Vísir - 23.07.1948, Qupperneq 4

4
V I S I R
Föstudaginn 23. júlí 1948
WXSXR
DAGBLAÐ
Otgefandi: BLAÐAOTGÁFAN VlSffi H/F.
Rítetjórar: Kristján GuSlaugsson, Hersteinn PálsstA.
Skrifstofa: Félagspremtsmiðjunni.
AfgreiSsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm linnr).
FélagsprentsmiSjan hJ.
Lausasala 60 aurar.
Bannsókn á iðnaðinum.
Fjárhagsráð hefur nýlega sent blöðunum skýrslu, varð-
andi rannsókn, sem farið hefur fram á íslenzkum iðnaði,
að tilhlutun ráðsins. Er skýrsla þessi fyrir marga hluta
sakir merkileg og verða engin skil gerð í stuttu máli.
Tímabil það, sem rannsóknin nær yfir er allt árið 1946
og árið 1947 fram til 1. október, en því næst hefur verið
gerð áætlun fyrir árið 1948, að því er varðar þörf fyrir
mannáfla og hráefni til iðnaðarins. Er í þessum áætlunum
gengið út frá þeim forsendu að nægileg hráefni séu fyrir
hendi, þannig að fullri starfrækslu og afköstum yrði uppi
haldið, en að sjálfsögðu er ekki lun slíkt að ræða, vegna
takmarkana á innflutningi.
Alls hafa fjárhagsráði borizt skýrslur frá 800 fyrir-
tækjum, en sjálft hefur það gert áætlanir fyrir nokkur
hraðfrystihús, sem ekki hafa látið skýrslur i té. Af þess-
um fyrirtækjum vinna 141 úr innlendum hráefnum aðal-
lega, en 669 fyrirtæki nota aðallega erlend hráefni. Af
þeim fyrirtækjum, sem vinna úr innlendum hráefnum eru
120, sem framleiða aðallega afurðir til útflutnings, en 21
fyrirtæki framleiða hinsvegar fyrir innlendan markað.
Raunveruleg fjárfesting i þessum iðnfyrirtækjum öllum
er talin vera 1. október 1947 um 300 milljónir króna, en
er þó mjög varlega áætlað. Er talið að ýms rök hnígi í
þá átt, að sumar ið'ngreinar geti með þeim vélum og fram-
leiðslutækjum, sem þær hafa yfir að ráða, framleitt mikið
meira af ýmsum vörum, en þjóðin hefur þörf fyrir. Stafar
slíkt eingöngu af skipulags og eftirlitsleysi og skorti á upp-
lýsingum og þekkingu úm hið raunverulega ástand, þegar
verið er að stofna ný fyrdrtæki og leyfa vélainnflutning
til landsins.
Fjárhagsráð telur að gjaldeyrisþörf iðnaðarins fyrir
árið 1948 muní nema kr. 123 milljónum, miðað við fúíl
afköst véla og fulla nýtingu annarra framleiðslutækja.
Hér ber þess þó að gæta að til frádráttar þessum 123
milljónum koma um það bil 23 milljónir, sem talið er
í öðru sambandi 1 gjaldeyris og innflutningsáætlunum.
Árið 1948 myndi heildarhráefnanotkimin, ef unnið væri
með fullri afkastagetu, nema í innlendum hráefnum 314,8
millj., en þar er um að ræða 87% aukningu frá árinu
1946, en erlend hráefni myndu notuð fyrir 181,3 millj.
og yrði þar um 73% aukningu að ræða frá árinu 1946.
Á árinu 1946 vann iðnaðurinn úr hráefnum að verð-
mæti 273 millj. kr., en verðmæti afui’ðanna nam hins-
vegar 510 rnillj. kr., en að þessái’i framleiðslu xumu
8280 menn. Á fyi’stu 9 mánuðum ársins 1947 var hrá-
efnanotkuiún nokkru meiri en allt árið 1946, en aukn-
ingin stafar einvörðungu af aukinni notkun innlendra
ln*áefna og auk þess liefur verðlag liækkað á þessu tíma-
bili, þannig að hafa ber það í liuga við samanburð. Mesta
vinnuaflsþörf á ái’inu 1948 er áætluð 14067 manns, en
minnsta vinnuaflsþörf 10248 manns. Á þessu ári gæti
þanrúg þriðjungur þjóðai’innar lifað á iðnaði, samkvæmt
nánai’i úti-eikningi, er styðst við manntal Hagstofunnar.
