Vísir - 21.06.1945, Qupperneq 4

4
VISIR
Fimmtudaginn 21. júní 1945
VlSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN visir h/f
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 16 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Nálega allt er égeit.
Tlrlendnr maður, sem hér hafði dvalið um
skeið, lét þess nýlega getið í bréfi, að um
1 sland væri margt gott að scgja', en þjóðinni
I’.ætti lielzt til um of við að stæra sig af því,
: 'in hún hefði komið i framkvæmd á undan-
i jrnitm áratugum. Þetta cr rétt og hefir þær
sálfræðilegu orsakir, að fátækir miklast af
litlu, en auðugir áf fáu og gera sem minnst
úr velgengni sinni. Hvað sem þesssu líður,
verður allur almenningur að gera sér fyllilega
ljóst, að nálega allt er ógert hér á landi, eins
og fjármálaráðherra komst iiýlega að orði.
Þótt nokkuð hafi áunnizt, er þar aðcins um
upphaf að ræða að því, sem verða vill, cnda
er jafnvel grundvöllur fyrir heilbrigðu og eðli-
legu athal'nalífi ekki skapaður ennþá.
ömurlegt cr til þess að vita, • að heita má
að laridið allt sé óræktað og jafnvel í upp-
blæstri. Víðáttumikil landflæmi hafa lagzt í
auðn, meðfram af þeim sökum, að ekkert var
gert af hálfu hjóðarinnar til að afstýra því,
Og hefði þó mikið mátt í upphafi gera, ef full-
ur skilningur hcfði verið fyrir hendi. Hér verð-
jum við nú að liefjast handa og taka öll ný-
tízku tæki í þjónustu okkar, til þess að vinna
Upp margra alda kyrrstöðu og taka jáfn
stórstíg spor i framfáraátt í landbúnaði og
gert hcfir verið í sjávarútveginum. Jafnframt
þarf að efla sjávarútveginn stórkostlega,
þannig að framleiðslan verði fjölbreyttari og
fullnægi nútímakröfum, cn of langt mál yrði
að ræða það hér lrekar, enda rikari skilning-
ur fyrir hendi á þessari þörf, en þörfum land-
jbúnaðarins.
Ilver heilvita maður hlýtur að skilja, að það
er þ jóðinni á engan hátt sæmandi, hvernig bú-
ið hefir verið að landi því, sem þjóðinni hefir
yerið trúað fyrir. Bændur hafa að vísu verið
ríflega styrktir til ræktunar og margskonar
minni háttar framkvæmda, og allmikið hefir
áunnizt í framfaraátt. Fjöldi jarða hafa verið
sæmilega hýstar, þótt margvísleg mistök hafi
þar átt séra stað, og unnið verður áfram að
slíkum framkvæmdum. Mjög hæpið cr, að
fpeðra fé út um land, svo sem gert hcfir verið,
’án nokkurs öryggis um að féð komi að tilætl-
uðum notum. Hitt væri eðlilegra, að löggjaf-
jnn gerði þar fullan greinarmun á þörfu og
jóþörfu, liyggði minna að að styrkja bændur
til framkvæmda, sem að óverulegu gagni
koma, en tæki sjálfur frumkvæði að stór-
felldum framkvæmdum, svo sem fyrirhleðslum
framræslu og öðrum slíkum undirbúnings-
athöfnum til landsnytja og þjóðþarfa. Slikar
framkvæmdir eru einstaklingum um megn, en
þeir geta tekið við, þar sem hið opinbera hætt-
jr. Stórhugur einn og ærið fjármagn geta kom-
jð hér að fullu gagni, cn auk þess cr allt hitt
got f, sem einstaklingar gera jörðum sínum til
góoa. Landbúnaðinn á að hcfja til vegs og
yirðingar að nýju, og þjóðinni er ekki vanza-
laust, hversu hirðulaus hún hefir verið um
land sitt, sem er enn óræktað að mestu, og
Jiggur að nokkru í sárum.
