Vísir - 16.06.1954, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 16. júní 1954
VÍSIR
9
sem allt stefnir að sama marki.
ZÞegar litið er yfir þessi 10 ár
••er margt einstakra atburða sem
Iremur í hugann. Árið 1945 yar
Stéttarsamband bænda stofnaö
og enda þótt vel skipulagðui
Æélagsskapur, Búnaðarfélag ís-
lands, hafi starfað að fram-
f aramálum landbúnaðarins í
117 ár, verður því samt ekki
-móti mælt að félag eins o|
Stéttarsambandið, sem starfar
óháð ríkisvaldinu, færir
ibændastéttina í heild til meiri
þroska sem stétt. Og svo
mikla víðsýni hafa stjórnar-
völdin sýnt að þau hafa fært
þessum óháða félagsskap á-
hrifavald yfir þýðingarmiklum
málum, sem bændasamtök
annara þjóða hafa hvergi feng-
ið, þrátt fyrir mikla og langa
baráttu.
En það er mikils um vert
íyrir bændastéttinga að hún
kunni að fara með þetta vald
sitt og beiti því ekki af hlé-
'drægni og óbilgirni og ég
vonast til að aðrar'stéttir taki
það ekki illa upp fyrir mér þo
ég segið að engri stétt annan
■er frekar trúandi fyrir slíku
-valdi.
Landbúnaðarsýmng
1947 og 1957.
Árið 1951 hélt Búnaðarþing
upp á 50 ára afmæli sitt, svo
gömul er hún þá orðin þessi
.gagnmerka stofnun. Á afmæl-
inu var ákveðið að Búnaðar-
þing skyldi haldið árlega, hér
eftir, í staðinn fyrir. annað
hvert ár. Er þetta ekki líka tal-
andi tákn um meiri hraða í
framkvæmdum og um viljann
til að fylgjast með tímanum og
láa framkvæmdir ekki bíða?
Árið 1947 var haldin hér i
Reykjavík landbúnaðarsýning
.sém vakti almenna aðdáun og
uridrun. Eg held að rétt sé að
viðhafa orðið undrun í þessu
sambandi, því ég er sannfærð-
ur um það að fjöldi manna er
sá þessa sýningu hafi undrast
þann lífsþrótt sem geislaði út
úr sýningu þessari. Sýningin
var einn samfeldur óður um
sókn þá sem síðustu áratugina
hefur verið hafin til framfara
á sviði landbúnaðarins og nú
samþykkti Búnaðarþing í vetur
að efna til annarar sýningar
árið 1957. Það mætti segja mer
að þá yrði aftur komið að
mörgum að óvörum.
í júlí-mánuði 1933 voru
fluttar til landsins 20 kindur
af karakúlkyni., Tilgangurinn
með þessum innflutningi var
að auka arðsemi sauðfjárrækt-
arinnar, með því að framleiða
verðmæt unglambaskinn með
einblöndun karakúlfjárins við
íslenzkt fé. Þegar þessi tilraun
var gerð var tilgangurinn auð-
vitað í átt til framfara. En það
vill oft svo fara fyrir þeim er
stendur í miklum og margvís-
legum framkvæmdum, að
sumt af þeim mistekst. Þannig
fór hér, því hið innflutta fé var
sjúkt og sýkti hið innlenda fé
okkar svo að víða horfði til
landauðnar af þeim sökum. —
Fjárskipti
koma til sögu.
Það verður samt að segja að
risið var gegn vandanum af
einurð og festu. Saga sauðfjár-
veikivarnanna er of löng til að
segja hana hér. Stundum vai
þessi barátta hörð og tvísyn,
en á síðustu 10 árum hefur rof-
að til, að segja má að unnin
hafi verið sigur á þessum vá-
gesi. Árið 1941 voru samþykkt
á Alþingi lög um varnargirð-
ingar og fjárskipti en fyrstu
stórfeldu fjárskiptin fóru fram
haustið 1944. Var þá slátrað
öllu fé i 1 hreppum Þingeyjar-
sýslu um 9 þúsund fjár, auk
lamba og flutt inn á svæðið um
7 þúsund lömb úr N.-Þingeyj-
arsýslu austan Jökulsár. Síðan
hefur á hverju hausti verið
slátrað þúsundum fjár. Heil
héruð gerð fjárlaus og flutt inn
heilbrigt fé frá Vestfjörðum og
víðar. Nú er þessum niður-
skurði lokið. Mun láta nærri
að um 300 þúsund fjár, veturg.
og eldra hafi þannig verið
slátrað, en um 200 þús. heil-
brigð lömb verið flutt inn á
hin sýktu svæði í staðinn.
Þegar þessu öllu verður lok-
ið má búast við að kostn-
aður álluf háfi komist í um
100 milljónir króna.
