Vísir - 26.07.1951, Blaðsíða 4

4
V I S I /R
Fimmtudaginn 26. júlí 1951
WSSXIR
D A G 8 L *
Ritatjórar: Kristján GuSlaugsso>. lersten
Skrifstofa Austurstræti 7.
Dtgefandi: BLAÐaOTGÁFAN VISIR H.F,
’Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar IHHO (finvm íinur)
Lausasala 75 aurar,
Félagsprentsmiðjan h.f«
Listrænt mat í „Sovét/
lEréí kVá €*»•«•■«8«íB«i«mið»íí-Ks :
ijpfiil »|I
tfwgiWF m. ttkvifamr hatiaat
Jón Axelsson, Framnesvegi
62, sonur Axels Guðmunds-
sonar, er einn hinna tápmiklu
og framgjörnu ungu manna,
er komið hafa sér á skipsrúm
á færeyskum eða öðrum er-
lendum skipum við Græn-
land í sumar.
Er það mjög lofsvert og
til framfara, fyrst ekki varð
á betra kosið, þ. e., að ísl. út-
JHJenningarsamband Islands og Ráðstjórnarríkjanna fékk
nylega hingað til lands rússneska sendinefnd, sem
skipuð var tveimur snjöllum listamönnum og svo ein-
hverjum aðskotadýrum til uppfyllingar og leiðbeiningar á gerðarmenn sendu skip sín
réttlínusviðinu, Nefnd þessi dvaldi hér um nokkurt skeið, en t
að þvi er hún sjálf skýrir frá í rússneskum blöðúm eí'tir
heimkomuna, hafa íslenzkir trúbræður gert sér títt um
hana og jafnvel grátið fögrum trárum, ef minnst var á ör-
eigaríkið í austri eða fagnaðarboðskap þann, sem nefndin
hafði að flytja. Hér á landi var nefndinni sýnt það, sem
markverðast þótti, en jafnframt var lagt kapp á að kynna
henni menningu þjóðárinnar. Þannig voru henni sýnd mál-
verk helztu meistaranna og fyrir hana var sungið og
drukkið „priment og klarent.“ Það voru sæludagar hjó ís-
lenzkum sosialistum, en að launum fengu þeir svo nokkrir
að skreppa austur fyrir „tjaldið'4 og reiða hnefa á graf-
hýsi Lenins eða þar 1 grenndinni á liátíðardegi verkalýðsins.
Rússncska sendinefndin hefir látið margt eftir sér hafa
í heimalandi sínu um Island og íslenzkt nienningarlíf. Tón-
skáldið Katsjatúrían ritar grejnaflokk um lánd og þjóð og
hefir þar vikið að íslenzku menningarlífi oftar cn einu
sinni. Kemst hann að þeirri niðurstöðu, að maður að nafni
Eyfells beri af íslenzkum málurum og ónefndur heiðurs-
maður, sem stjórnar söngflokki verkamanna, sé mesta tón-
skáldið. Hinsvegar kveður hann upp þunga dóma .yfir ann-
arri listastarfsemi í landinu og telur hana úrelta, eða að
Þann 17. júní þ. á. ntar
Jón, sern er 18 vetra, föður
sínum úr Færeyingahöfn, og
birtir Vísir hér kafla úr bref
inu með leyfi Axels Guð-
mundssonar:
„Esku mamma og pabbi!
Ja'ja, þá eruni við á Græn-
landi eftir 11 daga; en þó mig, sem eg hefi beðið liann
vorum við (i daga á leiðinni, um. Kokkurinn er ágætur, ef
og búnir að vera
lyndir menu og ágætir karl-
ar. Síðan koma 1. og 2. vél-
stjóri, líka ágætii’ meiin, og
þó sérstaklega sá siðari, sem
allt hefir viljað gera fyrir
að vera 4 daga á maður gefur honum siga-
fiskirii, en þá urðum við að rettu. Svo koma nú hásetarn-
fara inn vegna veðúrs. Við h': Fyrst fjórir íslendingar,
fengum gott veður alla leið, fyrir utan mig. Færeysku há-
en þó varð eg sjóveikur á setarnir eru ágætir, en „voða
öðrum degi. Fiskiríið hefir rólegir í tiðinni".
gengið vel það sem af er, og[ I>á er vist bezt að lýsa ein-
er það nú alls 100—150 fær- um degi úm borð fyrir ykkur,
evsk skippúnd (skipið tekur þótt pabbi þekki þetta allt
‘500), svo það má teljast gott, vel. Við skuluin segja, að
Kl. 8 er matur, og kl. 10 er
farið í „lcoju“, og sofid til
kl. 4,
Jæja, þá ætla eg að lýsa
þessu þorpi (þ. c. Færeyinga-
höfn), sein við erum í núna.
