Vísir - 20.07.1949, Blaðsíða 4

4
v 18 m
Miðvikiulaginn 20. júlí 1949
DAGBLAÐ
Otgefandi: BLAÐAOTGAFAN VlSIR H/F,
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 16ö0 (fimm línur).
I^ausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan hl.
Gisting í pokum.
Framtíð sjávarútvegsins.
Ión Árnason hankastjóri ritaði hér í hlaðið i gær athyglis-
verða grein varðamli viðskipti við Brcta og framtið
fiskveiða Tslendinga. Vakli hankastjórinn máls á j»ví, —
sem snmt hefur raunar verið áðnr rætt, að óskir okkar
Islendinga varðamli íyrirgreiðslu á útí'lutningsframleiðslu
okknr í Stóra-Bretlandi, hlyti að verða |>ær, að stjórn Stóra-
Bretlands lieimilaði ótakinarkaða sölu jiar i landi á ísl'iski,
seni veiddui' væri og seldur at' ísknzUum skipum, aflétt
yi-ði tolli al' slíkum l'iski, heimiluð yrói sala á margvisleg-
um framleiðsluvörum þjóðarinnar á hrezkum markaði og
luks yrðu slíkir viðskiptasamningar ckki lútnir gilda i'rá
ári til árs, heldur til nokkurra ára. .íafnl'ramt leggur banka-
stjórinn ríkasta áherzlu á j)á ósk, að stjórn Stóra-Bretlands
styðji kröfur Islendinga um stækkun landlielginnar, þannig
að allir i'irðir og flóar og landgrunnið, 10 rnílur út frá
yztu annesjiim og bvggðum eyjum, yrði innan íslenzkrar
landhelgi og hún friðuð fyrir hotnvörpu og dragnóta-
veiðum.
011 þau atriði, sem lnmkastjórinn drepur á i grein sinni,
hafa milda jiýðingu fyrir íslenzkan sjávarútveg uin alla
framtíð. Vafalaust verður að grípa til róttækra ráðstafana
fiskistofnimun til verndar, seni nú virðist ganga injög til
jmrðar hév við land. Víkkun landhelginnar mymli verða
tiezta öryggisráðstijfiinin, og myndi hindra að nokkru þá
óhóflcgu rányrkju, sem nú er hér rckin á öllum miðum
atlt upp í landsteina. Bretar skilja væntanlega allra jijóða
bezt hverja þýðingu þetta hefur, enda gefa þeir nánar
gætur að fiskveiðum á aðalmiðum sínum í Norðursjó, og
heimila erlendum skipum jiar ekki veiðiskap, nema á ai'-
mörkuðum svæðum, vilji þau Ianda afla símim í Breflandi.
Brezki fiskmarkaðurinn hefur reynzt' okkur viðsjár-
verður á þessu sumri, það sem af er, og raunar hefur svo
verið tið sumarlagi um margra ára skeið. Fiskneyzla í
Bretlandi er liltöhilega títil að sumriiui, en til þcss liggja
mörg rök, sem of langt er að rekja. Nú er liinsvegar svo
komið, að Bretar jiykjast orðnir sjálfum sér nógir mn
togarakosl, og hefur nýlega verið horfið frá smíði nýrra
botnvörpunga, sem útgcrðaríelög höfðu lagt drög tið, með
því að þeirra er ekki íalin þörf til að fullmegja fisk-|
neyzlu í Bretlandi. Segir sig sjáti't að ekki verður mark-
aðurinn tryggári þegar svo er komið, og geta íslenzku
togararnir væntanlega ekki haldið uppi siglingum á l)rezk-|
an markað, neina um háveturinn, cf forðasl á hallarekslur
og stórkostleg ttij). Tollur á islenzkum fiski er mjög hár j
i Bretlandi, sem og löndunarkostnaður, þannig að gfcra má
ráð fyrir að einn fiminti af andvirði hvers farms komi
ekki til skila hér Iieima fyrir en lendi í vösum hrezkra milli-
liða eða hrezka. ríkisins. Fengist tollinum afiétt, sem mun
nema 10 af hundraði, væri það til mikilla bóta, enda ekki
ósanngjarnt; ef miðað er við þtm not, sem brezk liskiskip
hafa af íslenzku vitakerfi og hjprgunarstarfsemi.