Sauðfjársjúkdómarnir hafa
haft gífurleg áhrif á þróun
landbúnaðarins siðustu 20 ár-
in. Fjártalan sem var um 700
þúsurid þegar sjúkdómarnir
bárust til laridsins komst niður
fyrir 400 þúsund 1952 og þó
verða afleiðingarnar ekki bara
metnar til fjár. Það trúleysi a
framtíð sveitanna sem bar á
um tíma í sumum landshlutum
verður að skrifa á kostnað
sjúkdómanna og það verðui
ekki til fjár metið.
Fserra íólk —
meiri afköst.
Öll sú véltækni og ræktun
sem á síðustu árum hefur hald-
ið innreið sína í landKúnaði«n,
hefu’’ orsakað það að þrátt fyr-
Uppskerustörf á Bessastöðum með nýtízku vélum
Bændaskólinn að Hvanneyri.
ir sí minnkandi hlutfallstölu
þeirra er landbúnað stunda,
hefur verið unnt að auka fram-
leiðsluna svo að þjóðin hefur
verið sjálfbjarga um matvæli.
1940 er talið að um 30% af
íbúum landsins hafi stundað:
landbúnað, en 1950 aðeins um
20%. Þetta táknar það að þeim,
er landbúnað stunda, hefur
fækkað um 9000 á þessum 10
árum, en á sama tíma hefur
þjóðinni fjölgað úr 121 þúsundi
í 144 þúsund eða um 23 þúsund
manns. Þegar frá er skilin sú
truflun sem orðið hefur á
kjötframleiðslu þjóðarinnar
vegna sauðfjársjúkdómanna,
hefur framleiðslan aukist stór-
lega. Heyfengurinn hefur nærri
tvöfaldast frá því um 1940. —
Þetta hefur getað orðið vegna
þess að nú er betur borið á en
áður, jörðin gefur meiri upp-
skeru af sömu flatareiningu, —
1940 voru fluttar til landsinsum
370 lestir köfnunarefnisáburðar
en 1952 um 2400 lestir, og svo
einnig vegna þess að hið rækt-
aða land hefur stækkað. Ár-
lega hefur bætzt við ræktaða
landið milli 2 og 3 þúsund ha.
Nú er það að verða sjaldgæfaii
sjón með hverju ári sem líður
að sjá bændur slá með orfi og
ljá kargaþýfðar og illa sprottn-
ar mýrar. í heilum sýslum eins
og Árnessýslu hefur nýræktin
verið svo mikil hin síðári ár,
að samsvarað hefur 1 ha. a
hvert býli árlega.
Mjólk
og mjólkurafurðir.
1940 er talið að mjólkur-
framleiðslan á öllu landinu hafi
verið tæpar 60 milljónir lítra.
en 1953 er talið að hún hafi
verið um 75 milljónir. Jafn-
framt þessu hafa orðið stór-
feldar breytingar á nýtingu
mjólkurinnar. Síðan 1944 nafa
verið stofnsett 3 ný mjólkur-
samlög og þau sem fyrir voru
hafa öll endurnýjað og bætt
vélakost sinn og byggt ný hús
fyrir starfsemina eða endur-
bætt svo mjög eldiá hús að þau
eru sem ný. Á árunum 1945—
1948 var flutt inn í landið ali
mikið af smjöri, þurrmjólk og
ostefni, en á árunum 1952 og
1953 safnaðist upp smjör i
landinu. Framleitt var þá
meira en eftir var spurt. Og nu
framleiðum við sjálfir þurr-
mjólk til drýginda á innfluttu
bráuðkorni og til notkunar i
hverskonar iðnaði. Ostaefni
höfum við ekki bara framleitt
tjl eigin .þarfa (er notað tii
límgéroar og : í - málningú),
heldur höfum við flutt það . úr
landi í tugtonna tali. Síðan
hluta ársins 1953 og það sem
af er þessu ári hefur svo aftur
gengið á smjörbirgðirnar bæði
vegna aukinnar mjólkur- og
rjómaneyzlu og svo einmg
vegna mikillar aukningar i
sjálfri smjörneyzlunni.
Þá hefur lítillega veriö
fluttur úr landi ostur, sem
hefur líkað svo vel ytra að er-
lend blöð hafa vakið máls á
því. Þá er það vitað að íslenzka
dilkakjötið þykir gæðamatur
á borði útlendinga og nýlegar
umsagnir erlendra fræ&imanna
um það efni gefa miklar vonir
um sölumöguleika strax og við
verðum aflögufærir.
