Vísir - 04.02.1953, Blaðsíða 5
Miðvikudaginn 4. febrúar 1953
VlSIR
Unniö við 3
nuk stórvirkgununntt'.
Rannsöktcð skilyrði til stör-
virkjana og samveilu1 fyrir
Vestfirði og Aicstfirði.
Auk hinna miklu virkj-
ana Sogs og Laxár í Þingeyj-
arsýslu eru nú þrjár virkjanir
í smíðum, en þær eru við
Blönduós, Hólmavík og Olafs-
vík.
Vísir átti nýlega tal við þá
Jakob Gíslason raforkustjóra og
Eirík Briem rafveitustjóra um
helztu virkjanir og rafveitur,
sem nú eru í smíðum.
Blönduós.
Skýrðu þeir blaðinu frá þvl,
að sú virkjunin, sem stendur
næst því að komast í notkun sé
Laxárvatnsvirkjunin v. Blöndu-
ós. En þar er að nokkru leyti
um endurnýjun á gamalli stöð
að ræða, en hins vegar jafn-
framt um stækkun úr 300 kw.
í 500 kw. að ræða. Þessum
framkvæmdum er nú því nær
lokið og stöðin í þann veginn
að taka til starfa. — Talið
er, að síðar megi auka eða
stækka stöðina upp í 1300 kw.,
enda er þá ætlunin að bæði
Höfðakaupstaður og nærliggj-
andi sveitir njóti rafmagns frá
. henni. Geta má þess loks að
í sambandi við þessa virkjun
hefur innanbæjarkerfið á Bl.ósi
verið endurbætt og aukið.
Hólmavík.
í námunda við Hólmavík er
verið að virkja Þiðriksvalla-
vatn. Er verið að koma þar upp
stöðvarhúsi, sem nú er fokhelt
orðið. Ennfremur hefur verið
sprengt fyrir þrýstivatnspípu og
stíflu og loks var sprengdur
skurður ú’r vatninu til þess að
lækka vatnsborðið og auka það
með miðlun. Þessi stöð verður
500 kw., en ráðgert að síðar
megi stækka hana upp í 1000
kw. Virkjunin er fyrst og fremst
gerð fyrir Hólmavík, en gæti
einnig látið nærliggjandi byggð
rafmagn í té. Ráðgert er að
hún taki til starfa í lok þessa
árs.
Ólafsvík og
Hellissandur.
Þá er unnið að virkjun Foss-
ár við Ólafsvík á Snæfellsnesi,
en sú stöð verður 850 kw. Búið
er að gera stöðvarhúsið fokhelt
og vinna ýmsa undirbúnings-
vinnu, þar á meðal að reisa
. staura milli Ólafsvíkur og Hell-
issands. Stöðin er fyrst og
íremst ætluð fyrir Ólafsvík og
Hellissands, en myndi einnig
geta miðlað orku til nærliggj-
andi byggða og m. a. til Rifs
ef þar yrði komið upp lands-
höfn og aðrar stórframkyæmd-
ir hafnar. Stöðin verðhr vænt-
anlega fullbúið í lok þessa árs.
í sambandi við báðar þessar
síðarnefndu stöðvar, við Ólafs-
vik og Hólmavík,.má geta þess
að vélar og annað efni í þær er
ýmist komið eða væntanlegt í
vetur.
Laxárvirkjun.
Rafmagnsveitur ríkisins hafa
ekki bein afskipti aFSogsvirkj-
uninni, en hins vegar hafa þær
framkvæmdastj órn Laxárvirkj-
unarinnar í Þingeyjarsýslu með
höndum. Allt aðalefnið er nú
komið í hana að undanteknum
hluta af vírum í háspennulín-
una og yfirfallsloku í stífluna,
en þetta er hvort tveggja vænt-
anlegt í vetur. Byrjað er að
setja vélarnar niður og er bú-
izt við að orkuverið taki til
starfa næsta sumar.
Veitur í sveitum.
