Vísir - 08.11.1952, Blaðsíða 4

VlSIR
Laugardaginn 8. nóvember 1S52,
DAGBLAÐ
Ritstjórar: Kristján GuDiaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Varhugaverð þróun.
Iflestum kaupstöðum landsins hefur verið efnt til bæjarút-
gerðar, undir því yfirskyni, að „glæða þyrfti atvinnulif á
;staðnum“. Þeir kaupstaðir, sem betur hafa mátt sín og átt
hafa greiðan aðgang að ríkissjóði eða lánastofnunum, hafa
fest kaup á „nýsköpunartogurum“, en smærri kauptún hafa
•orðið að láta sér riægja eldri togarana endurbætta, sem út-
vegsmenn hafa ekki talið arðvænlegt að halda til veiða, í og
.með vegna viðhaldskostnaðar og tiltölulega lítilla afkasta
‘við veiðarnar, ef miðað er við stærri og nýrri skipin. Bæjarút-
.gerðin hefur gengið mjög misjafnlega, en einna skárst hefur
■afkoman orðið hér í höfuðstaðnum, þar sem „diesel-togararnir“
hafa skilað jafnvel nokkrum gróða og mætti það vera nokkur
forspá um framtíðina.
Þar sem útgerð bæjanna hefur gengið einna verst, verða
iborgararnir að greiða hallann, eða að bæjarfélögin missa tog-
•arana úr höndum sér. í Vestmannaeyjum mun hafa verið gripið
til þess ráðs, að jafna tapinu að einhverju leyti á atvinnurek-
-endur í plássinu, en í Neskaupstað var annar og athyglisverð-
ari háttur á hafður. Þaðan eru tveir nýsköpunartogarar gerðir
út, — annar af hálfu bæjarins, en hinn af hlutafélagi, sem
kommúnistar áttu drjúgan þátt í, en mun aðallega hafa byggt
á opinberri fyrirgreiðslu í upphafi. Útgerð beggja togaranna
hefur gengið illa, og allt viðhald á skipunum hefur verið í
lélegra lagi, að því sem sagt er. Nú voru horfur þær, að vegna
vanskila myndi verða gengið að báðum togurum Neskaup-
;staðar og þeir seldir nauðungarsölu. Gerðist þá sá atburður á
bæjarstjórnarfundi, að samþykkt var af kommúnistum, að bæj-
•arfélagið keypti togara hlutafélagsins og greiddi hluthöfum
190 fyrir hvert hundrað í hlutabréfum, — eða hérum bil tvö-
•falt verð. Hluthafarnir fengu sitt með góðum vöxtum, en nú
hafa báðir togararnir verið auglýstir til uppboðs, hvernig sem
bæjarfélaginu gengur að greiða vanskilaskuldirnar, en fulltrúi
.„kaupstaðarins“ á þingi er einna djarfastur um útgjaldatil-
lögur til handa ríkissjóðnum.
Kommúnistar í Neskaupstað hafa draslað bæjarfélaginu
áfram með opinberum lánum og styrkjum til margkyns nýmæla,
.sem eru bæjarfélaginu þörf og ekki veitti af að upp yrði komið.
'En fyrirhyggjan eða ábyrgðartilfinning vegna rekstrarins var
'hinsvegar engin. Kommúnistar líta réttilega svo á, að mannvirki
verði ekki flutt þaðan af staðnum, en auk þess verði hlaupið
undir bagga af opinberri hálfu, ef beri upp á sker í fjármálun-
um. Verði það ekki gert er auðvelt að saka Alþingi um birðu-
leysi um hag fjöldans, kenna „Reykjavíkurvaldinu“ um það
;sem miður fer, en vekja jafnframt athýgli á umbótavilja komm-
únista og framkvæmdum, sem þeir hafi stofnað til, en illii
valdhafar gert að engu. í trausti þess að ríkissjóður hlaupi und-
:ir bagga, til þess að afstýra sulti og neyð, róa kommúnistar
að því öllum árum að auknar kaupkröfur verði gerðar af hálfu
launþega til sjós og lands, alveg án tillits til þess, hvort at-
■ vinnulífið getur risið undir slíkum greiðslum og öðrum kostnaði.
