Vísir - 01.07.1953, Qupperneq 5
Miðvikadaginn 1. júlí 1953,
v!si»
\ltirfjir byrjti ú nautn
eiturlyfja ú því að reykga
tnarijuanavindtinya.
„Láttu grön sía, sonr,“ sagði
Sigurður Fáfnisbani við Sin-
í'jötla, þegar Sigurði leiddist
að súpa úr eiturbikui'um þeim,
sem Sinfjötla voru ætlaðir.
Annar þoldi sem sé görótta
drykki bæði innvortis og út-
vortis, en hinn þoldi eitrið að-
eins ef á kom, ekki ef hann
drakk að. Og nú hafa fæstir
granir (skegg) lengur til síunar
eitri.
En því kom mér þessi gamla
sögn í hug, að á sínum tíma sá
eg í íslenzkum blöðum yfir-
lýsingu lækna varðandi eitur-
lyf.
Eiturlyfjanotkun hefir ein-
mitt verið mjög rædd opinber-
lega í Englandi undanfarið, en
lyf þessi nefnast á ensku einu
nafni „drugs“, og nær þetta
enska nafn yfir lyf, sem eru af-
ar misjöfn bæði um áhrif og af-
leiðingar. Sum þessara lyfja
eru ekki ',,eitruð“ að marki,
skapa sjaldan þá óviðráðanlegu
ástríðu, sem brjálar svo vit
neytenda, að þeir svífast einkis
í því skyni, að svala ástríðunni.
Þrátt fyrir það eru þessi lyf,
„skammtar“ og „töflur“ vara-
söm, og í ýmsum tilfellum
getur neyzla þeirra oft leitt —
og leiðir — til notkunar ann-
ara lyfja eiturnotkunnar, sem
bæði er háskaleg og skapar
nautnasýki, ásti'íðu, og endar
oftast með hyllilegum dauða.
Bæði sefandi
og liressandi.
Það vakti mikla athygli hér
í Englandi, þegar uppvíst vax'ð
al stúdentar í Oxford neyttu
lyfja í stórum stíl, að vísu ó-
skaðlegra beinlínis. Hér var
einkum um að ræða deyfilyf,
róandi og svæfandi (flest þeirra
svonfend barbitur-lyf), en
hinsvegar hressandi og fjörg-
andi lyf, og var þar sérstaklega
tilnefnt „benzedrene“ (eg held
að pillur með svipuðum áhrf-
um hafi verið til á íslandi, og
gengið þar undir nafinu „am-
phetamin").
Það kom í ljós þegar betur
var hugað, að slík lyfjanotk-
un mun vera almennari í Bret-
landi, en líklegt þótti, einkum
meðal skólafólks. Ekki þarf
lyfseðil til kaupa a. m. k. sumra
þessara lyfja.
Þótt sagt sé að lyfjaneyzlu
þessari fylgi sjaldan sjúkleg
löngun, þá skapast við notkun-
ina alloft einskonar „víta-
hringur". Róandi lyf eru gleýpt
til svefns, en afleiðingin er sú,
að neytendur verða oft sljóir
og daufir að morgni. Þá er grip-
ið til hins, að taka fjörgandi
pillur (pick-up pillur) með
þeim afleiðingum, að svefnlyf
þylcjá ómissandi að kvöldi.
Þannig getur þetta- lyfjaát
; gengið koll af kolli og langtím-
um saman. Séu mikil brögð að,
vei'ða menn að lokum að aum-
ingjum, rótlausum, stefnuLausi
um og sinnulausum útlögum, í
færri orðum, að andlegum og
líkamlegum vesalingum, sjálf-
um sér og öðrum til armæðu og
byrði.
Nýtt lyf kemur
til sögunnar.
Enda þótt framangreind
lyfjataka sé töluvert algeng, þá
er þó annað og langtum skað-
vænna, sem við er að stríða hér
í Bretlandi, raunar víða um
heim. Er að tiltölulega ný eit-
urlyfjanotkun, en fer yfir eins
og eldur í sinu. Er hétt átt við
reykingar hinna svonefndu
marijuana (eða marihuana)
vindlinga. Bóla og Svartidauði
mega heita fyrir bí og saknar
enginn — en eitt kemur í
annars stað.
Úr indverskum hamþi.
