Vísir - 26.06.1954, Page 4

4
DAGBLAÐ
Ritstjóri: Herstemn Pálsson,
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson,
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Simi 1660 (fimm iinur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
íslenzk fræði.
iTslendingar státa af því flestu öðru fremur, hversu mikil
bókmenntaþjóð þeir séu. Að minnsta kosti er hægt að
benda á það, hve margar bækur sé gefnar út hér á ári hverju
og gera samanburð við aðrar , þjóðir, því að „í hlutfalli við
fólksfjölda“ er til lítils fyrir flesta að keppa við íslendinga.
T>ótt íslendingar séu „fáir, fátækir, smáir“ geta þeir pó setzt
á bekk með öðrum þjóðum, því að þeir geta bent á afrek, sem
eru ekki minna virði en glæstar hallir og önnur mikilfengleg
mannvirki, sem menning þjóða er einnig dæmd eftir.
Það hefði því mátt ætla, að mikil aðsókn væri á degi
hverjum ac bókmenntasýningu þeirri, sem Háskóli íslands
hefur efnt til og stendur yfir um þessar mundir í húsakynnum
Þjóðminjasafnsins skammt frá háskólabyggingunni. Þangað
hefði átt að vera straumur fólks á degi hverjum, því að vitan-
lega hefur bókmenntaþjóð yndi af að sjá þar allt samankomið
á einum stað, sem m? t er um vert á sviði bókmennta hennar,
því að þeir eru hana fáir, sem hafa tök á að eignast hvað
eina, sem út er gefið, og ekki auðhlaupið að því jafnvel þótt
ekki þurfi að horfa í þá fjármuni, sem gefa þarf fyrir ýmis-
konar bækur og rit.
Það hefði og mátt ætla, að aðsóknin yrði ekki minni en að
miðlungs málverkasýningu, því að væntanlega kunna allir í
þessum bæ að lesa, þótt þeir sé ekki fyllilega læsir á sumar
þeirra rúna, sem listmálarar vorir nota til þess að túlka skoð-
anir sínar á hlutunum, lifandi eða dauðum. En satt að segja
hefur aðsóknin að bókmenntasýningunni ekki verið svo mikil,
að bókmenntaþjóð sé sómi að. Menn hafa sýnt þessu máli tóm-
læti, og þeir verið tiltölulega fáir, sem þar hafa komið, þegar
tekið er tillit til þess, hve menn eru ginkeyptir fyrir allskonar
vitleysu, sem oft er á boðstólum, sýningum trúðleikara og
flakkara, sem leggja leið sína til landsins, af því að það er
nú í þjóðbraut, og fólkið hefur fé um fram daglegar þarfir.
Þegar á allt er litið, virðast íslendingar vera að breytast
úr bókmennta þjóð í bókaútgáfuþjóð, en það er tvennt ólíki.
Hér er prentað og gefið út meira en víðast annars staðar —i
„að tiltölu við fólksfjölda“ — en ruslið virðist vera það, sem
flestir sækjast eftir að gefa út, kaupa og lesa. Góðir menn
reyna að hamla gegn þessu, en það er erfitt, því að uppeldi
æskunnar er í molum, og hvorki heimilum og skólum tekst
að innræta henni þá ást á sönnum bókmenntum, sem þarf .til
þess að því útgáfutímabili ljúki sem skjótast, er nú stenöur.
Forstöðumenn bókmenntasýningarinnar þurfa að geia meira
til þess að vekja athygli almennings á henni, því að hennar
hefur varla verið getið opinberlega, síðan tilkynnt var, að til
hennar yrði stofnað. Hún er líka svar við hinni frægu sýningu
Kaupmannahafnarháskóla, og við getum ekki, er við heimtuni
afhendingu handritanna, jafnframt látið sýningu þessa ai-
skiptalausa. Slíkt er ekki gott til afspurnar, jafnvel þótt eklci
sé litið á málið frá öðrum hliðum einnig.
Viiræður í Washington.