i Bæjarútgerð virðist einn áfangi til ríkisrekstrar, nema því
• aðeins að veitt verði viðnám og hverjum kaupstað lögð sú
;skylda á herðar að inna lögboðin gjöld og réttmætar greiðslur
af hendi, vilji þeir tryggja sér framhaldandi rekstur togaranna.
Ríkinu og raunar bæjarfélögunum einnig væri vafalaust heppi-
legra, að einstaklingar hefðu reksturinn með höndum, enda væri
Jpá þeirra forsjáin og ábyrgðin á rekstrinum. í bæjarrekstri
verða menn í reyndinni ábyrgðarlausir. Um þann þátt málsins
.sjá flokkarnir, jafnframt því, sem krafist er aukinna álaga
•eða aukinna styrkja rekstrinum til handa, allt eftir þörf sleif
• arlagsins. Þetta er þróun, sem vissulega er varhugaverð, þót.t
• ekki sé auðvelt að ráða í skyndi bót á öllu því, sem aflaga
:fer í rekstrinum, án þess að það hafi víðtækar afleiðingar fyrir
• atvinnulíf í hlutaðeigandi byggðalögum.
Haustmót Taflfélagsins.
Sala togarama
'i'/’omið hefur til tals að togarar Reykjavíkurbæjar verði
.Ha- sei^ir hlutafélagi, en undirbúningur mun skammt á veg
kominn og óvissa um endanlega niðurstöðu. Þetta væri rétt
og sjálfsagt, enda yrði þá jafnfrámt tryggt að bæjarfélagið þol
aðist ekki lengra fram á braut slíks óþarfa opinbers áhættu-
rekstrar. Hlutaeign bæjarins í áhættufyrirtækjum mætti einnig
hverfa að skaðalausu, öðrum aðilum í hendur, sem tækju þá
.jafnframt á sig ábyrgðina. Fénu mætti verja til umbóta í al
mennings þágu, en mörg eru verkefnin í opinberri þjóustu,
þótt einstaklingum sé látinn eftir atvinnureksturinn að mestu.
5. umferð.
Fimmta umferð á liaustmóti
T. R. var tefld í gærkveld, fóru
leikar þannig:
Þórir Ólafsson lék hvítu gegn
Hauk Sveinssyni, kom fram
Sikileyjarbyrjun. f 10. leilc lék
Haukur af sér hrók, alveg að
þarflausu að því er virtist, og
gafst upp í 12. leik.
Birgir Sigurðsson lék svörtu
gegn Arinbirni Guðmundssyni,
byrjunin var Nimsowitch-vörn
gegn drottningarbragði, var
staðan lengi mjög áþekk, en í
síðari hluta miðtaflsins náði'
Birgir snöggu upphlaupi með
hróksfórn og vann þegar í stað.
Jón Pálsson hafði hvítt gegn
Kára Sólmundarsyni, byrjunin
var ortodox-vörn gegn drottn-
ingarbragði. Valt á ýmsu í
miðtaflinu, en er skákin fór í
bið átti Jón tvö peð umfram í
biskups- og hróksendatafli og
svipaðri stöðu að öðru leyti.
Sveinn Kristinsson lék hvítu
gegn Steingrími Guðmunds-
syni. Byrjunn var: 1. d4—Rf6.
2. c4—d6. 3. Rc3—Rd7. 4.
e4—e5. 5. Rf3—Be7. Kom síð-
an fram lokuð staða í miðtafl-
inu, sem lítið var farið að greið-
ast úr þegar skákin fór í bið
eftir 40 leiki. Lárus Johnsen
hafði svart við Jón Einarsson;
telfdist byrjunin þannig: 1.
d4—Rf6. 2. c4—e6. 3. Rc3—
Bb6-:-. 4. e3—0-0. 5. Bd3, d6.
