Vísir - 25.07.1952, Blaðsíða 5

Föstudaginn 25. júlí 1952
V 1 S I B
3
George JPopoff:
Hin nýja
Marzotto,
Hann er talinn eini maðurinn á
Ítalíu, sem svíkur ekki undan skatti.
þjóðhetja
taldi rétt
ítalir hafa eignazt nýja þjóð-
hetju. Hún heitir fullu nafni
Cprte Gaetano Marzotto di
Valdagno. Hann hefir orðið
þjóðfrægur fyrir breytingar
þær og nýja starfstilhögun,
sem hann hefir framkvæmt á
sviði klæðaiðnaðar á Norður-
Ítalíu. Og það er ekki aðeins
að hann hefir hlotið frægð,
heldur nýtur hann og almennra
vinsælda og aðdáunar, meira að
segja hjá þeim sem róttækir
eru. En hvað kemur til þess
arna? Hvað hefur maðurinn
gert? Ekki hætishót annað en
það, sem í flestum lýðræðis-
löndum er talinn sjálfsagður
hlutur, en telst til eindæmis á
ítalíu. Hann hefir gefið rétt upp
til skatts, sagt satt og ekkert
dregið undan.
Skattsvik töldust
„friðhelg“.
ítalir eru um þessar mundir
að gera breytingar á skatta-
löggjöfinni. Vanoui, fjármála-
ráðherra de Gasperi-stjórnar-
innar hefir ákveðið að berjast
gegn skattsvikum, hinni æva-
fornu „friðhelgu^ venju ítalskra
framteljenda. Jafnframt hefir
Vanoui ákveðið að venja skatt-
greiðendur á nýja framtalssið-
fræði. Þessi siðfræði var í því
fólgin að ráðherrann skírskot-
aði til lýðræðisanda ítölsku
þjóðarinnar og samvizku henn-
ar í efnahagsmálum og skoraði
á hvern einstakan þjóðfélags-
borgara að telja fram sannleilj-i
anum samkvæmt og eftir beztu
samvizku. Gegn þessu lofaði
ráðherrann að skattskýrslurnar
skyldu ekki verða sannprófað-
ar. •—
Almenningur hristi höfuðið
yfir hinni nýju framtalssiðfræði
og flestir voru á einu máli um
það, að hún bæri engan árang-
ur. Reynslan hefir líka sannað
almennings"álitíð, því að í ný-
lega birtum skýrslum hefir
komið í ljós að af 47 milljónum
ítala, eru ekki nema rösklega
milljón manna, sem telja sig
sjálfir tekjuskattsskylda. Meiri
hluti þessara manna eru opin-
berir starfsmenn eða aðrir sem
á engan hátt geta falið tekjur
sínar. Og á ailri ítalíu voru það
ekki nema 729 manns sem töldu
sig hafa yfir 20 þús. kr. mán-
aðarlaun. En það sem athyglis-
verðast þótti í skýrslu þessari
var það, að af iðjuhöldum,
stóreignamönnum og milljóner-
um (sem vitað var að sumir
höfðu yfir fimm millj. kr. árs-
tekjur) var ekki nema einn ein-
asti sem álitið var að hefði talið
samvizkusamlega fram og sann
leikanum samkvæmt.
Hvíti hrafninn í hópnum.
Þessi eini hvíti hrafn í hópi
svarta táldi sig hafa 11 millj.
kr. árstekjur, en það var
vefnaðarvöruframleiðandinn —
Gaetano Marzotto. — Þetta
þótti með þeim éindæmum að
nú er hann frægur orðinn um
endilanga Ítalíu og hvarvetna
nefndur sem eitt hið drengi-
legasta og bezta fordæmi. „Við
skulum reisa honum minnis-
merki,“ sagði eitt málgagn
kommúnista, „eða a.m.k. koma í
veg fyrir að hann verði látinn
á vitfirringahæli, en þangað
vilja hinir iðjuhöldarnir helzt
koma honum.“
Nú dylst engum sem ferðast
um Ítalíu og kynnist þjóðinni
að einhverju ráði, að þrátt fyrir
mikla fátækt megin þorra þjóð-
arinnar og bága lífsafkomu, er
þó allstór hópur auðkýfinga,
sem lifa í vellystingum prakt-
uglega og ausa fé á báða bóga.
