Vísir - 09.11.1946, Qupperneq 2
2
VÍSIR
Laugardaginn 9. nóvember 1946
HERSTEINN PALSSDN: ' ; ; V’
Hin bláa Dóná er alls ekki blá.
Jþótt skáldm hafi keppzt
við að syngja um feg-
urð hinnar bláu Dóná, er
erfitt að koma auga á bláa
litinn, hafi hann nokkuru
smm venð til.
Þegar við íslenzku blaða-
mennirnir vorum á flakki
okkar á menginlandi Evrópu
í sumar, fengum við meðal
annars að sjá Dóná.
Eg játa, að cg liélt að
liún mundi vera liiminblá á
litinn og svo tær, að sjást
mundi til botns. Eg held jafn-
vel, að eg hafi ekki verið sá
eini i ferðinni, sem liafði þá
fáránlegu hugmynd. Því að
Dóná er alls elcki blá. Kann-
ske hún liafi verið það endur
fyrir löngu og slcáld þeirra
tíma bafi engu logið. En hún
er það að minnsta kosti ekki
núna, því að hún er grá, mó-
rauð eða græn ef lir ástæðum,
oftast likari jökulánum okk-
ar liér heima en nokkuru
öðru.
Við komum fvrst að þess-
ari lifæð Mið7Evrópu á næt-
urþeli — um klukkan eitt
eftir miðnætti. Um morgun-
inn liöfðum við farið frá
Prag um kl. 9, haldið fyrst lil
Karlovy Vary, en þaðan í
suðaustur til landamæranna
þýzku.
Gildir bændur.
Þetla er skemmtileg leið,
einkum þegar fer að nálgast
landamærin. Þá er komið i
Bæheimsskóg, en þar eru
sagðir liinir gildustu bændur
í Tékkóslóvakiu og Þýzka-
landi. Ekið er um lág fjöll,
skógi vaxin frá dalbotnum
víða og upp á tinda. Þar þarf
enginn að kviða eldiviðar-
skorti, enda voru víða miklir
brennihlaðar við bæina. Var
oft talsverður spölur milli
þeirra og eru þeir hinir
myndarlegustu og bera þess
ljósan vott, að þarna standa
menn betur að vígi i lifsbar-
áttunni en víðast — ef ekki
alls síaðai- i — þar sein við
höfum farið um.
Fjórar bilanir.
En þótt leiðin sé falleg,
geta óböpp komið fyrir og
þenna dag voru þau fleiri en
nokkuru sinni. Það sprakk
hjá okkur 4 - fjórum
sinnum. Við liöfðum þrjá
varahjólbarða, suma lélega
og voru þeir settir undir,
meðan þeir entust. í sið-
asta skiptið, sem sprakk, voru
menn orðnir uppgefnir, ekki
að kröftum kannske en að
minnsta kosti á skapsmunum.
Þá var vakið upp i þorpi einu
rétthjá og fjórir menn fengn-
ir í vinnu. Þeir töluðu mik-
ið á meðan og var eg oft i
vafa um hvort þeir töluðu í
rauninni þýzku eða Lundúna-
cnsku, svo var málið bjagað.
rV V'i | C *•?
Þarna er hjólaskip á ferð upp eftir Dóna. Það er undir
stjórn Bandaríkjamanna. Rússar lvafa á hendi stjórnina
á hinum bakka fljótsins.
Engir töfrar.
Við ætluðum til Linz í
Austurríki þenna dag, en
konnunsl ekki nema til
Passau og vorum þar um
nóttina. Passau er lílil borg
og stendur á tanga, sem
myndast þar sem Inn fellur
i Dóná úr suðri. Það var fag-
urt veður og heiðskírt loft,
en of heitt, þegar við sáúrn
iþessa lífæð Mið-Evrópu i
fyrsta sinn, daginn eftir að
við komum þangað.
En við, sem höfum trúað
skáldunum, urðum fyrir von-
brigðum. Við höfðum búizt
við að sjá tært og fagurt fljót,
scm hnigi tignarlega i áltina
til sólarupprásarinnar. En við
sáum ekkert þvi líkt, við sá-
um gráa móðu, sem valt á-
fram í ótal hringiðum, ljótt
og kuldalegt rétt eins og
skítug jökulá lveima á íslandi.
Arið fórum yfir Dóná i
myrkri, er við koinum til
Passau, en er við héldum það-
an, fórum við austur vfir Inn
og siðan upp bratta brekku.
Þar gátum við litið ýfir borg-
ina og ármótin.
Að Dóná aftur.
Dóná bvarf okkur, þegar
við vorum koninir upp á
liæðina á evstri bakka Inn.