Upphaflega voru vindlingar
þessir búnir til úr jurt, sem
almennt er nefnd indverskur
hampur. Jurt þessi getur
sprottið næstum hvar sem er
milli hvarfbauga Krabbans og
Steingeitarinnar. Vindlingar
þessir eru að jafnaði nefndir
„reefers“ á ensku. Hvernig orð
þetta er tilkomið, veit eg ekki
með vissu, en mér hefur verið
sagt, að það sé af sömu rót og
mei'kingu og „reef“, sem þýðir
„rif“ á sjómannamáli. Að taka
rif í segl minkar seglflöt, og er
þai'na hugsanlegt sainband, því
að vindlingar þessir „reefers“,
eru mun mjórri en venjulegir
vindlingar. íslenzka þýðingu á
orðinu hef eg ekki séð né heyrt,
en mér keraur til hugar orðið
„nagli“, sem eg hef oft heyrt
notað um sígarettur, stytt úr
„líkkistu-nagli“. Það mun ekki
fjarri lagi, að „reefer“ sé Ixlut-
fallslega svipaður að stærð,
borið' saman við algenga vind-
linga, (t. d. Lucky Strike,
Camel, Player’s eða Craven A),
og t. d. tveggja tommu nagli,
en „reefef“ mun þó jafnvel
hlutfallslega enn smærri, bæði
grennri og stundum styttri.
í nýútkominni bók , eftir dr.
Donald Mclntosh, „Indverskur
harnpur. Þjóðfélagslegur böl-
valdur“, er m. a. sagt frá tutt-
ugu og tveggja ára stúlku, sem
reykíi % hluta. af hampvindl-
ingi (márijuana) undir eftir-
liti og athugun.
Vissi ekki, hvar hún var.
í fyrstu urðu augu stúlkunn-
ar áberandi skær og glampandi,
hendur á sífeldu iði, leit helzt
út fyrir að vera ölvuð, spurði
m. a. hvar hún væri en virt-
ist annars ljómandi vel ánægð
með tilveruna. Hér um bil
stundarfjórðungi síðar var
farið með stúlkuna stutta
gönguför. Stundum brast hún í
ofsahlátur upp úr þurru, annað
veifið varð hún í meira lagi
ástleitin. Iiún varð þurrmynnt
og þvöglumælt og óstöðug á
fótum. Þá var farið með stúlku
þessa til læknis, en þar fálmaði
hún höndum og pataði mikið,
en allt var það í helberu til-
gangsleysi. Annað augnablikið
var hún hin kátasta, hitt kvíðin
og áhyggjufull, og hafði orð á
því, að hún væri heft eða hindr-
uð. lokuð inni.
í vindlingi þeim, sem stúlka
þessi reýkti, var hampur, sem
ræktaður var í Englandi.
Heilbrigð skynjun hverfur.
Þeir, sem reykja þessa hamp-
vindlinga (marijuana eða
,,i'eefers“), tapa að jafnaði
fljótt, jafnvel eftir fáar mínút-
ur, allri rökrænni og eðlilega
heilbi'igðri skynjun. Afstaða til
rúms og tíma breytist furðu-
lega. Manni, sem hefur reykt
hampvindling, getur fundist
óravegur að fara um þvert gólf
í litlu herbergi, en tíminn líður
ýmist örfljótt, eða heil eilífð
fer í hvert andartak. Hér fylgir
og það, að þessar reykingar
umhverfa kynhvötum og æsa
venjuléga úr öllu hófi.
Þessir marijuana eða hamp-
vindlingar eru ekki sagðir
hættulegir sjálfir, a. m. k. ekki
svq, að notkun þeixra leið'i til
ófarnaðar neytenda aimennt.
En háskinn af reykingum þess-
um, bæði illvígur og illviðráð-
anlegur, er sá, að þær leiða að
jafnaði til notkunar annara og
kröftugri eiturlyfja, en þar er
nú á dögum einkum átt við
heroin. Aðalefni heroins mun
vera morfin, en þegar heroin
(eða moi'fin) hefur náð tökum
á mönnum, er talið að fátt sé
til viðreisnar nema helst
sjúkrahússdvöl.
talin’ ein alvarlegasta hlið’
þessa vandamáls hve unglingar
ei-u auðfengnir til neyslu þessa.
eiturlyfs.
Þessi eiturlyfjaneysla, mari-
juanareykingar, þekktist varla í
Vesturlöndum fyrir nokki'um
árum. En reykingar hamp-
vindlinga fara ört vaxandi, og
ei'u stjórnarvöld víða í vanda
stödd í baráttunni við þennart
vágest. Jafnfi'ámt því, sem
hindra verður útbi’eiðslu
mai'ijuanareykinga, verður og
að vei’jast heroinneyslu, en það
er oft erfið barátta. Heroini.
vei'ður a.m.k. oftast að smygla
til vestrænna landa, svo og
Vegna þess, hve marijuana marijuana og öðrum eiturlyfj-
vindlingar virðast óskaðlegir, um.
er það álit margra, að mennj
séu óragari við þá en ýmis Margvíslegar smyglaðferðir.
önnur eiturlyf. En hættan er _ j Englandi, t.d. í London
fyrir hendi, þótt dulin sé, og einni, eru t.d. yfir 200 tollverð-
ekki mun það taka langan jrj sem eingöngu hafa eftirlit
tíma, að marijuanareikingai'! með eiturlyfjásmygli. í Liver-
leiða í óöngur.