Einn þáttur í þessu endurreisnarstarfi er
skógræktin. Nokkuð hefir þegar áunnizt í því
efni og skilingur þjóðarinnar á þörfinni auk-
izt. Slíks skilnings þarf landbúnaðurinn að
pjóta í heild.
Sfofnþing sambands sveitarfélaga:
Nauðsyn á emhirskoðun útvarslaganna
og stofnun hælis fyrir vandræðafélk.
Ríkið greiði allan kostnað aí löggæzlu og skólahaldi.
Eftirfarandi tillögur voru
bornar fram á stofnþingi
Sambancls íslenzkra sveitar-
félagá sem háldið var í
Reykjavík 11.—13. júní s.l.
og hlutu þar afgreiðslu þái er
hér greinir:
Endurskoðun
ú tsva rsl aga nna:
Frá Jónasi Guðmundssyni
var samþykkt eftirfarandi
tillaga: „Stofnþing Sam-
bands íslenzkra sveitarfé-
laga samþykkir að skora á
rikisstjórnina að láta fara
fram sem fyrst gagngerða
endurskoðun á löggjöf þeirri
sem fjallar um tekjustofna
svei tarfélaganna.
Sérstaklega nauðsvnlegt
telur þingið að útsvarslögin
verði rækilega endurskoðuð,
og upp í þau tekin m. a. nán-
ari ákvæði um reglur þær, er
fylgja ber við álagningu út-
svara en nú eru þar, og að
tryggt verði að á þennan að-
al-tekjustofn — útsvörin —
verði ekki gengið af öðrum
aðilum, nema sveilaríelög-
unum sé jafnframt séð fyr-
ir tekjum á annan hátt.
Þingið veitir stjórninni
heimild til þess að skipa
nefnd sveitarstjórnarmanna
er starfi milli þinga til þess
að gera tillögur um fast kerfi
fyrir álagningu útsvara, sér-
staklega að því er tekur til
hreppsfélaganna og felur
þingið stjórninni að koma
þeim tillögum á framfæri
þegar endurskoðun úlsvars-
laganna fer fram.
Stofnun hælis
fyrir Vandræðafólk.
Um það mál samþykkti
þingið eftirfarandi tillögu
frá Jónasi Guðmundssyni:
„Stofnþing Sambands ís-
lénzkra sveitarfélaga sam-
þykkir að beina þeirri áskor-
un til væntanlegrar sam-
bandsstjórnar að hún athugi
níeð hverjum hætti sé til-
tækilegt að komið verði upp
í, landinu hæli fyrir vand-
læðafólk það, sem nú er á
vegum sveitarstjórna heima
í lireppum og kaupstöðum
cn hælisvisl eða fast athvarf
fæst hvergi fyrir eins og
sakir standa.
Sérslakléga er stjór'ninni
falið að athuga vel hvort
ekki væri rétt að sveitarfé-
lögin kæmu sér upp í félagi
liæli fyrir þelta fólk t. d. á
þeini grundvelli að hvert
sveitarfélag tryggði sér þar
rúm fyrir einn eða fleiri
menn og stæði undir stofn-
kostnaði hælisins að þeim
hluta. Stjórnin skili áliti i
málinu á næsta landsþingi.
Ýmsar tillögur.
Eftirtöldum tillögum var
vísað til f ulltúaráðs og fram-
kvæmdastjórnar til athug-
unar:
Tillögur frá fulltrúum
Vestmannaeyjakaupstaðar
og oddvita Neshrepps utan
Ennis:
Stofnþing Sambands ísl,
sveitarfélaga samþykkir að
fela fulltrúaráði og fram-
kvæmdarstjórn að athuga og
leggja fyrir næsta landsþing
rökstutt álit silt á því, livorl
ekki sé rétt:
1. Að allur kostnaður við
löggæzIuT land'inu verði
greiddnr úr ríkissjóði.
2. Að öll laun kennara við
barna- og unglingaskóla
verði greidd úr ríkissjóði.
3. Að skemm tanaskáttur
renni óskiptur til þess
sveitarfélags þar sem
skennntunin fer fram.
