Vísir - 20.04.1954, Blaðsíða 5

Þriðjudaginn 20. apríl 1954.
VfSIR
„Vötn 1 klaka kropin..
Heimséksi til Niagarafossa,
áður en þeir hafa kesfað
vefrarhamnum.
Ðetroit, 1. apríl. meðalvéginn, sem liggur beint
Hann var að gera tilraun til af augum upp á eyjuna. Tré
aá hreyta úr sér einhyerjum hafa verið gróðursett um hana
snjó í New York, ’hegar eg lagði
-t,
af stað þaðan í gserkvöldi.
Förinni var heitið til borg
•arinnar Niagara Falls,
stendur á bökkum Niagara-
fljóts, er rennur úr Eire-vatni í
Ontario-vatn, og alveg við
á skipulegan hátt, en á milli
eru að öllum líkindum grás-
balar, þótt snjórinn komi í veg
sem'fyrir, að hægt sé að ganga úr
skugga um það, og hingað og
þangað hefir bekkjum verið
komið fyrir, svo að þreyttir
fossana frægu, sem bera sama' göngumenn geti látið líða úr
nafn og fljótið og borgin. Veð-J sér. En þar situr enginn nú,
urfregnirnar hafa skýrt frá því,! svo er snjónum og kuldanum
að það hafi verið hríðarveður | fyrir að þakka, og eg er einn
undanfarinn sólarhring ofantil þarna á götunni, að undanskil-
í New York-fylki, en Islending-
ur getur að sjálfsögðu ekki látið
slíkt á sig fá, því að hann á að
vera miklu verra vanur að
heiman. Og það getur líka ver-
ið gaman að sjá, hvort hann
snjóar eins hér suður frá og
hann gerir norður við Dumbs-
haf.
Eg reyni að sofa, því að ekk-
ert er að sjá í niðdimmri nótt-
inni akurhænu, sem hefir setzt
þar og hleypur á undan mér,
þasgað til henni fer að leiðast
eftirför mín og flýgur leiðar
sinnar.
Af skilti, sem staðið hafði við
brúna, veit eg að þetta er Geit-
ey, og af leiðarvísi, sem eg hafði
náð mér í, veit eg af hverju
eyjan heitir þessu nafni. For-
sjáll Breti, sem hafði átt eyj-
einu, skömniu eftir hádegi á
íáugardáginn höfðu heyrzt brak
og brestir. Allir Niagarabúar
vissu, hvað um var að vera, að
fljótið þeirra var að komast í
vorharninn, en þótt þeir hefðu
allir verið vitni að því oftar en
einu . sinni,, höfðu allir, sem
vettlingi gátu valdið, hlaupið
niður á bakkann, til að sjá það
enn einu sinni, þegar vatnið
tæki völdin af ísnum, bryti
hann af sér, færi með hann
frarn á hamrabrúnina og molaði
hann svo á klettunum eða í
hyljunum fyrir neðan.
„Skeifufossinn“.
Meðalvegurinn, sem eg hafði
valið, færði mig að fljótinu
rétt fyrir ofan fossinn, sem er
Kanadamegin, en hann er jafn-
an nefndur ,„Skeifufossinn“,
því að vatnselgurinn hefir sorf-
ið svo fossbrúnina í miðju, að
þar er djúpt vik inn í fossinn
og af því dregur hann nafnið.
Þarna stendur sífelldur úða-
strókur upp úr gljúfrinu, og
s trén á Geitey bera þess merki,
! að hann er þeim erfiður í norð-
' annæðingnum á vetrum. Þau
i eru miklu smávaxnari en önn-
I
maður eins og milli tveggja
elda. Vindurinn ber gnýinn frá
Skeifufossinum að eyrunum og
hann reynir að yfirgnæfa
þrumurnar . af Bi’úarslæðunni.'
