Vísir - 27.02.1951, Blaðsíða 4

V 1 S I R
á
WfiSXR
D A G B L A Ð
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa Austurstræti 7.
Utgefandi: BLAÐAOTGAFAN VlSIR H.F.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm linur).
Lausasala 75 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
I eldhúsinu.
Qvenju bragðdaufar eldhúsumræður fóru fram á Alþfligi
í gæx-, og bar þar til, að stjói’narandstaðan var í aum-
ara lagi. Hefði þó mátt ætla, að henni hefði gefizt nokkui’t
efni til ádeilna, þar sem atvinnumálaráðherra hafði gefið
þinginu skýrslu mxx moi’gxminn, varðandi í’áðstafanir þæx’,
senx ríkisstjói'ifin hafði beitt sér fyi'ii’, til viðreisnar vélbáta-
útveginxxm. Að uhdanförnu hefir stjónxarandstaðan lxaixx-
ast g'egn rikisstjói’nixxni fyrir það eitt, að hún hefði ekki
leitað samþykkis Alþingis til shkra ráðstafana, en svo er
að sjá, sem allir flokkar hafi talið þær viðxmandi eftir
atvikunx, og þvi ekki séð þörf vérulegra ádeilna.
Kommúnistar hafa ki’afizt þess að xmdanförnu, að út-
vegsmenn fengju ráðstöfunarrétt yfir þeim gjaldeyri, senx
þeir öfluðu, en nú brá svo við, að þeir virtust telja það
höfuðsynd í'íkisstjórnai'innai’, að hún hefir fallizt á, að út-
vegsmenn fái yfin’áð helmings þess gjaldeyris, senx l'æst
fyi'ir fiskafurðir, ef fi'á eru taldar síldarafurðir og lýsi. Er
gert í'áð fyríi', að slikur gjaldcyrir svari til aixdvirðis 15%
af heildai'iimflutningmmi. Listi verður gefinn xit yfir þær
vöi’ur, senx kaupa nxá fyrir slíkan gjaldeyri og nánari í-egl-
ur settar unx ráðstöfun hans. Mun vei’ða slillt þannig til,
að nauðsynjar verði keyptar inn fyrir gjaldeyrinn, en þó
ekki þæi', senx taldar vei'ða heinar lifsnauðsynjar, en sem
öllunx kemur vel að geta aflað, án þess að leita til lxins
svarta mai’kaðai', senx íxijög hefir verið uni rætt af vinstri
málgögíiununx að undanförnu. Gert er ráð fyrir, að inn-
flutningur vei'ði fi’jáls að verulegu leyti, og svo ríflegur
að hann svari ekki einvörðungu til hi'ýnustu þarfa, heldur
geti nokkur hii'gðasöfnim einnig ált sér stað, en allra or-
saka vegna er það þjóðinni nauðsyn.
Líkur benda til, að því fax’i víðs fjarri, að verulegrar
verðhækkunar gæti vegna slíks innflutnings, enda getur
svo farið, að frekar verði um lækkun en hækkun að í'æða,
miðað við þá vex’zlunai’hætti, scnx tíðkazt hafa og skilyrði
til öflunar nauðsynja. Canossa-ganga kaupsýslumamia til
höfuðstöðva Fjái'hagsi’áðs er einnig úr sögunni, og er þá
þungu fai'gi af létt, — ekki aðeins af kaupsýslumönnun-
um, heldur öllu frekai’ af þjóðinni í heild. Varð þess vart
þegar í gær, að almeiiixingur fagnar ráðstöfununx rikis-
stjórnai’innai’, og meiri bjartsýni gætti manna á íxieðaí en
nokkru sinni fyrr.
Stjóni Alþýðusanxbandsins héfir skoi’að á vex’kalýðsfé-
lögin að segja upp saixxningum sínnm frá og með 1. apiíl
n.k. Nýtur hún öruggs stuðnings kommúnista, senx láta þó
svo i orði kveðnu að þeir vantreysti Alþýðusamhandsstjói’n-
inni, en gera það af tæknilegum ástæðum. Víst ei',
að ef komnxúnistunx og Alþýðusanibandsstjói’ii tekst að
efna til verkfalla, getur það haft alvarleg'ustu aflciðingar
og leitt til harðvítugustu átaka, en Iiver senx úrslitin verða,
gengur enginn með sigur af hólnxi, en Jxjóðin getur beðið
þung áföll af slíkum deilum. Lögðu i’áðhen’arnir allir á-
lierzlu á það í ræðunx sínunx, að nauðsyn bæi'i til að vinnu-
fi’iður héldist í landinu, þannig að þær ráðstafanii’, senx
nú hafa veríð gei'ðar og aði’ar, senx á eftir kunna að fara,
geti náð tilgangi sínunx og hætt lífsskilyi’ði almennings. Er
þess að vænta, að Alþýðusánxbandsstjói’n skoði hug sinn
tvisvár, áður en hún hvetur til fi’ekai'i aðgex’ða, sem engum
konxa að haldi, nema kommúnistimx, sem leggja kapp á það
eitt að auka á öngþveiti og óx-eiðu í atvinnu- og fjái'hags-
lífi. Menn hafa litið svo á, að Alþýðuflokkui’inn væi’i ekki
með sama nxerki brendur senx kommúnistai’, en að liann
mætti telja ábyrgan lýðræðisflokk. Ákvarðanir flokks-
stjórnarinnar og í'áðstafanir sumra tx'únaðarmaniia henn-
ar, cru svo fjarri öllum sanni og svo gágnstæðar hags-
munxim verkalýðsins, að furðulegt má telja, og vérður ekki
skýrt með öðru en óttanum, senx flokkurinn ber gagnvart
kómmúnistum.
