Vísir - 20.09.1950, Síða 5

Miðvikudaginn 20. septei ujer 1950
vlSIjR
reijuia eg Beck það til synd- Sjötti kaflinn
ar, þótt hann léti hjá lí'ða að „Sanitiðarstraumar
^áteÉfÉip

að þc;r séu í hernaði. Mörg Jeikföng drengja eru eftir
- hafa c ' ú-S sér brynyarSa lbif
slenzk bókmenntasaga á ensku
| Jengja ineira niál
rhnnasmiðina.
sitt ,11111 teniporary Curreitls). Telgr
liann 17 skátd. frá Stefáni í.
StórwmerlkÉ' heimiMcírriÉ
ettiw' jprót- Michard Meck.
rá'ði að vísu. Fyrst cr yfir-
litsícafli uni sanihengið í ís-
lenzkuni slcáldskap (The
, Icelandic Poetical Tradi- .
Dr. Ricliard Beck, prófes- ljóðslcáld, ritliöfunda og skáld tions). Er liér stuttlega gerð ^pjgmus l>(Kls)
sor í skandinavisJumi tungu- óbundna málsins ætlaði Sle- grein fvrir Eddulvvæðum, ...
niáluni og bókmenntiim við fán liins yegar sjálfur að fást dróttkvæðuni og lnnum * úy0?^ -
háskólann í Gt'and Forks, við. Beclc Jiilcaði ekki augna- lielztu sJcáldum olclcar til
Nortli Dalcota i Bandarilcj- blilc andspæiiis uppástungu fqrna, frá Agli Skallagríms-
ununi, liefii' nú sent frá sér Stefáns, og umsvifalaust syni til SyeinJijörns Egilsson-
sögu íslenzlcra ljóðskájda á liqfu vinirnir starf sitt. jar. Er liér, seni eðlilegt er,
tímabilinu 1800—1940. Heiti Tuttugu ár liðu, unz bólc. byggt á hinuiii óhrelcjandi .qg
bókarinnar er Ilistory of Stefáns birtist á prenti, tutt- alviðurlcenndu qiðursjöðum
Fjórði lcaflinn fjallar um Hyitadal lil Bjarna M. Gísla-
sálmaslcáld tímabilsins og sonar. Eg' geri ráð fyrir, a<í
þau seni einlcuin liafa lagt mörgum Islendingi þætli
sig eftir liehnspekilegum þessi hluti Ijólcarinnar livað
cfnuni (philosopliical and girnijegastur tii frpðleilcs.-
Bæði er það, að lílið hefir áð-
\ .. - •» • . f |
Iselandic Poets 1800—1940. ugu og tvö, þangað til bók Sigurðar Nordals, sem liann
„Sam-
bók-
tltgefandinn er Carnell Uni- (Beclcs lconi út.
versity Pi'ess, Ithaca, N. Y. og mættust þeir í
Ár eftir áivbirti í ritgerð sinni
SUiiiarfríum | hengið
1
islenzlcum
Þar ritar
Björn Giinn-
PS
höfund Njólu, Brynjplf Jöns-
son frá Minnanúþi, Yaldimar
Briein, Ilelga Hálfdánarson,
Friðrilc Friðriksson og Valdi-
mar Snævarr, Auk þess er
Maltliiasar þarna getið sem
mesta trúarslcálds 19. aldar,
þó auðvilað sé aðallega um
haiin rilað í kaflanum um
rómanlisku slcáldin.