í Árnessýslu er verið að
leggja línu í Gaulverjabæinn
til 22ja notenda (heimila) þar.
Verki þessu miðar vel áfram og
verður væntanlega lokið í vet-
ur. Þar í sýslu er ennfremur
verið að leggja línur til 4 not-
enda annars saðar.
í Borgarfirði voru lagðar
línur til 8 notenda í Andakílshr.
Auk þess er unnið að því að
reisa staura til 14 notenda í
Reykholtsdal, en ekki ráðgert
að þeirri veitu verði loltið fyrr
en næsta sumar.
Lögð hefur verið lína frá
Glaumbæ til Varmahlíðar í
Skagafirði, er nær til 23 not-
enda. Því verki er nýlega lokið.
í Eyjafirði hafa staurar verið
reistir í línu milli Hjalteyrar
og Dalvíku.r, en þar er um að
ræða framhald af línu, sem
þegar er búið að leggja milli
Hjalteyrar og Akureyrar. Bú-
ist er við að Dalvíkurlínunni
verði lokið næsta sumar.
Unnið hefir verið að því að
leggja veitu til 28 notenda i
Aðaldal í Þingeyjarsýslui.
Loks er rfnnið að veitu til 14
notenda í Norðfjarðarhreppi frá
dieselrafstöðinni í Neskaup-
stað. Veitan er fullbúin að öðru
leyti en því að stauraspennu
vántar, en efnið er væntanlegt
í vetur og er þá auðvelt og fljót-
legt að ganga frá því sem eftir
er.
Framtíðaráætlanir.
Allt er mjög í tvísýnu um
raforkuframkvæmdir á næst-
unni m. a. vegna óvissu um fjár
framlög. Hins vegai- verður
þeim verkefnum lokið, sem nú
er byrjað á, bæði virkjunum og
veitum.
Annars hafa heimildarlög
verið samþykkt fyrir nokkr-
uin virkjunum og veitum og
eru þær þessar: Virkjun Foss-
ár í Hólshreppi í Norður-ísa-
fjarðarsýslu til raforkuvinnslu
í allt að 700 hestaflá orkuveri
fyrir , Bolungarvík. Virkjun
Fjarðarár í Seyðisfirði. eða
Gr'ímsár á Völlum til raforku-
vinnslu í allt að 2000 hestaflr
orkuveri fyrir Seyðisfjörð, Nes
kaupstað og Eskifjörð. Virkjuu
Hvammsár 'eða Selár í Vopna-
firðf í allt að 500 hestafla orku-
ver fyrir Vopnafjarðarkauptún.
Virkjun Fossár í Suður-fjörð-
um í Barðastrandarsýslu eða
Seljadalsár við Bíldudal í. allt
að 450 hestafla orkuver., Enn-
fremur Öuðurfossár á Raúðá-
sandi í allt að 850 hestafla orku-
ver fyrir Bíldudal, Patreks-
fjörð og nálægar byggðir. Virkj
un Sauðár í Þistilfirði til raf-
orkuvinnslu í allt að 2900 hest-
afla orkuver fyrir Þórshöfn og
Raufarhöfn. Virkjun Smyrla-
bjargaár í Austur-Skaftafells-
sýslu í allt að 1000 hestafla
orkuver og leggja frá því aðal-
orkuveitur til Hafnarkauptúns
og um nálæg'ar byggðir og loks
vir’kjun Víðidalsár eða Bergsár
í Vestur-Húnavatnssýslu í
allt að 1800 hestafla orkuveri.
Þá er ennfremur heimild í
lögum til þess að leggja aðal-
orkuveitu úr Landeyjum til
Vestmannaeyja og til þess einn
ig að leggja háspennulínu frá
væntanlegu raforkuveri við I
Fossá í Fróðárhreppi, um Fróð-
árhrepp og Eyrarsveit, um
Helgafellssveit áð Hrísum og
niður Þórsnes til Stykkishólms.
