Vísir - 30.08.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Fösludaginn 30. ágúst 104(5
VÍSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á rnánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Biezld maikaðnrinn.
■gír atvinnumálaráðherrann liélt hina ein-
** stöleu ræðu sína við opnun sjávarútvegs-
sýningarinnar veittist hann mjög að brezk-
um stjórnarvöldum, sökum markaðslokunar-
innar í Bretlandi. Er þar út aí’ fyrir sig um
vafasamt athæfi að ræða og lítt viðeigandi,
me<; því að Islendingar eru yfirleitt ekki svo
skyni skroppnir, að þeir geti bókstaflcga enga
grein gert sér fyrir væntanlegri þróun við-
skiptanna, er þau falla í fyrra far.
Samkvæmt hagskýrslum liorfir málið þann-
ig við, að úlflutningur á sjávarafurðum til
Bretlands hefur á þessu ári numið rúmlega
kr. 60 milljónum, en á sama tíma í fyrra
rúmlega 140 milljónum króna. Segir sig sjálft,
að er ])essi liður útflutningsvcrzlunarinnar
Jaíkkar um 80 milljónir króna, svo skyndi-
lcga. sem raun hefur orðið á, hlýtur það að
revnazt æði þunghært fyrir þjóð, sem byggir
á fábreyttum atvinnuvegum. Þess ber enn-
fremur að gæta, að hér er ekki um stundar-
fyrirbrigði að ræða. Bretar hafa þráfaldlega
gefið til kynna, að þeir vilja vera sjálfum
sér nógir um framleiðslu sjávarafurða, og
til þess er ekki unnt að ætlast að þeir haldi
keppinautum sínum beinlíiiis uppi á sinn cig-
in kostnað. Til ])ess að gera sér frekari grein
fyrir brezknm viðhorfum virðist ekki úr vcgj
að.athuga lítillega. hver afslaðan cr gagnvart
In’ezkum útvcgsmönnum og sjómönnum.
I junímánuði s. I. efndu iu’ezkir fiskimcnn
til verkfalls, og kröfðust verulegra kjarabóta
og kauphækkunar. yerkamálai’áðherrann
skipaði þá nefnd manna til ])ess að rannsaka
kjör þessara manna, og hefur nefndin skilað
áliti fyrir nokkru. Þar segir að skipstjórar á
botnvörpungum frá Hull, hafi að meðaltali i
-iirstekjur sem svarar kr. 120- 130,000,00, en
(Grimsby skipstjórar hafi töluvert hærri tekjur
til jafnaðar. I öðrum hafnarbæjum hafa skip-
stjórar kaup, sem svarar til kr. 900 1250,00
;i viku og stýrimenn frá kr. 650- 1250,00 á
viku, en lægst launuðu hásetar hafa, sem
svarar kr. 230 450,00 á viku. Fyrir stríð
var kaup skipstjóra ki’. 20 25 ])ús. á ári,
en kaup háseta kr. 60 120,00 á viku. Nefnd-
Jn komst að ])eirri niðurstöðu, að neytend-
urnir greiði fiskinn of háu verði og gagn-
rýnir verðlagscftirlitið stranglega fyrir sleif-
arlag i þessu efni.
Brezku sjómennirnir hafa haldið því fram,
að samkcppni erlendra aðila lciddu til frá-
'Jeitrar v< rðia’kkunar á fiski, en Islendingar
hafa talið vafasamt, að unnt reyndist að selja
fisk á brezkum markaði fyrir íægra verð, en
þeir hafa notið til þessa. Nú hcfur tollur
verið lagður á innfluttan fisk, sem hefur
vcrulega þýðingu fyrir okkur, en auk þess
eru allar horfur á, að fiskverðið verði' lækk-
að enn verulegar i Bretlandi, en raun hefur
orðið á til þessa, einmitt vegna ofangreindrar
rannsóknar. Er því ekki sjáanlegt livernig
nokkurn mann með óskerlu viti getur dreymt
hér heimafyrir um sölur á brezkum markaði,
að öllu óbreyttu. Norðmenn, Svíar og Danir
geta ef til vill hagnýtt sér markaðinn, cn
við getum það fvimælalaust ekki um ófyrir-
sjáanlega framtíð,- -vcgna framleiðslukostnað-
arins fyrst og fremst, en þar er okkur eina
nm að saka, en ekki Brctann.
Hlikið vandamái
og ÞJóðvilJinno
Anno 1946 fimmtudaginn
15. ágúst. kom Þjóðviljinn
út að vanda, og flutti leiðara
um þá nauðsyn, að þjóðin
spari nú sem mest gjaldeyr-
inn.
Einnig var í þessu sama
hlaði löng grein eftir einn
mesta fjármálaspeking
kommúnista Jónas Ilaralz.
Spekingurinn fjölvrðir þar
um, hveisu ört gangi á hinar
erlendu innstæður bankanna,
og telur að þær verði að
piestu uppéttnar á næsta ári.