Á hinn bógin er talið að aukning iðnaðarins geti verið
; vafasöm frá þjóðhagslegu sjónarmiði, svo lengi sem iðn-
rekendur gera ekld tilraun til að vera samkeppnisl'ærir við
erlendan iðnað um vcrð og gæði, og að framtíð iðnaðarins
hér, hlýtur fyrst og fremst að byggjast á því að slíku
niarki verði náð.
1 þessu sambandi ber þess loks að geta, að ráðgerð
gjaldeyrisþörf vegna innílutnings á vélum liefur lækkað
verulega á síðustu tveiinur árum og vegur það nokkuð
á móti aukinni gjaldeyrisþörf vegna liráefna og uinbúða.;
Á árinu 1946 voru fluttar inn vélar, áhöld, skip og önnur
framleiðslutæki fyrir 138 millj. kr., en þar af iðnaðarvélar
eingöngu fyrir 30 millj. kr. Hráefni til iðnaðar, innflutt
á sama ári nam kr. 50—55 millj. eða samanlögð gjald-
eyrisnotkun iðnaðatins það' ár kr. 80—85 millj. á móti
100 millj. samkvæmt áætlun fyrir árið 1948.

i dag
er föstudagur 23. júli,
dagur ársins.
205.
Sjávarfoll.
Árdegisflöð var kl
Síðdegisflóð verður
kvöld.
07.45 í dag.
kl. 20.05 í
VBSIR
FYRIR 30 ÁRUM
Næturvarzla:
Næturvörður er í Reykjavík-
ur apóteki þessa viku,
1760. Næturlæknir Iiefir
B.S.R., sinii 1720.
Veðrið.
Kartöflurnar voru umræðu-
efni blaðanna fyrir 30 árum
engu siður en nú. Eftirfarandi
fictt birtist t. d. í Visi 2e. júli,
1018:
„Af kartöfluökrum stjórnar-
sinii iunár eru sagðár góðar fregnir.
bæki-^Þar er allt komið upp og litur vel
stöð i Læknavarðstofunni, sími úr. Af Brautarholtsökrunum eru
5030. Næturakstur i nótt annast fregnirnar Jakari, einkum þó
bæjarstjórnarinnar, og er sagt,
að þar sé allt í kalda koli. Það
kunna þó að vera ýkjur. Betri
-Icstui liiti i Reykjavík í gæe ^ l.orfur eru sagðar um uppskeruna
bjá h.f. Akri. Á Reykjum i Mos-
féllssveit hafa bændurnir seít
niikið niður af kartöflum og hafa
var 12 stig. Minnstur hiti i nútt
7,9. Fimmtán sólskinsstundir
voru í Reykjavík i gær.
\eðmljsing. Lægðin austur af ])œr komið 'vel upp og vaxið bct-
Islandi grynnist ög lireyfist aust- l]r cn annars staðar> jafnvel pr
norðaustur eftir. Grunn lægð yf- farið að taka þar eitthvað upp
ir sunhanverðu Grænlandshafi, til átlJ- En yfirleitt lnunu upp.
hreyfist hægt austureftir. skeruhorfur í landinu
Veðúrhorfur: Vestan og síðan
slæmar,
sem von cr.“
Þá er og þessi frétt:
„Dr. phil. Sig. Nordal hefir
verið skipaður próféssor við Há-
skóla íslands í nor'ræntim fræð-
um í stað Björns'M. OIséns.“
sunnan gola eða kaldi; skýjað en
úrkomulaust að'mestu.
Tímaritið Jörð.
