Vísir - 11.09.1948, Blaðsíða 5

Vísir - 11.09.1948, Blaðsíða 5
Laugardaginn 11. september 1948 V 1 S I R K r i s t in d ó m ii i* i ii ii JLíiiii teiðurvísir eftijr #fr. Eirík \lbertsson. Kristindpinur lieita einu! nafni þau trúarbrögS, sem sitafa frá kenniugu Jesú Krists og boða þá megin sannfæringu, að bann liafi opinberað í mannbeímum eiukenni guðdómsins og' hugsjóninr mamilegs lífs. ínnan kristindómsins er um mörg tilbrigði að ræða. Fljótit á litið virðist fátt sameigin- legt með binni skrúðmiklu Gj isk-kaþólsku kirkju og eiu t'aldleik Kvekara. Þó er Jneg- iu grundvöllurinn binn sami, því að báðir aðilar viður- kenna opinberun Guðs fýrii- tilslilli Jesú Krists, og að Iiann sé vegurinn og sann- Jeikurinn. Mörkin á milli krislin- dómsins og annarra trúar- bragða eru mjög skýr. Al- veg eins og það er nægjan- legt til þess að vera sannur Múbameðstrúarmaður að viðurkenna: „Enginn Guð er lil nema Allab og Múbam- eð er spámaður bans“, svo er það og fullnægjandi til þess að vera kristinn maður, að viðuikenna að Jesús sé hin æðsta trúarbugsjón og reyna að fara eftir bugsjón- uni bans í eigin brevlni, Skiptir þá ekki máli liverjar trúarbugmyndir bans kunna að vera að öðru levti. En engu að síður bafa sjónar- niið kristinna manna á sinni eigin trú verið með ýnisum bætti vegna hinna sögulegu viðborfa. Er aðallega um fjórar úrlausnir að ræða, þegar syara befir átt spurn- ingunni, liver eru böfuðein- k en n i kristin dóm sins: 1. Kenning Jesú sjdlfs og ekke.rt annað. Jafnvel allt bitt í Nýja testamentinu Iiefir ekkert gildi og get- ur jafnvel verið rangt í mikilvægum atriðum. — Sjónarmiðum Jóhannes- ar og Páls á persónu Jesú er með öllu hafnað. Á ís- lenzku mun þessi skoðun skai-plegast túlkuð i bók- inni Kiistindómurinn efl- ir D. Adolf v. Harnaek, i þýðjngu Ásmundar Guð- mundssonar. 2.. Kenning N.ýja ie.siame.nl- isins. Allt efni þess er tal- ið gi-undvöllur að full- gildum kennisetningum um kristindóminn, cf það er skynsamlega og sam-t vi/.kusamlega útlistað. — Slcginn er samt sá var- nagli, að ekki sé víst að ÖJI trúarleg viðhorf böf. Nýja testainenlisius séu rétt, bel.di.ir bi.tt að Nýja testamentið í heild sinni sé nauðsynlegur sann- leiksgrundvöllur krjstin- dómsins. I meginalriðum befir þetta vcrið viðhorf Mótmælendakirknanna, enda kemur það og fram i böf uðj átni ngarritum 3. Nýja testamentið og úr- skurðir kirkjuþinga. Forn kirkjunnar. Meðan kirkj- ar sé fólginn i sambandi qg þekkingu, eru manncskj- 4, an vai' em c beild i aðalatriðum voru úrskurðir hennar svo inn- blásnir af beilögum anda að samþykki kirkjuþing- anna urðu að sjálfsögðu að fullgildum kenningum í trúarefnuni, T. d. er út- I i s l un Ndk en t rú arj át n i ng- arinuar á pcrsónu Krists kristindómiu'. Hákirkju- breyfingin, sem kenndi sig við Oxford á Englandi og stóð i hlóma um miðja 19. öldina hafði t. d. þetta viðhorf. Nýja testamentið og trú- fræðisetningar rétttrún- aðarkirkjunnar fram til vorra claga. Af þvi leiðir að allar kennisetningar kri$f;iu,dómsius, allt kenn- ingakerfi bons, er ein lifandi bejld i stöðugum vexti, enda þótt kjarninn séfólginn i binni uppbaf- legu kenningu Ki-ists. -— Þessu skal þvi ekki bagga beldur sé það aðeins út- listað í Ijósi vaxandi sannleika af þeirri kirkju,; scm öðlast befir leiðsögn anda Guðs og iætur stjórnast af honum. Þetta cr viðborf rómversk-ka- þólsku kirkjunnar. Allar þessar skilgreining- ar leiða .Tesúm Krist i önd- vegi. Afstaða hans til krist- indómsins er önnur en nokk- urs annars trúarbragðafröm- óskipt mannsins við bann. . urnar sanit hnðar syndinni. Sameign kristindómsins og Niðurstaðan er þvi óhjá- eru kvænplCiga sú, a'ð veröldin annarra