Fimmta
er þetta 34. bindið i ritsafn- sinum í Fislce-bókasafninu í menntum“ í íslenzlcri Lesír-
inu „Islandica“, sem dr. Ilall- Cornell og söfnðu heimilduni arbólc 1400—1900, útgefinni] Fimmla kaflann nefnir
dór Hermannsson bókavörð- úr blöðum og tíniaritum og 1924. Beclc „Frá realisma til ný-
ur við Fislce safnið í Cornell skrifuðu niður frumdrög að( Annar lcaflinn er um róm- rómanlíkur (Frani Realism
hefir gefið út fram að þessu. bókuni sinum. Jafnframt antísku skáldin (Romantic lo Nep-Roinantjcisin). IJefst
Bólc Beclcs er hin fyrsta, sem birtu þeir á þessum áriim og
hinn nýi bólcavörður safns- allt fram á þennan dag ara-
ins, Kristján Kar.lsson, gefur grúa af greinuni og ritgerð-
út. uni um íslenzkar þókinennt-
Dr. Stefán Einarsson pró- ú’ og einstalca liöfunda, þæði
fessor við Johns Iloplcins vestán liafs og austan, bæði
University, Baltimore, segir J á íslenzku og erlendum niál-
•frá því í formála fyrir bók um. Meðal þess, seni Slefán
sinni um islenzka prósaliöf- J hefir hirt úr bókmennta-
unda (Hislory of Icelandic ramisóknum sínum á þessum
Prose Writers 1800—1940),1 áruni, maneg í svipinn eftir
sem út lcom hjá Cornell Uni-^ þessq: Ritgerð um Jón
versity Press 1948, að sum- j Trausta, prentuð i Tímariti
arið 1928, er liann hitti vin Þjóðrælcnisfélagsins 1929,
sinn Richard Beclc í Cornell,1 Jóq Trausti, iimgangur að
hafi hann stungið upp á því,1 ritsafni skáldsins, prentaður
að þeir slcrifuðu sina bóldna framan við I. bindi ritsafns-
hvor um nútimabólcnienntir, ins 1939, bólc uni Þóiherg
íslendinga. Enginn hafði áð- Þórðarsqu finimlugan 1939,
Pocts), frá Bjarna Thqi'aren- hann á noklcruni orðum um
sen til Kristjáns Fjallaslcálds. poslula raunsæisstefnunnar
Þennaii flqklc fylla niu slcáld , á Norðurlöndum, Georg
og ei'u það flestöil stórskáld Brandes, og livernig „Yerð-
19. aldarinnar, svo sem jón- andi“-inenn urðu síðan tals-
og ineim þeii rar bókmennta-
stefnu liér á landi, þeir Gest-
ui' Pálssqn, Haiines Hafstein,
Einar Hjörleifsson Kvaran
as, Grímur,, SteingTímur
Matlhías.
Þriðji kaflinn er unl ó-
skólagengin slcáldin (The
Unschooled poets), þá SigurðJ°g Bertel 0. Þorleifsson. 1
Brciðfjörð, Bólu-Hjálmar oglþessum lcafla skrifar Beclc
Pál Úlafsson, auk þess nokk- 11111 17 slcáld, frá Jóni Ólafs-
ur rímnaskáid. 1 ritdómi — syni til Jakobs J. Smára; aulc
mjög lofsamlegum — sem þess er hér enn minnzt á 15
Stefán Einarsson birti i ljóðskáld, sem liöfundur telur
IJeimskringÍu uin bólc Beclcs öll að noklcru merk, þó þau
12. júlí s. 1. lcémst hann svo jafnist elclci á við liin 17.
að oi'ði uiii þátt rímiiaslcákl- Beck bendir á, að þrátt fyrir
ur verið slcrifáð í samlicngL
vim yngstn ljóðþókmenntir
oklcar, og í pði’u lagi er þetta
mjög viðkvæmt efni, þar seia
mörg af núlifandi skáldum
þjóðarinnav þafa.verið og eru:
enn umdeikl, svo sem eðlilegt.
er í lýðfrjálsu landi. Eg sá
elcki þetur en að dr. BecJc hafi
með ágætum telcizt að bendæ
á meginstraumana í skáld-
slcap siðustu áratuga, og L
mati sínu á einstölcum liöf-
undum livgg eg liann flestum
glöggslcyggnai'i á sérlcenni.
livers uni sig. Um hlutdrægni
verður liann aldrei sakaðuiv
•Sjöuncli lcaflinn og sá síð-
asti er um vestur-íslenzlcu.
slcáldin (Aiiicrica n-4 celandjic
poets). Þar er gerð grein fyrir
36 ljóðslcáldum, og eru mörg
þeirra allcunn og vinsæl hér
lieima, önnur minna þeklcí,
enda liefir Beclc vilcið liér'
litið eitt frá þeirri meghi-
reglu sinni, að slcrifa aðehis
um þau skáld, sem gefið
liöfðu út ljóð í bólcarformí.
fyrir 1940.
Hér liefii' í sem fæstuin
orðum yerið stiklað á efni
þessarar njerku þókar,
Historyy of Icelandic Poets
18QQ—1910, sem út lcom í
í maímánuði þetta ár. Hún
apna: — Annars gæti eg það, þó realisminn qg natúr
111' orðið lil þess — utan livað Guðnnmdur Gíslaspn Haga- hugsað niér, að niörg rínina- alisminn liefðu hér nokkur á
Þjóðverjinn J. C. Poestion lín, geysilöng ritgerð tmi ævi skáld 19. aldarinnar snéru hrif á bókmenutirnar, lia.fi hefir nú þegar vaícið atliygli
hafði gefið út bólcina Isjánd- skáldsins og ritstörf, prentuð ser [ gröfinni yfir því, live aþirci verið uni neina bvlt- víðsvegar mn Jiinn enslcu-
iclie Dicliter der Neuzeit í II. bindi af ritsafni -þess íéttum fótum Béclc liefir mgu að ræða, slcajdsjcapur ís- niælandi heim og liefir lilot-
í II. bindi
1897. Stefán slaklc upp á því, 1948, aulc þess fjölmargar
að Becíc tælci að sér ljóðslcáld- smærri ritgerðir, og bók-
in, þar sem liann væri sjálfur menntagagnrýni i ýiiisum
] Iilöðum og í'ituni.