V
Þarna heyrðist ekki mannsins
mál, og ef menn vilja tala sam- '
an, verða þeir að kalla hver1
upp í eyrað á öðrum. Foss-!
drunui’nar berja sífellt á eyrumj
manna, svo að þeim heldur við
sturlun. Þetta er hin algeraj
andstæða við hina fullkomnu
kyrrð, sem ríkir á öræfum ís- j
lands um miðnæturskeið að
inni, en það gengur illa, því að una um það bil sem freisisstríð
lestin nemur oft staðar oe þá Bandaríkjamanna stóð yfir,, , , ,
, _ ,, , * ,, ., | ur tre a eyjunm, og þegar eg
vaknar maður við kyrrðxna, ef baíði ílutt þangað allar geitur1,
. ... kem þarna eru þau likust grylu-
hjólaskröltið hefir getað svæft sínar, er vetraði haustið 1779.
mann. Og í hvert skipti, sem eg. Hann vildi ekki, að þær yrðu
opna augun, gægist eg út, til að
aðgæta, hvort þetta sé nú al-
xnennileg hríð, sem eg sé kom-,
inn í, en það er nú öðru nær.
Þetta er hálfvelgjukafald, sem
ekkert er varið í. Og þar að
auki er næstxxm logn, svo að
þetta er bezta veður.
Fossarnir láta
til sín heyra.
Það er kominn bjartur dag-
ur, þegar lestin rennur loks
inn á stöðina í Buffalo. Þar
vex’ð eg að fara úr og koma
farangri mínum í geymslu,
meðan eg fer með smálest til
Niagax-a, sem er í tæprar stund-
ar ferðar fjarlægð. Meðan eg
bíð eftir þeim fai’kosti, geng eg
út fyrir stöðina, og þar er næð-
ingur og kuldi, miklu kaldara
en þegar eg lagði upp frá
Reykjavik fyi’ir hálfum mán-
uði. Skyldu þeir vera margir
á þessum stað, sem mundu trúa
því,, ef eg segði eihhverjum frá
því? Líklega ekki. Og þarna er
líka talsverður snjór, meiri en
oftast sást í Reykjavík í vetur.
Rétt eftir klukkan níu er eg
svo kominn til Niagara Falls.
Þegar eg kem út fyrir járn-
brautai’stöðina þar, er eg að
hugsa um, í hvora áttina eg
eigi nú að ganga, til þess að
komast niður að fossunum. Þeg-
ar heldur sljákkaði í umferð-
inni dálitla stund, var ekki um
að villast, hvert halda; skyldi,
því að norðannæðingurinn bar
með sér fossniðinn. Það er að-
eins tveggja mínútna gangur
frá járnbrautarstöðinni niður
að ánni, og fyrir neðan Aðal-
stræti — Main Street —- tekur
við skrúðgarður, sem heitir
Prospect Park. Hann er með-
fram ánni á löngum kafla.
Gengið út á Geitey.
Eg geng út í garðinn og stefni
:á brú, sem liggur yfir á eýj'u í
ánni. Þegar komið er yfir
brúna, kvíslást akvegurinn í
þrjár áttir og meðfx’am þeim
ex’u gangstígar. Eg kýs að faraj
úlfxxnum að bráð á „megin
landinu“. En forsjálni hans bar|
ekki tilætlaðan áx-angur, því að,
geiturnar féllu allar, utan einn, |
gamall hafur, er hjarði og bar
sig borginmannlega, þegar hús- j
bóndi hans koni í heimsóknj
kertum með margvíslegri lög-
un, því að ísstokkur er utan um
bolina og greinarnai’, og víða
hafa allgildar greinar brotnað
af, þegar þær hafa ekki lengur
þolað þunga klakans. Þetta er
tilsýndar eins og skógur í álög-
um, og það er ekki alveg hættu-
laust að ganga þarna, því að
vorið 1780. Eftir þetta var eyj-, _ . _ , . .
,. . „ . _ _ malbikuð gatan er með þykku
an aldrei nefnd annað en Geit-1, , , .
í -cíc- r ■ hrimlagi, svo að engmn fer
ey, en hafði aður hextir Irxs , , , ,
þarna hratt nema hann se a
gaddaskóm.
Pegar komið er á móts við’
fossbrúnina við landið, liggux’
brattur stígur niður að bakk-
anum og þar. er pallur, sem er
fjölsóttur að sumarlagi, en nú
er öllum bannaður aðgangui’
niður stíginn, enda mundi
hverjum vera bráður bani bú-
inn, er álpaðist út á hálkuna
þar.
vegna ljósbrotanna í úðanum
frá fossunum.