4. Að lögum um ríkisstyrk
sjúkra manna og ör-
kumla verði breytt á
þann hátt að sjúklingar
sem dvelja í heimahús-
um verði einnig fulls
styrks aðnjótandi.
Leikíéiag Haínarf jarSar:
Hreppstjórinn á
Hraunhamri.
Leikfélag Hafnarfjarðar
hafði frumsýningu á leikrit-
inu „Hreppstjórinn á Hraun-
hamri“ síðastl. föstudags-
kvöld. Er þetta skopleikur í
þrem þáttum, eftir Loft Guð-
mundsson, frá Vestmanna-
eyjum.
Efni leikritsins er frekar
veigalítið, svo sem gerist og
gengur um gamanleiki, og
þarf ekki að koma að sök,
ef „replikkurnar“ væru
fyndnar og smellnar, en
sliku er því miður elcki
alltaf til að dreifa. —
Leikurinn gerist í sláttu-
byrjun sumarið 1943 heima
á sveitabænum Hraunliamri
og fjallar um ástabrall, „á-
stand“ og fjárglæfra. Verð-
ur efni haris ekki rakið hér.
Heildarmeðferð leikend-
anna á hlutverkum leiksins
er í meðallagí, en mikið
vantar á að liún sé góð. Leik--
stjóri er Sveinn V. Stefáns-
son. Hefir honum tékist mis-
jafnlega við leikstjórnina,
sérstaklega eru stáðsetning-
ar leikendanna og framkoma
þeirra á sviðinu bæði óviss
og hikandi. En nokkur af-
sökun er það, að Sveinn er
frekar ungur á leiksviði og
skortir þá reynslu og æfingu,
sem góður leikstjóri þarf að
hafa, en vafalítið á hann
framtíð fyrir sér sem slíkur.
Sveinn' fer einnig með
stærsta hlutverkið, hrepp-
stjórann á Hraunhamri og
tekst honum vel upp í því,
en nokkuð finnst manni
hann stæla leik Vals Gisla-
sonar í lilutverki Sigvalda
presls í Manni og konu.
Ársæll Pálsson fer með
hlutverk Bjarnþórs, fóstur-
sonar lireppsstjórans og
tekst honum mæta vel með-
ferð Jæss hlutverks. Er leik-
ur lians tvímælalaust beztur,
enda er Ársæll mikilhæfur
gamanleikari. Cesar fjósa-
maður, sem er hálfviti, er
leikinn af Valgeir óla Gísla-
syni, sem gerir hlutverki
sínu góð.skil. Aðrir leikend-
ur fóru þölanlega með hlut-
verk sín, cn J)ó einkum var
Sigurður Kristinsson, sem
leikur Berg. kaupamann,
stirður og óviss í lilutverki
sínu og sama máli gegnir um
Ilelga Viihjálmsson, senii fór
vneð hlutverk Herberts Holt,
heildsala.
G. Ein.
Skemmtanir í Síðaslliðinn mánudag
líljómskálagarðinum. gekk eg með gárðyrkju-
ráðunaut bæjarins, Sig-
urði Sveinssyni, um Hljómskálagarðinn. Hann
hafði viljað sýna mer, hvtrnig garðurinn var út-
leikinn eftir hinn rnikla mannfjölda, sem þar
hafði safhazt söman daginn áður, 17. júní, til
þess að taka þátt í útiskemmtuninni, sem þar
var haldin. En þarna i garðinum kom saman
einhver mesti, ef ekki langmesti, mannfjöldi,
sem hér hefir sézt samankominn í bænum, enda
var veður óvenjulega gott og hagstætt til útisam-
kómu.
*
Verksum- Sigurður vildi sýna mér, eins og eg
merkin. sagði áðan, verksummerkin eftir
hinn mikla mannfjölda. Garðurinn
var nær allur þakinn bréfarusli, rjómaíshylkj-
um, flöskuhettum, flöskum og flöskubrotum. Þó
skal það tekið fram, að ekki var þarna um nein-
ar vínflöskur að ræða, því að eins og getið hefir
verið í blöðunum, sýndi almenningur hina mestu
háttprýði og reglusemi að því er snerti vín-
nautn á þessuin degi. En það nægði þó ekki, til
þess að sitthvað færi miður en skyldi, enda vart
við'öðru að búast, þar sem mannfjöldinn var
svona gífurlegur.