Islenzkir atvinmirekendur mega ekki við tilfinnan-
legum áföllum, en öll framtíð jieirra er á hverfandi hveli,
meðan viðskiptasamningar ern gerðir frá ári til árs, en
engir sanmingar við Iýði nokkurn lilnia ársins. Er J>cttíi
mjög iiagalcgt fyrir sjávarútveginn, sem hlýtur :ið miða'
reksturinn við líðaiuli sliuul en ekki til langframa, vegna'
þeirra óvissu, sem ávalt er ríkjandi um afurðasöluna. |
Meðan slíkir viðskijjtasainningar eru gerðir af sljórnum
IK'Sg.)a ríkjanna, sýnist engin ástæða fii skyndisamninga,
sem vera eiga í gildi í fáa inánuði, cn auðvelt ætti að vera
að trvggja álranihaJdandi viðskipti, jiannig aö sem minnst-
ar truílanir Jeiði af sífellduni samningaurnleituntim fvrir
lramleiðeiKÍurna og rekstur þeirra gæii þannig orðið ör-
uggari. Oeir menn, sein mcð somninga fara fyrir Islands
Iiönd við brczku ríkissljörnina, mættu vissulega minnast
þeirra tillagna eða óska, sem Jón Arnason hankastjóri
telnr rétt að boinar verði l'ram. Veltur á miklu hversu til
lekst um samninga |»á, sem senn fara í iiönd, en á við-
skiptasviðinu eru nú veður öll válynd, svo sem veðurfar á
Islantli á vetrardegi. i
liér i blaðinu, þann li». bg
1 f. J). m. hefir löggæzlajn á
7. landsnuVti Ungmennafé-
lags ísiands í Hvéragerði
verið gerð að umtals- og á-
rásarefni. Einkum er deiit
harl á Jiá aðferð að setja
drukkna menn í poka.
Mér þykir ástæða til, vegna ;
jieirra sem að landsmótinuj
stóðu, að fara um þetta nokk
iirum orðum, án þess að elt-
ast við einstök airiði í þess-
um Iveiniur greinum.
Þegar sú ákvörðim var
tckin að halda mótið í Ilvera'
gerði, komu stjórnir U.M.F.I.
Héraðssambandsins Skarp-
héðins, Umf. Ölfusinga og
íjiróltafulltrúi ríkisins, á-
samt ýmsiim starfsmönnum
við undirhúuing mótsins sam
an á fund. Af mörgum und-
irhúningsatriðum var Jiá m.
a. rælt um löggæzluna. Voru
allir á einu máli um jiSð, að
nauðsynlegt væri að hafa
öfluga lögreglu, vegna al-
ræmds drykkjuskapar á
mótum og stærri samkóm-
um, ekki sízl í nágrenni
Reykjavíkur. Sómi ung-
mennafélaganna iægi við, að
allt færi vel og skipulega
lraiii og mólið yrði varið fyr-
ir ölóðum mönmim, sem oft
settu svip sinn á samkom-
urnar.
Eg ræddi því næst um
þessi mál við sýslumann Ár-
nesinga, Pál Hallgrímsson
og Erling Pálsson yfirlög-
regluþjón i Rcyk.javik. Lýsti
fvrir þeim framangreindum
ásetningi okkar og ræddi um
nauðsynlegan undirbúning,
svo jietta mælli takast. Báð-
ir töidu þeir, að ekki væri i
nein fangelsi að leita nieð þá,
sem lalca þyrfti úr umferð.
