Vísir - 28.10.1953, Blaðsíða 4

4
VISIR
Miðvikudaginn 28. október 1953
WÍSMÉ
DAGBLAÐ
Ritstjóri:. Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 8.
Útgefandi: BLAÐAÚTGAFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (£imm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Bék um Róm í heiðn-
um og krisfnum sið.
Nýtt bindi af söp mannsandans eftir
próf. Ág. H. Bjarnason komið út.
bindin „Forsag'a manns og
Undir sauðargærunni.
Fyrir skemmstu settist á rökstóla hér í bæ eitt aí þingum
Æsltulýðsfylkingarinnar, eð.a unglingadeildar kommúnista-
ílokksins. Mikið brambolt er í kringum þing þetta í málgagni
"Jíommúnista, eins og að líkum lætur, og meira að segja eru
komnir til þingsins sérlegir sendimenn danskra skoðanabræðra
þeirra, annar fulltrúi Dansk Kommunistisk Ungdom, hinn frá
íyrirtækinu „Alþjóðasambandi lýðrceðissinnaðrar æsku“. Má
segja urrí fyrri íulltrúann, að hann sé maður drenglyndur, sem
rferekki í felur með uppruna sinn, hann kemur sem kommúnisti
á þingið undir því nafni og er það í sjálfu sér lofsvert. Hinir
:íslenzku skoðanabræður hans eru ekki eins miklir menn, þvi
að allsstaðar reyna þeir að koma fram undir ýmislegum nöfn-
:um og í margháttuðu gerfi, en forðast — sem heitan eldinn - -
:nafngiftina kommúnistar.
i „Alþjóðiasamband lýðræðissinnaðar æsku“ er eitt þeir'ra fyrir-
tækja, sem kommúnistar hafa komið á fót hin síðari ár, ef ske
.ikynni, að unnt væri að villa á sér heimildir með þvi. Er það í
samræmi við annað háttalag þeirra, að kjósa sér látna heiðurs-
..:menn og fögur orð ti! þess að skýla því, sem ekki má sjást,
Ihinum kommúnistístu npþruná. Þetta „Alþjóðasamband lýð-
træðissinnaðrar æsku“ á vitanlega miklu íylgi að fagna í iönduin
.Iþeim, sem hafa verið svipt lýðræðinu, svo sem í löndunum
austan járntjalds, og engan skyldi undra, þó að þessi félags-
-.-skapar væri sérlega fjölmennur í Rússlandi og Kína, af þvi
,-að þar þróast lýðræði það, sem leiða skal yfir okkur íslendinga,
,»ef mennirnir við Skólavörðustíg 19 og Þórsgötu 1 fá að ráða.
iIErfiðara eiga samtökin uppdráttar í löndum þeim, sem njota
vraunverulegs írelsis — svo sem hér á landi.
i Venjulegu fólki þykir sú ósvífni íurðuleg, sem lýsir sér t
,’því, að þeir, sem ainema lýðræðið hvar og hveirær sem þeir
.geta, skuli beita sér fyrir alls konar alþjóðasamböndum í nafni
dýðræðisins. En við vitum, að svona eru vinnubrögðin hjá þeim
,;í dag. Kommúnistar á Norðurlöndum eiga litlu fylgi að fagna.
Orðið' kommúnisti lætur þar ekki vel í eyrum. Það er of skylt
kúgun, ofbeldi og írelsiskerðingu til þess, að menn geti látið
:glepjast til fylgis við þá stefnu. Þess vegna er þeim mikið i
mun að dylja innræti sitt og eðli undir háleitum nöfnum, sem í
heiöri eru höfð með frjálsum mönnum. En eftir því sem þeir
kynna „lýðræði“ sitt betur, vara menn sig frekar á blekkingum
þeirra.
, Menn skyldu þó ekki halda, að þetta sé nein ný bóla hjá
koinmúnistum, nýtt herbragð, sem þeir er falið að framkvæma
nú samkvæmt skipun til undirdeilda og „lýðræðissambanda!‘
.kommúnista um heim. allan. Þetta hefur verið gert áður, en þá
voru nöfnin svolítið öðru vísi. Við rnunum í svipinn eftir
,„Sovétvináfélaginu“, „Clarté“, sem var eins konar gerfi-
xithöfundafélag kommúnista, og fjölmörgum öðrum, sem þá
.gegndu sama hlutverki'og „lýðræðissinnuð æska“ í dag. Við
könnumst einnig vel við hið kommúnistiska „alþjóðasamband
-verkalýðsins“, sem engin lýðræðisþjóð vill eiga nein skipti við,
-og við þekkjum líka „alþjóðasamband blaðamanna“, sem stjórn-
sið var frá Prag, en engin blaðamannasamtök lýðræðisþjóðanna
viija vita af. Enn er á ferðinni sauðargæran gamla, en nú er hun ]
farin að slitna, og þess verður ekki langt að bíða, að allir sjá'
i gegnum hana, og allar líkur benda til, að innan tíðar verði
Ihún orðin svo gatslitin, að meira að segja kommúnistar sjálfir'
••sjá,- að ekki dugar lengur að flíka hénni. Verður þá fokið í flest
skjólin fyrir vesalinga þessa.
