Vísir - 20.10.1951, Page 4

%
'Laugardaginn 20. október 1051
6%
DAGBLAÐ
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Utgefandi: BLAÐADTGÁFAN VISIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
, Lausasala 1 krónu.
Félagsprentsmiðjan h\f.
Íiíwk kts sær í híó:
Mynd fyrir yngstu btógestma.
1 Framfarir kosta mikið fé.
yið Islendingar erum i hópi þeirra þjóða, sem geta talizt
skammt á veg komnar í efnahagsmálunum. Landið er
htt ræktað, auðlindir þess flestar tæpast nýttar, raforka
iakmörkuð til iðnaðar og mjög skortir á, að jarðeðlisfræði
landsins sé rannsökuð til hlitar. Sjávarútvegurinn einn er
rekirin með nútímasniði. Stöndum við þar öðrum þjóðum
ekki að baki, en mörgum miklu framar. Er þetta ekki ó-
eðlilcgt, með því að sjávarútvegurinn hefir ásamt inn-
Jendri verzlun, skapað mestan auð í þjóðarbúinu og staðið
undir flestum framkvæmdimi öðrum.
Mörgum erlendum mönnum virðist það furðulegt fvrir-
brigði, að hér sé hvorki íhald né afturhald til í þeirri
iherkingu, sem þau orð eru notuð með erlendum þjóðum.
Allir flokkar vilja framfarir og þær miklar, en ágreiningur
milli flokkanna innbyrðis snýst aðallega um leiðirnar, sem
fara skal og ríkisrekstur eða einstaklingsframtak. Sjálf-
slæðisflokkurinn einn hefir markað stefnu sína á þann veg,
að hann vilji láta óskert einstaklingsframtak njóta sín, þar
sem á við, en þar sem það þverr eða getan brestur, taki v.ið
sanitök einstaklinganna í misjöfninn mæli, enda sé ekki við
bæjar- eða ríkisrekstur að athuga, séu ekki aðrar leiðir fær-
ar til úrbóta. Af þessum sökum hafa Sjálfstæðismenn ekki
■við það að athuga, að ríkið rcki póst og síma, bæjarfélögin
raforkustöðvar og aðra almenna þjónustu, en hinsvegar
lelur flokkurinn ekki rétt, að ríki eða bæjarfélögum sé vcitt-
ur cinkaréttur á rekstri, sem er á færi einstaklinganna og
þar sem engin trygging er fyrir, að hlutverkinu verði betur i
gegnt af því opinbera en einstaklingunum eða samtökum'
þeirra.
Framfaravilji almennings hefir leitt til þcss, að ráðizt
befir verið í miklar framkvæmdir á síðustu áratugum, sem
flestar hafa myndað grundvöllinn fyrir frekari framförum
í landinu, sem ættu að geta verið hlutfallslega miklu meiri
og örari, eftir því sem efnahagsstarfseminni fleygir fram.
Fyrir aldarfjórðungi þótti það mikið átak, er Elliðaárstöð-
jn var byggð, Sogsvirkjunin þótti á sínum tima lítt viðráð-
anlegt fyrirtæki, sem kostaði líka þingrof. Nú er unnið að
frekari virkjun Sogsins, sem.er eitthvert dýrasta mannvirki,
sem ráðizt hefir verið í hér á landi, auk þess, sem bygging
áburðarverksmiðju cr tryggð, en samliliða þessu er svo unn-
ið að inargskonar mannvirkjunm víða um land, sem skapa
bætt lífsskilyrði og auka framtak og auð þjóðarinnar beint
og óbeint. Allar þessar framkvæmdir kosta mikið fé, enda
Ijcfðu þær ekki reynzt þjóðinni viðráðanlegar, ef ekki nyti
crlends stuðnings og þá Marshall-hjálparinnar fyrst og
fremst. Leikur ekki vafi á því, að Marshall-framlaginu er
vel vayið til virkjana og áburðarverksmiðjunnar, með því
að þessi fyrirtæki skapá grundvöll fyrir alhliða framförum
og efnahagsþróun í landinu á iriestu áratugum.
Af hinum miklu framkvæmdum lciðir annarsvegar, að
þjóðin vcrður að leggja hart að sér lil þess að standa undir
byrðunum, meðan unnið er að framkvæmdunum, cn hún
yerður ennfremur að spara í daglegri neyzlu eftir frek-
Mstu getu, og leitast við að efla útflutningsverðmætin með
auknu starfi og framleiðsíu. Nútíma tækni gctur vissulega
icynzt notadrjúg til framleiðsluaukniugar, en þó því að-
cins, að mannshöndin liggi ekki á liði sínu. Kommúnistum
er þetta mætavel ljóst. Því myndu þeir tæpast tilleiðan-
Icgir til að taka þátt í. „vinnukeppni", jafnv.el þótt beztu af-
lcöst séu verðíaunuð í Sovétríkjunum. Flokkurinn hefir
fengið fyrirskipun um að draga úr vinnuafköstum eftir
því, sem frekast er unnt og spilla þannig árangri af upp-
byggingarstarfi ábyrgra einstaklinga og þjóðarheildarinn-
ar. Þetta er ekkert leyndarmál. Sama lögmálið gildir í öll-
lim löndum hins vestræna heims. En þá fer skörin að fær-
ast upp í bekkinn, —- nieð öllum sinum óþrifum, — er
‘kommúnistar þykjast vilja framfarir öðrum frclcar. Það
tættu þeir að sýna í verki. Framfarir kosta fé, en gegn fjár-
magninu berjast þeir, einkum þó að því er Marshall-fram-
'lögin varðar, en þegar slik barátta bætist við léleg afköst
'pg aðra sviksemi, ætti flestum að ofljjóða óheilindin.