Við litum sem snöggvast yf-
ir ármólin. eins og menn
nérna oft staðar undir Ing-
ólfsfjalli, til þess úð virða
fyrir sév, livéFnig Ilvítá
glevpir í sig Sogið, tært og
blált. En þarna var enginn
munui', báðar árnar voru
gráar og þungbúnar.
Eftir slutlan akstur vorum
við komin að landamærum
Austurríkis. Þar var einn
maður á verði, liann leit sem
snöggvast á skilriki okkar, en
heilsaði siðan áð hermanna-
sið og við hárum liöndina upp
að húfunni eins og bershöfð-
ingjar og brunuðum inn i
fyrsta landið, sem Hitler
lagði undir sig. Við ókum
lengi um fagrar bvggðir, sem
báru lítil merki ófriðarins, en
toks tókum við aftur stefnu
á Dóná og altt í einu blasti
hún við okkur á ný.
Landamærin.
Þegar við komum að móð-
unni miklu aftur, var orðin
mikil brevting á benni. Hún
var ekki orðin blá, nei, hún
var jafn grá og Ijót sem fyrr,
cn nú var hún orðin að landa-
merkjaá. Við ókum eftir.
hægri bakkanum, Banda-
ríkjamegin. .Á hinum bakk-
anum voru Rússar. Þarna
var Dóná hluti af járntjald-j
inu, sem Cluirchill sagði að
lægi um álfuna þvera, fráj
Eyslrasalti til Adriahafs. Við
ókum meðfram bví um 10
kílómetra leið unz við kom-
um til Linz.
I
í sólbaði
og' á sundi.
Vegurinn liggur alveg við
fljótið, nokkrir metrar eru
niður að því. Á báðum bökk-
unum lá fólk í hundraðatali
og bakaði sig í sólinni, þörn,
unglingar og fullorðið fólk,
karlar og konur. lTti á sjálfri
ánni sáust óteljandi kollar,
sem bárust fyrir straumi eða
klufu bann með sterklegum
sundtökum. Þö voru þeir
fáir, sem bættu sér út á ána
miðja. Vafalaust liefðu flest-
ir þeir, sem þarna voru, getað j
synt yfir ána með litlum erf-
iðismunum, en slíkar líeim-
Isóknir eru ekki vel séðar nú
já tímum, enda bannaðar. Um
! ána miðja er lún ósýnilega j
inarkalina milli hernáms-l
1 svæða Bandaríkjamanna og
Rússa.
í ' : f
j Brúnir kroppar.
| Mörguin þykir fjallamenn-
irnir okkar brúnir, þegar
þeir liafa verið á flakki um
fjöll og fyrnindi. Ekki geta
þeir þó keppt við fólkið þarna
þótt loftið sé tærara á fjöllun-
um bér beima. Maður gat
haldið, að maður a-ki fram-
hjá eintóinum Rauðskinnum
vestan úr Ameríku, svo voru
skrokkarnir brúnir — ekki
aðeins höfuð og háls og Iiand-
leggir, nei, allur likaminn,
„svo langt sem augað eygði“,
þvi að skýlur sumra voru
ekki sUerri en svo, að við
liggur að blökkumenn í Af r-
íku mundu vera feiinnir við
að klæðast slíkum flíkum.
Það er heldur ekki til efni i
sundföt fremur en annan
fatnað þarna.
Fram á nótt.
Fólkið er ekki aðeins að
busla í ánni meðan sól er,
bæst á lofti. Einu sinni geng-
um við frám nieð 'lienni, þeg'-
ar birtu var tekið að bregða.
Þá sáUst enn nokkurir á
sundi og á einum stað kom
lílill snáði blaupandi vfir
veginn —- liann virtist eiga
beima í búsi fyrir ofan bann
— slökk niður fyrir liann og
úl í bát, sem lá bundinn við
bakkann. Þar skimaði liann
í kringum sig sem snöggvast
og stakk sér til sunds. Þegar
hann kom úr kafinu, var
hann kominn 50—100 metra
niður eftir ánni og synti
hratt.
Bundin skip.
Allir vita, af fréttum blað-
anna, að þegar Rússar sóttu
upp með Dóná, flýðu Þjóð-
verjar með allt, sem þeir
máttu undan koma. Margt
varð þó að skilja eftir, því að
vegir voru i ólestri og járn-
brautirnar viða rofnar. En
umferðin á fljótinu gat hald-
ið áfram og öll skip, sem
hægt var að hreyfa, skriðu
upp eftir Dóná, rúmensk,
ungyersk, austurrísk. Þegar
vopnaviðskipti liættu, voru
þau nær öll á liernámssvæði (
Bandaríkjamanna *og fjöl-
mörg þeirra liggja bundin við
bakkann lijá Linz. Þar lágu
þau bverl utan á öðru og
livert íý’ri r aftan annað á
stóru svæði, böfðu ekkert að
gera annað en að veita eig-
endum og áhöfn liúsaskjól.