Júní-hefti Jarðar cr nýkomið
út. Flytur það úrval greina, inn-
lendra og erlendra. í ritið skrifa
m. a. ritstjórinn sira BjÖrn Ó.' Sjölugsafmæli
Björnsson, Guðm. G. Hagalín,1
Helgi H. Eiriksson, Kristmann ... . A
Guðmundsson og Ragnar Ás- Arnaigofu lu.
geirsson. Auk þess cru í ritinu*
þýddar greinar, sögur og kvæði. I JT“na and'
Þá ern þar lika sönglög og', .! voru gefm saman i
myndaflokkur. Bitið er hið ■ bjonaband Guðhin Reymsdottir,
á í dag Helgl Sigurðsson,
vandaðasta að útliti og efnis-
Njarðargötu 37 og Ragnar Þor-
|váÍL'''mt;tjórin^“uikTnnir‘^!sleinTn’ Hrisatei{l 8' HTerTiU.
jtúnaritinu, að með næsta hefti O.ngu hjonanna verður a Hnsa-
muni ganga inn í ritstjórnina tci®
þeir Guðm. G. Hagalín, Krist-
mann Guðmundsson og Vilhjálm-
|ur S. Vilhjálmsson. Síra Björn
jmun þó verða aðalritstjóri Jarð-
ar áfram.
Árekstur.
Um eitt leytið í gær ók vöru-
billinn R—4762 aftan á fólksbil-
inn R—6144 á Laugavegi á móts
við Vatnsstig. Skemmdir á bílun-
uni urðu sama og cngar cn um-
fcrðartruflun varð töluverð
vegna árekstursins, þar scm
hílarnir kræktust saman og erf-
iðlega áetlaði að ganga að losá'
þá aftur.
Hjúkrunarkvennablaðið,
2. thl. 24. árgangs er nýkomið
út. Efni er m. a. Heílsuverndar-
starfsemi, eftir Þorbjörgu Árna-
dóttur, Vera min á íslandi, eflir
Ebhu Hansen. Auk þess er i hlað-
anui Nemendadálkur, eftirmæli,
smáréttir o. fí.
Slökkviliðið
var kallað inn i skálahverfi á
Laugarnesi í gær. Nokkrir
drengir liöfðu gert sér það að
leik að kveikja í rusli við ibúðar-
glugga. Elduririn var slökktur
áður en slökkviliðið kom á stað-
inn.
Útvarpið í kvöld.
19.25 Véðurfregnir. 19.30 Tón-
leikar: Harmonikulög (plötur).
20.30 Útvarpssagan: „Jane Eyre“
eftir Charlotte Bronte, XXI.
(Ragnar Jóhannesson skólastj.).
21.00 Tónleikar: Okiett fyrir
hlásturshljóðfæri, eftir Stra-
vinsky (plötur). 21.15 „Á þjóð-
leiðum og vífiavangi". 21.35 Tón-
leikar (plötur). 21.40 íþrótta-
þáttur (Brynjólfur Ingólfsson).
22.00 Fréttir. 22.05 Symfónískir
tónleikar (plötur): a) Píanókon-
sert i a-moll op. 17 eftir’Padere-
wsky; b) Symfónia i C-dúr eítir
Berwald. 23.10 Veðurfregnir. —
Dagskrárlok,
Kristján Guðlaugssen
hæstaréttarlcgmaður
Jón N. Sigurðsson
héraðsdómslögmaScr
Austnrstræti 1. — Sfml I4M.
CDtSSEDSSSJ}
„Frosti“ skrifar mér langt
bréf, sem eg get ekki birt £
heilu líki í dag. Hann segir m.
a.: „Gallharður" er óánægður
með íþróttamálin, sem annað
hér á landi. T.d. segir í sunnu-
dagsblaði Þjóðviljans að: „...
meginatriðið i fílósofíu þeirra
ínanna, sem hafa forgöngu uni
íþróttamál á Islandi ...“ sé sú
að fá bara nokkra duglega
unga menn til að „hoppa ó-
sköpin öll ýmist hórisontalt
eða veríikalt“. Það sé allt og
sumt.