■ í vetur verður haldið áfram
rannsóknum á skilyrðum til
stórvirkjunar og samveitu
annars vegar fyrir Vest-
firðina, en hins vegar fyrir
Austfirðina. Er þess að vænta
að komizt verði að endanlegum
niðurstöðum í máli þessu og
rannsóknum í vetur.
Um jólin kom lítill gúmmí-
báttur að landi á einni af Bar-
badoseyjum í V.-Indíum.
Á bátnum, sem er aðeins 7,5
metrar á lengd, var einn maður,
franskur læknir, sem lagt hafði
frá landi í Frakklandi í maí-
lok og var því um 7 mánuði
á leiðinni vestur um haf.
FYHIH
Heilræði fyrir
húsfreyjur.
.Ef þér eruð í vandræðum
með að geyma eggjarauðu, þá
skuluð þér láta hana í kalt
vatn. Sömu aðferð má hafa við
brotin egg. Geymist hvort
tveggja án þess að skemmast.
•
Það er haft fyrir satt, að
gott sé að hreinsa dökk, póleruð
húsgögn úr blöndu af ólífuolíu
og rauðvíni.
©
Kaffiblettir eru hvimleiðir
— eins og blettir yfirleitt.
Erfitt getur reynzt að ná þeim
úr gólfteppum, en þá er rétt
að reyna að nudda þá með
glycerini. Síðan er gott að þvo-
þá úr veiltri salmiaksblöndu,
volgri.
•
Unghngum hættir oft til að
sparka í hurðir, og er oftast
hægt að ná slíkum ummerkjum
af — til dæmis með' því að nota
benzín.
•
Gott er að hafa dálítið af
ediki í fyrsta skolvatni, þegar
þveginn er mislitur ■ þvöttur.
'1 Vbrða‘ litirnir þáhgftiradiíf: ' '
Inflúenzan og
varúðarráh-
stafanir.
„Hér er landlægur sjúkdóm-
ur með influenzueinkennum,“
segir borgarlæknir, í viðtali við
Vísi 31. jan. s.l. og svo segir
hann: „Aftur á móti er influ-
enza sú, sem nú hefur fest ræt-
ur í Keflavík, greinileg farsótt
með smiti.'“ Svo segir borgar-
læknir ennfremur: „Eftir öllum
sólarmerkjum að dæma er vedc-
in væg og því ekki pein sérstök
ástæða fyrir almenning að ótt-
ast hana.“ Mér er enn í feisku
minni hin svo nefnda spánska
veiki, er geisaði hér fyrir 34 ár-
um, og munu líka fleiri minnast
hennar. Til að byrja meö hét
hún líka influenza. Var talið,
að hún hefði fyrst átt upptök
sín á Spáni og' væri hættulaust
kvef, sem að menn þyrftu ekki
að óttast. Varúðarráðstaíanir
voru því engar við hafðar gagn
vart veikinni frá því opinbera
eins og nú lítur út fyrir að ætli
að verða. Þeir sem komnir eru
til vits og ára 1918 og bjuggu
’hér í Reykjavík, muna senni-
lega hve ört sú veiki breiddist
út hér í bænum, svo að ekki
varð við neitt ráðið.
Nú var það upplýst í blöðum
bæjarins í gær, að veikin, sem
verið hefur í Keflavík, væri
nú komin hingað til Reykjavík-
ur. Hefur hún eflaust borizt
hingað til bæjarins með þeim
mönnum sem vinna á Keflavík-
urflugvelli. Ef þeir sem hafa á
hendi heilbrigðiseftirlit hefðu
haft nokkurn áhuga á að ein-
angra Keflavík, hefði það verið
*
hægt með því að stöðva þegar
í stað alla mannaferð þaðan.
Keflavíkurflugvöllur er tals-
vert afskekktur og þarfnast
einskis yfir stuttan tíma. Úr því
veikin er sögð væg, ættu menn.
ekki að þurfa að liggja lengi.
