Vísir - 20.09.1950, Qupperneq 4

> • K
Miðvikudaginn 2.0. septmeber 1050
1
D A G B L A Ð
Ritstjórar; Kristján Guðlaugsson, Hersteuu» Pálsaou.
Skrifstofa Austurstræti 1
Otgefandi: BLAÐAOTGAFAN VISIR H/R
Afgreiðsla; Hverfisgötu 12. Simar 1660 (ílmm Unur).
Lausasala 60 aurar.
FélagsprentsmiðjMi HJL
Nýr neðri deildar sal-
ur brezka þingsins —
Ekki nóg saeti fyrii’!álmu þessarar miklu bygg-
alla þingmenn neðri ingar.
deildar, sem ætlunin
Fundnrinn á Bergþórshvoli.
jslenzkir fræðimenn hafa sótt það fast að afla handrit-
anna íslenzku hingað til lands úr Árnasafni og fer það
að vonum. Nú er það að visu svo, að sannfræðilegt gildi
handritanna hefir verið dregið mjög i efa af mönnum, sem (
við íslenzk fræði hafa fengizt, en móðins hefir það verið
upp á síðkastið að telja þeim skáldskap og málskrúð helzt
til gildis. Við rannsóknir á liandritunum hafa menn rckið
sig á, að ættfærslur sumar hafa tæpast getað staðizt, ruglaðj
hefur verið saman nöfnum eða atburðum og sögumarj
að ýmsu úr lagi færðar, þannig að sannfræði þeirra hefir
ekki staðizt nútímagagnrýni. Aðrir fræðimenn, svo sem
Sigurður Vigfússon, hafa ekki efast um sannleiksgildi
hinna fornu sagna, en í þvi sambandi má á það minna, er
Sigurður reyndi sannleiksgildi Flóamannasögu með upp-
greftri við Haugavað, er þótti leiða i ljós, að þar hefðu víga-
menn verið grafnir, sem fallið hefðu. Hann fann einnig
skyrið á Bergþórshvoli, sem hann áleit að Bergþóra hús-
frú hcfði hleypt, en sá uppgröftur stóðst að vonum ekki
gagnrýni frekar en handrit sögunnar.
Einstaka fræðimenn hafa dregið sannléiksgildi Njálu
í efa, enda fullyrt að Njáll á Bergþórshvoli væri skáld-
sagnapersóna, sem ekkert sögulegt gildi hefði. Af því
leiddi svo aftur, að sjálfsögðu, að slík persóna hefði aldrei
verið inni brennd, en það virðist hafa þótt góður siður í
fornöld að svæla rakkann í greninu eða kynda elda að höfð-
um manna, ef hefndum þurfti að koma fram. Furðulegt
má það telja, að íatt hefir verið uin skipulagsbundnar
fornminjarannsóknir, sem byggst hafa á frásögum Islend-
ingasagnanna, en ríkrar tilhnéigingar virðist hafa gætt í
þá átt, að á sögunum flestum væri ekki mark takandi.
ð'afalaust hefir þó fjárskortur valdið því öðru frekar, sem
og skortur á færum sérfræðingum, að i rannsókninr þess-
ar hefir ekki verið ráðizt. Matthías Þórðarson fornminja-
vörður hefir rækt starf sitt allt, af alúð og samvizku-
semi, en ofætlun er það einum manni að láta víðtækar
forminjarannsóknir fram fara í hjáverkum, enda var
varzla þjóðminjasafnsins aðalstarf hans frá up[)liafi. Ber
þvi ekki að vanþakka honum á nokkurn liátt vel unnin
störf, en hinsvegar hefðu íslenzkir fræðimenn átt að bind-
ast samtökum um fornminjarannsóknir á landinu, þannig
að fræðimennska þeirra hefði við eitthvað meira að styðj-
ast, en tillærða gagnrýni á handritunum.
Það ætti að vera metnaðarmál íslenzku þjóðarinnar
ailrar, að sem viðtækastar og skipulegastar fornminjarann-
sóknir færu fram á lándinu. Flestar Islendingasögurnar
eru héraðssögur, sem auðvelt er að sannreyna, mcð því að
á vísan er að róa í örnefnum og staðháttalýsingu. Það eiít
er ekki nóg, að rannsaka staði, þar sem einhverjár forn-
minjar finnast af hendingu. Hverri Islendingasagnanna
fyi’ir sig verður að gera fullnægjandi skil. Tvisvar hefir
verið grafið í bæjarhólinn á Bergþórshvoli, cn í bæði skift-
in hefir verið dregið mjög í efa, að nokkur sönnun hafi
fengizt fyrir því, að fyrsti bærinn þar á staðnum hcfði
brunnið til ösku. Það er fyrst nú, er í þriðja sinn er graf-
ið, að sönnunin telst fullnægjandi, enda greiniíeg og á-
þreifanleg vegsummerki, sem fræðimenn hafa í hópum:
séð og þreifað á.
