Vísir - 08.12.1948, Blaðsíða 1

38. árg.
Miðvikudaginn 8. desember 1948
279 A tbl.
ÆwíSmm*
I3að ritjuðust upp fyrir
niér ganilar notalegar æ-skn-
mimiingat' fyTÍr nokkurum
dögum er mér var send
gömul og góð bók í nýjum og
lallegum búningi; þetta eru
Iíviður Hómers II. bindi —
fyrra bindið o: Hiónskviða
mun eiga að koma út næsla
ár. Að því er eg be/.t veit em
þetta frægustu hetju- eða
sögu-ijóð heimsins og býst
eg við að „l>au vildu öil skáld
sjönarsviðið og cinnig hinir
fjöllvndu, en máttugu grisku
guðir, sem alltaf eni með í.
d. hin glóevga gyðja Pallas
Aþena — fræða- og hergyðj-
an, dóttir Seifs; heami er í
mcha lagi hiýtt lil hins goð-
umlika Odysseifs og hjálpar
honum á allan hátt, en sjáv-
arguðinn Poseidon gerir hon-
nm allt til miska því hann
þykist eiga honum grátt að
gjakla fvrir illa meðfei'ð á
kveðið hafa“. Sveinbjöm isyni sinum. En heim komsl
EgiLsson, kennari á Bessa-
stöðum, en síðar rektor lat-
inuskólans í Reykjavík, sneii
Odysseifur samt og allt fór
vel á endanum.
Þegar við vorum í skóla i
þessu skáldriti Homers á ó- gamlu daga þóíti okkur grísk.
hundið íslenzkt inál fyrir
iámum 100 árum, en margir
áratugir eru nú síðan að hók-
in var gefin út i síðara sinn
og' er hún liu í fremur fárra
liönduih; var það þvi hijög
vel hugsað og fallega gert af
bókaútgáfu Menningái-sjóðs
að fá okkar snjöllustu
grískugarpa og fróðustu í
fornum fræðiun til að fara
liöndum uin þetta meistara-
yerk þeirra Homers og Svein.
bjarnar og senda það svo fínt
og fágað út meðal fólksins
með ágætlega rituðum sögu-
legum inngangi og skýring-
iim.
Um þenna malvalausa
Homer veit eiginlega enginn
neitt með fullkominni vissu,
«n eftir líkum að dæma hefir
bann lifað á áttundu eða ní-
undu öldinni f. Kxist, en
hetjusögurnar, sem hann
hyggir á, liafa lifað í minni
<og á vörum manna að minsta
kosti tvæi- til fjórar aldir á
undan eins og fornsögurnar
okkar frægu áður, en óþekktu
snillingarnir okkar fóru að
skrifa lxcr. I>að yrði of langt
mál að rekja þráð þessarar
grísku fornsögu: Odysseifur
líonungur i tþöku er á lieim-
leið eftir að Grilckir liöfðu
loks unnið Tróju, lendir í ó-
skaplegustu liættum og of-
intýrum og kemst loks heim
eftir 10 ára lirakninga og
hafði þá verið 20 ár að heim-
an. Heimkoman var ekki
sem ánægjulegust þótt úr
rættist, eu lesendurnir sjá
jietta nú allt saman sjálfir,
því vegna hins ágæta inn-
gangs og skýringa liggur alll
ljóst fyrir, þar er sagt frá til-
drögum og framkvæmd liins
fræga Trójustríðs, grísku
hetjurnar og svo konungur-
inn í Tróju og synir hans
leiddir svo lifandi fram á
inn Sveinbjörn Egilsson hefir
ekki kastað til liennar hönd-
unum, hann virðist hafa náð
hlænum, andanum og kvng-
inni og að dómi þeirra, sem
vit hafa á, má vera að þetta
sé bezta Homersþýðing í
heimi, en kvæði þessi Imí
komin á fléstar tungur iiienn-
ingarlanda. Syeinbjörn var,
cins og 4‘l.estir vita, faðir
cnöurreisuar íslenzkunnar og
málið á þýðingum þessum er
svo einkennilegt og fallegt að
það Ixlaut að vekja hrifningu
og hvetja til eftirbreytni i
meðferð tungumiar. Skáld-
skapargáfa Sveinhjarnar hef-
ir sjálfsagt verið Iiinni frá-
hxeru tungumáiaþekkingu
lians góð aðstoð við að bræða
saman þessi tvö fomu mál,
sem vel gætu hafa verið syst-
ur endur fyrir löngu.