Franxhald eldhúsumræðnanna verður annað kvöld.
Verði Jxær ekki yeigameh’i en lxið fyrra kvöldið, og komi
ekki ný, ááökunarefni franx gagnvart ríkisstjórainni, íná
Ixúh uná hlut sínum vel.
Þriðjudaginn 27. febrúar 1951
Forseti íslands, herra Sveinn
Björnsson, sjötugur í dag.
Aldamólaárið varð núver-
andi forseli íslands, herra
Sveinn Björnsson, stúdent.
Það ár hvarf hann að laga-
námi við Kaupmannahaín-
arháskóla. Hvorttveggia
þetta er athyglisvert í sanx-
bandi við starfsferil forset-
ans.
Um aldamótin voru umbrot
1 þjóðlífi íslendinga, og eng-
um duldist, aö öldin, senx í
hönd færi, bæri miklar
breytingar í skauti sér. Unx
þaö bera vitni aldamótaljóð-
in, er þeir kváðu Einar
Benediktsson og Hannes
Hafstein, báöir af spámann-
legri andagift.
Sveinn Björnsson er mað-
ur hinnar nýju aldar, og sá
maðurinn, sem hæst ber í;
sögu íslands. Er hann hvarf
heim að afloknu laga-
námi áriö 1907, setti hann
á stofn málflutningsskrif-
slofu hér í Reykjavík ásamt
Magnúsi Sigui'ðssyni, síðar
bankastjóra. Reykjavík var
þá önnur en hún er nú. íbú-
arnir voru eitthvað unx 5
þúsund og smáborgarabrag-
ur hér á flestu. Olnbogarými
gat læpast talist verulegt, en
þó biðu verkefnin athafna-
nxannsins, sem kunni aö
sníða sér slakk eftir vexti og
nola gullin augnablik, sem
gáfust.
Um uppeldi Sveins Björns-
sonar þarf ekki að í’æða. —
Faöir hans Björn Jónsson,
síðar í’áðherra, var mikill á-
hrifamaður á mörgum svið-
um, en kona hans Elísabet
Sveinsdóttir menntuð, góð
og göfug húsmóðir, en dag-
far barna þeirra hjóna bar
volt um þá menningu, sem
þau ólust upp við. Sveinn
Björnsson kunni frá upp-
hafi að umgangast menn og
koma málunx sínum fram,
með hógværð og stillingu.
Hann vann traust þeirra, er
hann skipli við og valdist til
forystu, er mikil verkefrti
voi’u fyrir höndum. Hann
átti ef til vill ekki frumkvæöi
' að öllum þeim umbótum, er
hann hralt í framkvæmd, —
en það var hann, sem bar
hugsjónirnar fram til sigurs.
í nokkra tugi ára hafði veriö
um það rætt, aö íslendingar
þyrflu að eignast eigin skip,
en þeir eignuðust þau aldrei,
ef frá eru taldir kaupmenn,
sem höfðu smáskip 1 sigling-
um landa í milli. Sveinn
Björnsson gerðist einn af að-
alhvalamönnum að stofnun
Eimskipafélags íslands li.f,
Sjóvátryggingafélags Íslands
h.f., Bifreiðafélags íslands,
Hins íslenzka flugfélags,
Hamars h.f., ísaga h.f., ísa-
foldarprentsmiðju hf., Rauða
kross íslands og forstjóri í
Brunabótafélagsins var
hann, þar til hann hvarf af
landi brott, til trúnaðar-
starfs fyrir þjóð sína. Öll
þessi félög hafa átt ríkan
þátt í þeim framförum og
öru þróun, sem ált hefir sér
stað hér á landi síðustu ára-
tugina, en því eru þau hér
talin, aö þau sýna ljóslega
lxve áhugamál Sveins Björns
sonar hafa verið mörg og
hve skilningur hans á þjóð-
arþörfum hefir verið ríkur.