þessi atiiði trúarbragða tilfinning um réttu, góðs að bíða, eudur- nýjar anda hans með iiin- strcyini anda kærleikans, er jlælur sér ekker.t mannlegt þörf mannsins á yfjrmann- Iegri aðstoð; trú á að unnt; sé að koma á sambandi milli mannanna og Guðs; viður- kenning á fúsleika Guðs til þess að veita mönnunum hjálp; og hjálparmeðul til þcss að fuilkomna þelta sam- band milli Guðs og manns. — Aðalatriðið cr fólgið i þvi að veita móttöku þeim hjálp- armeðölum, sem veita skil- yrði til þess að guðssamfé-. lagið verði að raunveru- leika. Þar er Kristur vegur- er furstadæmi illskunnai’. Og vera óviðkomandi sam- qrsökin er glöp mannanna og þvi sjálfskaparvíti, því að vegna guðsþekkingar þeirra, áttu braulir þeirra að geta verið beinar. En vegna synda þeirra hverfur guðsþekking- in, og illskan og óguðleikinn yerður takmarkið. En samhliða þessari meg- inskoðun á mannkyni og veröldinni er.önnur, þar sem bölsýni verður að hjartsýni. (3.) Hvern veg getur maiui- kgnið öðlast það hugsjóna- líf, sem gerir viðreisn; þess örugga? Maðurinn á hæfi- leika til þess að verða sálu- inn. kln skýring þessa orð- taks er ekki alveg hin sama innan liinna ýmsu deilda , . .... , krist)n.domsins. i msir að-:i byllast þá skoðun að aðstoð kirkjuunar sé nauðsvnleg til þess að koina sambandinu á; aðrir hvggja, að það sé alger- lega á valdi einstaklingsins.- En ölluin ber saman um, að j Kristur, eða andi hans, sé á ’ einn eða annan bátt bliðið. éða dyrnar að samfélaginu, eða..saiubandi.iu.i við Guð. í kenningu kristindómsins eru jjrjú mcginalriði: (1.) Hugsjónalif manns- andans. E.n bugsjónin er: fóigin í því að lifa í full- komnu samræmi við vilja Guðs. Guðsbugmyndin er því meginstoð kristindóms- j ins, það liugtakið, sem sker uðar til boðskapar lians. úr um einkenni lians. Guð er i Kristur er meira en kennari faðirinn a himnum. Ilann er cius og Buddha, meiri en beilagur, en beilagleiki bans spámaður eins og Múhamcð, hylur lianu ekki sjónum íhfiiri cn löggjafi eins og jarðneskra ínaiina. Sam- Moses. Kristur og kristin-'lkvæmt kiastiudóminuin er dómur eru samstæð hugtök. Jesús valdaði kenningu sina með starfi sinu. Rétttrúnað- arkirkjan hefir talið sáttar- gerðina milli Guðs og manns ekki aðcins opinberaða staðreynd, heldur og raun- verulega framkvæmda með lífi og dauða Jesú. Og kenn- ing lians var ekki óliáð sög- unni. Fi-jóangar bennar eru í rituiii spámanna Gamla testainentisins. í raun rétlri liann binn síðasti og veitir honuni mikla og bá- leita inöguleika. Krislindóm- hrinn kemur eins og lífs- ínögnuð flóðbylgja inn í sögu mannkynsins. Hann muii þvi frelsa manninn , jundan sinu eigin oki og gera hann að syni Guðs. Þessi liknar og frelsislind er Jes-' ús Krislur sjálfur, og með að- stoð heilags anda og stöð- ugri stjórn lians losnar mað- urinn við synd sina. Þcssi sami andi skapar nýja lioll- ustu í sál mannsins, hollustu gagnvart Guði, sakir Jésú Krists, skapar ný áform með manninum um að hlýða kvæmt vilja og ráðsályktun Guðs. Þessi breyting, sem þannig verður á manninum er ekki aðeins fólgin i nýjinn yiðhorfum og nýjum mark- hiiðum og leiðum; annað befir komið til: gjöf andans, sem birtist og reynist sem stöðug,endurnærandi, hvetj- audi og styrkjandi návist, er orkar þann veg á manninn, að bann finnur nýjan kraft í og með sjálfum sér til þess að „ganga til góðs götuna fram cftir veg.