Vísir - 26.07.1946, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Föstudaginn 26. júlí 194ff>
W'riðrik MSý&rwtssos&z Þriðja grein.
Umf erðarmá!—Umferðarmenning.
löreglan hafi bara slegið því
föstu að svona skuli það’
vera, sé svo, væri æskilegt
að hún vildi taka það sjónar-
mið sem fyrst til endurskoð-
unar.
Niðiirl.
Afstaða lögreglunnar.
En svo er önnur lilið á
þessu máli, sem liggur nærri
að miði til málsbóta fyrir
þeirri hegðun bílstjóra, sem
hér hefir verið gagnrýnd, en
það er afstaða lögreglunnar
til málsins. Þess verður yfir-
leitt ekki vart, að hún skipti
sér ííeitkaf því — utan hinna
svokölluðu umferðardaga, þó
að bílstjórar gangi á þann
rétt vegfarenda, sem þeim
er veittur með 29. grein Lög-
reglusamþykktarinnar. —
Glöggt dæmi þess má sjá
þegar svo ber við, að lög-
regluþjónn bregður sér út
á vegamótin Lækjargata
Austurstræti , til þess að
stjórna umférðinni, en það
kemur stundum fyrir þó að
ekki standi yfir sérstök um-
ferðarkennsla. Við athugun
kemur brátt í ljós, að fyrir-
greiðsla hans ])ar, er ekki
fyrir vegfarendur, 'heldur að-
eins fyrir bílana, og sést
þetta bezt, þegar svo stendur
á, að fólk bíður færis við
þessi vegamót,-beggja megin
Lækjargötu, að komast yfir
iiana. Þegar lögregluþjónn-
inn leyfir umferðina austur-
vestur, eiga bílar, sem koma
sunnan Lækjargötu, að nema
staðar við gangbrautar-
strykið, samkvæmt fyrir-
mælum oftnefndrar 29. gr.
En, með örfáum undantekn-
ingum gera þeir það ekki,
lieldur halda áfram yfir
gangbrautina, og svo langt,
að útilokað er fyrir gang-
andi fólk að komast fyrir
framan þá. Þeir næstu fylgja
fast eftir og loka þannig
götunni, að alloftast er eng-
in smuga á milli þeirra, fyrir
vegfarendur að smjúga í
gegnum. Venjulegast er, að
lögregluþjónninn láti þetta
óátalið, og er því stundum
slegið fram sem afsökun, að
einn lögregluþjónn geti ekki
Jiaft gát á öílu. En furðu
mikil óskammf eilni mætti það
.yera af bílstjóra, að brjóta
þannig þýðingarmikil ákvæði
Lögreglusamþ}rkktarinnar,
beint fyrir augum lögregl-
unnar, ef hann þættist ekki
nokkurveginn öruggur gegn
ákærum og sekt, samkvæmt
fenginni reynslu í viðskipt-
unum við vegfarendur. En
afleiðingin af ])essu verður
sú, að gatan er lokuð fyrir
vegfarendum á þeim tíma,
sem hún ætti að vera opin,
samkvæmt bendingum lög-
regluþjónsins. Af því leiðir
aftur, að Vegfarendur, sem
sjá að fyrirgreiðslu er ekki
að vænta frá lögregluþjón-
inum, en hafa hinsvegar tak-
markaðan tíma til að bíða,
verða að takái ú j sig lcrók
eða bara laka til sinna ráða og
brjótast í gegn hvar sem
bezt gengur og hvenær sem
færi gefst, án tillits til þess
hvort það er á „banntíma“
eða ekki. Þar með hafa þeir
auðvitað brotið umferðar-
reglur og eru skammaðir
fyrir það í húð og hár, en
þess er vitanlega ekki getið,
að þeir voru neyddir til þess,
vegna hlutdrægni í fyrir-
greiðslu og ófullnægjandi
framkvæmdar á Lögreglu-
samþyklítinni.
- Það hefir löngum þótt
liggja orð á því, að lög-
reglunni í Reykjavík væri
nokkuð gjarnt á að loka
augunum irfyr ýmsum þeim
yfirsjónum borgaranna, sem
hún samkvæmt hlutverki
sínu, ætti að láta til sín taka
og er þá einkum átt við at-
vik, sem eiga sér stað á al-
mannafæri, svo sem fram-
lcvæmd Lögreglusamþykkt-
arinnar. En eins og kunnugt
er, er orðrónmr oft meira og
minna óábyggilegur,. en þó
vanalegast ekki með öllu til-
•efnislaus og heldur ekki hér,
eins og framangreint dæmi
sýnir.
