Vísir - 16.10.1947, Blaðsíða 2

2
V 1 S I R
Fimmtudaginn 16. október 1947
FISKVEIÐAR.
Eftir að fiskveiöifloti
landsmanna cr orðinn svo
stór, sem raun ber vitni og
afkoma bans fnikill þáttur í
atvinnulífinu, eru starfsskil-
yrði lians mál, sem miklu
skipta alla.þjóðina,
Landbúnaðurinn, sem eins
og allir vita, er einnig stór
þáttur í atvinnulífinu, liefir
á undanföiTium árum, fyrir
forgöngu þeirra manna, sem
að hans málum starfa og
með aðstoð ráðandi manna
þjóðarinnar, verið að koma
upp tilraunastöðvum í ýms-
um myndum og liefir í þjón-
ustu sinni marga sérfræðinga
til þess að vinna að hagnýt-
um og fræðilegum tilraunuin
i þágu bans.
Málefni sjávarúlvegsins
liafa fram að þessu, að mestu
l'eyti verið tekin öðrum tök-
um, þó því vei-ði ekki neitað,
að margt liefir verið fyrir
hann gert. En viðhorfin
breytast hröðum skrefum og
sineðal annars með mikilli
aukningu skipastólsins er
ekki trútt um að skapazt hafi
vandamál, um hvernig tak-
ast mætti að hafa nægilegt
svigrúm og verkefni handa
þessum skipastól, sem gæfu
honum þá mestu möguleika,
sem fyrir hendi eru liérlend-
is, tff þess að afla fiskjar úr
sjónum kringum strendur
landsins.
Rannsóknarskip.
Margar fiskveiðaþjóðir
hafa sérstök rannsóknaskip,
af ýmsum stærðum, til þess
að fá nánari kynni af því,
hvernig fiskurinn hagar sér á
þeirra fiskislóðúm og gefa
sjómönnum upplýsingar þar
að lútandi. Ilér er, enn sem
komið er, lítið að þessu gert
og er ekki ósennilegl, að
þjóðirt liafi tjón af því, að
þessum málum hcfir verið of
lílill gaumur gefinn. Það cr
svo með þessi mál, sem og
aðra Iiagnýta og fræðilega
Jþekkingu, að þaðan má ávallt
vænta einhvers ávinnings og
þess mciri, sem betur tekst til
fneð málið. Það verður. ekki
framhjá því komizt að'meg-
inið af-þeim aflaföngum, sem
sjómennirnir hafa flutt að
landi, cr þangað komið fyrir
dugnáð þeirra og stjórnsemi
Ög að sjálfsögðti fyrir þá
möguléika, sem skip og veið-
arfæri hafa skapað.
Eins og jiað er lalið, að
með allskonar tilraunum á
dýrum, járðvegi og jnú, sem
í hann er sáð, m'egi takasl að
öðlast mikla og haldgóða
þekkingu, eru ])á ckki eins
fniklar likur fyrir heiidi um
JiaS, að lakast megi, ef vel er
Ijyrir þeim málum séð, að
gignast hlíðstæða þekkingu
triti fiskirffi,' ■ ferðir ■ hans ’ og’
verustaði við strendnr lands-
ins.
Yeiðiaðferðir.
í aðalatriðum eru starfs-
þættir sjávarútvegsins þrír:
Iinuveiðar, veiðar með botn-
vörpu og síldveiðar, og liver
þcssara starfsþátta er það
sjálfstæður, að þeirra vegna,
hvers fyrir sig, þarf mikilla
fiskirannsókna með.
Á fiskirannsóknabátum,
með þar tilheyrandi tækjum,
hlýtur að mega, með tið og
tíma, afla mikillar þekkingar
á þvi, hvar sá fiskur heldur
sig við strendurnar, sem
fiskimennirnir vonast til að
geta veitt með línu og boln-
vörpuveiðarfærum og sam-
kvæmt þeim upplýsingum,
sem fiskirannsóknaskipin
jafnaðarlega senda frá sér,
ætti að skapast auknir mögu-
leikar fyrir fiskiskipin að
dreifa sér yfir meira svæði og
af þeim ástæðum veita hverju
einstöku fiskiskipi aðstöðu
til þess að koma með meiri
afla að landi.
Það er orðin staðreyné
með báðar þessar veiðar, að
á þeim stöðum hérlendis.
sem þær eru mest stundaðar,
er skipakosturinn það mikill.
að full þörf sé -á að honum
sé gefið meira svigrúm til
veiðanna. Allur fjöldinn safn-
ast, af skiljanlegum ástæð-
um, á þá staði, sem þeir búast
við aflavon á, ]>ví einstakling-
ar hafa ekki f járhagslegt bol-
magn, til þess að gera til-
raunir, enda ckki þess að
vænta.
Stærri vélbátarnir.