Það telur alls ekki meira en
10 hús. I Ielztu byggingarnar
eru sjúkrahús, loftskeytastöð,
sýslumannsbústáður og sjó-
mannaheimili og svo nokkur
hús i viðbót. I einu þeirra
búa Eskimóar, en þá hefi eg'
ekki séð cnn. Hér er frekar
kalt, þó að sólin sldni, og uni-
liverfið er aðeins gráir klett-
ar, mosavaxnir á stöku stað.
Hér (þ. e. við höfnina) sést
hvergi grænt strá, og ekki
gerir það staðinn skemmti-
legri. Úti fyrir ströndinni
sigla snjóhvítir, fjallliáir borg
arisjakar, og er fögur sjón að
sjá þá, bæði þegar splin skin,
og þegar vont veður er og
öldurnar brotna á þeim.
Eg veit, að þið getið ekki
gert vkkur hugarmynd af
þessari fátældegu lýsingu
minni........“
\Tisir óskar þessum unga
og efnilega sjómanni heilla á
þessari fyrstu för hans til
annarra landa, svo og ef
hann kynni að ráðast í að
nota næsta vetur til að
bregða sér eitthvað út unt
heiminn, t. d. á erlendu
farm- eða farþegaskipi.
hún beri voll um spilK og helsjúkt uuSvaldsskipukg Vtew cn ú ‘ hann f.Tíá «' 1(1» faraSt í SprCngíngU.
borgaralega menmngu. Meðal l,e,rra manna, sem tilnur. ^ skera g iímlna áður en bú- byrjað að draga linuna frá
einna þyngstan dóm af hálfu tónskáldsins, er dr. Páll Is-1
ólfsson, sem áður hafði kynnt Katsjatúrían og verk hans
í íslenzkum blöðum og lofað að verðleikum. Er farið svo- 'V°1U
ið var að draga haiia, en þá fvrra degi, og fiinm hásetar
eftir 5—6 stampar í, (eg er þar á meðal) bvrja að
íelldum orðum um verk dr. Páls, að þau séu „óskiljanlegt
samsull af kámi og klessum" (unintelligible conglomer-
ations of smears and daubs). Unnnæli þessi eru bir.t í nýju
tímariti, sem út er gefið á enskri tungu í Moskva, og ætl-
að er að kynna rússneska menningu í vestrænum heimi.
Hinsvegar munu vinsamleg ummæli sama höfundar liafa
hirzt áður í öðru rússnesku málgagni um dr. Pál, þar sem
verk hans eru viðurkennd að nokkru og farið um þau
lofsamlegum orðum.
Þeir, sem hafa kynnt sér rússneskt menningarlíf, vita,
að ofangreint tónskáld er talið annað merkilegasta tón-
skáld Ráðstjórnarríkjanna, og er þá ekki að undra, þótt
orðum þess sé gaumur gefinn af hljómlistarunnendum. Dá- ^
endur dr. Páls Isólfssonar, sem eru margir hér á landi,1
atta sig tæpast á slíkum dómi af hálfu hins rússneska I
hstamanns, en sumt bendir til, að hann hafi talað þvert
um hug sinn, Ber þar fyrst að skírskota til fyrri, lofsam-'
legra ummæla hans um dr. Pál, sem verður að ætla að
sloppið hafi framhjá rússneskri ritskoðun, en síðar hafi þótt
betur henta að haga ummælunum á annan veg, þar scm'
um listamann var að ræða, sem starfar í vestrænu og borgú
aralegu þjóðfélagi.
Nokkuð má marka kröfur þær, sem gerðar eru til
kommúnistískra rithöfunda og listamanna á ummælum
aðalgagnrýnanda ÞjóðÍMÍljans, er ritaði bókmenntasögu
kyndilberans Kristins Andréssonar og örvænti í upphafi,
að bókin væri skrifuð í anda stefnunnar, þótt hann sann-
færðist síðar um og er á leið lesturinn, að þjónustan var
af trúmennsku unnin og með sannri „dialektiskri eínis-
kyggju." En þegar slikir kyndilberar og meistarar ru sett-
ir svo kyrfilega undir smásjána og flokkssjónarmiðin,
hvað þá um hina, sem ekki ganga til beinnar þjónustu við
flokksagann, en teljast til skikkanlegra eða andbyltingar-
sinnaðra borgar? Er nokkuð að undra., þótt dr. Páll Isólfs-
son væri veginn og léttvægur fundinn, þar sem ekkert af
verkum hans íjallaði um dauða Lenins eða orrusturnar við
Stalingrad? Listrænt mat í Sovétríkjunum viðurkennir Ey-
fells og stjórnanda söngfélags verkalýðsfélaganna í Reykja-
vík, en allir hinir eiga að hætta að mála, semja lög eða rita
mælt mál. Fáir og útvaldir eiga að hugsa fyrir fjöldann.
sjónum, svo var veðrið slæmt beita jafnskjótt og dregið er.
og líka talsvert ísrek. (Kl. 8 fáum við te og brauð
Þá er víst bczt að lýsa fé- eða hafragraut. Svo er haldið
lögunum dálítið, fvrst koma áfram til kl. 12, þá er matur.
