Vísir - 02.12.1952, Qupperneq 4

vfisxxe.
DAGBLAÐ
Bitstjórar: Kristján Guöiaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Ctgefandi: BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f,
„Stöndum á réttinum, en
lútum hátigninni"
Brezk stjórnarvöld hafa lítillega tæpt á því, að fjögra mílna
landhelgislínan, svo sem hún hefur dregin verið og miðuð
við annes eða eyjar, væri ekki að öllu að alþjóðalögum, en
því er mótmælt af íslenzkri hálfu. Brezk stjórnvöld hafa einnig
talið, að málið hafi ekki verið við þau rætt á fullnægjandi hátt,
en hlutaðeigandi íslenzkir aðilar fullyrða að svo hafi verið
gert og stendur þar orð gegn orði. íslenzka ríkisstjórnin hefur
látið í það skína, að hún myndi fyrir sitt leyti ekki telja óeðli-
legt að þeim ágreiningi, sem upp er kominn, yrði skotið til
úrlausnar alþjóðadómstóls, en þótt brezka stjórnin fari sér að
engu óðslega, má gera ráð fyrir að endanlega verði að slíku
ráði horfið. Þetta er þáttur hlutaðeigandi ríkisstjórna, að því
viðbættu að brezka stjórnin hefur horft aðgerðalítið á ofbeldis-
aðgerðir brezkra útvegsmanna, og látið þá draga burst úr nefj
sér að því er varðar brezk utanríkismál.
Afstaða íslenzku ríkisstjórnarinnar er í samræmi við vilja
alþjóðar og frá stefnu hennar í landhelgimálunum verður ekki
hvarflað, hvað sem á dynur. Landhelgisvæðið er líftrygging
þjóðarinnar eða varasjóður, sem ekki má eyða að óþörfu. Brezkir
útvegsmenn skilja ekki nema eigin hag, og láta sig til dæmis
litlu skipta þótt. nú sé svo komið, að Vestfirðir sumir hafi þegar
lagst í eyði, aðallega vegna ágengni brezka togara, sem ekki
voru tök á að sporna gegn, auk þess sem óhófleg rányrkja hefur
verið rekin af togurunum fyrir öllum Vestfjörðum, á fiski-
sælustu miðum landsins að Faxaflóa frátöldum. Þrátt fyrir
þetta er sú viðbára brezkra útvegsmanna alröng að veiðitap
þeirra sé algjört hér við land, vegna víkkunar landhelginnar og
er framsett vísvitandi í blekkingarskyni.
Blekkingar brezkra útvegsmanna, sem fram eru settar á
ýmsa lund og eru sumar beinlínis þjóðskaðlegar og ósamboðnar
brezkri menningu, beinast út af fyrir sig ekki gegn íslenzka
veiðiflotanum einum, heldur miklu frekar brezkum neytendum,
en til þess liggja eftirfarandi rök. Brezkir útvegsmenn hafa um
langt árabil talið hagnað sinn í rýrasta lagi af útgerð og fisk-
sölu. Þeim er ljóst að ekki verða þeir einráðir um verðlag á
markaðnum, ef nægur fiskur býðst, en fiskekla leiðir hinsvegar
til hækkandi verðlags. Þeir hafa því síðustu 30 árin amast
mjög við fisksölu íslendinga á brezkum markaði óg gert oftar
en einu sinni tilraunir til að bola þeim út þaðan. Þetta hefur
ekki tekizt til þessa, vegna afstöðu brezkra fiskkaupenda og
neytenda. Víkkun íslenzku landhelginnar er nú notuð sem
á.tylla til að ná settu marki, og brezkir útvegsmenn hafa unnið
fyrstu lotuna á kostnað brezkrar siðmenningar og virðingar.