Nú er það vitanlegt, að
lögreglumeim eru síður enn
svo óskylduræknari að eðlis-
fari en aðrir borgarar. Tóm-
læti við skyldustörf, er
meira og minna útbreidd
skapgerðarveila meðal allra
stétta þjóðfélagsins. Orsak-
anna til þessarar ])jóðfélags-
veilu,.er sennilegast að leita,
sumpart í sjálfri þjóðfélags-
býggingunni, að því er al-
menn lífskjör snertir og
sumpart í áhrifum umhverf-
is þess, sem maður lifir og
starfar í, og að sjálfsögðu
eru lögregluþjónarnir háðir
þessum kringumstæðum
engu síður en aðrir. Sem
dæmi má nefna, að lengi vel
voru lögregluþjónar svo
fáir, að þeim var í raun og
veru ofvaxið að framkvæma
þau störf, sein á þeim hvíldu,
án aðstoðar borgaranna, en
sú aðstoð var ekki ætíð fyr-
ir hcndi þegar á þuríti að
halda. Afleiðing Jiessa varð
því eðlilega sú, að lögreglu-
þjónar vöndust á, af illri
nauðsyn, að loka augunum
fyrir öllu því, sem yfir
höfuð gat slarkast af, eða
þeir ekki gátu ráðið við, þó
það að réttu lagi ætti að
takast fyrir. Við fjölgun
lögregluþjóna hefir þessi á-
stæða fyrir tómlæti við
skyhlustörf að miklu leyti
horfið úr sögunni. En sú
hefð, sem komin var á í
þessu efni hefir ekki horfið
og er það sérstaklega ámælis-
vert þegar þess er gætt að sá
grundvöllur sem hún byggð-
ist áóí tipphafi, er ekki leng-
ur til.
Það má einnig teljast af-
sakanlegt ]ió að lögreglu-
þjónar féllu fyrir þeirri
freistingu, sem oft er talin
leiða af kunningsskap fá-
mennisins, að reyna að afla
sér vinsældar með því að sjá
í gegnum fingur með, eða
loka augunum fyrir ýmsu
því, sem kynni að mega ráð-
stafa í meiri samræmi við
gildandi lög og reglur. ^En
grundvöllurinn fyrir þessu
viðhorfi,’ er einnig horfinn
mcð fjölgun fólks í bænum
og lögregluþjóna að sama
skapi.
Þessi leið er líka allt ann-
að en vænleg til vinsælda,
heldur hrein og afdráttar-
laus framkvæmd gildandi
laga og reglna, samfara
kurteisi óg lipurð og eru lög-
regluþjónar í stórborgum
Bretlands góð fyrirmynd í
þessu efni. Þeir eru frægir
fyrir lipurð við vegfarendur
og vinsamlega fyrirgreiðslu
og kurteisi í allri framkomu.
En ef einhverjum skyldi
verða sú skyssa á, að ætla að
hér sé um geðlausan mein-
leysingja að ræða, sem ekki
þurfi að taka tillit til, þá
verður hann fyrir óvæntum
vonbrigðum, því þá er hinn
enski „Bob“ ekkert lamb að
leika við. Þá er það bara
stutt ákveðinn skipun. I
röddinni er hvorki reiði né
æsing, en hljómur, sem tek-
ur af öllum tvímæli um það,
að óhlýðni borgi sig ekki.
Með því að framfylgja þann-
ig hiklaust og ófrávíkjan-
lega gildandi reglum, kemst
það ósjálfrátt inn í meðvit-
und manna, að gildandi regl-
ur séu lögmál, sem enginn
geti um flúið, — hvorki lög-
regluþjónninn að fram-
kvæma, né borgarinn að
hlýða. En þennan skilning á
málinu, höfum við Islending-
ar ekki ennþá tileinkað okk-
ur til fulls, og stöndum við
að því leyti, að baki öðrum
menningarþjóðum. Þessi
skortur á virðingu fyrir gild-
andi lögum og reglum, er
þjóðfélagsmein, sem verður
að útrýma. Það keniur fram
sem sýking og upplausnar-
efni í allskonar félagsskap
og menningarsamtökum
meðal þjóðarinnar. Það tef-
ur fyrir hcilbrigðri þróun
athafnalífsins, og framfara
á ýmsum sviðum, vegna þess
að svo oft er vikið frá rétt-
um „leikreglum“.
Fordæmi Bandaríkjamanna.
Það vill svo veí’til, að það
sem hér, að framan hefur
verið haldið fram um kenn-
ingar Amerikumanna í um-
ferðarmálunum, hefur fengið
staðfestingu við dvöl Banda-
ríkjamanna hér á landi sið-
astliðin 5—6 ár. Allan þann
tíma, hafa bílstjórar þeirra
unnið samkvæmt kenningum
heimilands síns, um umferð-
arforréttindi vegfarenda og
kurteysi i þeirra garð, svo
að eftirtekt hefur vakið. Þeir
hafa sýnt, að þeir viðurkenna
þá ábyrgð, sem á þeim hvílir,
samkvæmt þessum kenning-
um, gagnvart ógætnum veg-
farendum, og þeir hafa gætt
fyrirmæla sömu kenninga
um stöðvunarregluna, sem að
framan er getið.
Stöðvunarákvæðið.