1 gærkveldi var frumsýnd
í Stjörnubíói ný, íslenzk
lcvikmgnd, sem Óskar Gísla
son hefir tekið, „Reijkjavík-
urævintýri Bakkabræðra“.
Engin von er til þess, að
íslenzk kvikmyndagerð
standi erlendri á sporði, og
liggja til þess augljósar or-
sakir, sem ekki þykir ástæða
til að rekja hér. Við hinu
má hins vegar búast, að
kímnigáfa Islendinga sé
með þeim hætti, að unnt sé
að taka til mfeðferðar sæmi-
lega gerða skopsögu, en
þessu er heldur elcki til að
dreifa í þéssari nýju mynd
Óskars.
Skopmynd sem þessi þarf
auðvitað ekki að vera viða-
mikil, til þess er elcki ætlast,
en hér þarf að vera á ferð-
inni græskulaust gaman,
smellin atvik, broslegar
hrakfarir og sitthvað ann-
að, sem prýða má gaman-
mvnd, og virðist ekki þurfa
stórfellt liugmyndaflug til
þess að koma þessu í kring.
Rétt er að taka það strax
fram, að frá hendi Óskars
er kvikmyndin mjög sæmi-
lega tekin. Alkunna er, að
óslcar er góður ljósmynd-
ari, og víða hefir honum
tekizt ágætlega að lýsa
Reykjavíkurferðalagi hinna
spaugilegu Bakkabræðra á
smellinn hátt. En sagan,
sem myndin er gerð eftir
(eftir Loft Guðmundsson)
eða tökuliandritið (sem Þorl-
Þorleifsson hefir gert) eru
þess eðlis, að réttast er að
hafa þar scm fæst orð um.
Þá er músikin, sem mynd-
inni fylgir, léleg, tónninn
slæmur, líkast því, sem ver-
ið sé að leika á ferðagram-
mófón, sem ekki er i full-
komnu lagi. Hefði verið auð
velt ,að því er virðist, að
leika góðar liljómplötur
með mj ndinni, eins og venja
er tit í hléum.
Jafnréttmæt og gagnrýni
er, jafnskylt er og að geta
þess ,sem vel er gert. Tálið
í myndinni er mjög sæmi-
legt, þegar miðað er við all-
ar ástæður. Þá verður ekki
annað sagt en að „stóri“
Bakkabróðirinn se ágæt
manngerð, bráðskemmtileg
„typa“, sem oft minnir mjög
á hinn gamalkunna „Stóra“
í dönskum kvikmyndum fiá
fyrri tíð, og látbragð hans
allt, göngulag og fas er með
ágætum. Virðist hann efni í
prýðilegan skopleikara.
Víða koma fyrir í mvnd-
inni spaugileg atvik, t. d. í
sundlaugunum, í Tivoli, en
skennntilegastur er „Stóri“,
þegar hann klofar yfir girð-
ingar og grindur í stað þess
að nota lilið eins og aiinað
fólk.
í stuttu niáli: Mynd þessi
virðist hæfa börnum, ekki
of stálpuðum, og óhætt er að
fullyrða að yngstu kvilc-
myndahúsgestirnir munu
hafa gaman af. Þeir Valdi-
mar Guðmundsson Jón
Gíslason og Skarphéðinn
Össurarson leika Bakka-
bræður María Þorvaldsdótt-
ir, Jóna Sigurjónsdóttir og
Ivlara J. Óskars leika reyk-
víslcar stássmevjar, en önn-
ur hlutverlc eru smærri. Æv-
ar Kvaran var leikstjóri, og
hefír sennilega ekki getað
gert meira úr þeim efnivið,
sem fyrir hendi var. Ævar
sá um andlitsgerfi leikenda
og gerði það vel. Önnur
hlutverk eru smærri.
Á undan „Ævintýrinu“
var aukamvnd, „Töfraflask-
an“, sem er látbragðsleikur,
og er hún mjög sæmileg.
Óskar Gíslason er góður
ljósmyndari ,eins og fvrr
greinir, og ætti að gera fleiri
kvilcmyndir, því að þetta
stendur til bóta. En hann
þyrft i betra efni, og að sjálf
sögðu betri tæki,en vitað er,
að honum hefir ekki tekizt
að afla þeirra, þrátt fyrir í-
trekaðar umsóknir.
Th. S.
Þrír nýir sigl-
ingavitar.
Þrír siglingavitar hafa ný-
lega verið teknir í notknn
hér við strendur landsins.