3 yfirmenn, skipstjóri, fyrsti Svo er haldið áfram til kl. 3,
og annar stýrimaður, allt ró- þá cr kaffi cða te og brauð.
París (UP). — Sprenging
varð nýlega í púðurverk-
smiðju skammt frá Bethune
í N.—Frakklandi.
Unnu 50 konur í þeiin
hluta verksmiðjunnar, sem
sprakk í loft upp. Biðu 17’
þeirra bana, 10 særðust
BERGMAL
K. J. skrifar Bergmáli eftir-
farandi bréf, sem er tilorSiö út
af fyrirlestri Brynleifs Tobías-
sonar í útvarpið s. L mánudag:
„Templarar eru manna dug-
legastir aö berjast fyrir aöalá-
hugamál sínu, baníti og bind-
indi, og ekkert neiíía gott eitt
um það að ^ýi. en ekki eru
þeir alltaf aö sama skapi rök-
fastir, er þeir vilja sannfæra
hlustendur sina um aö þeir fari
íneö rétt mál. S. 1. mánudag
ílutti Brynleifur 'fobíasson fyr-
irlestur í ríkisútvarpiö; er hann
nefndi „Afengisvarnir". Margt í
fyrirlestrinurii var fróölegt útaf
fyrir sig, en á stundum virtust
rökin, sem fram voru borin,
einkanlega varðandi nauðsyn
algers innflutningsbanns á á-
fengi, nokkuð vafasöm.
Fyrirlesarinn gerði saman-
burÖ á áfengiskaupum lands-
manna, meöán fengust að-
eins svonefnd Spánarvín hér
á landi, og þegar sterku vín-
in komu, og loks, hvernig. sú
fjárhæð hefði vaxið ár frá
ári, er landsmenn eyddu í
áfengiskaup. Það fUrðar víst
engan á því, sem skilningar-
vitin hefir í lagi, og búið hef-
ir á íslandi s. 1. xo—15 ár,
þótt áfengi hafi ekki orðið
útundan eins og verðgildi
peninga hefir breytzt á þeim
árum. Fyrirlesarinn bar sam-
an áfengiskaup landsmanna,
þegar sterku vínin höfðu
fengizt hér í eitt ár, og hve
miklu menn hefðu eytt s. 1.
ár í þau.
*
Áríö 1935 seldi AVR fyrir 6
millj. króna, en árið 1950 fyrir
66 milli. kr. Þetta eru óyggj-
andi rök! Hins datt fyrirlesar-
anum ekki til hugar að geta, að
nokkrar veröbreytingar hafi
oröið á áfengi á þessu árabili,
sem öðrum vörum, en fyrsta ár
sterku vínanna kostaði t. d.
brennivín 7 kr. flaskan og kost-
ar nú 85 kr. flaskan. Veröið á
brennivíni, en það mun mest
drulckið allra áfengra drykkja,
hefir nefnilega t ólffaldast og
rúmlega það.
Séu nú tölur fyrirlesarans
lagðar til grundvallar kemur
í ljós, að brennivínsdrykkjan
hefir síður en svo farið í
vöxt. Hún hefir minnkað.
Það má líka segja að það sé
einmitt spor í rétta átt, enda
spáðu frjálsljmdir menn því,
að þegar frá liði myndi á-
fengisnautn ekki verða meiri,
þótt áfengi væri frjálst í
landinu. Aftur á móti var því
alltaf haldið fram, af sömu
mönnum, að fyrst í stað
mætti búast við meiri
drykkju, en það væri þess
virði að hætta á það, til þess
að losa þjóðina við bannlög-
in, sem voru á góðum vegi
með að kollvarpa allri réttar-
meðvitund þjóðarinnar.
*
Þegar bann-menn vitna í töl-
ur frá því á Spánarvínsárúnum.
eru þeir einnig vísvitandi að
fara með staðlausa stafi. Það
vissu allir sem vildu vita, aö á
þeim árurn var auk Spánarvin-
anna, er fengust hjá einkasöl-
unni, alltaf" nieira eða rainna
smyglað inn i landið af stefkari
drykkjum og engar tölúr eru til.
yfir það fé, sem fór í það áfengi.
Engar tölur eru heldur til um
landabruggtð. Hefðu þær á-
fengisbirgðir verið metnar til
fjár myndi vafalitið koma í
ljós, að ekki var minna drukkiö
þá.
:*c
Afnám bannlaganna hefir
komið því til leiðar, að smygl
þekkist varla og .engin legg-
ur sér iéngur til xnunns
.3 . iðardfykkinn, landann“.“