Kommúnistar eru komnninistar, hvort sem þeir reyna að
sýnast lýðræðissinnar eða þjóðhollari en aðrir menn. Hvort
Ihveggja er regin biekkmg. Það, sem við vitum er þeÞa:
Kommúnistar skríða á bak við lýðræðisnafnið meðan þeir telja
sig hafa hag af því, en þeir afnema það á þeirri stund, er þeir
telja sig hafa bolmagn til þess, hvort sem það gerist með blóð-
ugri byitingu, laumu- og svikastarfsemi eða á annan hátt. En
’Þeim hefur tekizt að bíekkja þö nokkra með. skrafi sínu uin
lýðræði, þjóðrækni og aðrar dyggðir, sem þeir hata og fyrirlíta
:í hjarta sínu. Þetta íekst þó ekki öllu lengur. Sauðárgæran
.skýlir ekki Iengur þessum efnum, og nú hrynur af þeim fylgið.
Dæmin frá flestum löndum sanna það.
En leitt er til þess að vita, hvað sem öö'ru líður, að þessir
menn skuli svívirða lýðræðishugsjónina með því að kenna sig
•við hana Ef íslenzkir kommúnistar k®mu fram, eins og hinn
danski gestur frá Dansk Kommunistisk Ungdom, váeru þeir
rnenn að meiri. Þeir ættu að koma til dyranna, eins og þeir eru
klæddir, en slíkt er fjarri þeim. En þeir hafa ekki manndóm
-til þess, því að hugrekki þeirra. hreinskilni og raunveruleg*
lýðræðisást haldast í henduri
Nýtt bindi af hinu mikla
ritverki Ágústax heitins H.
Bjarnason prófessors, um sögu
mannsandans, er konjið á mark-
aðinn.
Þetta er f jórða bindi ritsafns-
ins og fjíiilai' um Róm í heiðn-
um o-g kristnum sið. Það er um
háft fjórða hundrað blaðsiður
að stærð auk margra sérprent-
aðra mynda úr mennmgarsögu
Rómverja til forna og upp-
dráttum af Róm og Ítalíu.
Svo sem kunnugt er hóf. ptóf.
Ágúst H. Bjarnason að rita yfir-
lit yfir sögu mannsandans, er
hann hafði lokið heimspeki-
námi um aldamótin síðustu.
Gaf hann þá út hvert ritið á
fætur öðru um heímspeki, trá-
arbrögð og vísindi þjóðanna,
allt frá þvi er sagnir greina
um vitsmunaverur og skoðanir
þeirra og til síðustu hugsuða
og heimspekinga 19. aldarinn-
Brot úi bréfi, sem Bergmáli
hefur borizt:
„Þegar setning liáskólans fór
fram fyrir nokkrum dögiim
... flutti rektor háskólans ríeðu,
menmngar , „Austurlond og ]jar S(,m hann mcga, annars
,.HeIlas“ komin út áður en and- drap á> að rnmlega helmingm:
lát höfundarins bar að. En stúdenta, sem innrituSust í skól-
fjórða bindið, sem nú er komið ann lykju ekki. náini. Þessar upp-
út og fjallar um Róm, er að lýsingar rektörs liafa vakið eft-
öllu leyti nýtt af nálinni og irtekt, sennilega vegmt þess að
hefir ekki komið út í neinni l>eim fylgdi engin nánari skýr-
mynd áður. Því er skipt í *n6» .scm áef'ði mátt lylgja.
marga kafla og eru þeir, aulc
inngangskafla og tímatals, sem
hér greinir: Upphaf Rómar,
Sögn og saga, Etrúrar og
meningarlíf þeirra. Yfirlit jdir
sögu Rómverja, Trúarlíf Róm-
Sheiega stundað nám.
Marvir taka þessa tölu þannig,
að aliur þessi fjjöldi stúdenta
heltist úr lestinni vegna leti, og
, ... , . , ,, j hefur sú skoðun orðið til þess
verja, Upptok og þroun bok- að ýta unáir þ. fur8u]egu firru>
mehnta og lista, Hinn forni og j ag nauðsyn sc á meira aðhaldi í
nýi andi, Gullöld mælsku, háskólanum. Gera
fræðimemisku og Ijcðlistar á
dög'úm Cicerós, Gullöld skáld-
mennta, sögu og lista á dögum
Ágústuss keisara, Silfuröldin,
Rómversk-grísk speki, Loka-
þáttur heiðindóms, Biblíurann-
sóknir og' niðurstöður þeirra,
Jesú frá Nazaret, kennivald
ar. Ritsafn þetta var í fjórum ^ Qg kenning; . Qfsóknir
aðalbindum og fjölluðu þau um
Austurlönd, Hellas, Vesturlönd
og 19. öldina.