Freistandi hefði verið að
skjóta hér inn i lítlu sjmis-
lionii úr bókinni, en þá yrði
þetta of langt mál.
Þeir lector Kristinn Ár-
mannsson, dr. Jón Gíslason
og útgefendumir eiga þakkir
skildar fyrir þessa bók, sem
Cg er viss um að verður ung-
um sem gömlúm kærkomið
leslrarefni.
Ing. Gíslason.
an Iieldur strembin til að
hyrja með, t. d. erfitt að læra
að stafa á ný, þvi starfrófið
er allt öðruvisi en okkar og
svo var málfræðin tormelt,
en Dr. Olsen var snillingur
að kemia og brátt fórum við
að fá áhuga fvrir þessum
stórmerka nýja heimi, sem
við fengum að skyggnast inn
í og Homer varð hezti leið-
sögumaðurinn þótt blindur
væri og liljómar hörpu hans
urðu okkur ógleymanlegir.
Kvæði þessi voru Grikkjum
nokkurskonar biblia, æsk-
unni leiðarljós og þjóðinni í
heild holl og liressandi and-
leg fæða. Lyndiseinlcunnir
rnargar persónanna eru svo
hreinar, héilar og göfugar, að
þær lxlutu að verða ungling-
um allra tima heilsusamleg
umliugsunarefni, fága og
göfga þætti tilfinningalífsins
og auka og stækka hug-
myndasviðið. Það er sagt að
sjö horgir deili um fæðingar-
stað Homers — hver þeiixa
telji hann sinn mann; um
þetta kann eg gamla latneslca
vísu, sem hljóðar svo:
Seþl’ ui’hes certant
di stirp’ insignis Hömeii:
Smyrna, Rodos, Kalofon,
Salamis, Kios, Argos, Athene.
Sumir segja að fleiri slcáld
hafi átl hönd í bagga við
samningu þessara og annara
skáldvci’ka, sem Homeri eru
eignuð — enginn veit, en það
sem mestu niáli skiptir er að
kviður Jxessar eru til og svo
að síðari tíma fornfræðingar
og aðrir vísindamenn lxafa
sannað með uppgreftri og
allskonar í'annsóknuxn að að-
alsöguþi'áðui'inn í þeim muni
að líkindnm vera ófalsaðnr.
Um þýðinguna þarf eg
elcki að fjölyrða, snillingur-
fa béka um íslenzka
hafin.
um Asgrím, Jén
Stefánsson og iíjarval
! prentun.
Hafinn er undirhúningur
að útgáfu listaverkabóka
með litprentuðum myndum
af verkum eftir beztu ís-
lenzku málarana.
Er það Listfoi'lag Helga-
felLs, sem stenclur að þessari
útgáfu og er fyrsta málverlca-
bókin, bók um Ásgrím Jóus-
son, væntanleg út í byrjun
næsta árs. Eru tvær aðrar
málverkahækur í undirbún-
ingi’, um Jón Stefánsson og
Kjai-val og munxx þær koma
út á næsta ári.
Ritgerð um lxöfundinn og
list hans verður frenxst í
hvei’ri bók og hefir foi'lagið
fengið ritgerðir um tvo elztu
ínálai’ana, Ásgrim og Jón
Slefánsson, eftir Gunnl. Ó.
Sclieving, en Bjami Guð-
mundssön bla'ðafullti’úi liefir
samið ritgerðir á érisku, en
stuðst að mestu leyti við ís-
lenzlcu i'itgerðirnar. f hvem
hók vei'ða 40—50 myndir og
teikningar, auk textans, en af
myndunum verða 20—25 i
litum.