Handrit íslendinga sagnanna verða aldrei rannsökuð til
fulls, eða lífi blásið í efni þeirra og innihald, nema því að-
eins að líklegt verði talið, að þær hafi sögulegt gildi, þótt
þær séu uppspretla íslenzkrar tungu. Menn verða að minn-
ast þess, að hugarflug og skáldskapur, scm ekki hafði stoð!,
í staðreyndum, var lítt í heiðri haft til forna, þótt ævin-
týrasagnir héldu síðar innreið sína í íslenzkt þjóðlíf vegna
erlendra áhrifa. Islendingar voi’u ættræknir, en í því fólst
einnig, að þeir vildu halda uppi heiðri ættingja sinna, þanrj-
jg, að þeir væru geymdir í minningunni, svo sem þeir verð-
skulduðu, en ekki gleymdir fyrir handvömm seinni kyn-
slóða. Á rannsókn forminja vcrður öll sagnfræðileg rann-
sókn frekar byggð, en á stafagerð handritanna. Þvi má
<ekki gleyma,. en til slíkra rannsókna á heldur ekki á spara.
inni með að deyja út í Eng-
landi. Slíkt nostur er álitið
allt að því glæpsamlegt, svo
að ekki er að undra þó að
ungir menn liafa sneitt lijá
námi þessara námsgreina.
Þegar svo allt í einu varð þöff
fyrir menn sem kunnu að
skera út og böggva dreka,
tröll, álfa o. m. fl. til að
skreyta neðri deildar salinn
Það er einkennandi fyrir | varð að fá til þess allmarga
er að vígja á næstunni. enska þrautseigju, að strax liálftitrandi öldunga af gam-
jdaginn eftir var byrjað að almennahælum.
Iryðja til i rústunum og sam-|
Hinn 10. maí 1941, var
dimmur dagur í sögu Eng-
lands, því þann dag tilkynnti
þýzka fréttastofan sigri
hrósandi, að þýzki loftflot-
inn hefði lagt Parlaments-
bygginguna í rústir
sprengjuárás.
Það var staðfest af sænsk-
um blöðum og fljótlega þar
á eftir af skeytum frá Lon-
don, sem auðvitað voru rit-
skoðúð af Bretum, að
tímis kom ráð húsameistara, Yel af hendi
saman í þakhæð cfri deildar ieyst.
tilaðleggjaáráðumendur-l ^ G^ Gilbert Scolt
hygginguna. byggingameistari liins nýja
Endurbygging hins nýja ] rieðri deildar salar, á mikið
Hið djarfasta við þessa ])r(’is skiíið fyrir hvérnig hon-
1 nýju byggingu, sem er reist um hefir teldst að ieysa þetta
á rústum býggingar sem j verkefni. Og enda þótt lion-
brundi i sprengjuárás, er ef um tækist ekki að koma fyrir
til vill það að þar skuli ekki sæturn handa öllum þing-
mönnum, þá mun 171 áheyr-
andi liugsa til han þakklátub
huga framvegis, fyrir það að
vera neitt lofLvarnarskýli.
En verst er þó að bygging-
j in skuli ekki rúma alla með-
neðri deildar salur bygging- Ihni deildarinnar í sæti.'bann ]ietjr stytt biðlíma
arinnar lrafði orðið fym’ Gólfflöturinn er nákvæmlega heirra j biðröðimn úti fyrir
sprengjum. |sá sami og var í gamla saln- sal neðri geildar, en svona
Eitt gleðilegasta undrunar- um, og þar eru sæli f>TÍr möi’g yiðbótarsæti hefir lnann
efni hinna fyrstu ferðalagna
sem koniu til Löndon frá
meginlandi Evrópu eftir að
sigur var unninn, var að sjá
að árásin hafði eklci breytt
útliti hinnar frægu bygging-
ar, til að sjá. Það vai’ sama
437 þinginenn eins og áður, I .,t(jfrað“. fram á álievrenda-
en 203 verða að standa aftar- pöllunum með því að hafa
lega i salnum, ef svo óheppi- (bygginguna % úr metra
lega vildi til, að allir þing- bærri en sú garnla var og
menn neðri deildar mættu á ]ata svalirnar ná nokkrum
þingfundi. En slíkl er ekki cm lcnítra jnn yfir gólfið frá
óvanalegt, en lítill munur (öllum -ttum. Meira kveðst
hvort liorft var a liana fra^ei a styikleikáhlutíöllum bann ekki hafa getaðgeri, þvi
Thamesfljótinu, frá West-(stjórnarsiima og stjórnar-'þag var fyri'rfram fastólcveð-
minster- eða Lambethbrúnni ^ andstæðinga og grciða jiarf ^ ið a6 jö'gun byggingarinnar.
eða frá suðurálmu West- atkvæði í þýðingarmiklum1 mátti ekld breyia. Hann hefir
minster Abbey, það var ekki málum. 1 meira að segja laUmað dá-
anuað tjón sjáanlegt en að
'sverð Ríkarðs ljónshjarta
hafði bognað,
verið lagað.