Menn forðast veruleikann.
Nú er það svo, að tiltölulega
auðvelt er að ná í eða rækta
hamptegund þá, sem notuð er
í þessa vindlinga (,,i’eefers“).
Loks virðist það æ algengara
að menn reyna að gleyma erf-
iðleikum lífsbaráttunar, jafn-
vel þó um stutta stund sé að
ræða, forðast kaldan, áleitinn,
en uggvænlega og hlífðarlausa
veruleika nútímans, og leita
svölunar eða hughreystingar í
einhverri mynd. Reykingar
marijuana eru sagðar blátt á-
fram tælandi auðveld og auð-
fengin úrbót allra meina. Hér
er og þess áð geta, að hamp-
vindlingar örva hugarflug,
sjálfstæðiskennd, og herkju,
sem mönnum finnst í bili vera
karlmennskuhugur eða hetju-
skap. Á þessum sviðum eru
börn' og óþroskaðir unglingar
og festulitlir menn einkum
'Veik fyrir. Unglingur, sem
hvorki hefur þroska né getu
vegna æsku eða bilunar eða
annars þessháttar ástands, til
þess að jafnast á við fyrirmynd
sína, heldur sig' vera heljar-
karl, í bili. Reyking marijuana-
vindlings færir kjark og getu
og úrræði til alls í hugarheimi
neytandans. Það er sérstaklega
Þóft. menn geri sér nokkrar vonir. nm friðsamlega lausn í Kóreu, ber ekki á bví, að Saman
dragi í Indo-kíría. Þardvirðist kommúnistum aukast síyrkur eftir því, sem þeir: verða: friðsam-
legri norðar í álfunni. Bandaríkin hafa þvi aukið stuðning sinn við Frakka í landinu, og sýnir
myndin ameríska birgðaflugu, sem varpar nauðsynjum niður til franskra hersveita.
pool munu vera svipað margir
tollgæzlumenn við sama starfið.
Sú borg er sögðu eitt versta
eiturlyfjabæli í Englandi. En
Bretar eiga við ramman reip
að draga. Fyrstu níu mánuði
ársins 1951 stigu fjórar milljón-
ir sjómanna á land í Englandi,
auk ferðafólks hvaðanæva að,
og er auðvitað ógerlegt að leita-
hjá öllum þessum fjölda svo að
grunlaust sé. Eru og margar
aðferðirnar við smygl heroins
t. d. holir hælar, göngustafir
eða regnhlífar, sælgætisöskjur
og þar fram eftir götum. Það
mun þó nær einstætt um hero-
insmygl, að biblía, sem lá á
hillu* yfir sjómannsrekkju,
reyndist vera holuð út að mestu
en spássíur límdar saman, og.
var þetta raunar kassi. Biblíu-
hylkið var hvorki í samræmi
við saklaust útlit né heldur þær
hugleiðingar, sem gera má ráð
fyrir í þeirri bók! t
Það var athyglisvert, að nær
eingöngu menn utan hvíta kyn-
þáttarins stunduðu þessi við-
skipti, a.m.k. fyrst í stað, og
enn eru blökkumenn og Aust-
urlandsbúar „fremstir" á þessu
sviði. Oft eru eiturlyfjasölum
ungar stúlkur til aðstoðar, en
þeim hefur áður verið „komið
á bragðið“. Eru þær blátt á-
fram þrælar ástríðu sinnar, og
því auðvelt fyrir eiturlyfja-
prangara að ná miskunnar-
lausum fantatökum á þessum
viljalausu vandræðastúlkum.
Síðan farið var að herða eft-
irlit með eiturlyfjasölu og
neyslu, hefur þessi misliti lýð-
ur farið gætilegar. Prangarar
nautnalyfja eru að breyta svip
og snikk, þótt flestir séu enn
að yfirlitum frábrugðnir Ev-
rópumönnum. En fyrir skömmu
sá eg það, að aðstoðarmenn
höfuðpauranna, þ.e. þeir, sem
stauta um torg og stræti með
varninginn, líta nú oft út eins
og saklausir aðstoðarklerkar,
hvítir, sléttleitir, feitlagnir,
drekka mikið te en neyta aö
jafnaði hvorki tóbaks né á-
fengis, a.ih.k. ekki á almanna-
færi.
Yfirleitt gengur lögreglu
crfið'lega að hafa hendur í hári
eiturlyfjasala.. — Jafnvel þótt
einn og einn furtur sé gripinn,
þá skortir oft næg sönnunar-
gögn til sakfellingar. Örugg
vitni fást sjaldan, enda þegir
þjófsnautur meðan má’.
Það hefur allmikið verið rætfc
að undanförnu hér í Bretlandi,
og að því er eg veit bezt í