6. Re2—e5. 7. 0-0—He8. 8. f3—
BXc3. 9. RXc3—Rc6. 10. d5—
Rb8. 11. e4—Rd7. 12. Be3—a5.
í miðtaflinu vann Jón peð og
virtist hafa heldur betra er
skákin fór í bið.
Guðjón M. Sigurðsson lék
svörtu við Þórð Þórðarson;
kom fram Sikileyjarbyrjun.
Gerði Þórður ítrekaðar sóknar-
tilraunir í miðtaflinu, en Guð-
jón varðist og tókst að ná öfl-
ugu mótspili skömmu áður en
skákin fór í bið.
Biðleikir eru 4 og 5. umferð
verður tefld á þriðjudagskvöld,
en 6. umferð verður tefld nk.
sunnudag.
SKAK
tefld á haustmót T. R. 1952.
4. umferð. — Hvítt: Lárus
Johnsen. — Svart: Jón Páls-
son.
1. d2—d4.
2. c2—c4.
3. Rgl—f3
4. Rbl—c3
5. Bcl—g5
6. Bg5Xf6.
7. e2—e4
8. BflXc4
9. d4—d5.
10. e4Xd5
11. 0—0
12. a2—a4
13. Hf 1—-el
14. Ddl—d3
15. Rf3—e5
16. Dd3Xf5
17. Bc4—d3!
18. Df5—h7f
19. f2—f4.
20. Kgl—hl
21. Bd3Xf5
22. Rc3—e4
Rg8—f6
e7—e6
d7—d5
Bf8—e7
h7—hö* 1 * *)
Be7Xf6
d5Xc4-)
c7—c5
e6Xd5
0—0
a7—a6
Rb8—d7
Rd7—b6
Bc8—g4n)
Bg4—f 5?4)
Bf6Xe5
f7—f6
Kg8—f7
Be5—d4t
f6—f5
Dd8—f6
Gefst upp
1) Of snemmt, betra er að
bíða með þennan leik og leika í
staðinn 0—0 eða Rb—d7.
2) Betra er d5Xe4.
3) Veikur leikur; gott var
14. leikur Bf6, ef þá 15. DXf5,
RXc4 með bakhótunin RXb2
og BXc8. Aðalmarkmiðió er
samt R—d6, sem er ágætur
reitur fyrir riddarann og hótar
jafnframt gagnsókn með b7—
b5.
4) Nú er þetta hinsvégar
hreinn afleikur, sem gefur
hvitum færi á heiftugri kóngs-
sókn. Bezt var að líkindum
Bh5, sem ógnar BXe5 og næst
B—g6 og síðan D—d6 með
fullboðlegri stöðu að því er
virðist.
5) Þennan millileik sást
svörtum yfir; nú hrynur staðan
eins og spilaborg.
Bandalag kvenna:
Fjöburgar álykt-
anir gerðar nn
mannúðarmál.
Aðalfundur Bandal. kvenna í
Reykjavík var nýlega haldinn.
Á fundinum voru gerðar ýms-
ar ályktanir og tillögur sam-
þykktar, m. a. um áfengismál,
skattamál, vernd barna og ung-
linga, húsnæðismál og fleira,
sem bandalagið lætur til sín
taka.
Samtökin ítrökuðu aðvaranir
sínar til þjóðarinnar um ónauð-
synleg samskipti við varnariið-
ið og skora á skólamenn og
presta að standa vörð um tungu
og þjóðerni.