TT'orvígismenn Breta og Bandarfkjamanna munu ræðast við í
Washington um þessa helgi, og er svo frá skýrt, að kjar.v-
orkumálin munu verða meðal þess, sem þar verður á dagskrá,
enda snúast heimsvandamálin að miklu leyti um þau.
Fundur þessi er eolileg afleiðing þess, að ráðstefnan í Genf,
sem hófst í síðustu viku apríl-mánaðar, fór út um þúfur.
Lýðræðisríkin gerðu enn eina tilraun til áð komast að'.sam-
komulagi við-kommúnista um íausn helztu deilumála, og á: •
angurinn varð enginn frekar 'en óftast áður, þegar íulltrúar
þeirra hafa komið saman.
Það er jafnan viðkvæðið hjá kommúnistum, að lýðxæðis—
þjóðirnar og þeir geti lifað í sátt og samlyndi, en staðreyndirn-
ar sanna, að þetta er ekki hægt, af því að enginn hugur fylgir
máli hjá kommúnistum, er þeir taka svo til orða. Frumkoma
þeirra er ævinlega þveröfug við það, sem þeir segja, og þvi
er það, að hver ráðstefna, sem þeir sækja, fer út um þúfur
að miklu eða öllu leyti.
Lýðræðisþjóðunum er það því nauðsyn að þjappa sér sem
fastast saman, og væntanlega ber fundurinn í Washington
þann árangur, að Bretar og Bandaríkjamehn jafna misklíðar-
efni sín, því að af þeim getur öllum >>hihum ffjálsa heimi
fctafað hætta.
VlSIR
Laugardaginn 26. júní 1954
Opið bréf til vatns-
og hitaveitustjóra.
í Hlíðahverfi hefur á örfáum
árum risið myndarleg byggð
ög blómleg, sem höfuðstaðnum
er sómi að. Húsin eru vönduð
og víða eru þar fagrir garðar,
prýddir blómum og grasflötum.
Yfirleitt una Hlíðabúar vel
hag sínum, enda þótt þeir voni,
að enn búsældarlegra verði að
dvelja þar er stundir líða, ef
nægilegt vatn fæst til þess að
láta hitaveituna ná til þessa
hverfis. En af skiljanlegum á-
stæðum getur orðið nokkur bið
á því, og munu menn að sjálf-
sögðu sætta sig við það.
En hitt geta Hlíðabúar ekki
sætt sig við, og eiga alls ekki að
sætta sig við, að víða þar í
hverfinu, t. d. Drápuhlíð, þar
sem undirritaður býr, er alls
ekkert vatn í krönunum þessa
dagána, og hefur ekki verið
undanfarnar vikur. Frá kl. 9—
10 á morgnana og næstu 12
klukkustundirnar eða svo,
kemur ekki deigur dropi úr
krönunum, og þar verða hús-
mæður, „upp á gamla móðinn“,
að safna vatni í baðker og
skjólur.
Ástæðulaust er að lýsa þvi
út í æsar, hverjar afleiðingar
vatnsskorturinn hefur fyrir
heimilisreksturinn almennt. í
þessu hverfi eru ungbörn eins
og annars staðar í bænum.
Þessir yngstu samborgarar
okkar nota plagg, sem nefnt
hefur verið blæja, og þessi
plögg þarf að þvo. Vatnsskortur
er ekki heppilegur til slíkra
framkvæmda. Ekki er hægt að
nota salerni með venjulegum
hætti, og má fara nærri um,
hvílík óhollusta stafar a£
þessu. Útisalerni munu nú
horfin úr bænum, og var engin
eftirsjá að þeim. Nú er ' þann
veginn að myndast ný tegund
salerna í Hlíðunum, eins konar
„inni-úti-salerni“, ef menn
skilja við hvað er átt. Ótaiið
er fleira óhagræði af vatns-
skortinum, er hér skal staðar
numið.
Mér hefur skilizt, að starf
yðar, hr. vatnsveitustjóri, sé
m.a. í því fólgið, að þér sjáið
um, að borgarar bæjarins hafi
rennandi vatn í híbýlum sín-
um. Það er þjónusta yðar við
borgara þessa bæjar, sem yður
ber skylda til að inna af hendi.