Þetta er fólk sem hefur miklar
tekjur og lifir og eyðir í hlut-
falli við það. En svo að segja
allir þessir menn svíkja undan
skatti eftir fremsta megni. Það
er aðeins einn hvítur hrafn í
hópnum og það er Gaetano
Marzotto.
Hinn ítalski
Ford.
ítala, Gaetano
ram tíl skatts.
Jafn glöggskyggnum manni
og gáfuðum sem Marzotto var
það ljóst, að ef unnt væri að
taka upp verkaskiptingu milli
verksmiðjufólks og búaliðs
væri stórt spor stigið í rétta
•átt.
En hver er Gaetano Marzotto,
hvácT'hefur hann gert og hví
hagar hann sér svona?
Gaetano Marzotto er hár og
þrekvaxinn maður með kónga-
nef og frameygur vel. Göngu-
lagið er fjaðurmagnað og öll
hans framkoma og látæði eink-
ar fjörlegt. Fas hans minnir á
S.-Ameríkana, sólbrúnan eða
á Henry Ford. Stærð þessa
íháhhs er fyrst og fremst fólg-
in í því að hann hefur á undur
djarfan hátt gjörbreytt vinnu-
háttum og skipulagningu í
verksmiðjunum sínum og um
leið bætt lífskjör starfsfólks
síns á þann hátt að það er
hæstánægt með þau. f fyrir-
tækjum hans hafa kommún-
istiskar skoðanir aldrei náð að
festa rætur og verkföll eru þar
óþekkt fyrirbrigði.
En hvernig hefur honum
tekizt öðrum fremur að bæta
hag og lífskjör verkalýðsins,
og um leið að halda honum
frá öfgastefnum og verkfalls-
löngun?
Þegar Gaetano Marzotto
hófst í stríðslok að nýju handa
við að reisa verksmiðjur sínar
úr rústum, ríkti hið mesta öng-
þveiti í öllu atvinnulífi ítölsku
þjóðarinnar. Höfuðmeinsemdirn
ar voru þær sömu og þær eru
enn, en það var í fyrsta lagi
kæruleysi og getuleysi verk-
smiðjufólksins, þannig að það
gat engan veginn lifað af því
kaupi, er það hlaut fyrir af-
köst sín. í öðru lagi atvinnu-
leysi vissan hluta ársins, eink-
um vetrarmánuðina og loks í
þriðja lagi eirðarleysi og rót-
leysi verkafólksins uppreistar-
hugur þess, kommúnistiskar til-
hneigingar og verkfallsþrá. En
Marzotto hugsaði með sjálfum
sér að ef unnt reyndist að upp-
ræta tvær fyrstu meinsemd-
irnar myndi sú þriðja læknast
af sjálfu sér.
Ódýr framleiðsla
úr eigin jörð.
Marzotto ákvað að leysa
þetta verkefni í sínu umhverfi,
en það er í byggðarlagi milli
Feneyja og Triest. í námunda
við smábæ einn, Portogranaro
liggja mörg þúsund hektarar
mýrlendis og þetta land ákvað
Marzotto að ræsa fram, þurrka
og gera að nytjalandi. Og
það er blátt áfram hrífandi að
hlusta á Marzotto skýra frá
þessum framkvæmdum og að-
dragandanum til þeirra. Hann
sagði: Meginþorri starfsmanna
minna fær 1500 lírur á dag í
kaup. Það getur á engan hátt
talizt slæmt í sjálfu sér. En ef
tillit er tekið til þess að menn-
irnir verða að borga 1400 af
þessum 1500 lírum fyrir fæði,
þá horfir málið öðruvísi við.
Þá dylst engum að atvinnan er
ekki lífvænleg, og þar sem at-
vinnan er ekki lífvænleg dafn-
ar kommúnisminn, en þar sem
kommúnismi er til staðar herja
verkföll og öngþveiti í atvinnu-
lífi.
