Vísir - 09.03.1945, Blaðsíða 2

V 1 S I ,i
Föstudaginn 9. marz 1945.
Eiesta sjéwsasta ai!@iriska llotans III
ss.s
Rum ovustuskipanna, sem
biSu eflir Japönum í mynni
Surigao-sunds, áltu harma aö
liefna á þeim, því að þau
höfðu verið í Pearl Harbor,
þegar árásin var gerð þar.
Sum lösku'ðust en önnur
sukku og náðust ekki upp,
fvrr en eftir langan tíma.
Þúsundir manna á þessum
skipum biðu þess nú méð eft-
irvænlingu, að j.eir fengju
tækifæri til að reka af sér
slyðruorðið.
Þegar japanska flotadeildin
sigldi inn i Surigáo-sund var
tungl gengið inidir og
him-
inninri var skýjaður, svo aö
hvergi sást til stjörnu. Menn
sáu bókstaflega ekki lianda
sinna skil.
Okiendorf, sem iiafði
sjálfur bækislöð síriáfá beili
skipi, tiafði fylkt Jiði þanmg,
að við aðra strönd sundsins
voru fimm tundurspillar og
jafmnörg beitiskip, en hinum
megin voru fjórir tundur-
spiílar og fimm beitiskip og
loks voru enn fjórir tundur-
spillar fyrir miðju mynni j
sundsins. Að baki þeim voru i
svo sex orustuskip.
Um klukkan þrjú um nótl-i
ina gaf Oldendorf skipun um, j
að lagt skyldi til allögu og
tundurspillarnir ösluðu þa
frá landi, sneru hliðinni að
fjandmönnunum og senda að !
þeim tundurskeyti. Nú var j
myrkrið úti á sundinu. Tund-j
urskeytin sprungu með ógur-
legum blossum og a!lt æltaði
um koll að keyra.
Tundurspillar
koma til sögunnar.
Tundurskevtaárás tunckir-
spillanna var merkið sem
beitiskipin biðu eftir. Þau
Jlófu þegar skothríð á Japani j
frá báðum hliðum. Þeir béldu
j fyrstu, að skip sín væru far-|
in að skjólast á inr.byrðis og j
brugðu upp ljósum, til aðj
leiðrélta allan misskilning ogl
sannar það, að þeim kom
þessi árás algerlega á óvænt. j
En þclta gaf skytluni Banda-d
ríkjamanna ágætt tækifæri
til að miða vel og*riákváein- j
lega. Þá reyndu Japanir aö j
liylja sig reykskýi, en um leið j
lajugðu tundurspillarnir um
sig reyk og höfu skothrið að j
baki honum úr firiun þuml-j
nnga fallbvssum sínum.
Skytta á einum tundurspill- ■
anna var óvenjulega fránejg. j
Maður þessi segir frá því, að
bui'ftiii bafi hrokkið upp á;
floíaforingjakáettunni á öðrn
orustuskipinu, er það varð
fvrir skotum frá tundurspill-
inum. „Við lokuðum hurð-
Ein af njósnaflugvéíum ameríska flotans undirbúin í
angúr yíir stöðvar óvinanna.
leiö-
i simriimi. Þá snéri það við,
cn hin héldu óbreyllri stefnu,
I'angað ii! þau voru komin á
sama síað og fyrsta skipið
hafði snúið, þá fyrst snéru
þau við. Ef þau hefðu öll
hevtt stefnu á sama áugna-
hliki, þá hefði hi-agð Banda-
ríkjamanna farið út um þúf-
ur og þáu komizt hjá verstu
útreiðimri. En úr því að þau
gcröu það ekki, tókst Olden-
(íorf að setja slrikið á T-ið.
Er hvert skip breytti stefnu,
myndaði það fyrirmyndar-
skotmark, sem var alltaf í
ömu fjarlá'gð, fyrir oruslu-
skipin sex, sem höfðu heðið
eftir þessn tækifæri. Fvrstu
,.breiðsiðurnar“ frá orustu-
skipunum hæfou tvö fyrstu
skipin um Idukkan fjögur um
nóttina.
inni með næsta skoti,
er
bæth
liann
skipstjórinn við,
skýrði frá þessu.
