigða af höfrum,
byggi og hveiti, sem hann
telur líklegt að nái þroska hér
á íslándi í meðalárum. Hann
getur j)ess þó,að j)au mni ekki
ná })roska fyrr en svo síðla
sumars hér heima, gð nokk-
urir erfiðleikar kunni að
verða á hirðingu.
Þá lelur Björn upp nokkr-
ar grasategundir í Alaska og
hyggur að sumar þeirra muni
geta orðið til mikilla nytja
hér heima. Auk þess hefir
Björn athugað þroskamögu-
leika belgjurta, kartaflna,
hörs, grænmetis, berja og
runna i Alaska.
Hann segir að hvarvetna
hafi verið tekið vel á móti
sér í Alaska. A tilraunastöðv-
unum hafi mörgum dögum
verið eytt í J)að, að sýna bon-
um stöðvarnar. Honum var
ekið í bifreiðum á milli bú-
garða og um óbyggð lönri, lil
þess að sýna honum og fræða
hann um gróður lanrisins og
nytjar hans. Bænriur lögðu
niður vinnu til.þess að ræða
við hann málin og sýna hon-
um hvernig molriin galt
vinnu j)eirra. Þá hafa for-
stjórar tilraunastöðvanna
að aðstoða okkur Is-
lendinga 1 framtíðinni, eftir
því sem J)eim væri unnt.
Um J)essar athuganir segir
Björn í bréfi sínu til Atvinnu-
málaráðuney tisins:
„Það er augljóst mál, að
)ó viss nytjajurt þrífist vel í
\laska, J)á er ekki J)ar með
.annað, að hún vaxi vel á
slandi. Samanburður á
/eðráttu beggia landanna jr
iruggasti leiðarvísirinn til
sem sennilegastra ályktana.
Ahrifa jarðvegs gætir vita-
skulri að nokkru, en þaú eru
þýðingarminni, þar sem
mannleg hönri getur þar haft
mikil áhrif. En fullnaðarsvör
fást ekki annars staðar en á
Islandi — með tilraunúm.“
I þessari sömu greinargerð
lcemur Björn með eftirtekt-
nokkuð af arverða tillögu um grænmet-
og á von á isrækt undir berum liimni,
með þvi að vökva jarðveginn
með heitu vatni. Hefir hann
dæmi fyrir sér um þetta vest-
ur i Alaska, og farast honum
orð um það á J)essa leið:
„I Circle Hot Springs eru
heitar laugar, svo sem nafnið
ber með sér. Vatnið er um
60 gráðu heitt, og magnið
1000 lítrar á mínútu. Nokkuð
af vatninu er notað til að
hita upp jarðveg, og er það
látið renna eftir pípum, sem
lagðar eru í mokíina. Með
því að tempra straumhrað-
ann ma hita jarðveginn eftir
vilri. Tiltölulega lítið svæði
er hitað, og er þar eingöngu
ræktað grænmeti. Er garð-
urinn vökvaður með heitu
vatni. Hvergi hefi eg séð slík-
an óhemju vöxt grænmetis og
á þessum stað. Þar er auð-
velt að rækta tómata unriir
berum himni. Þessi ræktun-
araðferð hefir áreiðanlega
allmikla möguleika á Islandi,
þar sem nægt heitt vatn er
fyrir henrii.“
Uumsden hershöfðingi,
fulltrúi Churchills hjá Mac-
Arthur hershöfðingja hefir
farizt.
Hlutverk Uumsdens var að
gefa Ghurcliill skýrslu um
hernaðaraðgerðir á Kyrraliafi
og fórst hann i loftárás, sem
gerð var á orustuskip J)að,
sem hann bjó á. Mun þetta
liafa verið við Uuzon J)ótl
J)ess sé ekki getið.
ycálisheiði fæz síðan
flell she.ði var opnuð til
jílaumferðar að nýju s.l.
mánudag og hefir hún verið
s^mileg yfirferðar síðan.