Meðal samþykkta, sem gerð-
ar voru, skal þessa getið: F.und-
urinn mótmælir bruggun og
sölu áfengs öls í landinu og
fjölgun áfengisútsölustaða. —
Fundurinn vill sérsköttun giftra
kvenna, leggur til, að ráðnar
verði tvær konur i lögreglulið
Reykjavíkur, fagnar áformum
um vinnuskóla fyrir ungar
stúlkur og pilta, skorar á hið
opinbera að aðstoða barnafjöl-
skyldur til mjólkurkaupa. Þá
vill fundurinn láta afnema
söluskattinn og að greidd sé
full framfærsluvísitala á allt
kaupgjald mánaðarlega. Enn
fremur telur fundurinn, að hús-
mæður eigi að fá fulltrúa í
verðlagsnefnd landbúnaðaraf-
urða. Þá gerði fundurinn ítar-
legar tillögur um húsnæðismál,
m. a. að bærinn láti reisa í-
búðir fyrir einstaklingsmæður
og barnafólk.
Margar fleiri tillögur um
mannúðarmál voru samþykkt-
ar á fundinum, sem fjallaði um
flest þau mál, sem efst eru á
baugi nú, og' Bandalagið hefir
látið til sín taka.
4
Það getur verið varasamt að
skilja við sig yfirhafnir á opin-
berum stöðum, þar sem ekki er
sérstakur gæzlumaður til þess,
að gæta þessara muna gesta.
Það er víða, sem óheiðarlegir
menn koma við til þess að
hremma eigur annarra og er
sagan, sem hér fer á eftir
glöggt dæmi þess.
I sjúkra-
heimsókn.
Ungur maður segir mér þá
sögu, að kona hans hafi átt von
á barni, og hafi verið lögð í
fæðingardeild Landsspítalans,
eins og svo margar aðrar kon-
ur. Eiginmaðurinn kom svo og‘
heimsótti hana eins og alsiða er.
Eitt sinn er hann kom, skildi
hann eftir nýjan frakka, sem
hann var í, í fatageymslunni
niðri. Eftir heimsóknartímann,
er hann kvaddi og fór, var
frakkinn horfinn.
Ekki stofnuninni
um kennt.
Eiginmaðurinn ungi sagðist
auðvitað ekki telja stofnunina
eiga sök á þessu — því færi
fjarri, en dæmið væri aðeins
sagt til þess að sýna hve langt
menn gangi í því að komast
yfir eigur annarra á óheiðar-
legan hátt. Hann taldi það al-
veg útilokað að nokkur, sem
hefði komið í heimsókn, væri
valdur að stuldinum. Heldur
hefði verið þarna á ferð ein-
hver, sem vissi hve grandalaus-
ir gestir væru á þessum stað,
og ennfremur að lítill umgang-
ur væri um forstofuna, jafnvel
meðan á heimsóknarrtíma
stenduri
Þyrfti vörð.
Það er tæplega hægt að ætl-
ast til þess að þarna sé vörður
meðan á heimsóknum stendur,
en þó bendir þetta til þess, að
ekki væri vanþörf á því. í
mörgum veitingahúsum, þar
sem engin gæzla er, eru menn
mjög varnarlausir, enda kem-
ur það oft fyrir, að yfirhafnir
hverfa, ef gestir hafa ekki gát
á þeim meðan þeir sitja við
veitingar inni. Einkum virðast
skóhlífar og „bomsur“ vera
nær réttlausar. Hafa líka marg-
ir þann sið, að fara ekki úr skó-
hlífum, þótt þeir setjist inn á
veitingahús.
Varkár
maðiir.
Varkárir eru þeir, sem haga
því þannig, er þeir koma á op-
inber veitingahús, að setjast
þar við borð, sem þeir geta
haft auga með yfirhöfn sinni
og skóhlífum. Og hefi eg heyrt
dæmi þess, að það hefir borgað
sig. En þá eru afsakanirnar
venjulega að um mistök hafi
verið að ræða. — kr.
Gáta dagsins.
Nr. 295.
Einn er sá með afl og kraft
ekki fágaður mundur skalf,
aflöng hola er honum í,
hérna kraflar maðurinn því.
Svar við gátu nr. 294:
Flór.