Vísir - 16.04.1947, Blaðsíða 4

4
V 1 S I R
Miðvikudaginn 16. april 1947
DAGBLAÐ
Ctgefandi: BLAÐAXjTGÁFAN VÍSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsjniðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Stóríurðuleg afneitun.
pr hagfræðiiígaálitið leit dagsins ljós ,á sínunj tíma, fagn-
“ aði einn flokieur manna því ákaflega, en jþað yar Íiinn
sameinaði sósíalistaflokkur, — Sameiningarflokkur al])ýðu.
Þjóðviljinn harmaði dag eftir dag hversu lítt þessu merki-
lega plaggi væri sinnt og taldi, að í þvi fælist lausn allra
\andamála starfandi alþýðu og þjóðarinnar í heild.
Ríkissfjórnin hefur nýlega lagt fyrir Alþingi tclcjuöfl-
unarfrumvörp og fengið ])au samþykkt greiðlega. Virðist
ríkisstjórnin hafa farið þar leiðir, sem hagfræðiugarnir
hentu á, en þá fullyrðir Þjóðviljinn, að Alþingi hafi verið
„mjsnotað til að ráðast freklega á“ launastéttir landsins.
Sennilegt .er, að nýjar álögur leiði til hækkaðs verðs er-
Jendra vara, en itm það segja hagfræðingarnir: „En nú ei'
ein aðalástæðan l’yrir því, hve lítið menn spara, einmitt sú,
að aðkeyptu vörurnar eru, þrátt fyrir mjög háan dreif-
ingarkostnað og álagningu, tiltölulega ódýrar í samanburði
við tekjur manna. Sama gildir um livers konar erlenda
þjónustu, svo sem ferðalög til útlanda o. s. frv. Meðan
svona er ástatt, getur ekki vcrið um að ræða minnkun
neyzlu, þ. c. a. s. aukinn sparnað. Ekki er hægt að leysa
þetta mál á viðunandi hátt með ströngum innflutnings-
hömlum einum, því að flestar vörur, aðrar en brýnustu
nauðsynjar, mundu fara á svartan rnarkað, ef innflutning-
urinn væri takmarkaður vcrulega frá því, sem nú er. Að-
gerðir til úrhóta hlj.óta því fyrsl og frems.t að beinast að
því, að koma á eðlilegu hlutfalli milli verðlagsins í við-
skiptalöndiun okkar, eins og það kemur fram í gjaldeyris-
genginu, og teknanna og verðlagsins innanlands. Hér er
um tvær aðalleiðir að velja. Annað hvort þarf að færa nið-
ur tekjurnar og verðlagið innanlands, cða að lcoma til leið-
ai verðhækkun á erlendum vöriuii, án þess að það liafi í
för meðj,sér hælckun á peningatckjunum. Marluniðið er í
báðum tilfellum, að koma á jafnvægi í greiðsluviðskipt-
unum við útlönd.“
Lækkun á erlendri eign hanltaima á síðasta ári t'elja
hagfræðingarnir að nemi 280 milljómun króna, eða scm
samsvaraði 64% af gjaldeyriscigninni í hyrjun ársins, en
þessi tala er nærri því eins há og allt útflutningsverðmæti
ársins, en heildargjaldeyrisnotkunin telja liagfræðingarnir
að nemi 612 milljónum króna. Tölur skulu ekki frekar
raktar, en þetta nægir til að sanna, að þjóðin hefur lifað
'um efni fram. Til úrhóta telja hagfræðingarnir, að um
þrjár leiðir sé að velja: I fyrsta lagi komi til grcina að
færa niður tekjur manna og gera aðrar ráðstafanir til
samdrátfar á kaupgetunni innanlands. I öðru lagi sé liægt
að draga úr gjaldeyrisnotkuninni með ströngum innflutn-
ings- og gjaldeyrishömlum. Þriðja leiðin sé svo fólgin í
að koma'til Jeiðar verðhækkun á aðfluttum vörum, þannig
að eftirspurn eftir þcim takmarkist og jafnvægi lcomist á
í greiðsluviðskiptunum út á við. Alítur nefndin réttast,
að það vandamál, sem liér liggur íyrir, verði aðallega leyst
með ráðstöfunum, sem hal'a í för með sér hækkun á verði
iiðkeyptrar vöru og þrengja þannig hilið milli verðlagsins
á þeim og peningateknanna innanlands. Ríkisstjórnin hef-
nr sem sé farið að tillögum hagfræðinganna, sem Iiinn
sameinaði sósíalistaflokkur vildi byggja stjórnarsamvinnu
á og barðist harðast fyrir allra flokka í upphafi þings.