Skip á ferð.
Þó sáum við eitt skip á
ferð. Þegar við komum fyrir
bugðu á veginum, svo að áin
opnaðist enn betur fyrir okk-
ur, kom allt í einu bvítmálað
fljólaskip í Ijós framundan.
Þetta var bjólaskip, sem var
á leið upp eftir ánni og busl-
aði mikið, en á þiljum var
hvert rúm skipað. Farþegarn-
ir virlust þannig búnir, sem
væru þeir í skemmtifcrð og
þegar við námum staðar til
að taka níynd af skipinu,
veifuðu þeir til pkkar gl.að-
lega. Litlu sioar sátim við
hraðskreiðan vélbát bruna
niður eftir ánni í áttina lil
Linz. Hann liafði ameríska
fánann uppi á skut. Þetta var
eftirlitsbátur, sem gælti þess,
að enginn færi óleyfilega vfir
ána.
Hermann Göring
VNerke.
Sé haldið til austurhverfa
Linz, niður með Dóná, blasa
brátt við byggingar þess
fyrirtíekis, sem var lúð ínesta
i Austurriki, stálsiniðjurnar,
sem bera nafn Hermanns
Görings. En þar er kyrrt og
hljótt, ekkert unnið, bræðslu-
ofnarnir kaldir og tómir, allt
útdautt. Þama unnu tugþús-
undir manna áður við að
smiða vopn fyrir Þjóðverja,
nú eru þeir allir horfnir út i
buskann. Þeir, sem lieppnin
hefir verið með, hafa fengið
eittbvað annap að starfa, en
þeir eru þó langtum fleiri,
sem bafa ekkei't fvrir stafni,
gera ekkert annað en að velta
fyrir sér„ liyernig, þeir eigi að
afla matar i næsta mál handa
sér og sínum.
Flóttafólk.
Sé ekið eftir þjóðveginum
frá Linz til Enns, en þar er
farið yfir samnefnda á, þegar
balda skal til Vínar, er ekið á
nokkurum kafla flamlijá út-
jaðri járnbrautarstöðvar-
innar i Linz. Þar standa jafn-
an fjölmargir vagnar, vagnar
lil flutninga á vörum og' stór-
gripum. Engár vörur eru til,
til að ferma þá og engir stór-
gripir heldur. En það er búið
í þeim. Þeir eru heimkynni
flóttafólks úr austurhluta
Austurríkis og löndunum
enn austar. Það er þarna á
vegum UNRRA, sem gefur
þvi að borða og revnir að
leysa vanda þess, en það er
ekki auðvelt.
Hjólbarðá-
hallæri.
Þegar við komum til Linz.
voru aðeins þrír hjólbarðar
af sjö, sem voru með í ferð-
inni, óskaddaðir, svo að ó-
liætt væri að keyra á þeim
langar leiðir. Það varð því að
ráði, að við vrðum þrír eftir
þarna í borginni og reyndum
með einhverju móti að fá
nýja ,barða‘ hjá Bandarikja-
mönnum, en Jón Magnús-
son, Lúðvík Guðmundsson
og frú Sigríður Hallgríms-
Frh. á 4. síðu.
Walteiskeppnin
á monprn.
Á morgun heldur Walters-
keppnin áfram með leik
milli Fram og Vals kl. 2 e. h.
á íþróttavellinum.
Eins og kunnugt er náð-
ust ekki úrslit, er félög þessi
kepptu á dögunum, þvi jafn-
tefli varð 2:2. Var sá leikur
talinn með bezl leilcnu leikj-
um ársins og var bæði
spennandi og bráðskemmti-
leg'ur. S. 1. sunnudag áttu fé-
lögin að keppa aftur en
leiknum varð þá að fresta
vegna veðurs og blevtu á
íþróltavellinum.
Nú er ákveðið að leikurinn
fari fram a öllu forfallalausu
á morgun og má búast við
mjög fjörugum og jöfnum
leik. Þá má og geta þess, að
Karl Guðmundsson knatt-
spvrnumaður úr liði Fram er
nýkominn heim frá Eng-
landi og leikur með félagi
sínu á morgun.
Karl stundaði nám i Eng-
landi á vegum brezka knatt-
spymusambandsins og lauk
þar prófi sem knattspvmu-
þjálfari. Verður vafalaust
gaman að sjá leik hans á
morgun.