Aðgerðaleysi brezku ríkistjórnarinnar í málinu hefur vissu-
lega leitt til þess að íslenzka þjóðin, sem öll hefur dáð og virt
Breta um nokkurra alda skeið, er tekin að efast í trúnni á
brezkt siðgæði og menningu. Raddir eru uppi um að rétt sé að
fjandskapast við Breta, hafi þeir eitthvað til okkar að sækja og
rjúfa jafnvel öll viðskipta- og menningartengsli milli þjóðanna.
Slíkar ráðagerðir eru ekki tímabærar. Bretinn er seigur og
hægfara, og í þessari deilu er rétt að flýta sér einnig með hægð.
Brezkir útvegsmenn hafa unnið fyrstu lotuna, en Bretar hafa
tapað í virðingu. Það er okkar sigur og honum verður að
fylgja eftir alltaf og allstaðar, en þann sigur má ekki rýra með
flasfengnum og óhyggilegum ráðagerðum. Þeim mun veikari
sem réttur stórveldis er í viðskiptum við smáþjóð þeim mun
betri aðstaða er til mótleiksins, feinkum ef færi er á að leika
hann fyrir augum alheims. Stöndum á réttinum og víkjum
hvergi, en sýnum Bretum enn um stund fulla vinsemd og virð-
ingu í lengstu lög. íslendingar mega enga átyllu gefa, er rétt-
lætt getur yfirsjónir Bretanna.
Ekkert er ómöguiegt.
era má ráð fyrir að deilur Breta og Íslendinga standi í nokk-
ár, enda er jafnvel líklegt að brezki markaðurinn sé tap-
aður fyrir fullt og allt. En má þá ekki einnig líta svo á að hann
hafi mátt missa sig og ísfiskflutningur á brezkan markað hafi
verið okkur til vansæmdar? Við eigum að verka fiskinn,
skapa við það atvinnu í landinu og auka útflutningsverðmæti.
Nægur markaður er til fyrir fullverkaðan fisk, og slíkan markað
má nota með „þriggja þjóða samningum", ef vel tekst. Kæmu
Þjóðverjar þar ekki sízt til greina og Norðurlandaþjóðirnar,
en sölumarkaðinn er að finna bæði í Afríku og Norður- og
Suður-^aneríku, Ekkert er ómögulegt í þesSu efni, ef rétt er
að íarið.
vísir
GuAmundnr Daiuelsson:
Hagalín kveður sér hljóðs enn.
Úr blámóðu aldanna
eftir Guðmund Gíslason Haga-
lín. Fimmtán sagnþættir, 208
bls. Bókaútgáfan Norðri 1952,
prentverk Odds Björnssonar
h.f. Akureyri.
„Þar vorum við saman og þá
sagði hann mér margt. Hann
sagði rríér ítarlega þáttinn af
Klængi smið og nokkuð frá Þór
hildi bænakonu," segir orðrétt
í formálanum.
Þfiðjudaginn 2. desember 1952.
■■■iln,. w. .1,,t.v.iiií - v -,y ■■■*]. •
Fjölbreytt «
kvöldskemmtun.
Annað kvöld fer fram einkar
fjölbreytt skemmtun í Austur-
bæjarbíói og rennur allur á-
góði af skemmtuninni til
Krabbameinsfélagsins í Rvk.
Af þeim atriðum, er þarna
verða má- m. a. nefna Baldur
og Konna, Hauk Morthens, Al-
freð Clausen og Sigrúnu Jóns-
dóttur; einnig mun Soffía
Kárlsdóttir syngja gamanvísur,
Höskuldur Skagfjörð les upp,
Karl Guðmundsson les upp.
Ingþór Haraldss. munnhörpu-
leikur, hljómsv. G. Ormslev,
Carl Billich píanóleikari. Þá
má bæta við, að hver aðgöngu-
miði mun jafnframt gilda sem
happdrættismiði. Dregið verð-
ur á skemmtuninni og er vinn-
ingurinn dýrmætur munur,
sem gefinn er af heildv. Ás-
björns Ólafssonar. Aðgöngu-
miðasala hefst um hádegi í dag
og eru miðar seldir í hljóðfæra-
verzlun Sigríðar Helgadóttur
og Hljóðfærahúsinu.