Einn þessara vita er radió
leiðarvitinn syðst á Sel-
tjarnarnesi við Reykjavik,
sem nýlega er tekinn til
starfa. Hann sendir allan
daginn. Álftanesradióleið-
arvitinn hefir þess í stað
verið lagður niður.
Á hraunhafnartanga á
Melrakkasléttu hefir verið
lcveikt á nýjum vita. Vita-
turninn er 15 jnelra hár með
3.5 metra háu ljóskeri. Á
vita þessum logar frá 1. á-
gúst til 15. maí.
Lolcs hefir verið reistúr
nýr viti fyrir innsiglinguna
á Raufarhöfn, og er logtím-
inn sá sami og á Hraunhafn-
artangavita.
♦ BERGMAL ♦
Þetta er þá síðari hluti
bréfsins frá „Háværum":
„Eg hefi oft tekið eftir
því á opinberum veitinga-
stöðum þá lokað er á kvöld-
in, byrjar starfsfólkið að
stafla stólum á auðu borðin.
Það er að vísu eðlilegt, að
starfsfókið vilji komast sem
fyrst heim til sín, en mætti
ekki bíða með þessa ókurteisi
fram yfir kl. 24, en þá eiga
gestir að hafa yfirgefið veit-
ingastaðina.
*
Flestir, sem lesá liluðin, munu
hafa tekið eftir ónákværrmi í
innlendum og erlendum frétta-
flutningi. Oft skeikar litlu, en
oít er eins; ög irm tvær óskyld-
ar fréttir sé’að ræða, jafnvel þó
ekki sé hægt að tengja viðkom-
andi frétt við pólitík. áAeri því
æskilegt, að blaðamenn og
fréttaritarar‘sýndu meiri vand-
virkni og væru ekki um of
veiðibráðir.
Fjölmargir búseigendur hafa
máíáð og fegrað hús sin í sunt-
ar, en sumir virðast alveg hafa
„gleymt“ að til væri nokkuð,
setn héti málning. Mörg gömul
hús líta nú út setn ný og gefa
umhverfi sínu bjartan og
hreinlegan blæ og eiga allir,
sem fegra bæinn, miklar þakkir
skyldar. Þó er eins og einstaka
húseigandi hafi verið litblindur
og því rriálað sitt hús dökkum
lit. Þannig er um eitt hús við
mjög fjölfarna götu; það er
málað í mjög dökkum lit og án
allrar sýnilegrar viöleitni til að
fegra það, nerna neðstu hæðina,
en þar er verzlun.
*
Nú er fjöldi verzlana hér
fbæ með „Heon“-auglýsinga-
skilti og er mikil prýði að
þeim í skammdeginu, en-----
^ svo. slokknar á einum staf,
kannske' fleirum, og þá fer
nú mestt Ijóminn af, og færi
beíur að kvaikja ekki unz
bætt hefir verið úr ágöllun-
um.
■Eg, er einn af ,, þeim tiíörgit,
•seiri neyðist til að ferðast með
strætisvögriunum, og er mjög
óánægður með margt, sem þeim
við kemur. Það er tilMæmis ekki
sérlega glæsilegt aö fara í vagri
í góðum fötum og vera svo
kannske klesstur upp aö manni,
sem vel gæti hafa veriö í kola-
vinnu eða þess háttar. Þetta má
þó eklci skilja svo, aö eg sé að
amast við verkamönnum í vögn-
unuin, en gætu ekki jjeir inerin,
sem stunda óhreinlega atvinnu,
haft hreinleg föt til að fara í
að og frá vinnu. Auk þess eru
svo vagnarnir sjálfir oft -ryk-
ugir og óhrcinir svo að för sjást
„sé .hendi strokiö eftir.sæti- Auk
þess fá svo farþegar olíu-
stybbu, skrölt og fleira góðgæti
í ofanálag.
*
Hvað er klukkan? Já, það
er nú það. Klukkur á al-
mannafæri eru oft mjög van-
hirtar, og má það teljast til
frétta, ef klukkunum í mið-
bænum ber saman. Sem
dæmi má geta þess, að sjald-
an ber öllum skífum Dóm-
kirkjuklukkunnar saman og
slcakkar oft allt að fimm
mínútum.
jJí
Það er stundum sagt, að bila-
kostur Réykvíkinga sé til íyrir-
mvndar og riiá vera að nokkuö
sé til i því. -— En skyldu ckki
vera til neinar reglur sem setja
takmörk við því hvað leigubííar
megi vera óhreinir og sóðaleg-
ir? Það skal tekið frám að flest-
ir Irilstjórar hugsa vel um bíla
sina, en ]>ó eru alltof margir setn
virðast gleyma því. Algengt; er
að aska og vindlingaliútar
skreyti gólf og jafnvel sæti
sumra leigubifreiða. Stundum
eiga farþegar sökina, en í marga
bíla vantar öskubakka. Þá eru
og margir bilar með rífið áklæði
og óhreint. Hvernig væri að
veita Heilbrigðisnefnd vald til
að taka úr urnferð þá bila setn
ekki fullnægja algengustu hréin-
Jætiskröfutn ? — FIávær.“