Það hefði t. d. verið auðvelt að
flytja þangað allt sem með hefði
þurft frá Reykjavík með því.
móti að skipta um bíla á ákveðn..
um stað þar í grennd. Þá hefði
Reykjavíkurbílarnir komið tóm
ir til baka án þess að bílstjórar
eða aðrir hefðu haft nokkurt
samband við menn þar syðra.
Það virðist því vera auðvelt
að verjast veikinni á þennan
hátt með varúð og aðgætni. Eng
inn maður má koma þaðan til
Reykjavíkur, sem þar hefur
verið, á meðan veikin stendur
yfir.
Þessar varúðarráðstafanir
voru nú ekki viðhafðar og fékk
hver sem vildi að fara óhindrað
á milli Keflavíkur og Reykja-
víkur. Um síðustu helgi komu
hingað til bæjarins mörg hundr
uð manns, sem vinna í Kefla-
vík. Einhverjir þeirra hafa ef-
laust borið veikina með sér
hingað. — Þetta ættu þeir, sem
sem í Keflavík vinna, að forð-
ast, en yfirvöldin hafa ekkert
skipt sér af þessu. Borgar-
læknir segir að bóluefni komi
með flugvél, en það sé hæpið
að það komi að gagni, því það
þurfi að notast einni til tveim
vikum áður en smithætta vof-
ir yfir. Ennfremur segir hann að
það sé tilgangslaust að sprauta
fólk sem er við vinnu heilbrigt.
Árið 1918 veiktust engu síður
þeir, sem hraustir voru en hinir.
Hvað verður nú gert þegar
veikin er komin hér? Á hún að
flæð'a óhindrað yfir bæinn og
Framh. á 6. síðu.
KVElMÞJÚfllM
EConur á frimerkjunie
Tyrkir urðu fyrstir til að heiðra
afburðakonur á þann hátt.
Það er kunnara en að frá
þurfi að segja, að merkir menn
eru oft heiðraðir með því, að
gefin eru út frímerki með mynd
þeirra.
Fátiðara er
hitt, að konum
hlotnist sami
heiður, og
verðskulda þó
sannarlega
margar, að
þeim sé ekki
gleymt. Þó
eru nokkrar,
sem hafa not-
- - , '" ið þeirrar
sæmdar að verða ,,stimplaðar“
að þessu leyti.
Mönnum dettur víst sízt í
hug, að Tyrkir yrðu fyrstir allra
þjóða til þess að heiðra konur
með því að setja myndir þeirra
á frímerki. Þó er það staðreynd,
en af því tyrkneska konan vnr
þá enn svo lítill þátttakandi í
þjóðlífinu, var gripið til þess
ráðs að heiðra mætar konur
ýmissa Evrópuþjóða. Fyrst var
prehtað frímerki með mynd
Sarah
Bernhardt.
Bertu von Suttner, friðarvinar-
ins austurríska, og síðan kom
hver af annarri, svo sem Gracia
Deledda, Sigrid Undset, Selma
Lagerlöf, Marie Cui’ie og fleiri.
Engrll
Síbiríu.
Fleiri þjóðir hafa séð, að sjálf
sagt er að fara að þessu dæmi.
V.-Þjóðverjar hafa t. d. gefið út
frímerki með mynd Elsu Brand
ström, sem nefnd var „engill
Síbiríu“ meðal þýzkra her-
manna í fyrri heimsstyrjöldinni.
Þessi heiður þykir meira virði
en þrjár doktorsgráður, sem.
hún hlaut að launum fy-rir fórn-
fýsi sína.
Meðal kvenna þeirra, sem.
Bandaríkin hafa heiðrað er Sus-
an B. Anthony, er bezt barðist
fyrir jafnrétti kvenna. Hún
greiddi atkvæði við forseta-
kjörið 1872, var sektuð um 100
dollara, því að konur höfðu ekki
atkvæðisrétt, en neitaði að-
greiða sektina og var ekkL
neydd til þess. Önnur amerísk.
kona, ep hefur verið heiðruð á.;.
sama hátt er Clara Barton.
í.U?