Töluvert mikill hluti af
l'iskiskipastólnum, eru orðnir
það stórir bátar, að óbag-
kvæmt er að beita þeim lil
línuveiðar, eins og þær eru
nú almennt stundaðar. Það
verður þá um að ræða fyiár
þá botnvörpuveiðar eða síld-
veiðar. Samkvæmt undan-
farin.ni reynslu, er það mjög
miklum tvímælum bundið,
hversu má treysta á botn-
vörpuveiðar í Faxaflóa, og
þeiih veiðisvæðum sem þekkí
eru í náinunda við Faxaflóa-
svæðið, ef mörg skip fara áð
stunda þær veiðar að stað-
aldri um Iengri tíma. Eii
vegna löndunarskilyrða geta
þessir bátar ekki farið mjög
Iangar vegalengdir því þá
mundi aflinn vcrða of gamaíl.
Síklveiðar seinni part hausts
og að velri til gætu geflö
þessum bátum, og ýmsum
fleiri, góða afkomumögu-
leika, cf vcl tækist til með að
finna veiðisvæði, þar sem
hægt ér að stunda siklveiðar,
á þéssum tiiiia árs, méð
snurpunót og reknetum, eft'ir
því sem heritaði. Síldveið-
arnar í KoIIafirði síðastliðinn
■vetrir, gefa nokkrar vonir urn.
að'' 'þessh^ * • möguIeFk“ar geíi;
verið fvrir hendi. En þessi
mál eru lítl rannsökuð.
^íldveiði á sumrin.
Sumarsíldveiðarnar fvrir
Norður og norðausturlandi,
þar sem mestur hluti af hin-
um íslenzka fiskiskipaflota,
að hinum stærri togurum
undanskildum, er saman
kominn til sildveiða, en sem
svo misjafnlega liefir tekizt
til með. Á þehn veiðislóðum
bíða án efa mörg og mikil-
væg rannsóknarefni fyrir
fiskirannsóknaskip. Ef tak-
ast mætti með rannsóknum,
að komasl að því, hvar í sjón-
um síldin heldrir sig á þeim
tímum, sem hún er ekki á
yfirborðinu, og út frá þeirr:
rcynslu, sem þar fengist á
verstöðum og göngu síldar-
innar, finna út á hvern liátt
væri he])])ilegast að veiða
hana, þegar hún er ekki upp
á yfirborðinu. Tækisl þclta,
cr án efa þar með opnaðir
möguleikar fyrir mjkið
bættri afkoniu síldveiðiflot-
ans.
Það er alls ckki ósennileg
að takast megi að veiða síld-
ina í snurpunót, þó hún sé
neðarlega í sjónum, að
minnsta kosti á vissum stöð-
iim, en til þess að það sé hægt,
verða annað livort veiði-
skipiri sjálf, eða rannsóknar-
skipín eða báðir áðilar í sam-
einingu, að leita að sildinni,
þegar svo stendur á. Síld-
veiðjn á Kollafirði síðastlið-
inn vetur, og sildveiðar viða
erlendis gefa til kynna að
þessi möguleiki geti verið
fyrir Iiendi. Það er lieldur
ckki útilpkað, að takast megi
að finna ný veiðitæki, sem
liægt er að nota af síldveiði-
skipunum, þcgar þau geta
ekki nolfært sér snurpuiiót-
ina, þó getur það verið ýms-
um annmörkum háð fyrir
veiðiskipin að liafa tvö ó-
skyld veiðafæri til afnota við
véiðiskapinn samtímis, Ekki
er heldur óhugsanlegt að ný
sjálfstæð veiðitælci komi
fram, scm hentuðu belur til
veiða á síldinni, hvort sem
hún er á yfirborði sjávar, eða
á qðrum stöðum i sjónum.
: , 'jj!" uir, :d ■ t
Tilraunir með
veiðitæki.
Eitt af verkefnum þeim
scm fiskirannsóknaskip geta
bælt mikið úr hérlendis, er
að gera tilraunir með ný
veiðitæki, eftir því sem timi
gæfist til frá öðrum störfum.
Það er i hæsta máta senni-
legt, að hér á landi gefi kom-
ið fram ýmsar nýjurigar í
sambandi við veiðitæki, þeg-
ar skapazt hafa möguleikar á
því að gera nauðsynlegar 4il-
raunir lil þess að liægt sé að
dæma um notagildi þeirra.
Sairia gildir um Imgmyndir
sem koma fram í öðrum
löndum;1' héort ávinniirgur
muni vcra að nota þær hér á
landi.
Rannsóknaskiþin gælu
einnig aðstoðað við leit að
sild sem er á yfirborði sjáv-
ar, með því að gefa veiði-
skipunum upplýsingar um þá
síld, sem þau verða vör við á
rannsóknaferðum sínum.
Gera riiá ráð fyrir að jafnað-
■arlega inuni þau vera úti á
veiðisvæðinu, þegar nokkrir
möguleikar væru á, og fara
yfir meira svæði en síldveiði-
skipin almennt gera.