En þó Stefán hafi miðlað
olclcur af örlæli sínurn bólc-
menntaleguin niðurstöðum,
meðan stórvirki lians var í
smiðuni, held eg þó að lilut-
ur Beclcs liggi sizt eftir.
Greinar lians og ritgerðir iim
ísl. Jiókmeiintir Jiafa að visu
elclci verið jafnlangar i
lielztu ritgerðir Stefáns, en
þær eru áreiðanlega niilclu
fleiri, sérstalclega á enslcu.
Eru afköst lians á þessu sviði
svo miicil, að.furðu gegnir og
líta yfir
neðanmálstilvitnanir í hinni
nýju bók hans, þar sepi vísað
er til ritgerða lian.s og ann-
arra uni þau efiii, sem
Ilistory of Icelandic Poets
þalcið er ofurlitið öðru visi
en á vanalegum jólalcortum
af þingliöllinni.
Hvað sem sagt lcann að
verða um Winston Churcliill
þá er hann meðal annars
hugmyndarílcui’. Þegar liann
sá modelið að hinuni nýja
sal neðri dcjldar og staulaðist
um í’ústh’ gamla salsins,
stakk lianii upp á því að boga
gong ein — hið eina, sem
stóð eftir af hinum forna sal
— slcyldu standa óbréytt eins
og þau yqi'U ef tir Jol'tárásina. þarf elclci annað en
Þessi göinJu Jiogagöng,
seni þegar liafa verið skírð
Churcliill-bogagöngin, eru
skemmtileg tilbrevting í hin-
uni snyrtilega nýgolneska
stigið yfii’ leiðir þeirra. Hann lendinga haíi staðið á of fg hina lofsamlegustu dóma
mimiist þeirra elcki öðru visi þjóðlegum merg til þess, gagnmenntaðra manna, þai-
cn svo, að þau væru mörg, og enda hefðu flestir upphafs- g jneðal F. P. Magoun pró-
er það elclci fast að orði lcveð- menn stefnunnar bratt snúið feSsor, sein kennir norræn og*
ið, Jiar sem þau munu liafa baki við henni og slcipað sér íslenzlc fræði við Ilarvard
verið 170—180 alls------“. undir merlci nýrómantíkur- háslcóla. Mun bók dr. Becks
Eg þalclca Stefáni fyrir iniiar, — að Gesti Þálssyni þó ásamt bók dr. Stefáns fram—
ppplýsingarnar,' en elclci undantelcnum. veois verða ejn voigamesta
synd- Sjötli lcaflinn nefnist sönnun.in úli um víða veröld
að hér — norður
sal, bogagöngin ineð liinum fjallar lun. Er eg þá lolcs
dölclca upplitaða múrsteini koniinn að því efni, sem eg
sem munu minna aílá gesti á hugðist fyrst og fremst segja
þá daga þegar neðri deildin frá í þessu greinarkoi’iii:
og þar með England var í hókinni um íslenzk ljóðslcáld
Íiáslca statt. j 1800—1940.
Við því má Jiúast að hinn Eins og að er vilcið hér að
nýi salur verði mikið slcoð- (framaii, er þetta systurbólc
aður af fei'ðamönnum á bólcmenntasögu Stefáns Ein-
næstu árum.
En eftir þúsund ár mun
fóIJc fara pilagrimsferð um
langa vegu til að skoða með
lotningu þessa litln upplit-
uðu múrbyggingu sem ber
pafnið „Cliurchill-bogimV
arssonar. Hún er 247 lils. í
lieldur stærra broti en Slcirnir
er. (BÓJc Stefáns er 269 bls.).
Beck slciptir sinni bók í 7
lcafla, og cru bókmennta-
stefnurnar lielztu markalín-
ur þeirra, þ>ó fleh'i sjónarmið
Það er drengjasiður að leika sér
----0__
reið úr þvottabala, — sc
þó vart eins hættulegur
r skoíturninn, — og öðru járnarusli. Dreki þessi jer
em eru á stríði, en hann ber vott um liugyit þeirra4