Vísir - 18.09.1946, Blaðsíða 2

V I S I R
Miðvikudagirin 18. september 1946
HER S T E I N N,; P A L S S D N
I tékknesku landamærahéraði.
laínskjótt og komið er ínn
fyrir landamæri Tékkó-
slóyakíu írá Þýzkalandi,
má sjá að komið er úr sigr-
uðu landi í land þjóðar,
sem telst meðal sigurveg-
aranna.
Bréýtingin, f.em á verður,
er svo mikil og gerist svo
skjótt, að maður þyrfti vart
að eiga við landamæraverði
til ]>ess að geta gert sér Ijóst,
að komið er til annars lands.
Allt er með öðrum brag, þeg-
ar komið er inn í Tékkósló-
vakíu frá Þýzl-alandi, fólkið
er betur klætt, það er enginn
lumgursvipur á því, eins og
í Þýzkalaudi og jafnvel bús-
dýrin eru feitari og fallegrl
Fljót afgreiðsla.
Við komum að landamær-
unum hjá Rozvadove —
Rosshaupt á þýzku — á leið-
inni frá Nurnberg til Prag -
um Pilsen, — þegár degi var
tekið að balla. Tveir korn-
ungir amerískir hcrmenn
gættu landamæranna Þýzka-
landsmegin ásamt Þjóðverja,
einum. Þeir litu á skilríki
okkar og hleyplu okkur svo
í gegn orðalaust. Við tékk-
nesku stöðina stóðu um 30
vörubílar, sem Tékkar voru
að'fá frá UNRRA. Það var
leitað vandlega í þeim öllum
og við óttuðumst, að af þessu
yrðu meiri háttar töf.
En betur fór en á horfðist,
því okkur var hleypt fram-
hjá bílunum, skilríki og
yegabréf stimpluð og siðan
máttum við haida leiðar okk-
ar. Engin leit gerð að smygl-
varningi og við brunuðum á-
leiðis til Prag — eða „smér
Praha", eins og stóð á skilt-
unum meðfram veginum.
Nýr húsbóndi.
Um tveim kílómetrum fyr-
ir innan landamærin ókum
við inn í þorp. Klukkan var
um sex, við höfðum hvorki
fengið vott né þurrt frá því
uih hádegi í Niirnberg, svo
að menn langaði til að fá að
reyna einn „pilsner", þenna
tékkneska drykk sem Jengi
hefir verið beimsfrægur. Við
komum auga á veitingahús
— hostinee og setlumst
þar inn.
Ungur maður bar okkur
pilsner i flöskum en sagði,
að þetta væri nú ekki rétt
góður mjöður, styrkleikinn
væri lítill, því að það mætti
ekki hafa hann mjög sterkan.
skömmtun væri á hráefnum.
Hann sagði lika, að hann
hefði tekið við veitingahús-
inu fyrir liálfum mánuði, þvi
að fram að þeim tíma hefði
Þjóðverji átt það, en nú hefði
hann verið fluttur úr landi.
1 Súdetalandi.
Vi# erum nef niléga í Súd-
etalandi, landræmunni, sem
liggur meðf'ram miklum
hluta lékknesku landamær-
anna og Hitler fékk á Mimc-
henari'undinum fræga, áður
en hann gleypti allt land
Tékka og Slóvaka. Og þarna
á fyrstu minútunum, scm við
erum i Tékkoslóvakiu, kynn-
umst við einu þeirrá vanda-
mála, sem stríðið hef'ir skap-
að lýðveldinu, sem til varð
upprunalega eftir heimsstyrj-
öldinni fyrri. Tékkóslóvakar
vilja neí'nilega ekki hafa
Þjóðverja innan landamæra
sinna. Þeir viðurkenna að
visu, að duglegt og gott fólk
hafi verið meðal Súdeta, cn
segja jafnframl, að ekki sé_
hægt að hafa þá innan landa-
mæranna, þar sem geti gerzt
svikarar á ný eins og 1938.
Hvítu
armböndin.