Allt þetta sýnir að framsókn
landbúnaðarins stefnir ekki
einungis í áttina að meiri fram-
leiðslu heldur erum við líka
menn til þess að gera þá fram-
leiðslu svo úr garði að hún se
útgengileg vara meðal annara
þjóða.
% :>
"W
Hættan af
verSþensIunni.
- Aðeins einn skuggi hvílír
samt á framtíðarútflutningi
landbúnaðarins og það er hin
margumtalaða verðþensla hér
innanlands. En mér hefur skil-
ist að þann skugga bæri ekki
bara á landbúnaðinn. Þar- séu
aðrir atvinnuvegir einnig að
lenda í forsælunni.
Sú saga er sögð, að þegar
hinn víðkunni íslenzki land-
könnuður, Vilhjálmur Stefáns-
son, kom hingað til lands síðast,
hafi hann verið spurður hvar
hann sæi mestar framfarir með
þjóðinni. Hann svaraði þá sam-
stundis: ,,í landbúnaðinum“.
Eg hefi átt þess nokkurn kosc
að ferðast hér um með erlend-
um búfræðimönnum hin síðan
ár, og hefi ekki getað komist
hjá því að heýra þá tala saman
um öll þessi hvítmáluðu
bændabýli með rauðum og
grænum þökum. Þeir hafa þá
væntanlega haft í huga sögurn-
ar um torfbæina er þeir hafa
séð á myndum héðan eða lesio
um í gömlum ferðaminningum.
Það hefur verið sagt að glöggt
sé gestsaugað. Við höfum
stundurri fundið áá því að
sveitabýlin væru ekki máluð og
ekki nægilega, snyrtileg. Við
slíkum aðfinnslum er að sjálf-
sögðu ekkert að segja, þær eru
holl óg lifandi gagnrýni, en
skyldi það vera að hinn. víð-
frægi íslenzki landkönnuður og
erlendu ferðamenn séu opnari
fyrir þeim framkvsemdum er
hér hafa orðið hina síðustu
áratugi? Hversu gífuiiegt stökk
er ekki frá því er við brennd-
um áburðinum í hlóðum lág-
reistra torbæja og til þess að
kveikja rafmagnseldavél í
traustu og velbyggöu steinhúsi.
Eða nýting áburðarins. Eg er
ekki gamall maður, en ég varrn
þó við það á mínum fyrstu ár-
um í sveit að mylja taðið undir
fótum niður í svörðinn. Þessu
munu börnin mín naumasfc
,trúa, þegar þau fá aldur til að
aka með áburðardreifarann
aftan í dráttarvél. Þá eru
breytingarnar ekki litlar á
heyskaparaðferðunum og svona
mætti halda áfram í hið óend-
anlega. 1
Sú þjóð, sem á tíu ára afmæli
fulls sjálfstæðis, getur litið til
paka á allar þær framfarir sem
orðið hafa pg gert sér Ijóst að
öll hennar viðleitni og ilit
hennar strit fyrir hinu dag-
lega lífi horfir til framfara,
þarf ekki að efast um rétt sinn
til fulls sjálfstæðis. Og fram-
vegis, eins og hingað til, fflun
sjálfstæðiskennd þjóðarinnar
og framsókn landbúnaðarins til
betri lífskjara og fullkomnari
búmenningar haídast í hendiir
og svo mun sennilega einnig
fara um aðra atvinnuvegi.
Sveinn Tryggvason. ^
Færeyingum Síkar visth
á togurunum.
Færeyingum virðast líka
vinnubrögðin á íslenzkum tog-
urum.
Nýlega átti blaðið „14. sept-
ember“ í Þórshöfn viðtal við
nokkra Færeyinga, sem stund-
að höfðu veiðar á íslenzkum
togurum, meðal annars Aust-
firðingi, sem þeir telja mikið
skip og gott. M. a. sögðu þeir að
skipið hefði fengið á 2 mánuð-
um 320 lestir af saltfiski og 380
lestir af ísfiski. Auk þess væri
svo lýsið og mjölið, því að verk-
smiðja væri þar um borð. Hins
vegar kvarta sjómennirnir yfir
erfiðleikum á því að fá fé sitt
yfirfært, eri þeir telja gjaldeyr-
isyfirvöldin eiga sök á þeim,
seinagangi. J
Sprengjum náð
upp úr Spree.
Einkaskeyti frá AP. —*
Berlín í gær.
Lögreglan hefur tilkynnt, að
iiafizjt verði handa um að ná
upp sprengjum og skotfærum,
sem varpað var í Spree-á a£
bandámönnum, eftir töku borg
arinnar.
Hér er um að ræða einhverja ;
mestu framkvæmd þessarar teg
undar, sem sögur fara af, því
að sátatals rnun *þetta vera -20
—50 þúsund lestir af sprengj-
um af öllu tagi. j