■... ♦
L@g regluf réttír:
Um helgifna tók lögreglan hér
í bænum tvo menn fyrir að
hafa ekið bifreiðum án þess að
hafa réttindi til þess.
Ennfremur tók lögreglan einn
mann fyrir ölvun við akstur.
Á laugardaginn var bifreið
ekið út af Kleppsvegi á móts
við Ægissíðu. Mun orsakarinn-
ar vera að leita til hálku á veg-
inum. Slys urðu ekki á mönn-
um.
í gær var þriggja ára drengs
saknað og hans leitað á göturn
bæjarins og annars staðár, sem
liklegt þótti að hann gæti
leýnzt, en nokkru síðar fannst
drengurinn suður á Stúdenta-
garði.
Bók þessi hefst á formála,
þar sem höfundurinn gerir grein
fyrir efni bókarinnar, uppruna
þess og mótun, unz það fékk
sitt endanlega form í þessum
þáttum.
„Þegar ég var að semja bók-
ina „Eg veit ekki betur“, rifj-
aðist upp fyrir mér f jöldi sagna,
sem eg gat engart veginn inn í
hana fellt.------
Flestar voru þær ságðar mér
á bernsku árum mínum“. Þann-
ig farast höfundinum orð.
Hann nafngreinir síðan og lýsir
nokkuð helztu heimildarmönn-
um sínum. Guðbjörg Bjarna-
dóttir vinnukona í Lokinhömr-
um leggur honum ein til efni
í eftirtalda þætti: Þorbjörn
geitarsmali, Þórkatla í Lokin-
hömrum, Dranga-Bárður og
Álfakaupmaðurinn í Stapanum,
og ásamt öðrum er hún einnig
heimildaraðili að þrem þáttum
í viðbót: Kóngsríkið og garðs-
hornið, Dauða-páll og „Héi
hefur Móði minn ao verið“.
Guðbjártur Jónsson bóndi í
Svalvogum (fyrirmynd Hagal.
að Birni gamla í Sturlu í Vog-
um) dregur honum þó drýgzt
Vogum) dregur honum þó drýg
þessum, því hann einn segir
honum þættina: Blóðbönd og
vébönd, Ástir dísa og manna,
Árni fyglingur, Brandur hinn
rauði, Indriðaskriða og Synda-
gjöldin, en eykur við annarra
frásögn í þáttunum: Þórhildur
bænakona og Kóngsríkið og
garðshornið.
Þriðji mesti sagnáþulur
Hagalíns er Jónas Bjarnason
bóndi á Neðri-Björgum í Lok-
inhamradal og háseti á segl-
skipinu Juliette sumarið 1913.
Enn getur fjórða manns, Jóns
nokkurs Jónssonar eða Jóns
smala, sem var vinnumaður
hjá afa höfundar, Guðmundi
Hagalín á Mýrum í Dýrafírði.
„Hann sagði mér glögglega
þáttinn af Dauða-Páli.“
„Loks hefur svo móðir mín,
Guðný Guðmundsdóttir frá
Mýrum í Dýrafirði sagt mér
ýmislegt, sem fram kemur í
þættinum af Þormóði í Stapa-
dal.“
Og enn fremUr segir höfund-
ur:
„Um hin smærri atriði er mér
ekki ljósf, hvort ég hef þau frá
hemildarmönnum mínum eða
þau hafa orðið til hið innra
með mér fyrir áhrif sagnanna,
en víst er um það, að víðast
hef ég gert alla frásögnina
fyllri en hún var upphaflega.“
Þættirnir í „Úr blámóðu ald-
anna“ eru sem sagt molar, sem
brotnað hafa úr hinu ókleifa
Látrabjargi vestfirzkra búalda,
þar sem lag hefur hlaðist ofan
á lag, meira en þrjátíu kynslóð-
ir íslendinga, en með búöldum
á ég við þær aldir, sem menn
hafa lifað á, hinar mættu minna
vegna heita öraldir. Hagalín
hefur svo hirt molana, af því
hann sá að þeir voru verðmæt-
ir, það glitraði í sárinu, gull-
berg og silfurberg án efa. Þetta
’ér að vísu ekki sú grein bók-
mennta, sem næst stendur mín-
um huga, en sumir kæra sig
varla um aðrar. Hér er þjóð-
lega að verið, snjöll frásögn og
hröð, og mergjaðir atburðir.
