Vísir - 12.10.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Laugardaginn 12. október 1940
D A G B L A Ð
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VISIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1668 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Bernarsamþykktin
Mokkrir rithöfundar á Norðurlöndum hafa
** gert allmikinn gust út af því, að verk
þeirra hafa verið tekin til þýðlngar hér á
landi, án ])ess að þeir hafi verið um spurðir,
hvað þá að nokkur grgiðsla kæmi fyrir. Is-
Jand er ekki aðili að Bernarsamþykktinni,'
sem tryggir rithöfundum fuílan rétt, og í
skjóli þess telja sumir útgefendur sér heimilf,
að taka verk erlendra höfunda til þýðinga,
og þannig gæti erlendir menn einnfg leikið
íslenzka höfunda, án þess að gert vrði við.
Þetta er vitanlega fráleilt og í fullu ósam-
ræmi við alla siðsemi i skiptum manna eða
þjóða í milli. Á þessu verður breyting að
verða, og má vænta þess, að það Alþingi,
sem nú situr, taki má'Iið til meðferðar og
endanlegrar lausnar, þannig að Island gangi
að alþjóðasamþykktum varðandi rélt rithöf-
nndanna.
Ymsir telja ,að okkur sé um megn, að
greiða )>au ritlaun, sem erlendir höfundar
kunna að krefjast. Þetta er ósennilegt. Biðji
menn um leyfi til þýðinga á verkum erlendra
rithöfunda, hljóta ritlaun að miðast við bóka-
markaðinn. Þannig að annaðhvort fái liöf-
undurinn lága umsamda greiðslu í eitt skipti
fyrir öll, eða ])á að hann njóli launa með
umsömdum hundraðshluta al' hverri seldri
bók. Er engin ástæða til að ætla að slíkar
greiðslur reynist útgcfendum um megn, en
miklu líklegra er að Jreir græði óbeinlínis á
])ví að gera vel við rithöfundana. Þjóðinni
cr nolckur trygging í því, að erlendir rithöf-
undar njóti hér jafnrétlis á við innlenda, með
])ví að ósennilegt er að útgefendur leggi |>á
A’innu og fé í margt ruslið, sam sézt hefur
á bókamarkaðinum alit ti! J)essa. Almenn-
ingur hefur enga tryggingu fyrir gæðum
l)óka Jæirra, sem að honum eru réttar, en
miklu líklegra er ])æi- oinar bækur verði tekn-
«r lil J)ýðingar, sem eitthvert gildi hafa, ef
útgefendur verða að greiða höfundum þókn-
mi fyrir verk Jæirra. I áugum annarra þjóða
vr ]>að fullkomið siðleysi, að taka bækur lil
útgáfu, án þess að fá lil J)ess leyfi höfunda,
eða greiða þeim fyrir.
Jladdir hafa verið uppi um, að Jætta kunni
<að reynast blöðunui* útgjaldasamt. Litlar
líkur eru fyrir því, enda munu flest blöðin
búa við sæmilegan hag og vera þess fyllilegá
um komin að greiða fyrir efni J)að, sem Jiau
birta, sé J)að á annað borð einhvers virði.
Blöðin munu fyrir sitt lcyti sízt haí'a á móti
því, að Island gerist aðili að Bernarsamjiykkt-
inni, og þau munu með glöðu geði taka á
sig J)ær byrgðar, sem af ])essu lcann að leiða
fyrir þau. Vænta má hins sama af hálfu út-
gefenda. Fvrir islcnzkíi rithöfunda, sem marg-
ir hverjir hafa getið sér frtegð með ýmsum
þjóðum, getur Jietta liaft mikla fjárhagslega
þýðingu. Eins og sakir standa nijóía þessir
menn engrar verndar, cn lifa hinsvegar í
skjóli þeirrar siðmenningar annarra þjóða,
að fá greiðslur fyrir verk sín, í svipuðum
mæl* og aðrir liöfundar. Hvernig sem á mál
þctta er Ikið, verður það eitt upp á teningn-
um, að okkur sé ekki annað samboðið, en
«ð haga okkur svo, sem aðrar þjóðir gera og
sér Alþingi vafalaust són?a þjóðarinnar í
þessu.
Biskap og prélastar senda
| II Sj a ■ *
pjoðmni avarp.
Biskup íslands boöaði til
prófastafundar i Reykjavík
dagana 8.—10. október s.l.
lil þess að ræða um kirkju-
og menningarmál.
Sátu fund J)ennan 1(5 pró-
fastar víðsvegar af landinu.
FundUrinn stóð yfir í þrjá
daga. Voru mörg mál rædd,
og mikill áhugi og eining
ríkjandi á l'undinum.
Prófastarnir sajnþykklu
i einu liljóði og undirriluðu
svohljóðandi ávarp til þjóð-
arinnar:
„Prófastar landsins, sam-
ankomnir í Reykjavík, und-
ir forsæti biskups, liafa rættj
sameiginlega kristilegt og
menningarlegt ástand þjóð-
arinwar og komið sér saman
um eftirfarandi ávarp:
Vér teljum, að yfir J)jóð
vora gangi nú mjög varhuga-
verðir tímar í andlegú, sið-
ferðilegu og menningarlegu
tilliti.