Hér var um hrautryðjanda-
starf að ræða og mun íslenzka
þjóðin seint fá fullþakkað pró-
fessor Ágústi þann skerí er
hann lagði til alþýðumenmngar
hér á landi með þessu ritverki
sínu. Sú alþýða, sem leitaði
fróðleiks um almenn viðhorf
til heimsbyggingar, uppruna og
eðlis mannlífsins og alheimsins,
fann í Sögu mannsandans
fræðasjó, sem hún drakk í sig,
fann þar svölun og naut þaðan
varanlegra áhrifa.
Nú er ritsafn þetta löngu
gengið til þurrðar, en gildi þess
sem sagnfræðirits enn hið sama
og áður. Fyrir því hefir bóka-
útgáfan Hlaðbúð liafizt iianda
um nýja, aukna og endurbætta
útgáfu á því og voru þrjú fyrstu ’ -
Rómverja, Píslar\'ætti krist-
inna manna, Kristnin tvær
fyrstu aldirnar, helztu kenni-
feður kaþölskrar tráar.
Hlaðbúð hefir vandað mjög
til útgáfunnar á Sögu manns-
andans og er bæði pappír,
prentun og annar frágangur í
senn góður og smeklegur. —■
Verkinu lýkur á næsta ári.
Mtwtappayfh'*
k ismpar
H. Toft
Skólavörðtistíg 8, Sími 1035.

karfaflö!
1\
Usza dUis'ffö im 46*
62725

■ Z'
í
>
Fyrst um sirrn kaupá kjötverzlanir í Reykjavík rjúpiu
á 7 krónuí' pr. stk.
Félag kjötverzlana í Reykjavík
i, lVWAV.V.VwV.V.“.W.V.V.V.V,V.'.VAW.V.WAV.V.V
menn þá
heldur ráS fyrir því, að hægt
væri að bæta úr lyrirlestrasókn,
ög myndi þa'ð verða til bóta. Er
þá lítið út í það hugsað hver ó-
greiði mörgum námsmanni væri
gerður, sem þyrfti t. d. að vinna
fyrir sér me'ðan Iiann slmidaði
nám.
Hvernig skiptist taian?
Og svo er annað atriði, sem
sjálfsagt er að konti frain til
skýringar. Hvernig skiptist þessi
prósenta milli stúdenta og stúd-
ína. Margar stúlkur láta innritá
sig til náms, og hætta þvi er þær
giftast, en, eins og vitað er, eru
stúlkur, sem tekið hafa students-
próf komnar á giftingarakliu' og
því engin furða þótt þær gangi
út, eins og aðrar. Sjálfsagt bíða
þær ekkert tjón við að stunda
háskólanáni þangað til. Allmargir
stúdentar munti láta innrita sig
i einhverja deildina til þess að
lialda áfram námi meðan þeir
eru að ver'ða sér úti mn sæmilega
atvinnu. Þessi hópur hefur ekki
ætlað sér sérstaklega að Ijúka
námi. Ekki bíða þeir tjón af því
að læra dálitið meira.
Minnsti hópurinn.
Eg yrði ekki hissa á því, að
minnsti hópurinn væri sá hópur,
sem ætlaði sér að ljúka ein-
hverju ákveðnu námi, en hætti
við, kannske vegna áhugaleysis.
En ýmsar aðrar orsaldr geta
komið til svo setn veikindi, fjár-
skortur o. fl. Eg teldi það mjög.
misráðið, ef fr'elsi það, sem ríkt
hefur við háskólann væri skcrt,
og ýmsum skyldugreinum þving-
að upp á liáskólaborgarana og
skyldutímum, framar þeirri
frjálslegu stefnu, sem fram til
þessa hefur gilt. Háskólinn út-
skrifar á hverju ári marga ágæta
velmenntaða inenn úr deildum
sínum, og háskólinn ætti því að
vera mjög umburðarlyndur gagn
vart öðrum. Hann gegnir sínu
hlutverki með fullum sóma cins
og |r.
Hvað ætti að
gera við fjöldann?
En eftir á að hyggja: Er nauð-
synlegt að allir þeir stúdentar,
sem láta innrila sig, ljiiki nárni?
livað ætti að gera við allan þantt
fjölda sérmenntaðra manna með
háskólaþrófi? Fjölgun innan
læknastéttar, lögfræðinga, ís-
lenzkufræðinga og ja.fnvel presta
,má ekki vera meiri. Og hvers
vegna má háskólinn ekki vera
frjáls, eins og hann hefur vcrið?
Freisið í háskólatium er ein af
hnáttarsloðum stofnunarinnar.
Það er vafamál, að nokkuð væri
bætt ur með meira aðháldi,“
Bergmál þakkar. Vilja fleiri
taka tíl máls? — kr.