*
Annan stað. Garðyrkjuráðunauturinn vill, að
bærinn láti útbúa annan stað
sem ætlaður verði útiskemmtunum í framtíð-
inni. Ekki komi til mála að hans áliti að nota
Hljómskálagarðinn til slíks, því að eftir liverja
skemmtun þurfi hann mjög mikillar viðgerðar,
meðal annars vegna þess, live mikið eyðileggst
af trjám og plöntum, ef eitthvað er af fólki í
garðinum. Vill garðyrkjuráðunauturinn, að út-
búið verði útiskennntanasvæði fyrir sunnan
Hljómskálagarðinn, á grasflötunum fyrir neðan
Iláskólann, en þar er ennþá engin byggð, en land-
rými virðist hinsvegar nóg, ef úr þessu skyldi
verða.
*
Útiskémmtanir Það fer ekki milli mála, að úti-
eru nauðsyn. skemmtanir, sem sóttar eru af
prúðu fólki í góðu veðri, eru
einhverjar beztu skemmtanir, sem hægt er að
liugsa sér. Eins og nú standa sakir, eru vart
aðrir staðir til slíkra skemmtana hér i bænum
en Arnarhólstún eða Hljömskálagarðurinn. Þtir
eru báðir ræktaðir og varið ærnu fé til viðhalds
þeijn og fegrunar á ári hverju. Er þvi leitt og
mikið tjón að því, þegar lialda verður skemmtan-
ir þar, því að það hlýlur alltaf að hafa i för með
sér, að einhverra viðgerða verður þörf á eftir.
> *
Iíostnaðar- Auðvitað hlýtur það að hafa nokk-
hliðin. urn kostnað í för með sér, ef i
það verður •’áðizt að gera ein-
hvers staðar sérstakt svæði til útiskemmtana,
til dæmis fyrir sunnan Hljómskálagarðinn, eins
og Sigurður bendir á og hér ér getið að framan.
En þess er þá líka rétt að gæta í því sambandi,
að meðan notazt er við garðinn, eða Arnarhól,
þarfnast báðir þeir staðir aðgerðar, sem kostar
nokkurt fé, en sá kostnaðúr mundi sparast
ef hægt væri að flytja skemmtanirnar þaðan.
*
Skemmtistaður Annars er sannleikurinn sá, að
almennings. almenning skortir tilfinnanlega
skemmtistað skamint frá bæn-
um, þar sem hægt er að vera dag og dag fjarri
bæjarrykinu, stunda sjó- og sólböð og ýmsa
leiki. Fyrir nokkurum árum var til vísir að slík-
um stöðum, til dæmis að Eiði, þar sem Sjálf-
stæðisflokkurinn átti nokkurt land, en af ein-
hverjum orsökum — að líkindum mest sakir
flutningaerfiðleika — lagðist það niður, að
slíkir staðir væru sóttir. Er skaði að þvi, að
slíkir skemmtistaðir skuli leggjast i auðn, því
að bæjarbúum er vissulega þörf á að geta notið
þeirra.
*
Samtök. Eg lield, að það væri vel lil fallið og
niundi hljóta vinsældir almennings, ef
félagasamtök tæku sig saman um að koma upp
góðum samkomu- og skemmtistað skammt frá
bænum. Fólk er í auninni orðið þreytt á þvi
að þurfa^ að þjóta óraleiðir lil þess að komast á
gras. Það er orðið uppgefið á hraðanum, sem nú
þarf að vera á öllum hlutum og vill fegið fá að
hvíla sig. En þess er ekki alltaf kostur, því að
meðan verið er i sjálfum bænum, er smitandi
hraðinn allt í kringum menn. En ef hægl væri
að gefa fólki kost á að komast spölkorn út fyr-
ir bæinn, til að anda að sér liressandi sveita-
lofti, helzt blandað dálítilli sjávarseltu, þá væri