Hér á landi bíða þvi tvi-
mælalaust mörg og mikil
verkefni lianda fiskirann-
sóknabátum, eklci hvað sízt
vegna l>ess að fiskiveiðarnar
eru svo breythegar liina ýmsu
tíma árs, og svo vegna þesf
livað fiskisvæðin eru dreifí
við strendur landsins, og
margir þurfa að njóta þeirra.
Það er cngum vafa undir-
orpið cf vel á að sjá fyrir
þéssuin málum þarf að koma
upp rannsóknástarfi fiski-
rannsóknabáta allan ársins
hring, því ótæmandi verk-
efni bíða framundan, en við-
áttan við strendur landsiiií-
er það mikil, og tæplega
liægt að taka mjög stói
svæði fyrir i einu. Sem stend-
ur höfum við ef til vill ekki
á að skipa nógu mörgum
fræðimönnum í þessari grein,
en engan vegirin er það
ómögulegt, að glöggir reynd-
ir fiskimenn geti lagt fram
mikið liagnýtt starf vif
fiskirannsóknir undir yfir-
stjórn sérfróðra manna. Til-
raunaveiðar rannsóknaskip-
anna á veiðisvæðum og í
námunda við veiðisvæðin
með samskonar veiðarfær-
um og fiskiskipin nola, og
stöðugar upplýsingar frá
■fískiskipunum um aflamagn
og stað, mundu gefa miklar
raunhæfar upplýsingar um
aflamagn á veiðisvæðinu,
sem fiskiskipin undir mörg-
um kringumstæðum gela
liagnýtt sér.
Aflaleysið
síðustu ár.
Undanfarin aflatregðu- og
aflaleysisár eru ekki hvað
sízt til þess fallin að ýta und-
ir það, að fiskirannsókna-
málunmn sé meiri gaumur
gefinn,; ef í ljós kynni að
koma, að inim meira afla-
magn'sé fyrir heíídi cn vil-
að er um, en án undangeng-
inria rannsókna fæsl ’engiii
vitneskja i þessum málum.
Það vrði senniléga vel þegið
af útgérðarmönnum og sjó-
mönnum í sameiningu ef
ráð finnst, sem að einhverju
bætir liag þeirra.
Að lokurii eru nokkurar
hugleiðingar um sumarsild-
veiðarnar fyrir Norður- og
norðaustur-landi, eins og
þær eru nú almennt stundað-
ar. Fyrir nokkurum árum
síðan, þegar fyrst var farið
að nota mótora i sniirpubát-
unum, var tekið upp sama
fyrirkomulag og Norðmemi-
höfðu þá fyrir nokkuru byrj-
að með, það cr að mótoririn
var seltur aftur í bátinn, og
skrúfan aftur úr áffurstefn-
inu. Þetta fyrirkomulag var
þá umdeilt, og fóru svo leik-
ar, að hætt var, þá á timabili,
að nota mótora í snurpubát-
unum. Nokkurum árum
seinna var þó aftur byrjað á
að nota snur])ubáta með
mótorum í, þá var til að
byrja með, breytt þanuig til,
að bátarnir voru gerðir
djúpir í hælinn, mótorarnir
voru settir fram í bátana, og
skrúfan selt út úr síðunni,
hún var liöfð eins framarlega
og liægt var. Með þessu fyr-
irkomulagi átli að vinnast
það, að skrúfuvatnið og háv-
aði verkaði minna út frá
bátunum, en jafnframt var
bju-jað að nota véldrifin
snurpuspil, sem gengu mjög
hljóðlaust. Þessar tilraunir
gengu mun betur en þær
fyrri, og nú fengu þau skip,
sem útbúnaðinn liöfðu, met-
afla. Þessir bátar eru enn
i gangi og liafa ennþá gefið
góða reynslu. Síðan mjög
fór að fjölga mótorum í
snrirpubátunum, hefir fyrir-
komulag á þeim lilutum ver-
ið með ýmsu móti, og sama
gildir um gerð og fyrirkomu-
lag véldrifnu snurpus])il-
anna. Það liefir lengst af
verið talið, að sildin sé mjög
viðkvæm fyrir iriiklum liáv-
aða, og það litla, sem eg liefi
kynnzt þeim málum, liefir
gefið mér þá liugmynd, að
eilthvað muni vera liæft í
þeim málum. Þegar treg
veiði er, og sennilega einliver
keppni um þá síld sem sést,
má gera ráð fyrir, að útbún-
aðrir veiðitækjanna hafi
nokkuð mikið að segja.
Júl. Nýborg.
Þridjungur
þj óðar iimar
ei áainacecjuri
iem augtijii
er I VÍSI
AUGLÝSINGASÍMI
ER 166G
N ý i r k a u p e n d u r
Vísis fá blaðið ókeypis til nœstu
mánaðamóta. Ilringið í síma 1660
og tilkynnið nafn og heimilis-
fang.