Sveinn Björnsson var mál-
flutningsmaður við yfirrétt-
inn á árunum 1907—1920,
en hæstaréttai’lögmaður var
hann árið 1920, en lauk fyrst
ur prófraun viö Hæslarétt
ásamt Eggert Claessen. Þeim
slörfum gegndi hann einxxig
á árunum 1924—1926. Stjórn
mál lét hann mjög til sín
taka um skeið. Álti hann
sæti í bæjarstjórn Reykja-
víkur á árunum 1912—1920,
en þingmaður Reykvíkinga
var hann 1914—1916 og 1919
—1920. í velferðarnefnd var
Sveinn Bjöi’nsson kosinn ái’-
ið 1915 og átti hann sæti í
fjöldamöi’gum nefndum öðr-
um.
Er sambandslögin gengu í
gildi árið 1918 var svo ráð,
fyrir gert að Danir og ís-
lendingar skiptust á sendi-
fulltrúum. Var Sveinn
|
Björnsson talinn allrai
manna hæfaslur til þess
slarfa af íslands hálfu og
tókst hann á hendur sendi-
herrastörf í Kaupmanna-
höfn í ágústmánuði 1920 og
gegndi þeim til 1. júní 1924.
Var þá í ráði að leggja enx-
bætli þelta niður, en fi’á því
var horfið er reynzlan hafði
sannað nauðsyn þess. —
Gegndi Sveinn Björnsson því
næst sendiherrastörfum 1
Danmörku frá árinu 1926—
1940, en hafði auk þess með
lxöndum flesta viöskipta-
samninga, sem íslendingar
gerðu á þessum árum, mætti
fyrir þeii’ra hönd á alþjóða-
ráðslefnum og Noröurlanda-
þingum.
Eftir hernám Danmerkur
hvarf Sveinn Bjöi’nsson heim
til íslands, en varö aö leggja
leið sína um Ítalíu, fara það-
an til Vesturheims og því-
næst til íslands. Er hingað
kom gerðist Sveinn Björns
son ráðunautur ríkissljórn-
arinnar um skipun utanrík-
ismála, en ríkisstjóri var
lxann kosinn 17. júní 1941 og
endui’kosinn sama dag 1942
og 1943. Er lýðveldi var stofn
aö 17. júní 1944 var Sveinn
Björnsson kosinn forseti, og
hefir verið endurkjörinn síð-
an og raunar sjálfkjörinn,
enda mun óhætt að fullyröa
aö slíkur háttur veröur bezt
metinn af þjóðinni allri,
meðan forsetans nýtur við
og hann má slarfa.
Kona forsetans er af dönsk
um ættum, Georgia fædd
Hoff-Hansen, dóttir Emil
Hansens, lyfsala og jústiz-
ráðs 1 Hobro á Jótlandi. —
Heimili sendiherrahjónanna
í Kaupmannahöfn stóð öll-
um íslendingum opið, og úr
hverjum vanda þeirra var
greitt, eftir því, sem föng
slóðu til. Forsetaheimilið á
Bessastöðum ber í rauninni
sama blæinn af húsráðend-
anna hálfu ,enda eru þau
hjón bæði ástsæl meö þjóð-
inni, en þeir eru margir af
báðum kynjum, sem sótt
hafa forselann og frú hans
heim og notið þar höfðing-
legrar gistivináttu.
Foi’setinn hefir legið á
sjúkrahúsi áð undanförnu
og er enn ekki heill heiisu.
Skyggir það nokkuð á fögn-
uðixxn, er þjóðin þakkar Ixon
um unnin stöi’f og ái’nar
þeim hjónum heilla á þess-
um merkisdegi. En enga ósk
mun þjóðin eiga betri, —
þótt eigingjörn sé, — en að
hún fái að njóta stai’fskraf ta
forsetans enn um skeið, í
þeirri norrænu trú að gifta
muni ávallt fylgja svo göfug-
, um manni og þjóðhöföingja.
-----*.----
Skólafólki boðið
á bóklistarsýn-
ingona.
Sýningin „Bóklist í Sví-
þjóð“ verður opin í Þjóð-
nxinjasafninu nýja franx á
sunnudag.
Aðsólui að sýningunni nxá
teljast góð, þegar þess er
gætt, að sti’ætisvagnar ganga
ekki og færð er yfirleitt
erfið, svo að fóllc veigi’ar séi*
við að fara langar leiðiiy
nema í brýnustu criixduin.
Skipta sýningargestir þó
hundruðuni. Á næstunni verð
ur skólanemenduni gefinn
kostur á að sjá sýninguna og
ættu senx flestir að þiggja
það boð.
-----4-----
Fjögur sidp við
eftirlits- og björg-
unarstörf.
Fjögur skip eru nú Ixöfð til
bjöi’gunarstai’fa og veiðar-
færagæzlu meðfraixx strönd-
um landsins.
Ægir er við Vestnxanna-
eyjai', fór þangað, er lokið
var bráðabirgðáviðgerð éftii*
áreksturimi hér í höfninni.
Sæbjöi’g hefir á hendi gæzln
hér á Faxaflóa cn Mai’ía
Júlíaixa er fyi’ir vestan. Þá.
er Öðinn fyrir Auslurlandi.
Hemxóðux" var einnig við
Jxessi slörf í fýrravetur og
■ vei’ður það sennilega einnig í
vetur. ;