♦
En Gallharður segist ekki vcra
að gagnrýna iþróttamálin með
þessu og sízt af öllu að niæla á
móti líkamsræktinni. „Mergurinn
málsins er hinsvegar sá,“ scgir
Gallharður, „að eg er allt of
mikill vinur líkamsræktar til að
geta horft þegjandi upp á þróun
íþróttamála hérlendis.“
*
Enginn neitar að líkams-
ræktin er þýðingarmikið at-
riði í íþróttunum. En hitt ætti
hverjum manni að vera ljóst,
að hliítverk íþróttanna er tví-
þætt, þ. e. líkamsrækt og
skemmtun.
* \
i íþróttamennirnir gegna að
nókkuru leyti sama hlutverki og
lcikararnir jafnframt þvi, sem
þeir stnnda sina líkamsræækt.
Þeir skemmta almenningi með
þtí að sýna leikni sina i iþrótt-
ununi. Eg þekki t. d.- marga
menn sem fremur vilja fara út á
íþróttavöll að sjá spennandi
keppni en í bíó eða leikhús. Þcim
finnst meira gaman að sjá leikni
iþróttamannanna en einhvéjar
biómyndir, etc.
*
Þettá tvíþætta hlutverk
íþróttamannanna er líka
löngu viðurkennt erlendis.
Sumum iþróttamönnunum eru
greidd há laun fyrir að taka
þátt í ákveðnum keppnum og
sýna á vissum stöðum. Draga
þeir að mikinn fjölda áhorf-
enda hvaðanæva.
Frh. á 6. s. í
Amérískii’ vísindamenn
fullyrða, að þeÍí geti skotið
flugeldum til tunglsins með
þeim tækjum, er þegar hafa
verið fundin upp. Skýrði
flugmálanefnd Bandarikj-
anna frá þessu nú nýlega, en
á hinn bóginn telja vísinda-
menn, að slíkar tilraunir hafi
enga hagnýta þýðingu. Að
vísu kynni þetta að vera
fróðlegt, segja þeir, en það
myndi vera kostnaðarsamt
og tímafrekt.
Aðalvandkvæðin myndu
felast í þvi að losna við að-
dráttarafl jarðar og stjórna
eldflauginni. — Eldflaugin
þyrfti að geta náð 25 þús.
mílna (46 þús. km) hraða á
klst. til þess að losna við að-
dráttaraflið. Eldflaugar hafa
komizt hraðast um 3500 míl-
ur á klst., en það var þýzk
eldflaug af gerðinni V-2, sem
Bandaríkjamenn hafa gert
ýmsar tilraunir með.
Sú eldflaug komst um 170
km. beint upp í loftið, en
féll síðan til jarðar. Ef eld-
flaug, sem skotið væri með
nægilegum hraða hitti ekki
tunglið, myndi liún lialda á-
fram þar til aðdráttarafl
émhvers annars hnattar næði
til hennar.
Á hinn bóginn myndi eld-
flaug, sem ekki hefði nægi-
legan hraða til þess að losna
aigerlega við aðdráttai*afl
jarðar, verða að eins konar
fylgi-„hnetti“, sem myndi
halda áfram að snúast í spol*-
liaug kringum jörðina.
Geysimikið eldsneyti þyrfti
í eldflaug, sem ætti að geta
komizt til tunglsins. Er talið,
að eldflaug, er væri 1000
pund að þyngd, er henni væri
skotið liéðan af jörðinni,
myndi elcki vega nema 1
pund, er hún kæmi til tungls-
ins og eldsneytið búið.
Til þess að stjórna stefnu
slíkrár eldflaugar yrði að
nota radar og radio-hylgjur.
En, sem ságt, vísindamenn.
tclja, að slíkar tilraunir svari
ekki kostnaði og hafi enga
hagnýta þýðingu, svo að
vafalaust verður einhvcr bið
á þ\ú, að fýrstu éldflauginni.
ljósti niður á tunglinu.