Vísir - 21.11.1947, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Föstudaginn 21. nóvember 1947
Að tjaldabakl 119
talin tiaf
■ ■ ®
kki mtk'
inn áhuga fyrir S.Þ.
1 Yalta var rætt um, hvernig liaga ætti atkvæðagreiðslu
í öryggisráðinu. Roosevelt forseti hafði sent Stalin tillögur
tveim mánuðum áður. En það kom í ljós, að Stalin hafði
ekki unnizt tími til bess að lesa þær. Byrnes utanríkis-
ráðherra skráði hjá sér ummæli hinna þriggja stóru um
neitunarvaldið, sem síðar reyndist að verða mesta hættan
fyrir viðgang Sameinuðu þjóðanna.
Þegar ráðstefnunni í Dum-
barton Oaks lauk haustið
1914 höfðu menn ekki kom-
izt að'neinni niðurstöðu um,
livernig haga skyldi at-
kvæðagreiðslunni í öryggis-
ráðinu. Fulltrúar Sovét-
stjórnarinnar liöfðu krafizt
þess, að allar ákvarðanir í
öryggisráðinu ættu að byggj-
ast á samkomulagi stórveld-
anna. Yið vorum sammála
minnisblöðum minum um
þau sjónarmið, sem fram
konni í Yalta um neitunar-
valdið. Umræður urðu mest-
ar milli Churchills forsætis-
ráðberra Stalins marskálks,
og fer hér á eftir meginefni
þéirra.
Churchill um
ncitunarvaldið.
Churchill:
,Héimsfriður-
um, að engin ákvörðun, er inn er undir því kominn, að
skyldáði heri voi'a til þess að
skerast í leikinn, mætti taka
án samþykkis vors, en vér á-
litum, að ekki mætti neitun-
arrétturinn ná til allra mála.
' Þá hafði okkur dottið í hug
varanlegur friður haldist
milli Iiinna þriggja stórvelda,
en brezka stjórnin telur, að
við myndum gera rangt í því,
ef við reyndum að taka okk-
ur drottnandi aðstöðu i
sú málamiðlun, er við von- j beiminum, þar sem ósk okk-
uðum, að Rússar gætu fallizt ar er að vinna heiminum og
á og Roosevelt forseti sendi íorða bonum frá þeim ógn
beint til Stalin 5. desember.
Samtímis þessu vann banda-
ríska utanríkisráðuneytið úr
ítarlegum skjölum og sendi
þaif til sendiráða Sovétríkj-
anna og Bretlands í Was-
híngton. Skýrðu skjöl þéösi
og studdu tillögur Roosevelts
forseta.
Tillögur
Bandaríkjamanna.
Það var á öðrum degi ráð-
stefnunnar, að Stettinius ut-
anríkisráðherra lagði form-
lcga fram tillögur vorar.
Roosevelt beiddist þess þá, að
hún yrði strax tekin til með
um, sem gengið bafa yfir
mikinn hluta íbúa lians.
Við verðum, á breiðum
grundvelli, að leggja mál okk-
ar undir dóm alheims innan
hinna fastákveðnu marka.
Til dæmis ættum við að bafa
rétt til þess að leggja mál
okkar fram, þegar rætt er um
frelsi Hongkong. Engtim efa
er það undir orpið, að ekki er
hægt áð krefjast af okkur, að
við látum Hongkong af hendi
við Kinverja, ef við sjáum
ekki sjálfir, að það er rétt af
oklcur að gera það. Ilins veg-
ar finnst mér, að það væri
rangt, ef Ivínverjar fengju
ekki tækifæri til þess að
ferðar. Til stuðhings máli leggja fram mál sitt. Og á
sinu visaði forsetinn til sama hátt: Ef Egiptar myndu
þeirra ákvarðana, sem teknar j vilja befja umræður um á-
böfðu verið i Teheran, þar hrif Brela, hvað snertir Suez-
sem liinir „þrir stóru“ lýstu skurðinn, my’ridi eg blíta rétt-
yfir: „Við tökum fullkom- mætum úrskurði í þeim efn-
lega á okkur bina miklu á-|um>“
byrgð, sem á okkur hvílir og
öllum hinum sameinuðu
þjóðum, ábyrgðina á að
skapa frið i heiminum, er
krefst góðs vilja hjá miklum
meirihluta mannkynsins, og
sem um margra fkynslóðir
xnun lýsa í bann styrjöld og
ógnir bennar.“
Mótsagnakenndar skýrslur
um þau orðaskipti, er á eftir
fóru, voru lagðar fyrir ör-
yggisráð binna Sameinuðu
þjóða vorið 1947 af fulltrúum
Sovétríkjpnna og Bretlands,
meðan stóð á umræðum um
neitunarréttinn og hver áhrif
hann bcfði á eftirlit með
kjarnorkunni. Rétt þykir
inórj vegna - þess; --hy^íTiátið
er mikilvægt, að birta bér
Orðaskipti Churchills
og Stalihs. '
Stalin: „Eg vildi Iielzt
geta albugað skjal þetta nán-
ar, því að erfitt er að taka á-
kvörðun eftir að bafa aðeins
beyrt ]>að lesið upp. Eg álít,
að ákvarðánír Dumbarton
Oaks-ráðstefnunnar miði
ekki eingöngu ,að þvi að
tryggja sérhverri þjóð þann
rétt að setja fram skóðánir
sinar, heldur einnig, að ef
þjóð fitjaði' upp á mikilvægu
máli, þá sé það gert til þess
að fá það útkljáð. Eg er viss
um, að enginn hér á þessum
fundi muni vera andvígur
því;"'að’ sérhver ineðlimur
samkundunnar fái að láta álit
meginatriðin af hraðrituðum sitt i ljós.