Þessum þjóðl'lutningum er
á engan bátt lokið og enn eru
tnargir Þjóðverjar í Súdeta-
hérunuðum, þótt þeim hal'i
fækkað' jat'nt og þétt síðasta
árið og Tékkum í'jölgað þar
jafnframt. Það er alltat' hægt
að þekkja Þjóðvcrjana úr.
Þeir eru skyldaðir til' að bera
hvítanborða umannan hand-
legginn — konur sem karlar,
ungir sem gamlir. Þeir eru
líka verr til fara en Tékkarn-
ir og þeir munu fá minna að
eta en aðrir landsmenn.
Reknir eftir
uppskeruna.
Fjölmargir Þjóðverjar eru
enn út um sveitirnar í Súd-
etahéruðunum. Það er hægt
að sjá þá við vinnu á ökrun-
um þar. Þetta fólk fær ekki
að fara strax, þótt það vildi.
Það fær ekki að fara eða er
ekki rekið úr landi, fyrr en
öllum uppskerustörfum er
Jokið. Það er skortur á vinnu-
at'li af ýmsum orsökum og
ein leiðin til þess að vinna
bug á honum er að notast við
Þjóðverjana. Þegar uppsker-
unni er lokið, verða þeir
fluttir yfir Jandmærin, þar
sem bandamenn taka við
þeim og reyra að koma þcim
einlivcrnveginn fyrir.
í Karlovy Vary.
Súdcla-Þjóðverjarnir cru
auðvitað víðar en í sveitum.
Stærsta borg Súdctalands-
ins, sem við komum í, var
Karlsbad. Hún cr ekki fram-
ar nefnd Karlsbad í Tékkó-
slóv.akíu, þyí að hún heitir
á tékknesku Karlovy Vary
og ferðamanninum er réttara
að bregða ekki fyrir sig þýzJv-
unni að fyrra bragði. 1 stríðs-
lokin voru hlutföllin milli
Þjóðverja og Tékka í borg-
inni eins og 16 á móti 7. Nú
er orðin þessi breyting á, að
Þjóðverjum hefir fækkað um
helmirig, en Tékkum fjölgað
ura rúman helming.
Við gatnagerð.
Við' höfðum nokkurra
klukkustunda viðdvöií Karl-
ovy Vary og héldum okkur
mest í miðri borginni. Þar
var á einum stað unnið að
viðgerð á götu, og voru
flestir verkamannanna gaml-
ir menn með hvítan borða
um annan handlegginn. Við
sáum fleiri Þjóðverja, og það
var sameiginlegt með þeim
öllum, að þeir unnu líkam-
lega vinnu og heldur sóða-
lega.
Fluttir til
Ruhr.
Talsverður námugröftur er
víða í Súdetahéruðunum og
þó að Tékkar mundu vel
geta notað þýzku námumenn-
ina vilja þeir ekki gera það.
Þeir vilja koma þeim út úr
landinu, svo að þeir þurfi
ekki að hafa neinar áhyggjur
af þeim framar. Nú er hins-
vegar skortur námumanna í
Rulir, svo að Bretar buðust
til að taka nokkur þúsund
námamanna frá Tékkósló-
vakíu í vinnu þar. Um fimm-
tán þúsund manns verða
fluttir þangað í haust og
ætía Bretar að byggja yfir
þá skála, því að með öðru
rqóti mundu þeir ekki geta
fengið þak yí'ir höfuðið.
Tékkar.
Eins og að ofan segir, er
mikill munur á Tékkum og
Þjóðverjum í Tékkóslóvakíu.
Tékkar eiga að vísu við örð-
ugleika að striða, en þeir eiga
þó landið og ráða sér sjálf-
ir — að svo miklu leyti, sem
nokkur getur ráðið sér sjálf-
ur nú á tímum — en Þjóð-
verjinn sér ekki fram á neitt
nema neyðina um langa
framtíð. Tékkinn er hraust-
legur og hann er allajafna
vel til fara, stúlkurnar í alla
vega litum kjólum eins og
hcr heima, málaðar og snyrt-
ar, eins og aldrei hafi verið
stríð eða hernám i landinu.