Nú verði að fara varlega, því
afurðaverðið geti lækkað,
sildin brugðist, og fiskiveiðar
muni minnka hlutfallslega,
þegar innlendum og erlend-
um fiskiskipum fjölgar hér
við land.
„Ja, nú gerðir þú mig lang-
skurðarmát, maddama góð“.
Ef Þjóðviljanum þykir þetta
ekki nógu fínnt tekið lil orða,
þá vil eg upplýsa liann um,
að Jón Ilreggviðsson sagði
þetta við fína maddömu í
Kaupinhafn, og mun hann ])á
ekki gefa inér þetla að sök.
Eg varð nefnilega hissa
þegar eg sá, að Þjóðvilja-
mennirnir eru allt í einu farn-
ir að hugsa, og mestur hluti
þjóðarinnai’ verður sjálfsagt
forviða á þessu.
Ef til vill getur svo farið,
að Þjóðviljinn og Jónas Ilar-
alz finni það út, að dýrtíðin í
landinu, komi til með að hafa
vond áhrif á atvinnuvegina,
og slikt hafi aftur slæm á-
hrif á greiðslujöfnuðinn.
En þefta er líldega heldur
mikil bjartsýni. Þjóðviljinn
I IiætLir sér tæplega svona
langt út af^sinni línu, enda
má liann það ekki. Honum
veitir hvort sem er ekki af
öllú blaðinu, í svivirðilegar
rógsgreinar um Bandarikin
og Bretland, lygar um her-
stöðvamálið, og svo hefir
haun bætt við sig nýlega
Gyðíngaofsóknum, eins og
Göbbels sálugi. Einnig þurfa
langa-langhundar eftir Björn
Franzon um sósíalistiskt
lýðræði, -— rctlara sagt ein-
ræði, — silt pláss.
Annars væri það rétt af
Þjóðviljanum, að gefa sér
nokkurn tíma, til að athuga
sinn þátt í hinum geysilega
vcxli dýrtíðarinnar nú und-
anfarið. Ef þéir liugsa rök-
rétt, ])á hljóta þeir að komast
að þeirri niðurstöðu, að lát-
lausar hækkanir á grunn-
kaupi Jijá öllum launastétt-
um, eiga stærstan þátt í að
skapa hina óviðráðanlegu
dýrlið, svo engu er líkara, en
þeir sem framleiðslu stunda,
séu að spila ,.Lander“ eða
eitthvert likt spil. Ef góð s])il
koma á hendina mokafli
verður af síld eða fiski, þá
ber útgerðin sig, meðan þetta
háa verðlag helzt, annars
ekki.
Eg gætnir mertn koma
fram með lillögur til trvgg-
ingar atvinnuvegunum, svo
sem nýjan vísitölugrundvöll,
þar sem tekið er tillit til af-
komu atvinnuveganna, ])á
heitir það árás á launastéttina
samkvæmt áliti formanns
Dagsbrúnar.
En mér er spurn. Hvernig
verður hægt að lialda
greiðslujöfnuði landsins í
jafnyægi, ef atvinnuvegirnir
verða reknir með tapi, eða er
ekki hætta á þvi, með því
verðlagi (dýrtíð) sem nú er,
ef spá Jónasar Ilaralz rætisl
um síldarleysi, fiskirýinun
og verðfall gjaldeyrisvar-
anna ?
Þetta viðfangsefni þolir
ekki langa bið. Það verður að
færa niður dýrtíðina, svo at-
vinnuvegirnir geli starfað og
svarað kostnaði. Hin nýju
dýru framleiðslutæki þurfa
að geta borið sig, og lækkað
eitthvað í verði, svo fólkið í
landinu liafi trygga atvinnu
við þau. Eg Iiefi ekki trú á
því að rétt sé „að lifa stutt og
lifa vel“. Eftirkomendur
okkar eiga heimtingu á því,
áð við lifum ekki dýrara lífi
en svo, að við eyðum ekki
meira en aflað er.
Þjóðin i licild mun mjög
bráðlega þurfa að sýna mann-
dóni og þegnskap í þessu
mikla vandamáli, sem á na'st-
unni verður raunverulega
okkar mesta frelsismál.
M. G.
magfifi fyrii*
!§iatfi5árl4ról4.
Skagfirðingai’ eru nú aö
byrja virkjun Gönguskarðs-
ár, samkvæmt hinum nýju
ralorkulögum.
Undanfarin ár heíir borið
mjög á tilfinnanlegum raf-
magnsskorti á Sauðárkróki,
en þegar hin nýja virkjun
verður fúllgerð, verður ekki
aðeins bætt úr þeim skorli,
heldur ælti það og að geta
orðið til þess, að nokkur iðn-
aður gæti risið upp á staðn-
um. Sveitunum er einnig
ætlað að fá rafmagn frá veit-
unni.
U.So útvarpar
tli PJóllverJa
frá
Bandaríkjamenn hafa á-
kveðið að koma upp útvarps
slöð í Berlín, er eingöngu út-
varpi lil íbúa Þýzkalands.