Fundarsalaskipti.
En ef gengið var inn í
Parlamentsbygginguna,
mátti sjá að skeytin höfðu
ekki logið. Þar sem neðri
deildar salurinn var áður,
var aðeins eftir autt gap. Síð-
an hafa fundir neðri deildar
vcrið haldnir í þingsal efi’i
deildar. En
liefir haldið
Nýi neðri deildar salur- btlu lofti yfir salinn og cr
inn er byggður i gotneskum j3ar konlið fyrir hátölurum
Það hefir nú stíl eins og hann var á dög-j (sir Giles vill nú reyndar
um Viktoríu drottningar. Og kalla þá ,,lágtalara“), enn-
hvort það er lirein dirfska, fremur ioftræstingarventlum
eða af tilliti til verkamanna-1 0g miðstöðvarhitun. (Það
stjórnarinnar sem situr við ern aðeins þrjú opin eldstæði
völd, þá hafa blýinnranimað- ] byggingunni). Þá er þar
ar mosairúðiir, þar sem má taisifriakerfi, hlustunartæki
sjá ýmiskonar handiðnað, fyrir beyrnardaufaj o. s. frv.
komið í stað litaðra glugga- f>ratt fyrir þetta liefir tekist
rúða með setningum úr að halda liinu forna útliti
biblíunni. byggingarinnar eða svo að
Aneurin Bevan hcfir skorið segja. Þyi ef maður stendur
lávarðadeildin .byggingarif ’-Vðinum svo a ákvcðnum stað á vinstri
fundi sína í þröngan stakk að myndskera- gajigstétt Westminsterbrúar-
smærri fundarsölum í vestur- og steinsmiðalistin er á leið- jnnar er hægt að sjá þaðan að
Geysir er enn á dagskrá- Me<5-
an ekkert spurðrst til vélarinn-
ar, vpru menn meö allskonar
bollaleg'gingár um þaö, hver
afdrif hennar mundu hafa orö-
iö og af því spunnust ýmsar
kynjasög'ur, sem menn virtust
ekki hugsa um að kveSa niöur
lieldur auka viö og „betrum-
bæta“. Slíkur söguburöur er
vítaveröur og ætti að vera fyrir
neöan viröingu allra góöra
manna- En svo fannst vélin og
áhöfnin reyndist heij á húfi. Þá
breyttust umræöur manna og nú
var ekki um annaö talaö, en aö
þetta gengi kraftav.erki næst.
Og þaö er hverju orði sannara
— aö áhöfnin skyldi sleppa aö
mestu leyti heil er sannkallað
kraftaverk.
*
Og leitin að Geysi hefir
verið heimsfréttaefni, þrátt
fyrir styrjöld í Ásíu og alls-
konar viðsjár víðsvegar um
heim — með leitinni var
fylgzt á ótrúlegustu stöðum
og hjálp var veitt úr ýmsum
áttum.
*
Þess má til dæmis geta, aö
hingað kom flugvél frá Azor-
eyjum, sérstaklega til aö taka
þátt í leitinni og þaö mörg til-
boð um hjálp bárust, en fyrir-
spurnir bárust hvaðanæva utan
tir heimi.
Það er því alveg augljóst
mál, að það var ekki aðeins
hér á landi, sem allra hugir
beindust að Geysi og áhöfn
flugvélarinnar- Þegar eitt-
hvað þessu líkt gerist, og
óvissa er ríkjandi, grípur
það menn föstum tökum,
öðrum viðfangsefnum á hug-
ans braut er ýtt til hliðar,
ótal spurningar vakna, sem
menn reyna að finna svar
við. Hver yar orsök þess, að
fugvélin hætti að láta hevra
frá sér? Hafði hún nauðlent
á sjó — eða flogið inn vfir
land og rekizt þar á fjalls-
eða jökul-tind? Og seinast
en ekki sízt: Var áhöfnin á
lífi?
Kóreustyrjöldin var ekki
lengur umræðuefni manna, síld-
veiðárnar í fióánum og veöriö
og annað, sem menn daglega
ræða. Allt snerist um Geysi og
áhöfn hans Nú tala menn um aö'
kraftaverk hafi gerzt- Menn
erú glaðir og þakklátir í lmga.
Það veröur ekki lögö of mikil
áherzla á, hversu mikil hjálþ-'
fýsi kom fram, hér á landi og
líka erlendis, löngun til aö
verða að liöi- Þegar svona at-
burðir gerast kemúr hvað liezt
í ljós hvað býr i mönnunum ’—
sttórhugur þeirra, kjarkur. vel-
vild og samhugur.