Nú telur aðalmálgagn Sósíalistaflokksins að um skrípa-
leik einn sé að ræða í framkvæmd tillagna hagfræðing-
anna, sem hyggist á hugsun ferðalangsins, sem sagði:
„Hesturinn her ekki það, sem eg her“ og hatt poka á bak
sér. Sé þelta rétt, er auðsætt, að hugmyndir hagfræðing-
•anna og tillögur hafa ekki brcytt um eðli l'^þéim timtná
*er kommúnistar hörðust fyrir þeirii og lil þesi&a dags. Át»
])ví má aftur draga þær ályktanir, að kommúnistar tali
við launastéttir landsins með tveimur timgum og þeim
■ ekki sem hollustum, en það hlýtur að byggjast á þeirri trú
kommúnista, að íslenzk alþýða sé fávís og ekki langminn-
ug á misgerðir. Enginn efast um góðgirni kommans í garð
Jaunastéttanna, en hitt skilja menn ekki, að það beri vitni
tim illvilja, er farið er að ráðum þeirra.
Sveinn Benediktsson:
Skollaleikur bygginga-
nefndar.
Hrun norðurhelmings
mjölskemmunnar miklu á
Siglufirði, með 3.300 fer-
metra gólffleti, vakti svo
mikið umtal, að Heklugos
þurfti til þess, að það væri
ekki lengur efst á haugi í uin.
ræðum manna á inilli víðs-
yegar um landið.
í hlaðagreinum, sem hirzt
hafa um málið, hafa verið
birtir kaflar úr bréfmn, sem
farið hafa á milli stjórnar
SR og bygginganefndar
þeirrar, sem Áki Jaköhsson
skipaði á sínum tima, sbr.
grein mína í Morgunblaðinu
27. marz og Vísi 29. marz s. 1.
Þessar tilvitnanir í bréfin
sönnuðu, að stjórn SR liafði
áður en húsið hrundi ítrekað
skriflega með mánaðar milli-
bili, að hin nýju mjöllnis
þyrftu mikilla hreytingá og
lagfæringa til þess að verða
hæfar mjölgeymslur. Sér-
staklega hafði stjórn SR bent
á hættuna af því, að húsin
væru með tveim risum í stað
eins.
En stjórnin talaði hér eins
og oft áður fyrir skollaeyr-
um hygginganefndarinnar.
í hréfi sínu 5. marz s. 1.
segir byggi nganef ndi n, er
hún neitar réttmæti að-
finnslanna:
„Erum vér ekki i nein-
um vafa um, að liægt
hefði verið að ganga frá
húsunum á viðunandi
hátt, enda væri annað ó-
skiljanlegt, þegar vitað er,
að hús söniu gerðar eru
notuð með góðum árangri
sem verksmiðjuhús anm
arsstaðar hér á landi.“
Húsin voru góð!! Það
skorti hara á fráganginn,
sem bygginganefnd átti
sjálf að sjá um!!!
Tuttugu nóttum eftir að
bvgginganefndin ritaði þetta
va.rð hrunið mikla.
I hlaðagrein, sem hygg-
inganefndin fékk birta í
þrem blöðum, sagði hún:
„Iiúsin eru gerð í Bret-
landi o'g tók hygginga-
nefnd það fram við milli-
göngumann framleiðanda
liér á landi að miða skyldi
styrkleika við það, að 1
meters snjólag gæti kom-
ið á þakið og auk þess bæri
að reikna með þunga
m j ölflulningstæk j a, sem
koma á hita liússins eftir
endilöngu. Rygginganefnd-
in gleymdi því ekki snjó-
þyngslunum . .. . “
F orstjóri Vélsmiðj unnar
Héðins, Sveinn Guðmunds-
son, sem liafði milligöngu við
kaupin, neitar álgerlega þess-
ari fullyrðingu nefndarinnar.
Hann kveður nefndina aðeins
hafa pantað geymsluhús til-
tekinnar stærðar, með tveim
risuni, annars af almennri
gerð. Kveður liann pöntun-
ina gerða, án þess að teikn-
ing eða tilboðslýsing lægi
fyrir af liálfu nefndarinnar.
Er þetta glöggt dæmi uin
starfsliætti nefndarinnar.
Einkennileg deila um þök
húsanna hafði farið fram i
nefndiuni, áður en pöntun
var gerð. Þrir af fjórum
nefndarni(innmn liöfðu með
réftu ájcveðið, að hogaþök
skyldu vera á húsunum með
•liiliti til þess, að þökin yrðu
sterkari en ella. Á síðustu
stundu fekk fjórði nefndar-
jiiaðurinn, Siglfirðingur, sem
var enn frekar en aðrir
nefndarmenn, handhendi
Áka Jakobssonar, meiri lilut-
ann til þess að falla frá þess-
ari ákvörðun á þeim grund-
velli, að eklci mættu vera
„braggaþök“ á liúsunum.