Þetta var blóðbað og ekk-
ert annað, en þó var þclta að-
eins byrjunin, því að enn var
ekki búið að „setja slrikið
yfir T-ið.“
Japanir liéldu óbreyttri
stefnu og svöruðu með skot-
brið, en skot þeirra drógu
ýmist of skammt eða of langt.
Þeir skulu lika blysum á loft,
til þess að lýsa upp skot-
mörkin, en þau drógu held-
ur ekki nógu l’angt, svifu nið-
ur fyrir frairian ekki fýrir
aflan skipin, eiris og til er
ætlazt, til þess að þau lronn
að notum.
Loksins var fremsta skip
Japana komið á mjósta stað
Sfutt færi.
Færið var rúmir 19 km. og
' að’ var svo slutt, að það var
varla hægt að skjóta framhjá
markinu, en vegna þess að
jápönsku skipin stefndu beinl
að.orustuskipunum gátu þau
aðeins beitt þeim fallbyssu-
turnum, sem frain snéru, þeg-
ar amerísku skipin gátu not-
að hverju af hinúin stóru
stóru bvssuin sinum. En þau
sigldu alltaf að sama slað -—
eins og tamin dýr i hríng-
leikahúsi -—- og sveigðu þar,
svo að hvert þeirra gal feng-
ið sinn skanimt af stáli. Það
tók elcki nema iun stundar-
fjórðung að skjóta þau sund-
ur og saman. Þá vár gefin
skipun um að skothriðinni
skvldi hætt.'
Orsökin var sú, að einn
amerísku tundurspillanna
hafðMaskazt mikið í tundur-
skevtaárásinni og lá nú ó-
sjálfbjarga og rak í áltina til
japönsku herskipanna, Cn var
auk þess í skótfæri amerísku
orustuskipamxa, svo að lion-
um stafaði liadta af skothríð
þeirra. En.þótt orustuskipin
yrðu að hætta skothríðinni,
táknaði hað engan veginn, að
Japanir væru úr Íiættu, því
að nú tóku b.eitiskipin og
tundursþilianiir við aftur.
Öllum sökkt.
Oldendorf bélt eyðilegging-
unni áfram. Snemma í hríð-
irini Sá hann mikla elda
brenna í tveim japönsku skip-
anna og næsl kom upp eldur í
orustuskipi eftir að mjög
hafði Verið skotið á það.
Fjórða skipið, sem tók dauða-
teygjurnar, var þungt beiti-
skip. Þetta einhliða bóðbað
virtist engan enda ætla að
taka. Fimrnta skipið, sem
Bandaríkjámenn sökktu, var
stór tundurspillir, sem logaði
allur að aftan. Og þannig Iiéll
.þetta áfram.
Ekkert þeirra fimmtán
slcipa. sem fóru frá Singaporé
li! Filippsey.ja, komst þangað
aftur. Þegar dagur reis gat
að líta álta reykjarstróka frá
skipum, sem enn voru á floti.
Eitt þeirra var orustúskip.
„Eg sendi flugvél til þess að
ná mynd af-því,“ sagði Olden-
dorf síðar, „en fjárans dallur-
iim sökk, áður en það lækist."
Það er óyíst, '•hvort jáp-
önsku flotáforingjunum
tveimur, sem stjórnuðu flota-
deildinni, hefir ekki fundizt
þessi kvörtun óréttmæt.
Þegar orustan var um. garð
gengin, var eftir að hreinsa
iil á sundinu. Flugvélar voru
látnar sökkva þeim skipum
Japana, sem enn voru á floti,
en hraðbá tar sigldu innan um
lirakið og björguðu þeim
mönnum, sem svömluðu þar
um. Súmir Japananna vildu
alls ekki láta taka sig til
fanga, en Oldendorf gaf skip-
un um, að þeir skvldu dregn-
ir um horð iiieð bátsstjökum.
Hvað vakti
fyrir Japönum?