Eg var fyrir löngu farinn ;að
líta svo á, að rennandi vath
væri með sjálfsögðustu þæg-
indum í höfuðstað íslands, sem
um marga hluti er með byggi-
legustu borgum Evrópu. Nú er
svo að sjá sem nokkur hluti
Hlíðahverfis sé kominn a
sumarbústaðastigið, þrátt fyrir
þá staðreynd, að nægilegt vatn
flyzt til bæjarins eftir leiðsl-
unni frá hinu ágæta vatnsbóli
bæjarins, Gvendarbrunnum.
Ef til vill munu þér segja
sem svo, að vatnsæðarnar i
götunni séu of þröngar og
þrýstingurinn ekki nógur. Þá
segi ég: Það kemur ekki mál
við mig. Við skulum umsvifa-
laust grafa upp vatnsæðarnar
og fá aðrar víðari, — við í
Hlíðunum eigum nefnilega
heimtingu á vatninu, og ætt-
um ekki að þurfaað fara neinn
bónarveg um þessa hluli. Þér
kunnið e. t. v. að segja sem svo,
að þetta kosti fé, sem þér hafið
ekki umráð yfir. Þá segi ég.
Herra minn. Þér skuluð alveg
rólegur fara af stað, — fá
vinnuflokk frá bænum, setja
niður viðunandi vatnsæðar, og
eg skal fullvissa yður um, að
bæjarstjórnin myndi sjá um, að
verkið yrði greitt. Þetta er að-
eins framkvæmdaratriði, og her
þarf snör handtök. Til bráða-
birgða væri ástæða til þess að
takmarka vatnsnotkun að ein-
hverju leyti, t. d. leyfa ekki
vökvun garða fyrr en seint á
kvöldin, eða eitthvað í þá átt.
Mergurinn málsins er þessi.
Við Hlíðabúar eigum ský-
lausan rétt til þess að hafa
rennandi vatn í híbýlum okkar,
til þess greiðum við vatnsskatt
og önnur opinber gjöld. Ef ekki
er rennandi vatn í krönunum,
ber yður, hr. vatnsveitustjóri,
skvlda til þess að bæta úr
þessu, — ekki einhvern tíma i
framtíðinni, — heldur nu þeg-
ar.
Nú vænti ég þess, að þer
bregðið nú vel og drengilega
Við, kippið þessu í lag nú i
sumar, og ég vona, að innan
fárra daga sjáist „starfsmenn
glaðir og prúðir“, önnum kafn-
ir við að rífa upp göturnar
til þess að setja þar niður
nýjar vatnsæðar. Sannleikur-
inn er sá, að ég vil hafa vatn
í krananum hjá mér, og hið
sama segja tugir ef ekki
hundruð íbúa í Hlíðunum.
Hlíðabúi.
Iðnþing háð
á Akureyri.
16. Iðnþing íslendinga verð-
ur sett í Varðborg á Akureyri
í dag.
Helztu mál á dagskrá þings-
ins verða m.a.: Frumvarp til
laga um iðnskóla. Iðnaðarbank-
inn. Iðnaðarskýrslur. Tolla og
skattamál. Iðnaðarmálastofn-
unin. Bátasmíðar og innflutn-
ingur. Skipujagsmál bygging-
ar iðnaðarins. Lánaþörf iðn-
aðarins.
Inðþingið er haldið á Akur-
eyri að þessu sinni í tilefni þess,
að bæði Iðnaðarmannafélag
Akureyrar og Trésmiðafélag
Akureyrar eiga 50 ára afmæli
á þessu áíi.
íslands getið
í „The Norse,maii“
I iímaritrnu „The Nnrseman‘:
sem Norðmenn halda úti í
Bretlandi, maí-júní-heftinu, er
m.á. grein um ísland.
í dáikinum „The Northern
States“ (Norðlægu rikin), er
þáttur um ísland, er nefnist
„Iceland Place in Scandmavia“
(Staða Íslands á Norðurlönd-
um).