Af hugleiðingum um þetta
vandamál lærðist mér eftirfar-
andi: Ég get ekki leyst launa-
spursmálið öðruvísi en að taka
um leið tillit til lífsafkomu
Verkafólksins og verðlags á
lífsnauðsynjum þess. En í stað
þess að hækka kaupgjaldið
lækka ég verðið á matvælun-
um, sem verkafólkið þarf til
að framfleyta lífi sínu. Ég
rækta landið með stórvirkum
vélakósti þannig að framleiðsl-
an kóstar ekki nema brot af
því sem hún myndi annars
kosta. Á þennan hátt njóta
verkamennirnir miklu betri
kjara en áður enda þótt kaup-
gjaldið sé óbreytt.
þetta skapað þioðfélagsvanda-
mál sem ríkisstjórninni hefur
ekki tekizt að leysa.
En Marzotto gerði sér þá litið
fyrir og leysti það sjálfur, þ.
e. a. s. að svo miklu leyti sem
stóð í hans verkahring og inn-
an hans athafnasvæðis. Hann
tók sér fyrir hendur að reisa
hverja verksmiðjuna á fætur
annarri, ekki í neinni ákveð-
inni iðnaðargrein, heldur mörg-
um og þeim sem fjarskyldust-
um. Og hann valdi þessar iðn-
aðargreinar með það fyrir aug-
um að verkefnin og vinnan
dreifðist sem jafnast niður á
árstíðinar. Eins var það að þeg-
ar offramleiðsla var komin í
einhverja grein, þá var tekin
hvíld á því sviði en megin
þunginn lagður á einhverja
aðra framleiðslu sem seljanleg
var og arðvænleg þótti í það
og það skiptið. Loks var sú
verkaskipting höfð að landbún-
aðarverkafólk, sem vinnur úti
yfir sumarmánuðina, fær vinnu
í verksmiðjunum strax og úti-
störfin eru búin á haustin.
Þannig skapast atvinna fyrir
fólkið árið um kring.
í „konungsríki“
Marzottos.
Til þess að manni verði fylli-
lega ljóst hvað Gaetano Marz-
otto hafi afrekað verður maður
að heimsækja hann í hreiðrið
hans, smábæinn Valdagno.
Þetta er bær með 40 þúsund
íbúum og tilheyrir að sjálf-
sögðu hinu ítalska veldi, er
er raunverulega höfuðborg
„konungsríkis“ Marzottos.
Það er ekki síður gaman að
skoða þetta litla og nýstárlega
„konungsríki“ iðjuhöldsins en
ýmsa fornfræga sögustaði
eða listaverkaborgir ítalíu. —
Maður er þarna í gersamlega
nýjum heimi, ólíkum þeim, sem
maður sér annars á Ítalíu.
Hreinlætið og þrifnaðurinn er
á fullkomnu stigi, þannig ai5
manni gæti komið til hugar a3
þessi litla borg væri annað-
hvort í Sviss eða á Norðurlönd-
um. Byggingarnar eru stíl-
hreinar, skrautlausar en þægi-
legar, hér eru mennta- og
menningarstofnanir við hli<5
verksmiðjubygginganna, íbúð-
arhús, samkomuhús, íþrótta-
hallir og lystigarðar.
En hver hefur svo orðið nið-
urstaðan af þessari viðleitni
Marzottos til bættra lífsskilyrða
og afkomu verkafólksins?
Svarið er þetta: Af þeim
30,000 starfsmönnum, sem
Marzotto hefur í þjónustu sinni,
eru innan við 200 kommúnistar.
í öðru lagi það, að verkafólk
keppir að því um gjörvalla
Ítalíu að komast í þjónustu
hans. í þriðja lagi má benda
á þá staðreynd, að er morðtil-
raunin var gerð á Togliattí
sumarið 1948, brutust út verk-
föll hvarvetna- meðal verka- og.
verksmiðjufólks, nema í verk-
smiðjum Marzottos. Þar áttu
engar múgæsingar sér stað og
epgum kom verkfall til hugar.
Hin almenna velmegnun.
starfsfólks Marzottos hefur
skapað virðingu þess gagnvart
hvort öðru, gagnvart vinnunni,
frelsinu og lýðræðishugsjón-
inni, en slík virðing er því mið-
ur ekki nógu almenn meðal
ítalsks verkafólks í dag.
Einkaskeyti frá AP. --
Nýju Delhi í gær.
í Nýju Dehli hefir verið til—
kynnt, að samkomulag hafi í
náðst milli ríkisstjórna Kash-
mir og Indlands.