En Þjóðverjinn er eins og
landshornamaður.
Verzlanir
fullar.
Þegar maður sér hverja
vcrzlunina af annari fulla af
hvers konar varningi, þá
undrast maður, þvi að ekki
er nema rúmt ár liðið frá
því að stríðinu lauk og með
því meira en sex ára hernámi
landsins. Pað hefir lika orðið
mikil breyting á frá því að
Þjóðverjar gáfust upp. Tékk-
neskur blaðamaður, sem ver-
ið hafði erlendis frá því 1939
og kom heim rétt eftir upp-
gjöfina, sagði einum okkar,
að þegar hann hefði komið
heim, hefði ekki verið glæsi-
legt um að litast, því að bók-
staflega ekkert var til af vör-
um í landinu.
Litlar
skemmdir.
En það varð Tékkum til
happs, að skemmdir urðu
hverfandi litlar í landi þeirra.
Borgirnar sluppu að heita má
alveg við lof'tárásir, bardagar
voru hvergi eins harðir og í
löndunum í kring, því að
Þjóðverjar voru á heljar-
þröminni, þegar leikurinn
barst loks inn í Tékkósló-
vakíu og þvi var hægt að
byrja viðreisnina nærri þeg-
ar í stað. Við sáum ekki liema
eitt eða tvö hús í Prag, sem
enn báru menjar eftir stríð-
ið. Og þegar Þjóðverjar
voru farnir og ekki þurfti
framar að fara" eftir fyrir-
mælum þeirra í framleiðsl-
unni, þá var byrjað að fram-
leiða allan þann varning, sem
þjóðina skorti, bæði handa
sjálfri sér og til að skipta við
aðrar þjóðir.
Matvara er
skömmtuð.
Matvara er skönmrtuð, eins
og gefur að skilja og menn
verða að hafa skönuntunar-
seðla viðbúna, þegar borðað
er í veitingahúsum. En
sé kjötskammturinn búinn,
því að nokkurra daga kjöt-
skammtur hverfur ofan í Is-
lending í því sem næst einum
munnbita, þá gerir það ekk-
ert til. Þjónninn kemur með
kjöt handa gestinum, ef hann
lætur i ljós ákveðna ósk um
það og málsverðurinn kostar
nokkurum krónum meira —
nokkurum tékkneskum krón-
um — og sú tékkneska gildir
aðeins þrettán íslenzka aura.
Eins og vin
í eyðimörk.
Þegar menn hafa ferðazt
dögum saman um Þýzkaland
og ekki haf t annað fyrir aug-
unum en eymd, rústir og ves-
öld, þá er heimsókn í Tékkó-
slóvakíu eins og að koma í
vin eftir langa eyðimerkur-
ferð. Þarna — í miðri eyði-
mörkinni, sem Mið-Evrópa er
nú — er land og þjóð, sem
geta boðið upp á flest af því,
sem þeir eiga að venjast, er
holskefla styrjaldarinnar hef-
ir ekki fært i kaf með öllu —
og meira af sumu. Svipur
fólksins ber þess vitni, að það
unir vel hag sínum og jafnvel
landslagið virðist bera merki
þess, að íbúarnir hafi fengið
frelsi sitt eftir mörg og löng
þrengingaár og kunni að
færa sér það í nyt.
Eggert Claessen
Gústaf A. Sveinsson
hæstaréttarlögmenn
Oddfellowhúsið. Sími 1171
Allskonar lögfræðistörf.
Ensk
ullarkjólaefni
VERZL
im
- þrióiunaur þiáóarinnar -
(eóa daqleqa þaó iein
auglúit er L W M k9 M
SlíH^ut et
blailauA maht
^J\aitpió UÍáil
ASKRIFTARSIMI
ER I66Ö
UNGLINGA
vantar til að bera blaðið til kaupenda um
RAUÐARÁRHOLT
Talið strax við afgreiðslu blaðsins. Sími 1660.
S0U.HÍ MHfí víswn