Vísir - 18.03.1948, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Fimmtudaginn 18. marz 1948
JERONÍMVS:
Chianff Kai-
Sheh off Kína.
Á Filippseyjuni er til þjóð-
saga um sköpun mannsins.
Hún hljóðar á þessa leið:
Ciuð bjó til leirlíkneski
vandað mjög, og lét það i
oi'n til brennslu. En hann
lét leirmyndina vera of lengi
í ofninum. Hún brahn og
varð svört. Þetta var fyrsti
maðurinn, er guð skapaði.
Hann blés lífsanda í þessa
svörtu veru. Svo ákvað hann
að gera aðra tilraun. En nu
var liann óþolinmóður og
opnaði ofninn of snemma.
Veran, sem þá kom í Ijós,
var ekki viðkunnanleg. Yfir-
bragð hennar eða litarhátt-
ur var hvítbleikur. Guði
gramdist þessi óheppni.
Þá bjó hann til þriðja
manninn af mikilli kost-
gæfni. A meðan herzlan stóð
yfir leit hann annað slagið
inn í ofninn, og tók mann-
inn út, er hann hafði fengið
gulbrúnan lit. Var guð mjög
ánægður með þennan þriðja
mann.
Þessa sögu segja mennt-
aðír Kínverjar oft hvítum
mönnum með hógværlegri
meinfýsi.
Þvi að eilt helzta stefnu-
skráratriði stjórnarflokksins,
„Kuomintangs“, er útrýming
yfirráða hvítra manna í
Kína.
Þetta er eitt af lokatak-
mörkunum, er upphafsmað-
ur stefnu þessara, lieimspek-
ingurinn dr. Sun Yat-sen,
setti fram.
Hefir hann gert grein fyr-
ir þessu í bók sinni, San Min
Chu (Þrjú grundvallar-
markmið þjóðarinnar).
Það eru þó engar líkur til
þess, að hin mannmarga
bændaþjóð, Kínverjar, nái að
þessu marki af eigin ramm-
leik, á því iðnaðartímabili,
sem nú stendur yfir.
Markmið Japana.
Eins og kunnugt er, var
' ])að álit Japana, að þeim bæri
að útiloka livíta menn úr
löndum 'hinn'á gulu þjóð-
flokka. Og þcir ætluðu að
sigra Kína í þessu augnamiði.
Þetta tókst ekki, því að
livítir menn og guíir tóku
liöndum saman til þess að
fyrirbyggja það. Þeir, sem
unnu einstaklingsfrelsi og
bötuðu kúgun, vörðust Jap-
önum.
Heimsl'riðurinn hvílir á
Atlantshal's-sáttmálanmn, þó
að hann sé ckki lýtalaus,
eins og ýmsum stjórnmála-
mönnum er nú ijóst orðið.
Margir skildu ekki ýmsar
hernaðaraðgerðir á Kyrra-
l! hafinu á myðan sfríðið stóð
yfir, En samkvæmt þeim
skilríkjum, sem nú liggja
fyrir, má segja að menning
lieirnsins hafi hangið á þræði
sumarið 1942. Ekki vegna
sigra Þjóðverja í Rússlandi,
heldur sökum hins viðsjár-
verða ástands í Indlandi.
En það átti rót sína að
rekja til sigra Þjóðverja og
hraðsigra Japana í Burrna
og á Malaya. Ef Japanir
hefðu farið inn yfir landa-
mæri Indlands í júni 1942,
myndu þeir liafa náð sam-
bandi við þjóð, sem var að
því kornin að gera uppreisn.
350 milljónir Hindúa, sem
þreyttir voru á stjórn Breta,
hefðu gengið Japönum á
hönd. Og sambandið milli
öxulveldanna var þá næst-
um fengið. Rommel átti um
þessar mundir skammt ófar-
ið til Alexandríu.
Það eru ýmsar orsakir til
þess, að þetta fórst fyrir.
Meðal annars yfirdrotlnunar-
andi Japana. Uppreistarleið-
logarnir indversku höfðu ó-
bcit á ráðríki Japana. Ef
Japanir hefðu í flýti hertek-
ið vænan hluta af Indlandi,
mundi Chiang Ivai-shek haí’a
orðið undir, nema liann hefði
gerzt bandamaður Japana,
Og þá von b.áru þeir í brjósti
annað slagið á meðan stríð-
ið stóð.
Það er þýðingarlaust að
reyna að gera sér grein fyr-
ir þvi, bver áhrif þess banda-
lags hefðu orðið.
og Kína.
Samvinna U.S.A.
Að þessu sinni kom ekki
lil lokaátaka milli liins gula
kynstofns og hvítra manna.