Vér íslendingar förum ekki
varhluta af þeim afleiðing-
um styrjaldarinnar, sem
hættulegastar munu revn-
ast þjóðunum, stefnu- og
sinnuleysi í andlegum efn-
um, losi í siðum og rótleysi
og upplausn í menningar-
legum störfum. Sú tröðkun
á öllum menningar- og sið-
! ferðishugsjónum, sem alger
Istyrjöld jafnan ei’, — hefir
| skilið eftir sín ægilegu spor
með öllum þjóðum lieims og
einnig í þjóðlifi voru. Þetta
kemur m. a. fram í virðing-
ar- og kæruleysi fyrir
hreinni siðferðislegri breytni
í sinnuleysi um trú og lífs-
stefnu og reikulu fálmi í
fleslri menningarlegri vfð-
leitni. Skemmtanalíf J)jóðar-
innar er sjúkt, siðferðisvit-
undin sljó, meðferð á efna-
legum verðmætum hirðu-
laus og alll andlegt líf mjög
á reiki. — Vér teljum, að
af Jiessu sé hinn mesti háski
búinn fullveldi, frclsi og
þroska ])jóðarinnar. En und-
irstaða velfarnaðar hennar
er fyrst og fremst andlega
heilir og sterkir einstakling-
ar, — og það þvi fremur,
scm þjóðin er fámennari og
smærri. - Vér getum ekki
hervæðzt fyrii- framtíðar-
frelsi og heill J)jóðar vorrar
nema á einn veg, að vér ger-
umst sjálf, allir einstakling-
ar J)jóðarinnar, meiri menn
og betri. Og það er sannfær-
ing vor allra, að J)ar sé sann-
ur kristindómur áhrifamest-
ur. Boðun hans og lífsskoð-
un er enn sá cini grundvöll-
ur, sem frelsi og hamingja
þjóða og einstaklinga verð-
ur á reist.
Fyrir J)ví beinum vér
J)eirri áskorun lil þjóðarinn-
ar allrar, að slyðja og styrkja
kristilegt starf, ekki aðeins
i orði lieldar og i verki. —
Vér skorum á alla söfnuði
lándsins, að samstilla ein-
hugakrafta sina, tit að vekja
kristilegt líf og starf, — að
sækja kirkjur sínar og styðja
liverja viðleitni, sem verða
má lil aukins og andlegs
lífs. — ()g umfrajn allt skor-
um vér á alla starfsmenn
kirkju vorrar, að liefja nýja
markvissa sókn í starfi sínu.
Rækjum skyldu vora við
J)jó,ð vora og Droltin vorn,
pg biðjum hann að opna
oss nýjar og nýjar dyr, lil
að flytja boðskap hans og
})jóna hornnn. Þjóð vor hef-
ir gert oss kleift, að helga
köllunarstarfi voru alla
krafta vora, — og hún á þvi
kröfu á, að vér gerum J)að.
Leitum nýrra leiða, liefj-
um nýja viðleitni sem við-
ast, og þiðjum Guð imi sam-
starfsmcnn með söfnuðum
voriun, og minnumst J)ess
iiú, sem fyrr, að J)ess eins er
af oss krafizt, að sérhver
reynist trúr.“
Reykjavík, 10. okt. 1946.
Sigurgeir Sigurðsson,
Bjarni Jónsson, Bergur
Björnsson, Eiríkur Helgason.
Guðbr. Björnsson, Hálfdán
Ilclgason, Jón Þorvarðsson.
Pétur T. Oddsson, Svein-
björn Högnason, Friðrik J.
Rafnar, Einar Sturlaugson,
Friðrik A. Friðriksson, Har-
aldur Jónasson, Jalcob Ein-
arsson, Jósef .Tónsson, Sig-
urjón Guðjónsson, Þorsteinn
.Tóhannesson.
&œjarfréttir
Hjúskapur.
í dag verða gefin saman af síra
Iljarna Jónssyni, Ragnhildur
Jósafatsdóttir og Sigurður Ágústs-
son. Hcimili ungu hjónanna
verður á Grundarstíg 2.
Hjúskapur.
í dag verða gefin saman i
hjónaband af síra Bjarna Jóns-
syni, ungfrú Rósa Guðjónsdótt-
ir, Túngötu 4i Siglufirði og Ól-
afur . Karlsson, Spítalastig 2,
Reykjavík.
Hjónaband.
í dag verða gefin saman í
hjónaband af síra Árna Sigurðs-
syni, Guðrún Kristjánsdóttir,
Oddagötu 1, Akureyri og Sigurð-
ur Ingólfsson vélstjóri. Heimili
brúðhjónanna verður að Sam-
lúni 28, Rcykjavík.
Jóhanna Sigr. Guðmundsdóttir,
Traðarkotssundi 3, Reykjavík,
er 7(ó ára á morgun, 13. þ. in.