Þegar þessa er gætt, er erf-
itt áð skilja þá afstöðu lög-
reglunnar, að halda því enn-
þá fram að þetta stöðvunar-
ákvæði sé óframkvæmanlegt,
vegna þeirra tafa, sem það
mundi valda, þrátt fyrir það,
að hafa átt kost á að sjá
útlendinga framkvæma það
í fleiri ár. Og þó er þetta
svo. Velmetinn lögregluþjónn
sagði við mig fyrir nokkru,
er þetta barst í tal. „Ef fylgja
ætti þessari reglu, þá yrði
bíllinn að nema staðar svona
hundrað sinnum, eða þar um
bil frá Rauðarárstíg og nið-
ur í miðbæinn, eða hjá hverj-
um bíl, sem stæði við gang-
stéttirnar þar sem farið væri
framhjá.“ Líka skoðun lét
annar löregluþjónn í Ijósi,
sem eg bar þetta í tal við.
Af þessu virðist mcga álykta,
að þessi varúðarregla hafi
alls ekki verið tekin til at-
hugunar af lögreglunni, því
hefði það verið gert, mundi
enginn lögregluþjónn koma
með svopa fáránlega hugsun-
arvillu og fjarstæðu. Eg
skýrði fyrir honum, eins og
gert er hér að framan, að
þetta ætti aðeins við um þá
bíla, sem væru það stórir
(Strætisvagnar, stórir vöru-
bílar og annað þvílíkt), að
bílstjórinn sæi ekki yfir þá,
eða í kringum. En jafnvel
þar væri alger stöðvun ekki
nauðsynleg, ef komizt yrði
framhjá í dálítilli fjárlægð,
heldur aðeins ef fara yrði
mjög nálægt hinum kyrstæða
vagni, eða hvað annað sem
])að kynni að vera, sem birg-
ir fyrir útsýnið. Um fæsta
af þeim kyrstæðu bílum, sem
farið er framhjá á Laugaveg-
inum, .er þannig háttað, ef
viðhöfð er sæmileg gætni og
hraðanum stillt í hóf. Stöðv-
anir á ])essari leið, mundu
því yfirleitt verða mjög fáar.
Annars vcrður ekki séð,
hversvegna það er svo miklu
viðsjárverðára að fólk í bíl-
um verði fyrir smávegis og
óhjákvæmilegum töfum,
heldur en fótgangandi veg-
farendur, nema svo sé. að
forréttindasjónarmiðið fyrir
bílana sé enn að verki. og að
Ekki unnt að breyta?
Annað er það, sem lögregl-
an hcfur slegið föstu, og sem
einnig virðist þörf á að end-
urskoða, en það er að ekki
sé unnt að losa vegfarendur
við þá hvimleiðu umferðar-
tálmun, sem þeir verða fyiir
á áðurnefndum gatnamótum,
Lækjarg.—Bankastræti, og
sem er í því fólgin, að þegar
umferð er leyfð yfir Lækjar-
götu, er bílum, sem koma úr
Bankastræti, samtímis leyft
að fara inn í götuna og
hindra umferð vegfarenda
eftir vild, því auðvitað verð-
ur hann að hrökklast undan
bílnum, þrátt fyrir jafngillt
umferðarleyfi. Hér virðist
sami hugkvæmnisskorturinn
vera að verki, eins og um
stöðvunarregluna, enda er
ekki vitað, að neinar skýr-
ingar hafi verið gefnar á því
hversvegna ekki yrði úr
þessu bætt. Hvernig sem á
ráðstöfun þessa er litið, verð-
ur ekki séð að hún sé á nokk-
urn hátt réttlætanleg. Hún er
skýlaust brot á lögreglusam-
þykktinni (29. gr.), sem
bannar bílum að fara yfir
gangbraut, sem vegfarandi er
á leið eftir, eða sjáanlega
býður færis að komast yfir.
I öðru lagi er umferðarleyfi
vegfarandans gert að engu
með því að leyfa bílum jafn-
framt að hindra ferð hans.
Þetta er sérstaklega að-
finnsluvedt vegna þess, að’
með því eru vegfarendur
beittir rangindum að óþörfu.
Það verður ekki séð, að nokk-
ur frambærileg ástæða sé fyr-
ir því, að þessum bílum sé
ekki leyft að fara inn í röð-
ina, þegar umferðin er leyfð
norður—suður. Þetta væri
einfaldast ‘ að skipuleggja.
þannig:
Lagt sé fyrir bílstjóra, sem
koma ofan Bankastr. og ætla.
inn í Lækjargötu til vinstri,
að draga sig út úr bilaröð-
inni þegar í Bankastrætið
kemur og aka meðfram gang-
stéttinni, jafnframt því sem
þeir gæfu bendingu um fyrir-
ætlun sína, eða liljóðmerki
— tvö stutt hljóð, — og bíða
þannig reiðubúnir við um-
ferðarbrautina eftir bendingu
lögregluþjónsins um opna
leið norður—suður. Hinir bíl-
arair, sem ætla beint áfram,
haldi sig i beinni röð fyrir
Framh. á 6. síðu
í
§
>
t
I
í
|
I
Flauel
mai'gir litir.
Verzl. REGIO h.f.
Laugaveg 11.