Cburchill álítur, að ef Kína
krefðist Hongkong myndi það
ekki láta sér najgja aðeins
að láta í ljós skoðun sína.
Kína mun krefjast úrskurðar
i máli sínu og sama mun
vei’ða um Egiptaland. Egipt-
ar myndu ekki fýsa þess svo
mjög að menn láti í ljósi þá
skoðun að þeir eigi að fá
Súez-skurðinn í sínar hcnd-
ur. Nej, þeir myndu krefjast
úrskurðar u,m málið, Og svo
vildi eg gjarna vilja biðja
herra Gburchill uin að nefna
það stórveldi, er byggði
beimsvfirráð. Eg er viss um,
að Bretland liefir engar ósk-
ir í ])á átt. Þar með er einn
án grunsemdar. Ennfremur
er eg þess fullviss, að Banda-
ríkin liafa engin slílc áform i
buga. Þar með er annað ríkið
útilokað frá þ.ví að vilja
drottna yfir heiminum. . .‘
Churchill: „Mætti eg
svara?“
Lifa ekki
að eilífu.
Stalin: „Eftir augnablik.
Hvenæf munu stórveldin
taka þær ákvarðanir, scm
munu sýkna þau af ákærunni
um að vilja drottna yfir
heiminum? Eg ætla að at-
huga þella skjal nánar. Eg
held að hér sé um að ræða
meira qg erfiðara málefni
en rétt eins stórveldis til þess
að láta í ljós skoðun sína og
óskir annara stórveída til
þess að ná heimsyfirráðum.“
Churchill: „Eg veit, að við
getum verið öruggir meðal
hinna þriggja þjóðarleiðtoga,
sem hér eru viðstaddir. En
þessir leiðtogar lifa ekki að
eilífu. Éftir tíu ár má vera,
að við séum horfnir og
komnir undir græna torfu.
Verá má, að ný kynslóð vaxi
upp, sem þekkir ekki af eigin
reynslu ógnir þeirrar styrj-
aldar, sem við höfum lifað.
Yið vildum gjarnan tryggja
friðinn i a. m. k. 50 ár. Við
vcrðum nú að byggja upp
kerfi, sem getur, eins og hægt
er, rutt úr vegi svo mörgum
hindrunum sem liægt er fyr-
ir komandi kynslóð.“
Stalin: % „Eg álít, að lilut-
verk okkar sé, að tryggja
samhug okkar í fraintíðinni
og til þessa verðum við að
vinna saman um þann samn-
ing, sem bezt bæfir þessu
hlutverki. Hætturnar í fram-
tíðinni felasl í þeim mögu-
leika, að við verðum ósáttir.
Ef við erum sammála, mun
hættan, sem stafar af
Þýzkalandi, verða hverfandi.
Nú verðum við að hugleiða
hvernig samkonmhig -getur
náðst milli stórveldanna
þriggja sem bér eru og Kína.“-
Churchill: „Og Frakk-
lands?“
Stalin var
önnum kafinn.
Stalin: „Já, og’ við verðum
að standa saman í einu og’
öllu. Eg verð að færa ráð-
stefnunni afsökun mína, eg
hefi ekki haft tækifæri til
þess að kynna mér smáatrið-
in.
Við erum ásakaðir um, að
hafa lagt of mikla álierzlu á
alkvæðagreiðslii og það er
rétt.