Fimm dögum
of seint.
Þegar eg er kominn hæst á
eyjuna, eykst fossgnýrinn til
mikilla muna og eg kem auga á
þá kvísl fljótsins, sem rennur
Kanadamegin. Hún er miklu
breiðari og vatnsminni en hin
kvíslin, og er hún þó líka úfin
og illileg. Þær renna báðar
milli skara, eru að narta í þær
og brjóta við og við smáa ís-
mola eða stóra af ísnum, til að fljótinu, unz komið er að foss-
þeyta honum fram af fossbrún- inum í bandarísku kvíslinni,
inni. Hefði eg korhið þarna. sem oftast er kallaður „Brúð-
„Brúðarslæðan“.
En stígurinn endar ekki þar,
Hann heldur áfram niður með
einn með Skapara sínum og allt
er svo hljótt, að maður vii’ðist
jafnvel geta heyrt grasið gróa.
'Færrifá
en vilja.
Eg vildi gjai-nan vei’a þarna
lengur, en eg helzt ekki við,
því að eg er að verða alhrírn-
aður af úðanum frá fossinum, ‘
svo að eg held göngunni áfram
og brátt er eg kominn að
brúnni, sem liggur yfir að
„meginlandinu“. Rétt hjá hennij
hefir verið reist spjald til minn-1
ingar um góðan gest, sem kom
út á Geitey fyrir öld og 29 ár-
um betur. Á spjaldinu stendur,1
að Lafayette hins franski, er
kom til liðs við nýlendumenn í
frelsisstríði þeirra, hafi verið j
tvær stundir á eyjunni árið
1825. Við höfum þá verið þar
álíka lengi! i
En spjaldið getur þess ekki,
að Lafayette hafi falað eyjuna
af eigandanum, en ekki fengið.
,Og hann er ekki sá eini, sem
J reyndi að kaupa hana af ætt
þeiri’i, sem átti hana lengstum.
Ýmsir járnbrautakóngar vildi
einnig komast yfir hana, til
dæmis Cornelius Vanderbilt, er
kóm fótunum undir auð Van-
1 derbilta vorra daga. Hann ætl-1
aði að leggja jái’nbraut út á
hária og græða á ferðamönnum.
Nokkrir áuðkýfingar í New
^York vildu einnig kaupa hana
og ætluðu að koma þar upp
skeiðvelli. Fjölmargir veitinga-
menn vildu koma þar upp gisti-
| stöðum. En eyjan var ekki.föl.
fyrr en stjórn New York-fylkis
J eignaðist hana seint á öldinni
sem léið ðg gerði hana að þjóð-
garði.
leiks um Niagarafossa og hér-
uðin umhverfis þá. Á bökkum
fljótsins gerðust tii dæmis fyr-
ir um hálfri fjórðu öld þeir at-
burðir, sem munu hafa ráðið
því, að Frökkum tókst ekki að
skapa sér heimsveldi í Norður-
Ameríku. Landkönnuðurinn
Champlain skaut á Indíána úr
Iroquois-bandalaginu, svo að
þeir urðu svarnir fjandmenit
Frakka eftir það og bandamenn
Bi-eta.
Þarna norður frá á drykkux'-
inn „cocktail" líka að hafa orðið
I til á dögum frelsisstríðsins.
| Þar — í Buffalo — var líka
McKinley forseti myrtur árið
11901 en þá varð Theodore
Roosevelt forseti. Hér er held-
ur ekki rxim til að segja frá
ofurhugum þeim, sem farið
hafa gangandi yfir fossana á
línu eða látið sig berast fram
af brúnni í tunnu eða slíkum
farkostum. Fossarnir hafa ára-
tugum saman haft magnað áð-
dráttarafl að þessu leyti og
margir hafa orðið að gjalda
fífldirfsku sinnar með lífi sínu.
j Á Erie-vatni voru líka háðar
reglulegar sjóonistur, þegar
Bretar og Bandaríkjamenn
börðust í annað og síðasta sins
á árunum 1812—15, og lauk
þeiiri viðureign með sigri
Bandaríkjamanna.