—1.0» G. T. —
BARNASTÚKURNAR
hefja starfsemi sína á niorg-
un (sunnudaginn 13. ]). m.).
St. Unnur nr. 38 í Gt.-hús-
inu kl. 10 f. h. — St. Díana
nr. 54 í Gt.-hásinu nppi kl.
10 f. h. St. Jólagjöf nr. 107
i samkomuskála nngmenna-
fél. á Grimsstaöaholti kl.1.15.
— St. Æskan nr. 1 í Gt.-
húsinu kl. 2 e. h. —• St. Sel-
tjörn nr. 109 í Mýrarliúsa-
skóla kl. 2 e. h. — St. Svava
nr. 23 byrjar síðar. — Þing-
gæzlumaður. * (496,
Athugasemd við tillögu.
„Fimm barna faðir“ hefir sent Bergmáli pist-
ilinn, sem hér fer á eftir: „Eg er að ýmsu leyti
— já, í rauninni að flestu leyti — sammála
bréfi því, sem Bergmál birti um miðja vikuna
um barnavernd og þá nýju tilhögun, sem barna-
verndarnefnd Akureyrar ætlar að liafa til að
létta sér starfið. En bó finnst mér eg verða að
gera nokkra athugasemd við það, sem þarna
er fram borið, bví að eg bykist sjá annmarka
á þessu fyrirkomulagi.
Hvert er aldurstakmarkið ?
Það er þá í fyrsta lagi þetta: Hvert á að
vera aldurstakmark unglinga þeirra, sem skyld-
aðir verða til þess að bera slík nýtízku vega-
bréf? Það blýtur að liggja í augum uppi, að
ekki tjáir að hafa aldurinn allt of lágan, því
að þá geta unglingar alltaf sagt sem svo, þegar
þeir eru beðnir að framvísa skírteini sínu: Eg
hefi ekkert skírteini, af því að eg er vaxinn
upp úr því að vera undir eftirliti barnaverndar-
nefndar. Og þegar ekkert skírteini finnst, þá er
umboðsmaður nefndarinnar, eða hver bað nú
er, sera krefst bess að sjá plaggið, mát.
Tvennskonar aldur.
Mér finnst því, að þetta geti ekki komið að
haldi með öðru móti en því, að unglingarnir
sé látnir bera skírteini, segjum til 19—30 ára
aldurs. Það er kannske hart aðgöngu, en vald
barnaverndarnefndar nær liinsvegar ekki til
þeirra síðust-u árin, sem þeir hafa skírteinið.
Hinsvegar tryggir þetta, að unglingar sé látnir
hafa „bréf“ í fórum sínum svona lengi, að þeir,
sem barnaverndarnefnd getur nSð til, eiga ó-
hægra með að beita klækjum til að svíkja rea>l-
urnar.
Ef brotið verður.
I öðru lagi: Hvað er hægt að gera, þegar um
brot á þessu er að ræða? Líklega ná engin
hegningarlög yfir slík afbrot, en þó yrðu að
vera einhver viðurlög, asnars væri ekki til mik-
ils að setja reglur um þetta. En þeir, sera um
þetta mál fjölluðu, ef til kærai, ættu að geta
gengið svo frá hnútHnum, að enginn léki sér
að því að hafa reglurnar að engu. — Annars
vona eg, að eitthvað verði gert í þessum mál-
um, sem að gagni mætti ver.ða og það hið bráð-
asta.“
Mikið er byggt hér í bænura, svo að áður hefir
aidrei verið annar eins fjöldi íbúða í smíðum hér.
En þótt máltækið segí, að bálfnað sé verk, þá haf-
ið er, þá gildir það nú ekki hvað húsasmíðarnar
snertir. f þeim cfnum eru helzt horfur á því, að
menn verði að hætta við hálfnuð verk, hætta
framkvæm'dmn við hús, sem búið er að steypa
að einhverju leyti, jafnvcl hús, sem eru komin
svo langt, að eltki vantar nema herz-lumun-
inn á, að hægt sé að fara að búa í beim.
Engir peomgar.
Orð eru til alle fyrst og næsta stigið er að
hafa peninga til þess að hefjast handa. En þótt
hægt hafi verið a8 fá peninga til margs til
skamms tíma, þá horfir nú öðru vísi við. Pen-
inga er ekki hægt að fá, hversu mikil nauðsyn
sem mönnum er á að fá þá og þegar peningar
eru ekki fyrir hendi, þá verður lítið um fram-
kvæmdir.
Líísvenjubrsyting.
Það gæti átt sér stað, að einhver lífsvenju-
breyting sé í aðsigi, íslendingar verði *ð hegða
sér eitthvað öðru vísi á næstunni, en þeir hafa
gert nú að undanförnu. Það heyrist á mönnum
nú og hjá æ fleiri eftir því scm lengra líður.
Það er ekki gott að segja, hversH mikil og víð-
tæk þessi Vfsvcnjubreyting vei-íiur, það verður
vart ljóst, fyrr en að kenni kemur. En það rerð-
ur varla hjá heuni komizt.