Það lætur að líkum, að
n-rgt var rælt, þegar menn
gátn fengið sér kaffisopa síð-
ar um morguninn. llclzla
spurningin var . auðvitað
þessi: Ilvernig stóð á því, að
Japanir höfðu anað beint í
gildru Oldendorfs. Svarið
gat verið á ýmsan hált. Það
var sýnilegt, að þeir höfðu
ekki haft góðar flugnjósnir,
því að öðrum kosti liefðu
þeir frétt um liinn mikla
styrk Bandaríkjamanna i
sundinu. Það gat líka átt sér
stað, að þeir hefði þótzt sann-
færðir um, að herskip Banda-
ríkjamanna væru norður við
lándgöngusvæðið til að verja
það fyrir miðflotanum eða
flotanum, sem von var á
að norðan.
Vera kann, að flotinn, sem
að norðan kom, hafi eiumitt
átl að draga að sór athygli
ameríska flotans, svo að
bann færi allur til móts við
liann, en Halsey og Mitscher
höfðu séð fyrir þvi, að þess
gerðist ekki þörf.
En til þess að skilja scm
bezt, hvernig það varð, verð-
um við að fara aftur í tim-
ann. Síðla dags þárin 24. okt.
höfðu flugvélar verið sendár
í leit norður á bóginn. Þær
höfðu ' einskis orðið varar
’engi dags, en um klukkan 4
kom einn flugmannanna alll
i einu auga á mikinn skipa-
r!ota á sjónum fyrir neðan
vöi’u fjögur
stöðvarskin og fylgifiskar
þeirra og þau voru tæpa 250
km.. frá næstá flota Banda-
rikjamanna! En Japanir voru
búnir að sjá ílugvélina og
sendu þegar orustuvélar til
að ráða níðurlögufn hennar.
Flugmaðurinn sendi því þeg-
ar i síað tilkynningii um það,
sem liann hafði séð.
Meðari þessi flugvél fann
flugstöðvarskipin, varð önn-
ur flugvél vör við tvö orustu-
skip af Ise-flokki, cn þau eru
búin flúgþiljum aftan til, og
flúgmaðurinn tilkynnti þeg-
ar um þetta. Þarna voru þvi
17 skip, Iieldur færri en flug-
vél frá landstöð einni hafði
tilkvnnt fyrr um daginn.
Skipin, sem þarna voru á
ferð, voru því þessi: Eitt lít-
ið flúgstöðvarskip af Slioká-
ku-flokki, þrj'ú litil flug-
stöðvarskip af Chitose- qg
Zuiho-flokkunr, tvö orustú-
flugstöðyarskiþ, þungt heiti-
skip af Mogami-flokki, fjög-
ur Önnur beítiskip og sex
tundurspillar.
I,átið til
skarar skríða.
Haísey átti nú leik og hann
lét þegar lii skarar skríða af
kapþí og flýli, eins og hans
er vandi. Ilann sendi aðal-
flota sinn þegar í síað norð-
ur á bóginn. Kl. 2 eftir mið-
lætti, aðfara nótt 25.október,
klukku'stund áður 'en orust-
an liófst íuður í Surigáo-
sundi, varð orustuvél, sem
var í njósnaleiðangri vör við
japanska flotann um 115 km.
frá amerisku Iierskiunum.
Flotarnir stefndu beint livor
á annan svo að þeir hlutu að
rekast á, el' ekkert annað
gerðist. Ilerskipum þriðia
fíotans var sagt að vera við-
búin næsturorustu, en litlu
eftir að sú skipun var gefin
tók japanski flotinn slefnu
norður á hóginn, eitís og til
að forðast of náin kynni af
hinum.
En það var búið að kveða
uup dómirin yfir Japönunum.
Aldrei i sögu sjóliernaðarins
hafa aðrar eins loftárásir
verið gerðar á herskip og
dundu nú á japanska flotan-
um þenna morgun.
Flugmennirnir voru hert-
ir og þaulreyndir, þótt þeir
væru fléslir enn í skóla þeg-
ar orustan við Midway var
háð. Rétt fyrir kl. sex fóru
þeir að flugvéhun sínum.
Þegar fyrsta dagskíman sást
á austurhimninum, skauzt
fyrsta orustuflugvélin fram
af flugþiljum eins skipsins
og síðan liver af annari frá
mörgum skipum í senn.
