Vísir - 12.10.1946, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Laugardaginn 12. október 1946
Kringlan eða höfnin. Auöa svœðið, fremst á myndinni til vinstri (á milli krossanna) er
„hættusvæðið“, þar sem snjó- og krapaflóð eyddu þeirri byggð, sem risið hafði utan um dansk-
ar verzlanir eftir miðja síðastliðna öld, og aldrei hefir verið þar byggð síðan.
A þessari mynd sést vel lögun hafnarinnar, en galla á myndamóti er um að kenna, að höfn-
in virðist opnari en hún raunverulega er. Fjallgarðurinn á vinstri hönd (norðan fjarðarins),
virðist á myndinni vera endasleppur, áður en yzta tá Strandartinds (á hægri hönd og sunn-
an fjarðarins) nær að loka sýn út fjörðinn. Móða hefir verið á frummyndinni, sem mynda-
mótið var gert eftir, og þá skelltur halinn af Brimnesfjallinu, og er engu líkt, þó að myndin
sé annars góð, það sem liún nær.
EB BREEÐ ME.:
TIL BERNSKUSTDÐVANNA:
Fjjörðurinn tninn er
setn íerðutn.
©
Margir eru þeir dásamlega
fagrir, firöirnir, sem kögra
strendur ísiands, eins og all-
ir vita. Ekki geta menn þó
orðið á éitt sáttir um það,
fremur en annað, hver
fjörðurinn sé fegurstur. Það
er undur skiljanlegt. Iiverj-
um þykir sinn fugl fagur,
sinn fjörður allra fjarða feg-
urstur. Og þegar leiíað er úr-
skurðar aðkomumanna, þá
eru þeir ekki heldur sam-'
mála. Sumir halda því fram,
að Éyjáfjörður sé fegurstur
allra íslenzkra fjarða. Aðrir
iialda fram Dýrafirði o. s. ■
frv. Báðir eru þessir firðir
fagrir, Iivor á sína vísu.
En nú spyr eg: Hafið þið
séð Seyðisfjörð?
Nei. — Það er lóðið. Þið ^
hafið ekki séð fjörðinn
minn, nema þá ef til vill rétt
i svip, — af skipi, við ein-1
Iiverja hafskipabryggjuna j
þar, en þær eru flestar við
bringunni. En svo er hann
hnakkakertur, að ekki sér,
neðan að, nema rétt á geir-
vörlurnar á honum. Til þess
að fá að sjá hausinn á lionum,
eða hæsta tindinn, verða
menn að gera svo vel, að
kifra upp í háfjall eða fara
fljúgandi. Og ekki er trútt
um, að af honum liafi stafað
mikil ógn. En nú vita menn
um geðslag hans og háttalag
og Iiaga sér samkvæmt því.
Og hvaða fjall er svo fegurra
en Bjólfur, á okkar fagra
landi. — Mér er spurn?
Þessir tveir kumpánar,
Bjólfur og Strandartindur,
eru svo sem ferlegir, óunnir
gimsteinar, í stórhrotinni og
dásamlega fagurri umgerð,
utan um tröllslega stóran
kringlumyndaðan spegil. Og
þessi spegill er höfnin, -
tvímælalaust bezta höfnin á
landinu af náttúrunni gerð.
Því að þegar inn er komið i
hana, er hún lokuð, svo að
rætur Strandartinds, sem
hreykir sér þar uppi yfir, hár
og I)rattur og ógnandi. Og
margir liafa slíkir gestir látið
svo um mælt, að Ijótt væri á
Seyðisfirði og ömurlegt um
að litast þar, — og svo
þröngt á milli fjallanna, að
þeim hefði fundizt sér verða
þungt um andardrátt. Þvi að
auðvitað trjónar Bjólfur
hinumegin hafnarinnar,
teygir úr sér upp i þrjú þús-
und feta hæð og breiðir úr
„hvergi sjást dyrnar á“, og
lygn er hún að jafnaði eins
og fjallavatn, og flöturinn
þá sem skyggður spegill. Og
hún er kölluð Kringla.