En nú er lestin að fara og
þegar eg er búinn að hagræða
mér í henni, tek eg fram bæki-
ing, sem bæjarstjórn Niagara
Falls gefur út til leiðbeiningar
aðkomumönnum. Hann byrjar
á nokkrum varnarorðum, þar
sem menn eru beðnir, um fram
alla muni, að leggja til dæmis
ekki þessa spurningu fyrir
heimamenn: „Hvar eru tjöld
Indíánanna?“ Minnir það ekki
dálítið á þá tilhneigingu út-
lendinga, sem til íslands kóma,,
að spyrja um Eskimóa og snjó-
kofa þeirra?
H. P. ;
Páskavikan
fimm dögum fyrr
daginn — hefði
á laugar-
; kannske
ai’slæðan“. Þar hefir fossbi’únin
ekki oi’ðið fyrir
miklum
orðið vottur að því, að fljótið núningi, enda vatnsflaumurinn
bryti af sér klakaböndin, hristi miklu minni, svo að brúnin er
af sér fjötrana og næði á ný t að heita má bein og vatnsmagn
völdum á farvegi sínum.
Það hafði verið að hlýna í
veðri í síðustu viku, og allt í
ið, sem felluf fram af henni
mjög jafnt eftir henni allri.
Þegar þangað er komið, er
Komnir á efri ár.
I Fossarnir hafa að sjálfsög'ðu
verið kærkomið rannsóknar-
efni fjölmargra jarðfræðingá,
og þeir hafa komizt að þeirr;
niðurstöðu, að þessi náttúru-
undur muni vera um það bil
50.000 ára gömul. Og þeir hafa
sífellt vei'ið að þokast upp eftir
(ánni, frá Ontario-vatni til
Erie-vatns. Efst-u jarðlögin á
, fössbrúninni eru tiltölulega.
hörð, en fyrir neðan taka við(
xnýkri jai’ðlög og.þess vegna er
fall þeifi’a svo hátt og farveg-
ui’inn fyrir neðan fossana sums
staðar furðu djúpur. Hefir
dýpið mæizt 400 fet á nokkrum
kafla, en fossarnir eru sjálfir
um 160 fet, svo að það er mynd-
arlegasta rispa, sem þarna bef-
ir myndazt, enda er vatnsmagn-
ið, sem steypist fram af brún-
unum um 28.000 teningsfet á
sekúndu að jafnaði. Um Niagara
rennur vatn, sem kemur af sex,
siixnum stærra svæði en ísland
er.
Hvar eru . .
Hér hefir fátt eitt verið taiið
af því, sem segja má til fróð-
Framh. af 1. síðu.
um hópi voru 7 menn og fengu
þeir hesta undir farangur sintx
þegar þeir lögðu upp á fjallið á
skíi'dag. En þegar til átti að taka
fyrirfannst hvorki reiðingur né
klifberi í allri sveitinni og
fannst leiðangursmönnum und-
ai-legt'að slíkt gæti átt sér stað
ísveit á íslandi. Þegar leiðang-
urinn var kominn upp á fjallið
gerði illviðri og dixnmviðri, auk
þess sem kafaófærð var fyrir
hestána. Skildu leiðangursfarar
þá eftir farangurinn í þeirri von
að komast upp í skálann seinna
og bjuggu um hann, en héldu að,.
svo búnu aftur til byggða. Ekkí
varð þó af því að hægt vrði að
komast upp á Fimmvörðuháls,
en á laugardaginn sóítu Fjalla-
menn farahgur sinn, sem þeir
höfðu skilið eftir á fimmtu-
daginn.
Mai’gt fólk fór héðan upp í
næriiggjandi skíðaskála um
páskana og' dvaldi í þeini þar til
í gær. En fólkið var yfirleitt ó-
heppið með veður og gat minna
verið úti en skyldi. Auk þess
var snjór orðinn mjög takmark
aður a. m. k. sums staðar.
Guðmundur Jónasson bíi-
stjóri fór með hóp manna; í
snjóbíl sínum upp á Langjökúl
og kom sá hópur til Reykja-
víkur snemma í moi’gun.
BF.ZT AB AUGLYSAI ViS!