Ruddu snjóýtur veginn allt
frá Kömbum og niður fyrir
skíðaskálann í Hveradölum.
Að því er Vegamálaskrif-
stofan hermir, eru allar höf-
uðleiðir, sem opnar hafa ver-
ð í vetur. færar bifreiðum
og sæmilegar yfirferðar.
Ueiðrétting.
Fallið hafði niður höfunri-
arnafn í lok frásagnarinnar á
4. síðu í blaiðnu í gær um
síra Sigurbjörn Einarsson.
Umlir greininni átti að stanria
„G. Ein.“
eiti ai stæistu
héiaðaíélögum í Reykjavík.
Vistnuz að mazgs kenaz menningazmálum.
Breiðfirðingafélagið hélt
aðalfund sinn í gærkveldi, en
það er nú eitt af stærstu hér-
aðafélögum, sem starfa hér í
Reykjavík, enda nær það yfir
þrjár sýslur, Barðastrandar-,
Dala- og Snæfellsnessýslur,
og telur nú hátt á 8. hundr-
að félaga.
Starfsemi félagsins er mjög
víðtæk og kom það ljós-
lega fram í skýrslu stjórnar-
innar, sem bún gaf á funri-
inum.
Meðal þgirra mála, sem
Breiðfirðingafélagið vinnur
að, er að aðstoða Sambanri
breiðfirzkra kvenna og fleíri
aðila í Snæfellsnessýslu við
að koma upp liúsmæðraskóla
í sýslunni. Vinnur nú ö
manna nefnri innan félagsins
að Jiessu máli og aðstóðar m.
a. við sölu happrirættismiða
til ágóða fyrir hinn væntan-
lega skóla.
Eitt af stærstu áhugamál-
um félagsins er að eignast
eigið hús hér í bænum fyrir
starfsemi sína, og er það mál
nú komið á góðan rekspöl.
Breiðfirðingafélagið vinnur
um þessar munriir að tvenns-
íconar útgáfu. Er annað hin
væntanlega héraðssaga Dala-
sýslu, en hitt ársritið Breið-
firðingur. Af arsritinu cru
nú komnir út J)rir árgangar.
Ritstjóri þess er Jón Sig-
tryggsson, en lramkvæmriar-
stjóri Magnús Þorláksson.
Þá hefir félagið liaft mikil
afskipti af liinu svokallaða
Reykhólamáli og leggur á
það mikla áherzlu, að Reyk-
hólar verði bið allra fyrsta
gerðir að veglegu menningar-
setri..
A s.l. sumri bélt félagið uppi
ferðastarfsemi með ágætri
|)átttöku, enria tókust ferð-
irnar vel. Alls voru farnar 9
ferðir, með 330 J)álttakenri-
um. Fjölmennust var ferð á
Snæfellsnes, með 109 J)átt-
takenrium.
Af félagsstarfseminni má
annars gela J)ess, að fjöl-
margir funriir og mót hafa
verið haklin við ágæta J)átt-
töku. Þ. á m. má geta Jæss,
að s.l. vor var öllum 60 ára
og elriri Breiðfirðingum hér í
bænum boðið til kaffi-
drykkju að tilhlutan félags-
ins. Voru þar og ýms atriði
til skemmtunar. Um 200
Breiðfirðingar þágu boð
|)etta og skemmtu sér hið
bezta.
Þá hélt félagið útvarps-
kvölrivöku s.l. vor, lýðvelriis-
fagnað 5. okt. í haust, Breið-
firðingamót í fyrravetur,
jólatrésskemmtun í vetur og
ýms fleiri mót og funrii.
lnnan Breiðfirðingafélags-
ins starfar nú málfunriadeild,
og befir hún balriið 9 mál-
funrii á s.l. starfsári, ennfr.
hlanriaður kór, 32ja manna,
uiiriir stjórn Gunnars Sigur-
geii’ssonar píanóleikara, og
loks var stofnaður leikflokk-
ur innan félagsins fyrir nokk-
uru, en hann befir lítið get-
að starfað cnn sem komið er,
vegna húsnæðisleysiS.