Þeir xnálax'ar, sem séð hafa
sýnishorn af litprentuninni á
myndunum liafa allir lolcið
upp einuin munni unx það,
að pi’entunin liafi tekizt
miklu betur en unnt var að
gei’a séx' vonir um, enda
prentaðar hjá viðui-kenndum
px entsmiðj um í Bandarikjun-
um og Evi’ópu. Gjaldeyris-
leyfi fyrir prentuninni var
veitt 194(5, en prenlunin hefir
tafizt vegna töf á yfirfæi’sl-
um.
Litavei-kabækur Hclgafells
verða einungis seldar í á-
skriflum og lcosta allar hæk-
urriár 375 kr. i bandi, en
hver einstök bók 150 kr. H.f.
Bækur og Ritföng hefir
einkasölu á listavei’kaútgáfu
flelgafells og annast útgáfu
þeirra.
Tvær barna-
bækur.
Frá Bókaútgáfu Æskunn-
ar hafa Vísi borizt tvær ný-
útkomnar barnabækur.
Önnur þeirra heitir „Sög-
urnar hans afa“ og er eftir
Hannes J. Magnússon. Hefin
hann áður gefið út tvær lilið-
stæðar bækux’, „Söguruari
hans pabba“ og „Sögumar
liennar möxnmu“. Hafa þær
orðið vinsælar meðal barna
og fox-eldx'a og' má ætla að
þessi síðasta bók njóti elcki
minni vinsælda en þær fyiri.
Hin bókin heitir „Adda
lærir að synda“ og er fram-
hald af liiniun vinsælu Öddu_
sögum sem samdar hafa ver-
ið í smábarnaskóla Heiðu ctg
Hreiðai's á Akui'eyri. Eru
þessar Öddubækur nú oi'ðnar
þrjár að tölu. Sú fyrsta kom
út 1946 og varð sti’ax mjög
vinsæl, næsta Öddusaga lcom
út í fyrra og' seldist upp í
einni svipan, og nú lcemur sú
þriðja og skemmtilegust
Jieirra allra.
Ungur teiknari, Þórdís
Ti-yggvadóttir, teiknar mynd-
ir í báðar þessar nýútkomiiu
og smekklegu Æslcu-bækur.
Háskólinn og Lithoprent
semja um endurprentun
handritanna.
Lifhoprent freysfir sér fil að lækka
endurpreniunarkostnaðinn nm 40%.
Lithoprent er nú búið að
starfa í rúmlega tíu ár og
hefir fyrirtækið tekið gríðai’-
miklum framförum á þeim
tíma.
Enn livggst fyrirtækið j)ó
afla sér nýrra véla, til þess
að geta innt af Iiendi alla þá
endurpi’entun, sem hér þyrfti
að framkvæma ef vel væri.
Hefir px-entsmiðjan getað
endui*nýjað vélakost sinn að
nokkuru, en þó engan veg-
inn eins og nauðsynlegt er,
fil þess að stærð vélanna sé
í samræmi innbyrðis.
Svo sem kunnugt ei’, liefir
Lithoprent endni'prentað
margar merldlegar bæknr,
fornar og fágætar, aulc ami-
ax-i'a, er. þar að aulci sér fyrir-
tækið nú um preutun um-
búða á ýmsar vörur, svo sem
niðui’suðuvörur. Alls prent-
ar Jxað um 50 millj. „ctikctt-
ur“ á ári og er fullkomJega
samkeppnisfært á því sviði.
Hinsvegar telur Einar Þor-
gi’irnsson, f ramkværa dax-
stjói’i Lithoprcnts, að horium
verði unnt að lælcka endur-
prentunarkostnaðinn um 40
af hundraði, ef hannfærþann
aukna vélalcost, sem hánn
liefir lagt ch'ög fyrir, en hefir
elclci enn fcngið leyfi til að
ganga endanlega frá kaupuxn
á, salcir gjaldeyrisvandi'æð-
anná.
Loks má geta þess, sem
elcki er minnzt um vert, að
Lithoprent hefir saniið
við Háslcóla Islands uin
útgáfu og ljósprentun is-
lenzkra handrita, en þó einlc-
um þeirra, sem varðveitt eru
erlcndis. Er það milcils virðj,
að endurprentanir