Og vonandi kemur aldrei til
þess. Samvinna sú, sem nú
á sér stað milli U.S.A. og
Kína er nokkur sönnun þess
og gleðileg. Þó er talið, að
nokkrir hlekkir séu veikir
í þéirri viuóttukeðj-u, sem er
milli þessara þjóða.
Það gerðist margt í Kína
á stríðsárunum, sem ekki
varð almenningi kunnugt.
Og að líkindum hefir hug-
mynd sú, sem menn gerðu
sér um Kínverja, verið glæsi-
legri en raun ber vitni. Má
segja, að syo hafi verið gagn-
vart öllum þeim þjóðum, er
þátt tóku í stríðinu. Ilinn
hernaðarlegi áróður olli því.
Allt var borið i bætifláka
fyrir samherj u n um.
Ritskoðun var mjög ströng
í Kína yfir stríðið, og allt
eftirlit strangt.
Nú hafa tveir amerískir
blaðamenn, Theodore H.
Whitc og Annalee Jacoby,
gefið út bók uin það, Spin
gerðist á bak við tjöldin í
Kína á stríðsárunum. Bókin
nefnist „Tbunder ont ol'
China“.
Ungl'rú Jacoby var á skrif-
stofu í Chunking, en White
var „fljúgandi“ fréttaritari á
vígstöðvunum. En þau eru í
ritstjórn Chunking Times.
Borgarstyrjöld í Kína.
1 bók þessari er Chiang
Kai-shek allmjög gagnrýnd-
ur og stjórn hans nefnd eins
manns stjórn. Annars segja
þau kost og löst á mannin-
um.
- Það voru ekki liðnir
tveir sólarhringar frá stríðs-
lokum,. er borgarastyrjöldin
hófst í Kína, segja þau White
og Jacoby.
Jenan-ú tvarpið lilkynnti
aðaldrættina í stefnuskrá
kommúnista. Fyrsta skipan
Chu Telis kommúnistahers-
höfðingja hljóðaði á þessa
leið: „Takið allar stöðvar,
er Japanir höfðu. Afvopnið
hermenn og borgara, krefj-
izt þess að setuliðið gefist
upp samkvæmt Potsdam-
samþykktinni.“
Chunking sendi þegar út
gagnfyrirskipanir. Borgara-
styrjöld hafði staðið í Ivína
frá 1911, er Manchu-keisara-
veldið féll lil grunna, og til
1937, er Japanir réðust inn
í Kína. Og nú var borgara-
styrjöldin aftur hafin.
Þessi borgarastyrjöld
stendur enn yfir. Þó eru
nokkur vopnahlé annað slag-
ið.
Félagsmálalega séð er
Kína nú á sama þroskastigi
og Evrópa var fyrir 400—
500 árum.
Kínverskir bændur eru
þolinmóðir og þrautseigir.
Þeir eru vanir við skort, kúg-
un, misþyrmingar og stríð.
Stríð hefir verið daglegt
brauð í Kína. Friður er Kín-
verjum meira undrunarefni
en styrjöld.
Þó er talið, að Chiang Kai-
shek vilji l'riða þjóðina —
fá varanlegan frið.
En eins og því er varið
með nær því alla heimssögu-
lega stjórnmálamcnn, þékkir
hann ekki sínar eigin tak-
markanir. Svo eru metorða-
menn i flokki hans gírugir í
fé og valda ýmsum árekstr-
um.
Stjórn Chiangs
Iögleg stjórn.
Þar sem stjórn Chiang
Kai-sheks cr viðurkennd af
Sámeinuðu þjóðunum, hafa
Bandaríki NorðurAmeríku
i'rá árinu 1945 og síðan
styrkt Chiang í baráttunni
við kommúnista. Ameríku-
menn hafa reynt til þess að
vinna að eflingu lýðræðis í
Kína. En sá róður er þungur.
Kínverjar eru fólksflesta
þjóð heimsins. Enginn veit
með vissu, hve margir Kín-
verjar eru. Þeir eru á milli
•100 og 550 milljónir. Mis-
munur þessara talna innifel-
ur alla íbúa U.S.A. Líklega
eru Kínverjar um 500 millj-
ónir.
Þessir tveir amerísku
blaðamenn gera tilraun til
að skilgreina stjórnarfar
Kína. Aðeins einn flokkur er
nú leyfður þar í landi.
Er keisaranum var hrund-
ið af stóli 1911, lcnti Kína |
svo að segja í klónum á 300
„stríðsbarónum“. En þeir eru
hliðstæðir ránriddurum mið-
alda.
Sun Yat-sen heimspeking-
ur, lærður Canton-Kínverji,
er stol'nandi „Kuomintangs",
en svo nefnist núverandi
stjórnarstefna.