A Lilla-IIrauni, sem tiggur
25 km. frá Ilveragerði, væri
allt fullsclið, enda er stofn-
unin dvalarheimili, en ekki
ætluð fvrir daglegu uplöku.
Til Reykjavíkur væri bæði
svo langl og þar væri ekki í
nein hús að vencla. Eina ráð-
ið. sem til greina kæmi, væri
naúðsynlegar ráðslafanir á
mótstaðnum. Hafa Jiar citt-
hvert húsnæði og ullarballa,
ef nauðsvn krefði. Að jiví
ráði var svo horfið.
Rúmgott hús í útjaðri
þorpsins var fengið sem
l’angelsi. Það var einu sinni
íshús. en Iöngu lagt niður
sem slik og cr því nánast
sem vörugeymsluhús, og
fuitkonilega boðlegt til þess-
ara liluta. Þangað voru svo
útvegaðir ullarballar, þvi
ölium muii ljóst að ábvrgð-
arhuli er að hrúga mörguni
drukknum mömumi sanian
i citt herbergi. Það er ekki
öruggt um vinskaþihn og
gíezlan getur orðið óþægileg. (
\ iku fvrir mótið skýrði ég
fréttaniönnum frá undirbún-
ingi og væntanlcgri dagskrá.
Þá var skýrt tckið fram að
ölvun væri bönnuð og öflug-
ar ráðstafanir yvðu gerðar til
þess að franilyJgja því hanni.
Saina var svo éndurtekið í
auglýsingiun um mótið í öll-
um dagblöðum hæjarins.
Samkvæmt landslögum er
svo ölvun á almannafæri
böunuð og það eitt ætti að
nægj a.
Til lögregiustarfa völdusl
svo ungir nienn viðsvegar úr
1 Árnessýslu, sem lilolið liafa
réllindi til löggæzlu á sam-
komum í sýslunni, undir
forustu Gísla Bjarnasonar
löggæzlumanns á Seifossi,
sem er þrautreyndur lög-j
reglumaður. Eg þekki þá
flesla persónuiega, að prúð-
mennsku og drengilegri \
framkomu i hvívetna og það
nuin enginn liata séð neitt ^
yfirlæti í fasi þeirra né störf-j
nm. Vil eg mótmæla þeini (
rakalausu ásökimum, að
jieir iiafi nú eða endranær
gert sér ieik að þvi að mis- i
þyrnm ölvuðum mönnum, |
eins og berlega cr gelið
skyn í umræddum greimim.
Iíitt er annað mál, að lög-
rcglumeun eru oft neydclir
til að liéitá liörkU við ölóða
menn, el' þeir eiga að liafa í
fullu tré við jiú og hefir mér
jafnan virzt, bæði þar eystra
og eins liér í Revkjavik, lög-
reglumenn seinþreyttir tii
vandræða ög búa vfir meiri
þolinmæði, en einkennir fólk
aimennt. í Hveragerði var
heldur enginn pokaður að
náuðsynjalausu. Þeir voru
11, sem fengu þá gistingu,
hvort kvöld. Mál þeirra
flestra hafa þegar verið af-
greidd með réttarsætt og aðr
ir hafa viðnrkénnt brot sitt.
Meðferðin var fullkom-
lega mannúðleg. Pokarnir
voru rúingcVðir og breilt und-
ir j)á á gólfið. Þeir gátu í’ar-
ið erinda sinna eftir þörfum
og fengið næringu, ef þeir
vildu. Enda hefir cngum
þessara 22 manna orðið
meint af veru sinni i pokun
um. Einn jieirra var með
háreysti og læti og heimtuðu
J)á ýmsir hinna, að farið
væri með hann i burlu, svo
j>eir gætu sofið. Var hann
fluttur í annað lierbergi i
sama lu'isi, sem hafði ágæta
loftræstingu og var að öðru
leyti forsvaranlegt. Þegar
Jieir höfðu sofið úr sér öl-
víinuna var þeim sleppt.