Um 200 bandarískar sprengju
flugvélar fóru til árása í morg-
un á herstöðvar kommúnista S :
Norður-Kóreu.
«»«■»»««««•»«««»»»»»»»»»
KVÖLÐ/íMkar.
Jöfnun atvinnunnar.
En vélatæknin í iðnaðar- og
landbúnaðarframleiðslunni og
lausnin á því viðfangsefni sem
snýr að lækkun landbúnaðar-
afurðanna, er ekki nema annar
liðurinn í hagfræði Marzettos. af er sumri
Hitt verkefnið sem hann leysti,
á ekki síður heppilegan hátt,
var samræmingin á atvinnu-
vandamálinu og jöfnun þess á
milli árstíðanna. Mikill meiri
hluti ítalskra verkamanna hef-
ur ekki atvinnu nema á vorin
og sumrin, eða sem næst 165
dögum á ári. Hina 200 dagana,
aðallega haust- og vetrarmán-
uðina, er ekkert að gera, þess-
vegna verður verkafólkið að
treina kaupið sem það fær á
þessum 165 dögum til lífsvið-
urværis og uppihalds árið um
kring. í fæstum tilfellum er
þetta hægt og þessvegna svelt-
ur fólkið heilu og hálfu hungri
Þar sem hér er um að ræða
hálfa þriðju milljón manna,
sem svona stendur á um, hefur
í FYRRADAG gekk hita-
bylgja yfir Norðurland, að
minnsta kosti upp til dala, og
komst hitinn upp í 24 stig. Þótti
mér ánægjulegt að heyra þetta,
enda þótt ekki væri örgrannt
um, að eg öfundi Norðlendinga
þessa stundina, meðan suddinn
og drunginn grúfði yfir höfuð-
staðnum. Á hitt er svo einnig
lítandi, að þeir eiga það sannar-
lega skilið, Norðlendingar, að
njóta sólar og blíðviðris um
stund, því að ekki hafa þeir
haft of mikið af slíku það sem
♦ Mér þótti hálf-kalt, þegar
ég kom hingað fyrir rúm-
um þrem vikum, því að rétt
áður, hafði sannkölluð hita-
bylgja gengið yfir norðaustur-
hluta Bandaríkjanna, sú mesta,
sem elztu menn mundu þar.
Kvað svo rammt að þessu, að
hitinn suður á Florida var eins
og hæfilegur svali í samburði
við þessi ósköp. Ég dvaldi á
Westover-flugvelli í Massa-
chusetts nokkra daga til þess að
bíða eftir flugferð heim. Hefi
ég naumast lent í meiri hitum
áður, en í nokkra daga var hit-
inn 37—39 gráður á celsius.
♦ Mátti heita, að vinna
legðist niður í borgum þar
í kring, og Springfield, sem er
allstór borg, þarna rétt hjá, til- -
kynnti borgarstjórinn, a3 ;
starfsmenn borgarinnar ætta
„frí“, meðan á þessu stæði, allir.
nema lögreglu- og slökkviliðs-
menn. Kvikmyndahús voru
troðfull um miðjan dag, ekki
vegna myndanna, sem þar voru .
sýndar, heldur vegna þess, hve -
svalt var þar inni, en sérstök-
um kæli- og loftræstingarút-
búnaði hefir verið komið fyrir
í flestum kvikmyndahúsum
Bandaríkjanna. Svaladrykkja—
sjálfsalar tæmdust á fyrsta
degi, og „ísmenn“ voru sagðir
hafa slegið öll met í afgreiðslu
þessara „svölunarvöru.“
♦ Ég vissi varla fyrr, hva®
það var að svitna, en þessa .
dagana mátti sannarlega vinda
hverja spjör. Margir ganga me5
sígarettupakka í skyrtubrjóst-
vasa, eins og gerist og gengur, .
en nú var það ekki hyggilegt, .
því að sígaretturnar leystust
upp í vasanum og urðu að -
ófélegri kássu. Ekki var laust -
við, að ég óskaði þess, að sem
snöggvast væri kominn norðan-
gustur að heiman, en svo kom
þrumuveðrið og skyndi regn og
hreinsaði loftið og var þá lík-
ast, þvi að flóðgáttir himinsins ?
hefðu opnazt. En það var gam-* -
an að hafa lifað þetta.
ThS J