Gerum ráð fyrir, að Kina
sé meðlimur í ráðjnu lil
frambúðar. Hugsum okkur,
að það geri kröfu til Hong-
kong. Eg get fullvissað herra
Churcliill um, að Kína muni
ekki verða án málsvara. Kín
verjar munu eiga vini í þess
ari samkundu.“
Churchill: „Eg gæti sagi
nei, og leyfi mér að segja, at
öryggisráðið á ekki að nolr
gegn okkur, ef ekki ér bægi
að sannfæra okkur.“
Stalin: „En til er önnur
hætta. Félagar mínir í
Moskva geta ekki gleyml
þvi, sem gerðist 1939 meðan
á finsk-rússneska stríðinu
stóð, þegar Bretar og Frakk-
ar notuðu Þjóðabandalagið
gegn oss, úthýsti og útilok-
aði okkur algjörlega.“
Roosevelt forseti: Eg veit.
að marskálkurinn getur ver-
ið hæstánægður, þegar bann
hefir fengið nægilegan tíma
til þess að setja sig inn i lil-
lögurnar.“
Eg örvænti, er cg lieyrði,
að Stalin liefði ekki l'jallað
um, eða lesið tillögurnar um
atkvæðagreiðslu í Öryggis-
ráðinu, þrátl fyrir það, að
þær voru sendar hpnum i
stjórnarloftpósti 5. des. Nú
var kominn 6. febr. og mcr
fannst, að ef hann befði ekki
getað kynnt sér málefni
hinna Sameinuðu þjóða á
þessum 63 dögum, gæti liann
ekki Iiaft mikinn áhuga fyrir
stofnuninni. Það var og
merkilegt að’ það var eina
dagskráratriðið, scm honum
var ekki fullkunnugt um.
Áhyggjur mínar héldust,
þrátt fyrir það, að Molotov
lýsti yfir því á fundi daginn
eftir, að Sovétríkin sam-
þykktu tillögu vora, seln
seinna var fallizt á í megin
atriðum i San Francisco.
í NÆSTU GREIN, sem
birtist á mánudag, segir
Byrnes frá því, er Stalin
krafðist þess, að Hvíta-
Rússland og Ukraina yrðu
tekin í S.Þ. sem sjálfstæð
ríki, svo að Rússland hefði
þrjú atkvæði með því
móti. Segir Byrnes, að
Roosevelt hafi þá og kraf-
izt fleiri atkvæða handa
Bandaríkjunum. Féllust
hinir á þá kröfu, en Roose-
velt féll síðar frá henni. —
Ávarp.
Frá Náltúmvemdar-
félaginu.
Nú er veturinn genginn í
garð. Dagarnir styttast og
nóttin kalda og langa kemur
litlu, fleygu vinunum til að
leita heim að hlýju, björlu
býlunum okkar. Eins og að
undanförnu má vænta þess,
að þið gjafmildu skepnuvinir
takið vel á móti smáfuglun-
um þegar þeir lieimsækja
ykkur í vetur og gefið þeim
mola. Það mun gleðja yður
og veita 3rður „sumar innra
fyrir andann“, þótt úti kyngi
regn og snjó.
Náttúruvei’ndafél. væntir
þess að liver sem gefur villt-
um fuglum, sendi mér nafn
og heimilisfang. Helzt svo-
litla frásögn af einliverri á-
nægjufegri stund með fuglun-
um, boi’ðlialdi þeirra eða
kúnstum. Gaman er líka að
vita hve margir fuglar sækja
á sama stað að staðaldri.
Hvaða tegund fugla, á hverju
fóði’að er. Ilér getur verið um
nokkrar tegundir að ræða:
snjótitlinga, þresti, auðnu-
titlinga og silkitoppur. Vér
treystum því að fleiri en
færri reyni nú að skila há-
markstölu að liðnum vetri.
Eins og gamla máltækið seg-
ir, að guð borgi fyrir lirafn-
inn, er það sannað mál að
góðvei’k og þetta ckki sízt,
margborgar guð í innri gleði
og friði hjartans, sem mað-
urinn öðlast ekki á annan
liátt. Óska öllum góðvinum
fuglanna gleðilegan vetur.
Jón Arnfinnsson.
Biaðburður
•1 • - ! f ‘ ’ i " ’ *
VTSI vantar börn, unglinga eða roskið fólk
til að bera blaðið til kaupenda um
SELTJARNARNES
Dagblaðið VÉSffít

Fæst hjá flestum bóksölum.