Þeir voru þá á allan liátl het-
ur á sig komnir, en ef jieir
liefðu verið að slarka renn-
andi jjlautir, rifnir, bláir og
lilóðugir, eftir ryskingar eða
volk i svaðinu, sér til slór-
skammar, vandamþnnum
sínum ti[ raunar og almenn-
ingi til andslyggðar. Þessa
lýsingu jjarf ekki að liafa
gleggri, liún er öllum svo
kunn. Þegar menn eru komn-
ir í Jietta ástand ættu J>eir að
Jiakka fyrir að fá gistingu i
hlýjum og mjúkum ullarböll
um og koma þaðan hreinir
og útsofnir. Enda veit ég, að
sumir J)essara manna eru
eftir atvikum ánægðir yfir
meðferðinni. Öðrum J»ykir
J>etta óbærileg hneisa og
hafa það eilt í huga að hefna
sín á lögreglunni, enda J)ólt
lnin
ekkert annað en
BERGMAL ♦
öll viðleitni Ríkisútvarps-
ins til þess aÖ auka á fjöl-
breytni í starfi og nýstárleg
meðferð útvarpsefnis, er
sannarlega virðingarverö og
eiga íorráðamenn þess þakk-
ir skilið fyrir. En sumt ork-
ar þó tvímælis, t. d. ýmisleg
viðtöl við erlenda menn á
tungu þeirra sjálfra, jafnvel
þótt þýðingar á eftir séu
hafðar með.
*
ITér uni daginn inátti t, d.
heyra þrjú erlend Umgnmái í
liinu íslenzka útvarjii sama dag-
inn Þar mátti heyra dönskti,
ensku og hqjlenzku. í þéssú
sambandi hefir. eifskan að vísir
nokkura sérstöðn. þar scm í
hltit átti einn kunnasti landi
vór, Viliijálmur Ste.fánsson, en
hánn er. sent yon er, næsta
stirður í íslenzkunni, enda alið
allan aldur sinn vestan hafs.
Þótt hann lva.fi aðallega mælt á
cnska tungu, Jiar sem hún er
honunt tamari, J>á konl það ekki
að sök, enda ekki sarna hver
maðttrinn er, síöttr en svo.
Hitt er öllu kátlegra, þeg-
ar boðið er upp á viðtal á
hollenzku (enda þótt íslenzk
skýring fylgi). Þeir eru að
líkindum teljandi á fingrum
annarrar handar (eða þá
beggja), er það mál skilja
sér að gagni í útvarp hér á
landi. Hollenzkir knatt-
spyrnumynn eru sannarlega
alls góðs máklegir, en þeir
eiga ekki að tala sitt mál í
útvarp hér.
Það skal játaö, að það gæti
veriS töluvert ,',speimandi" og
gaman að J)vt, að lteyra
heimsfræga menn seg'ja tiokk-
ur orö á sínu eigin máli i út-
varp okkar, jafnvel J)ótt viö
skildum ekki eitt einasta orö,
en viö íengjum þó að hcyra
fræga rödd viökomandi manns.
Sjálfsagt lieföti margir gaman
af að hlusta á marga þá, sem
hæst her í fréttum á voriun
timum, Bevitt, Acheson eöa
Vichinskv, koma sem snöggv-
ast að hljóðnemanum og er
ekki nema gott citt um það að
segja. En enda þótt criendir
knattspyrnumenn sæki okkttr
heim, er ástæöulaust fyrir okk-
ttr aö fá þá í útvarp.iö, nema ]>á
sent einhvers konar liö i ttmgii
málakennslti, til þess að reyna
á tmigumálahæfileika þessarar
fróöleiksfúsu þjóöar, en annars
ekki. Þaö getur veriö, aö óliætt
sé aö hleypa skandinaviskum
mönnum í útvarpiö hér, svo aö
þorri lanclsmanna skildi ntál
þeirra, en þó er þaö ltæpiS.
pætti mér gamun aö heyra álit
einhvers lesanda um þetta mál.