Hótaði þessi nefndarmaður
úrsögn sinni úr nefndinni til
•þess að knýja þessa breytingu
fram.
Þegar skeninian niikla
hrundi var snjór miklu
minni en oft er á Siglufirði.
Á skemmunni var hann
mestur í kverkinni milli ris-
anria vestast. Mjölflutnings-
tækin, sem liengjast eiga í
loftbita liússins eftir þvi
endilöngu höfðu ekki verið
sett upp, en af þeim myndu
hafa stafað talsverð viðbótar-
þyngsli.
1 öngum sínum, eftir hrun-
ið, hefir byggingarnefndin
reynt að gera það sennilegt,
að mjölskemman liafi lirun-
ið, vegna þess hvernig hún
snéri á eyrinni í Siglufirði.
Það liafi verið mér að kenna,
að hún snéri göfhim i aust-
ur og véstur, en ekki norður
og suður.
Það er rétt, að eg vár því
meðmæltur, að mjöJskemni-
an i Siglufirði yrði látin
snúa, eins og ákveðið var af
byggingarnefnd, en eg viLdi
að hún yrði undir einu risi
og þakið byggt til þess að
þola mikinn snjóþunga.
Bygging'anefnd gerði sjálf
skriflega tillögu um það, að
húsin skyldu snúa svona.
Bar hún tillögu sína fram í
bréfi, þar sem bún spyrst
fyrir uni það, livort stjórn
SR óski, að nefndin sæi um
Framh. á 6. síðu
BERGMAL
Sorphreinsuniii.
„Húsnióöir viö Bergþóru-
götu“ skrifar eftirfarandi bréf:
»Eg vil.di mega biöja Bergmál
um aö koiiia á framfæri fy.rir
mig nokkurum athugasemclum
i sambandi viö sorphreinsunina
eöa þá breytinguti.sem gerö hef-
ir veriö á fyrirkomulagi henn-
ar, aö láta hana fara fram aö
nóttunni ekki síSur etv á dag-
inn.
Böggull fylgir skammrifi.
Eg er ekki aö kva-rta yfir
]iví, aö þessi aöferö skuli höfö,
aö unni'ö sc við sorphreinsunina
í tveimur vöktum. Eg tel þaö
nauösynlegt á þeim tíma árs,
sem heitast er í veöri og hann
fer nú aö nálgast hjá okkur.
Fátt er jafn-andstyggilegt og
aö veröa aö hafa rotnandi og
úldnandi matarleifar liggjandi
dögum saiijáú |í sorptttímunum
viö húsvegginn, því aö þá
veröa tunnurnar tilvglin gróör-
arstía fyrir flugur og slikau ó-
þverra. En mér finnst galli á
gjöf Njaröar.
Hróp og köll.
Um klukkan þrjú aöfaranótt
þriöjudagsins síöasta vaknaöi
eg af værmn blundi viö þaö, aö
veriö var aö hreinsa sorptunn-
una fyrir utail liúsið hjá'iriér.
Eg heföi ekki sagt neitt, ef ein-
göngu lieföi heyrzt sá hávaði,
sem ekki er hægt að komast
hjá, glamriö í tunnuiuun og því
urn líkt, en því var ekki aö
heilsa, því að mennirnir bættu
við þetta með hrópum og köll-
um. Mig langar til aö biöja þá
kurteislega um, að haía heldur
hægara um sig.“
Sorpeyðingarstöð.
Það er sjálfsagt fyrirkomulag,
aö láta sorphreinsunina fara
frajn bæöi næ'tur ogúdaga, en
ekki ætti aö þurfa aö vera neinn
óvenjulegur hávaöi í sambandi
viö vinnuiuL — .En.snúum okk-
ur aö arinari hlið þessa máls,
úr þvi aö komiö. er út í þessa
„sorpblaðamennsku" á annað
borö. Þa'ð væri fróölegt aö fá
aö vita hvaö líöur rannsókii
þeirri á stofnun sorpeyöingar-
stöövar hér í bænuni, sem liafin
var fyrir nokkuru.
Áburður í smálestatali.
Hráefnið' í áburö, sem muudi
aö líkindum nema nokkurum
sniálestum á dag, er nú ekiö
nótt léiri dag út á öskuhauga
bæjarins. Þaö er ekki svo lítiö
af matarleifum og öörum úr-
gangi, seni hægt er að gera sér
„mat“ úr, sem hent er frá
hverju heimili bæjarins á ei.nuni
sólarhring. Þaö ætti varla aö.
þurfa aö óttast, að sorpeyðing-
arstöð eöa stöð, sem breytti
sorpinu í áburð, þyrfti að draga
sainan. seglin vegna hráefna-
skorts. Nei, en þaö fara mjk.il
verömæti til spillis, meöan ekki
er reynt meö einhverjum ráöum
aö hagnýta sporpiö.