Eg vil láta laka Seyðis-
fjörð upp í tölu dýrlinganna,
þ. e. skipa honum þar sess,
sem honum ber, með feg-
urstu fjörðum landsins. En
nú hefir svo verið um sinn,
að engu er líkara, cn að Seyð-
isfjörður sé gleymdur. En
Seyðfirðingar sjálfir eru
menn yfirlætislausir, — gera
lítið til þess að láta bera á
sér, þó að enn séu hér unnin
afreksverk, sem þykja myndi
annarsstaðar saga til næsta
bæjar, — og glotta hara góð-
látlega að grobhinu í frænd-
um sínum og nágrönnum.
Ferðalöngum er lítill kost-
ur gefinn á að lilast hér um.
Svo er fyrir að þakka þeim,
sem ráða ferðum skipa og
annara faratækja. Tæplega
fást íslenzku fugvélarnar til
að lenda hér, nema þegar
þær geta ekki lent á öðrum
fjörðum hér eystra. Um þetta
er nærtækt dæmi: Síðari
hluta nóvemher-mánaðar
átti Catalina-flugbáturinn
að lenda á Norðfirði og
Reyðarfirði, en auðvitað
ekki á Seyðisfirði, — en hér
var þá stáss-veður. Tvívegis
var reynt, en þótti ekki til-
tækilega að lenda á hinum
tilteknu forgangsstöðum.
Flugmaðurinn reyndi þá í
þriðja sinn og fór allt á sömu
leið sem fyrr um forgangs-
slaðina. Leitaði hann þá til
Seyðisfjarðar, og mun hafa
hugsað sem svo, að þá væri
fullreynt, er hann hefði flog-
ið yfir Seyðisfjörð líka. En
þegar þangað kom, blasti við
i honum spegilslétt Kringlan.
Renndi hann sér þar niður
og lenti með prýði.
Drýldnir eru þeir nágrann-
arnir eftir sem áður og hafa
ekki símað fregn um þetta
atvik, hvorki til Útvarps né
hlaða, svo eg viti, en tina þó
til og síma um það sem ó-
merkilegra er.
Seyðfirðingum ])ótti þetta
tæplega í frásögur færandi,
því að þeir vita, að erlendum
flugmönnum hefir þótt gott
að lenda hér.
„En öðru vísi mér áður
!brá.“ Þegar eg var strákur
liér, þurftu Seyðfirðingar
ekkert að eiga undir dutl-
ungum ráðamanna í Reykja-
vik né naglaskap nágranna
sinna. Þá voru héðan lagðar
til samgöngur við önnur
lönd og hér voru skipakom-
ur tíðari, en menn höfðu af
að segja á öðrum liöfnum
landsins og jafnvel liöfuð-
staðnum. Héðan komu þá t.
d. oft nýjustu fréttirnar frá
útlöndum til höfuðstaðarins,
meðal annars af gangi Búa-
stríðsins, sem hér á landi
var fylgt af miklum áliuga.
Og héðan voru lagðar lil
styrklausar strandferðir með
flutning og farþega.
Enn er fjörðurinn „fagur
sem forðum“, enn eru hér
ótæmandi möguleikar fvrir
dáðríka athafnamenn og enn
er Kringlan, sama ágætis
höfnin, sem Bjólfur og aðrir
Iiinir fyrri landnámsmenn
dáðu og eins hiriir siðari,
þeir sem hér námu land af
nýju á átjándu öld og reistu
byggð. En Seyðisfjörður er
ckki smáfríður. Það eru ekki
heldur mjúku línurnar, sem
lielzt halda uppi fcgurð ís-
lenzkrar náttúru, heldur er
það oftast og jafnvel miklu
fremur hrikaleikinn, hátign-
in og hreinleikinn, — og svo
að sjálfsögðu litirnir. Og ef
við leitum til listamannanna
okkar, benda þeir okkur
einmitt á þetta, þráfaldlega.