Maður þessi stundaði nám
á Hawaii. Hann fékk vernd
nokkurra þessara stríðsbar-
óna og náði með hyggindum
eða brögðum völdum í Cam
lon-béraði.
Hann dó árið 1925.
Hvítir kaupsýslumenn, er
bjuggu við sjávarsíðuna,
studdu með ánægju eftir-
mann hans, hinn sterka mann
l'lokksins, Chiang hershöfð-
ingja.
Chiang Kai-shek fékk hjá
þeim mikið fé og hvers kyns
varning og hóf það miklaj
starl', að leggja Kína undirl
sig. Hann fór herferðir á|
hendur öðrum valdamönn-
um. Suina keypti hann til
fyfgis við sig, eða tældi á sitt
band. ()g hann gerði baráttu
sína að eins konar krossferð
á hendur kommúnistum.
1934 þótti þeim þröngvað
svo kosti sínum á strand-
svæðunum, eða í borgum og
bæjum við sjó, að mikill
fjöldi þeirra flutti til norð-
urhéraða Kínavcldis. Þar
O * ; "
settust þeir að.
Chiang í Moskva.
Chiang Kai-shek er bónda-
sonur. Hann varð stúdent í
Japan, þó að hann væri and-
vígur Japönum frá öndverðu.
Hann gekk á hinn keisara-
lega kínverska liðsforingja-
háskóla. Hinn eina sinnar
tegundar í Kína.
1923 var Chiang sendur til
Moskvu. Af Rússum lærði
hann' meðal annars flokks-
stjó'rn. En hann er andstæð-
ingur kommúnista, eins og
kunnugt er.
Fyrstu ár hinnar kín-
versku stjórnarbyltingar var
Cliiang i Shanghai, eftir því
sem White og Jacoby segja.
Á þeim árum var lionum
lijálpað af byltingamannin-
um Ch’en Chi-mei. Og nú
eru bróðupsynir þessa manns
háttsettir hjá Chiang Kai-
shek.
Hersliöfðinginn var oft
svangur, peningalaus og í
mikilli hættu á þessu tíma-
bili.
Hann lifði í „undirheim-
um“ stórhorgarinnar. Hafði
hann þá samband við félag-
ið „Hið græna samband“.
Studdi það félag byltinga-
starfsemina. Og var ekki gott
orð á því.
Chiang Kai-shek er lier-
maður og stjórnmálamaður.
Þegar þess cr gætt, að hann
hefir orðið að styrkja völd
sín á sama hátt og við sömn
skilyrði og Evrópuvaldsmenu
á 15. öld, þá er ekki rétt að
dæma framkomu hans á 20.
aldar mælikvarða. Chiang er
svo að scgja bundinn við
gamalt stjórnarfarskerfi. Og
I ráðríki hans er mikið. White
og Jacoby segja frá kosning-
um, þ’ar sem hann lét greiða
atkvæði sér í hag með frekju.
Þetta og annað eins barst
ekki út á meðan stríðið stóð.
Kínverska eftirlitið var
strangt. Kína var í stríðs-
fréttnm nefnt hið mikla lýð-
veldi. En það var nú tæp-
lega sannleikanum sam-
kvæmt.
Hurley fer til Kína.
Eí'tir Stillwell-„árekstur-
inn“ í lok ársins 1944 var
Patrick J. Hurley sendur til
Chunking sem persónulegur
erindreki Roosevelts forseta.
Joseph Stillwell hershöfð-
ingi var af Sameinuðu j)jóð-
unura valinn yfirmaður ú'
Kína-, Burma- og Indlands-
hersvæðinu. Auk þess
var liann æðsti stjórnandi
hins kínverska hers. Hann'
er hraustur hermaður, al-
þýðlegui' og vinsæll. Her-
mennirnir nefndu liann Jóa
frænda.
Illutverk hans var að
„opna“ Burmabrautina eftir
ósigur Breta þar. Stillwell
endurskipulagði og 'æfði kín-
verska herinn og vann hrein'
kraftaverk þar eystra. Hanni
vildi gera kínverska bændur
sjálfstæða til orðs og æðis,
sjá um að. þeh'' feugju nægi-
logt fíeði og lærðu að ifara
með nýtízku vopn.
Joe Stillwell varð vel á-
gengt í Burma. En þá fékk
liann þá „l'lugu“ í höfuðið,
að el’ hann gæti látið gera
vel við hermenn Chiangs —
GÆFAN FYLGIR
hringunum frá
SIGURÞÓR
Hafnarstræti 4.
Margar gerðir fyrirliggjandi.
BEZT AÐ AUGLYSAIVISI
Veizlumatur
Srnurt brauð
Snittur
MATARBÚÐIN
Ingólfsstræti 3, sími 1569.