Hagalín hefur enn kveðið sér
hljóðs — og fólkið hlustar.
Guðmundur Daníelsson.
♦ BERGMÁL +
Fullveldisdagurinn 1. desem-
ber, var hlýr sem sumardagur
og óvenju margt fólk sást allan
daginn á götum bæjarins. Munu
hátíðahöld stúdenta með skrúð-
göngu og ræðuhöldum af svöl-
um Alþingishússins hafa átt
sinn þátt í því að fólkið í
bænum var meira á ferli en
endranær. Hátíðahöld háskóla-
stúdenta settu sinn svip á bæj-
arlífið í gær einsog þau hafa
alltaf þennan dag, enda hafa
stúdentar helgað sér daginn, og
gert hann að nokkurs konar
stúdentadegi, þótt dagurinn sé
auðvitað öllum almenningi
helgur.
Verkfallið hafið.
Én það voru líka aðrir at-
burðir, sem settu sinn svip á,
bæjarlífið í gær, en það var
vei’kfallið mikla, sem nú er
hafið. Mátti þess greinilega
verða var á ýmsa lund, þótt um
aðeins fyrsta dags þess væri að
ræða. Víða stóðu menn í hnöpp-
um, klæddir betri fötum sínum,
menn, sem arínars hefðu vérið
að vinna þerína dag. Alls staðar
var umræðuefnið það sama,
verkfallið, En vegna þess að 1.
desember er hálfur frídagur hjá
fjölmennum stéttum var einsog
sumir hefðu ekki vel áttað sig
á því að vinnustöðvun stæöi
yfir hjá nær öllu verkafólki í
bænum.
Einstaklingar fá
ekki að eta.
Húsmæður óttuðust mest
sölustöðvun á mjólk, en þar
sem flestar hafa sennilega
birgt sig upp til tveggja daga,
verða þær ekki varar við verk-
fallið í dag. Það voru aðrir,
sem fengu að kenna á því fyrsta
daginn, og voru það einstak-
lingarnir, sem treysta verða á
matarbita í matsöluhúsum
bæjarins. Allstaðar var lokað
og hvergi matarbita að fá.
Starfsfólk veitingahúsa, er í
verkfalli. Það fæst ekki einu
sinni þveginn upp diskur hvað
þá meira.
Og svo eru það
samgöngurnar.
Þeir, sem í úthverfum búa,
verða helzt fyrir barðinu á
verkfalli strætisvagnadeildar
Hreyfils. Allar ferðir strætis-
vagna liggja niðri, og neyðast
þeir til, sem treyst hafa á ferð-
ir þeirra, að fara fyrr á fætur
og ganga á vinnustað. Þetta er
þó ekki það, sem mestu máli
skipti-r. Heldur skiptir mestu
máli að mikill fjöldi manna
hefur engar tekjur meðan verk-
fallið stendur yfir, og því leng-
ur sem það stendur, því verr
bitnar það á almenningi.
Það getur orðið þungbært
hlutskipti margra um jólin, ei
ekki tekst að leysa verkfall
þetta hið bráðasta. — kr.
Gáta áagsins.
Nr. 315.
Með kjálkum fjórum karl
einn er,
kjaftinn hefir engan brátt,
rifin fimm sá rekkurinn ber.
ráða þessa gátu mátt.
Svar við gátu nr. 314:
Kaupskip.