“ Þessi starfshugsjón krist- indómsins er ckki reist á eigingirni né sjálfsþótta. Sanifélagið við Guð tryggir manninum blutdeild i sama anda kærleikans, sem gefur Guði föðurbeitið. En sá andi tryggir samúð og elsku gagnvart ölluin niönnum og áslundim mu að lilaða þá guðlegri atbafnaorku. f þessu er íójgiu ábyrgð bins krislna ínamis, í raun réttri krafa um að vinna góðverk og kærleiksverk, vinna að borgaraiegum og félagsleg- um umbólum og trúboði. Slik góðverk eru hluti þeirra átaka, sem til jiess þarf að koina á með öllum mönn- Frh. á 6. s. Hvað vilfy vita? var stærsti spáiiiaður Gyðinga þjóðarinnar, og hin spá mannlegi hoðskapur nær hámarki i kenningu lians. En með spámönnum gamla sáttmálans var persónuleg ti’ú Jieii’i’a samofin þjóðar- trúnni. I kenningu .Tesú liverfa hins vegar hin þjóð- legu einkenni, eu Jiiii per- sónulega trú einstaklingsins er hafin til Iiæða scm hið eina rétta trúarlega viðhorf. Samt snérist Jesús ekki svo nijög gegn hugsjónuni þjóð- ar sinnar né musterisguðs- jijónustu. En bann Jýsir trúnni mjög skovinort á þá lund, að hún sé hið persónu- lega irausí á föðm eðli Guðs. Qg leyndardómur trúarinn- 'kærleikui’inn aðal einkcnni lians. Hann cr alvaldur og al- yifiu', ekki líkt og valdhafar þjóða eða vitringar skóla, heldur birtist veldi lians og vizka í kærleika lians og elsku. Kærleikurinn er þvi hinn andlegi tengiliður milli Guðs og manns, og lijarta mannsins fær fyrst frið og livild i faðmi hans (sbr. St. Ágústíilus). (2.) Hið raunuevulega, Starfandi og stríðandi mann- Vísi bei’as.t jafnt og þétt ýmsai' spurningar., sem send- endiir óska að fú svarað í blaðinu. Þetta licfir verið vanrækt til þessa, og jn’engsli ráðið talsvei’t um það. Nú ictlar blaðið að lcitast við að bii’ta spurningadálk reglu- lega í blaðinu, á laugardög- um tikað byrja með, og geta memi sent spurningar sínar til blaðsins og verður þeim þá svarað eins íljótt og unnt er. Hér fara á eftir, fáeinar ekki nafnið. Hvað hcitir hann? Þrjár stöllur“. Svar: Höfundurinn er ensk kona, Ruby M. Aires að nafni, sem skrifað hefir f jölda .ástarsagna. Spurning: „Mér hefir skilizt, að baun hafi verið lagt við jiví, að mcnn hyggi og festi fé þanp- ig, en sé þó, að víða er ver- ið að rcisa hús frá grumii um þessar mundir. Hvernig bggur í jiessu? Einu á báð- um áttum.“ Jíf. Það er alll annað, cn spurningar, sem borizt bafa.| Svar: Mönnum mun vera hvildin í Guði. Maðurinn er upp á siðkastið og svör við heimilt að byggja hús, sem samkvæmt því glataður son-J þeim: ur, vegmóður og einn, fjarri föðurhúsum og heiinili. — Hann er syndari, og kristin- dómurinn laðar liann til þess að liverfa lienii og iðr- ast, þröngvar Iionum ja'fnvel til Jæss. Vei’öldin er vond og veðiu’ öll válynd sakir ill- vcrka og synda manuanna. Hún rambar þvi á barmi glötimarinnar. Yfir henni vofir því dagur reiði, dagur bræði, cr drckkir jörð í loga- flæði. Fraiuvi nduken ning- unni er þó ekki hafnað, og cr þvi. framþróun og Jiroski í framsýn yfirleitt. En þótt kristnin haíi vaxið a? náð Spurning: „Gildir ekki sami dollar i Bandarikjunum og, Kan- ada? -Ef svo er ekki, er jiá nokkur verðmuuur á þeim? 01. Jónsson.“ Svar: Þótt myntin heiti sama nafni, cr þó eltki um eina mynt að ræða í báðum löndum. Kanadadollar er skráður um 10% lægra verði en sá ameríski. SpiU’ning: „Okkur langar fil að ná i einhyerjar bækur eftir höf- undinn, sem skrifaði söguna „Prinsessan“ í Vísi fyrir tyeim árum, on við munura eru 130 ferin. að gólffleti eða minni. Rétt ,er þó að spyrja fjárhagsi’áð um regl- ur í þessp efni. Spurning: „Undirritaður var í sumar- leyl'i, jiegar „1J. j úní-félagið“ svonefnda hélt framlialds- slofnfund sinu, svo að mig langar (il að vita, hvcrt nafn því var gefið, en enginn virð- ist viUi jiað. llyað heitir félagið. Þ. Olafsson.“ Svar: Mjög margar upp- ástungur ura nafn félaginni til handa, komu fram á fund- inum, en engin ákvörðun: var tekin, í þvi efai.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.