Mitscher sat í aðalbæki-
slöð sinni í skipinu og beið
tilkynningar um stöðu Jap-
ana. Hennar var ekki langt
að bíða, því að kl. 7.40 barst
skeyti um að þeir væru i 250
km. fjarlægð og stefndu. í
norðausturátt, en skip Mit-
schers stefndu í háriorður.
Hann gaf skipun um að auka
hraðann.
Sá lieitir David McCámo-
bell, sem falin var stjórn
fyrsíu át-'ásarsvei tanna. Hann
er hezti flugmaður flotans,
því að hann hefir alls skotið
niður 34 japanskar flugvél-
ar. þar af níu dagiím áður og
hefir enginn maður skotið
niður eins margar flugvélar
á einum degi. Að þessu sinni
ætlaði Mitscher þó fremur að
hagnýta sér gáfur hans en
„gikkfingurinn“. En það er
bezt að lá'ta. McCampbell
segja, frá með sínum eigin
orðum:
Lítið um
varnir.
„Við flugum upp í dögun
og sveimuðum um 80 km.
fyrii' norðan flotann, meðah
tvær flugvélar fóru á uridan
til að finna Japani. Eg hafði
uridir stjórn minni mikjnn
fjölda flugvéla af ýmsum
gerðum og þegar búið var að
finna Japani, sem voru
skanimt undan, var slefnaii
teldn í áttina til þeirra.
Veðrið var eins gotl og á
verður kosið. Þegar við kom-
um í-augsýn við flotann þólti
okkur heldur en ekki matar-
Ie«t þar niðri, en það kom
okkur mjög á óvart, að gegn
okkur voru aðeins sendar tólf
orustuvélar. Við létum ]>ær
afskiptalausar og snérum
okkur slrax að skipunum.
Þau sendu upp þvilíkan heJLl-
irig af allskonar loftvarna-
sfeotum, að við höfðum varla
séð annað eins.
Eg skipaði piltum mínum
fýi'ir og þeir lögðu til atlögu.
Ornstuvélar Aroru látnar ráð-
ast á lundurspillana meö.vél-
byssum sínum, iil þess að
draga að sér'skotliríð þeirra,
intiðan steypi- og tundur-
skeytavélarnar snéru sér að
árásarmörkum sínum. Þetta
íókst vel og menn úr piinni
sprengjusveit, sem réðust á
eitt flugstöðvarsldpið, h'æfðu
það nieð sjö sprengjum. Þá
var það húið að vgra og þá
var bvrjað að ráðast á næsta
ornstuskip.
Það var gaman að sjá þessu
flugstöðvárskipi livolfa og
yfirleitt fór allt eins og til var
ætlazt. Yið vorum líka fvrst
og fremst æfðir í að ráðast á
skip, þótt við snérum okkur
líka að því að skjóta niður
■flugvélár, ef tækifæri gafst.,
Við vorum i 314 klukku-
f-tund yfir flotamun og á þeim
tíma sá eg eilt flugstöðvar-
skip, tvö beitiskip og tvo
tundurspilla hverfa í liafið.
Þá kom önrilir árásarsveit
og fagnáði eg því, vegna ]iess
að farið var að ganga á bens-
ínið bjá okkur. Eri þegar eg
snéri aftur til skipsins, lágu
fjögur skipanna hreyfingar-
laus og eg vissi, að þeim var
ekki lengri lifdaga auðið.“
Nítján
gegn einu.
Mitscher óskaði McCamp-
l>ell til hamingju, þegar hann
lenti, enda hafði hann stjórn-
að árásinni með prýði. En
þunga árásarinnar má dæma
af því, að nílján flugvélar af
aðeins einu flugstöðvarskipi
voru sendar gegn einu af hin-
um litlu flugstöðvarskipum
Japana. Þau hæfðu það með
eigi færri en 7 sprengjum og
auk ]iess mun það liafa orð-
ið fyrir að minnsta kosti einu
tundurskeyfi.
Aðbúnaður skipverja á
japönskum skipum er slæm-
Framh. á 6. síðu.