Er þar getið ræðu þeirrar,
er forseti íslands, herra Ásgeir
Ásgeirsson, flutti að Friðriks-
bergi 29. apríl s.l., , þar sem
hann leggur áherzlu á, að ís-
lendingar séu Norðurlandaþjóð.
Eru þar tilfærð ýmis ummæii
fórsebahs um þétta efni. t
„The Norseman“ er vandað
f Bergmáli á föstudag skrifaði
húsmóðir um erfiðleka á matar-
kaupum. Nú skrifar mér fisksali
á þessa leið: „Húsmóðir sagði i
gær í dálkinum hjá þér,. að hún
gæti hvergi fengið i matinn. Þetta
er nú tæpast rétt, þvi að fisksal-
ar hafa sjaldan verið jafn birgir
af sinni vöru. Þó kunna að þekkj-
ast dæmi þess, að fisksali verði
sér ekki úti urn vöru fyrir sína
verzlun, en þau munu vera færri
en hin.
EUefu tegundir.
Þar sem ég rek fiskbúð verð ég
að skýra frá því, að undanfarið
hef ég haft allt upp i 11 tegundir
af fiski í minni búð, og vorkenni
ég engum að taka hann sér til
matar. Það, sem fengist hefur i
fiskbúð minni, er rauðspretta,
smálúða, lúða, þyrsklingur og
þorskur, ýsa og fleiri fisktegund-
ir. Ef húsmóðir, er skrifaði i
Bergmál í gær, getur ekki fengið
þann fisk, sem hana vantar, þar
sem hún er vön að verzla, getur
hún farið í næstu búð, og þar
mun hún áreiðanlega fá sinn
fisk. Bið ég svo að heilsa öllum
húsmæðrum."
Enn um torgsölur.
Hér kemur bréf frá lesenda í
Reykjavík, er vill leggja orð í
belg. Hann segir: „Kæra Berg-
mál! Eg las í gær um torgsölu,
og verð í því sambandi að láta
mitt Ijós skína. Eg er alveg sam-
mála Bergmáli í því, að torgsöl-
ur á að liafa, því með þeim verð-
ur tryggt að bæjarbúar geti feng-
ið grænmeti á lágu verði. Það
er eitthvað það bezta, sem börn-
in fá, og við, sem/myndum njóta
‘góðs af, yrðum þakklát fyrir.
Aftur á móti býst ég við, að
þessi hugmynd muni mæta mót-
spyrnu þeirra, er reka verzlan-
ir, því auðvitað myndi slík torg-
sala draga nokluið úr viðskipt-
um þeirra. En livað um það —
góð hugmynd verður alltaf að
skoðast frá öllum hliðum. Þakka
birtinguna.“
Braggarnir.
Það var einhverju sinni ákveð-
ið, að rifa skyldi alla bragga
innan Reykjavíkur og flytjá á
brott, en af því liefur ekki orð-
ið. Það væri saint sannkallað
þrifaverk að losna við þá, þvi
ekki verður sagt, að þeir séu
| fagrir fyrir augað. Fegrunarfé-
lagið, sem lét talsvert til sín
taka til að byrja iiieð, en virðist
nú vcrá heldur að dofna, ætti
| að láta þetta mál til sín taka.
Það eru mörg mál, sem það íélag
þyrfti að atliuga, eu bfaggamálið
er þó það, sem næst stendur og
yr.ði vinsælt, ef tryggilega yrði
á því tckið. — Lýkur svo Berg-
máli í dag. — kr.
tímarit, enda standa aS því
ýmsir kunnustu lærdómsmenn
Norðmanna, svo sem þeir
prófessorarnir Jacob S. Worm-
Múller (sem hér var á styrj-
aldarárunum), Arne Ording,
A. Sommerfelt, W. Keilhau og
A. H. Winsnes. Ritstjóri er H.
K. Lehmkuhl.
® Viðræðufundirnir í Was-
hington byrjuðu síðdegis í
gær. Brezku ráðherrunum
er vel fagnað í blöðum, eink
um Churchill, en megn ó-
ánægjá látin í ljós út af
stefnu Edens í Genf og ræðu
hans í neðri málstofunuá
fyrr í vikunni. .