Það ætti að nægja, að nefna
Kjarval. Eru ekki einmitt
allra fegurstu myndirnar
hans af lirikalegri náttúru,
— stórbrotinni fegurð? En
hans glögga listamannsauga
sér venjulega í mótívum sin-
uxn meix-a en þetta, sem við
liversdags-mennirnir sjáum
ef til vill líka við fyrstu sýn,
því að liann skyggnist dýpi’a
en við. Og svo leikur hann
sér að þvi, að tjá það allt í
myndinni, sem hann er að
mála. Hann sér ef til vill í
hrjóstrugu og hrikalegu
landslagi svo dásamlega feg-
urð, að hann nýtur hvorki
svefns né matar, fyrr en hann
hefir lokið að mála af þvi
mynd, sem honum hkar. En
þegar svo til hans kemur
gestui’, sem sér málverkið og
lætur sér fátt um finnast, þvi
að liann sér máske ekki ann-
að, en klungur og kletta og
segir við Kjarval: „Hvers-
vegna ertu að mála þetta
grjót, Kjarval?“ — þá er sá
frumlegi listamaður vís til
að láta sér á sarna standa um
skilning gestsins og segja:
„Vertu ekki að þi-eyta þig á
að horfa á það, góði.“----------
Gréstirium dettur þá ef til vill
í hug, að nú húi Ivjai’val yfir
einhvei’jum hrellum og sé að
gcra gys að sét irinvörtis,
fyrir lieimsku, — og fer að
einhlína á myndina. Þá er
elcki ólíldegt, að hann verði
sjáandi, — að þá opnist fyr-
ir honum sú löfi’a-fegurð,
dýpt, mýkt og hlýja, sem
vakti fvrir Kjarval að túlka.
Og ])á er ekkert líklegra, en
að Kjarval hlægi hátt og
segi: „Jæja, góði. — Þú ert
ekki eins heimskur og eg
hé!t.“
Það er nokkuð svipað um
Seyðisfjöi’ð. Gesturinn, sem
sér hann aðeins i svip, segir:
„Ilvað er svo senx fallegt að
sjá hérna? Hér eru bara
hrjóstrug fjöll og hrikaleg
— nú, og svo er svo þröngt á
milli þeirra, að eg næ ekki
andanum.“ Seyðfirðingur-
inn, sem heyrir þetta, lætur
sér þó ekki til hugar korna,
að segja eins og Kjai’val:
„Vertu þá ekki að þreyta þig
á að horfa á þetta, góði.“
Hann er nefnilega allra
manna gestrisnastur, og lxann
er vís til, þó að liann liafi
aldrei séð þig fyrr, að hjóða
þér — fyrst heim til sin upp
á kaffi og ósvikið þiiggja
stjörnu koníak, en nú er það
sennilega Svartidauði —• en
síðan fer liann mcð þig upp
í Sölvabotna (sunnan fjarð-
aiins) eða upp í Kálfabotna
(hinumegin), en svo er nefnd
skál ein, uppi undir tindum
Bjólfs, þar sem myndazt
hafði hengjan er olli liinu
ægilega snjóflóði, fyrir 60
árum, sem svo að segja gjör-
leyddi hyggðinni, sem þá var
risin norðan fjarðarins og
varð að bana fjölda fólks. —
Og nú seg'ir Seyðfirðingurinn
við þig: „Hvernig lízt þér á
fjörðinn minn. liéðan að
sjá?“ Það er einnig hugsan-
legt, jafnvel þó að það sé um
þetta leyti árs, (í desember)
að fært sé upp á Fjarðai’lieiði,
og farið verði með þig í bif-
reið upp á Stafi, — og ]xér
sýnt ofan í fjörðinn þaðan.
Frh. á 7. síðu.
Önnur mynd af „Kringtunni" og kaupstaðnum, eins og hann
er i dag, eða þvi sem næst. Hír sést næst Fjarðaralda og ber
mest á kirkjunni, sem ekki var til, þegar ég ólst hér upp. Og nú
eru rústir einar, svo að segja, þið sem er á vinstri hönd við kirkj-
una. I>ar voru um langan atdur merkust og notalegust heimili í
bernsku minni. í þeirra stað eru nú braggar eftir Bretann og
braggarústir.
Á þessari mynd sér aðeins bringuna á Bjólfi og byggðina á
Seyðisfjarðarkaupstað, eins og hún hefir verið nær óbrej’tt frá
þvi um aldamót, — og er það þó ekki með öllu rétt, því að síð-
an hafa verið byggð mörg hús meðfram veginum, sem liggur nið-
ur yfir brúna yfir Fjarðará og út á Búðareyri, eða lengst til
vinstri handar á myndinni. — En Búðareyri er svo húsaþyrp-
íngin, sem er frernst á myndinni. .. . ■?*«