Flestar úlvarpsstöðvar
Þýzkalands hafa legið niðri
síðan stríðinu lauk, en marg-
ar eru nú að rcisa við aftur.
Eftirlit er ennþá haft með
þeim og þeim stjórnað af
hernámsstjórnunum.
IJergmáli hefir borizt. bréf frá Sigurði Sveins-
svni garðyrkjuráðunaut. Hafði prentvilla slæðst
inn í viðtal við hann um trjárækt og óskar
hann eftir því að það verði leiðrétt. f grein-
inni stóð „ og láta þær (fræplönturnar) vera
í algerum dvala fyrsta veturinn áður en þeim er
plantað í garðana, en á að vera: Fræplönturnar
cru látnar vera í algerum dvala veturinn áður
en þeim er plantað í uppeldisbeð í garðinum.
Ennfremur vil eg nota tækifærið um leið og
útúskýra mál þetta. nánar en gert var í þriðju-
dagsblaðinu.
Vexti plantna flýtt.
Eg álít, að margar tré- og rnnnategundir megi
með góðum árangri ala upp í gróðurhúsi fyrsta
eða fyrstu árin eftir því, sem við á f hverju til-
feili (eftir teg.) og flýta þannig vexti plantn-
anna til mikilla muna fram yfir það, sem nú
tíðkast þar sem plönturnar eru nú aldar upp ým-
ist í opnum beðum eða reitum með hessiandúk
5’fir, meðan fræið er að spíra og koma vel upp,
eða sólreitum, sem vitanlega eru skyggðir eftir
því, setn með þarf til að hatda sem jöfnustum
raka í moldinni meðan fræið er að spira.
Kosturimi við gróðurhús.
Kosturinn við uppeldi í gróðurhúsum fram
yfir þcssar aðferðir er að t. d. birkihríslan get-
ur allt að þrefaldað vöxt sinn, þegar á einu ári
í óupphituðu eða nærri því óupphituðu gróður-
húsi, miðað við hinar aðferðirnar. Gott er að
geta liaft nokkurn hita í húsinu meðan fræið
er að spíra og koma vel upp i beðunum. Svipað
er nteð revni o. fl. tré. Hjá trjátegundunum, sem
mjög auðvett er að fjölga með græðlingum eins
og t. d. víðir og runnum, t. d. ribsi, stikkilberja-
og sótberjarunnum, verður. árangurinn af upp-
I cldi í óupphituðu gróðurhúsi fyrsta árið þó
enn betri. Sjá verður fyrir því, að nægilega mik-
ið af gluggum sé á þessum gróðurhúsum svo hit-
inn verði ekki of mikill, er heitt er í veðri. Vet-
urinn áður en plönturnar ern gróðursettar í
garða, er enginn hiti hal'ður í húsinu og plönt-
Urnar gróðursettar meðan þær eru enn í vetrar-
dvala eða eins snemma og hægt er vegna frosta.
Trjárækt þarf aS aukast:.
Trjárækt þarf að margfaldast á næstu árum,
vanda þarf meir undirbúning fyrir grúðursetn-
ingu trjánna almennt en nú er og umhirðu alla,
því fátt er eins. fallegt og vel hirtúr og þrótt-
mikill trjágróður, áuk þess sem hann veitir öll-
um lágvaxnari gróðri mikið skjól. Ættum við
að hafa aðrar þjóðir til fyrirmyndar hvað við-
fcemur gróðursetningu trjáa til skjóls og gróður-
setja margar samliggjandi raðir af trjám, þar
sem það á við t. d. bar sem um stóran garð er
að ræða og mun það aufca til mikilla muna
fegurðarútlit garðanna.
Veljið réítar íegundir.
Þýðingarmikið atriði við trjáræktina, er að
velja réttar írjátegundir eftir bví, sem bezt
hentar á hverjum stað, því kröfur trjátegund-
anna tit rrektunarskiiyrða eru misjafnar. Eng-
um efa er það bundið, að birkið er sú trjáteg-
und, sem við eigum að rækta langsamlega mest
af. Þessi trjátegund er fyrir mörgum manns-
öidrum búin að sanna, hversu mikla yfirburði
hún hefir fram yfir annan trjágróður hér á
Iandi, þegar um mismunandi og léleg ræktunar-
skilvrði hefir verið að.,ræða.
Lekaorð.
Víðirinn er að vísu álíka harðgerð trjátegund,
en fleiri munu þó kjósa að hafa birkitré í garði
sinum. Ao telja upp allar helztu trjá- og runna-
tegundir sem hér hafa verið ræktaðar og jafn-
framt lýsa kostum þeirra og göllum, ef svo
mætti að órði komast, t. d. næmleika fyrir sjúk-
dómum, ennfremur jarðvegs og loftslagskröfuni
þcirra o. s. frv. væri alltof langt mál í eina
stutta blaðagrein.“