Á s.l. ári eignaðist félagið
sérstakan félagsfána, sem
notaður var í lyrsta sinn við
lýðveldishátíðina í Reykja-
vík 18. júní í sumar. Fylktu
Breiðfirðingar sér um hann í
skrúðgöngunni og mun J)áð
sennilega vera einu héraða-
samtökin, er þátt tóku í
göngunni scm sjálfstæð beilri.
Fáninn er blár felriur með
])rcmur fljúganrii svönum. — -
Greiririu konur Breiðfirðinga-
félagsins allan kostnað við
hann.
Félágsmönnum hefir fjölg-
að mjög mikið á árinu. M. a.
gengu 62 nýir félagar inn á
funriinum í gærkvelrii, og eru
þeir nú samtals 776. Tveir
heiðursfélágar voru kjörnir á
fundinum í gær, en það voru
þeri Gunnar Sigurgeirsson,
stjórnanrii Breiðfirðingakórs-
ins og Valriimar Björnsson,
sjóliðsforingi.
Stjórn íelagsins skipa nú:
Jón Emil Guðjónsson, for-
maður, og meðstjórnenriur:
Snæhjörn G. Jónsson, Sig-
urður Hólmsteinn Jónsson,
Óskar Bjartmarz, Friðgeir
Sveinsson, Ingvelriur Sig-
munrisrióttir, Uýður Jónsson,
og til vara Ólafur Þórarins-
son, Guðmunriur Þorsteins-
son og Jóhannes Ólafsson.
Ameiískai
\
kvenpeysai.
SuÖuinesjamenn
stofna fisksölu-
samlag.
Þessa dagana er verið að
ganga frá stofnun fis’.sölu-
samlags yfir allar verstöðv-
arnar á Suðurnesjum, sunnan
Hafnarfjarðar.
Á samlag þetta að sjá um
allan útflutning fiskjar af
J)essu svæði á komandi ver-
tið, samkvæmt hinu nýja
skipulagi, sem komið hefir
verið á þau mál. Samlag hef-
ir ekki verið starfanrii á J)cssu
svæði að unrianförnu,-
Dómuz fyziz skveikju.
siðferðisbrot.
Nýlega hefir sakadómari
kveðið upp þrjá dóma fyrir
íkveikju, bifreiðarakstur und-
ir áhrifum víns og loks fyrir
siðferðisbrot.
Fyrir nokkurum dögum
var maður nokkur riæmdur i
6 mánaða fangelsi fyrir að
brenna í ölæði ofan af sér
búsnæði sitt. Auk þessa var
bann riæmriur í 5 ára binriindi
.eftir að iiafa tekið út refsing-
una.
í gær var ajinar maður
riæmdur i eins árs fangelsi og
missi borgaralegra réttinda
fyrir siðferðisbrot.
Og í morgun var þriðji
maðurinn dæmriur i 12 riaga
varðbalri og svifting ökuleyf-
is ævilangt fyrir að aka bif-
i-eið undir áhrifum áfengis og
fyrir J)vermóðsku við lög-
regluná.
Þýzka herstjórnin hefir nú
bannað herniönnum, sem fá
heimferðarleyfi, að fara meö
vopnum.
Allmargir Gyðingalæknar i
Þýzkalandi hafa verið leystir
úr varðhaldi til að taka aS sér
lænkisstörf heima fyrir.
Þjóöverjar hafa flutt alla
fanga á brott úr fangabúöun-
um i Dachau og hafa þar nú
heræfingastöð.
VERZL.
ms,
CIL0REAL
Franskur ekta augna-
brúnalitur.
ERLA, Laugavegi 12.